Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, theo Chỉ thị 223/CT-TW ngày 8 tháng 7 năm 1975 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, từ năm 1975, ngày 27 tháng 7 hàng năm chính thức trở thành "Ngày Thương binh, Liệt sĩ" của cả nước.
Gần 4 thập niên đã trôi qua kể từ ngày hoà bình thống nhất đất nước song những đau thương mất mát mà chiến tranh để lại vẫn không gì bù đắp được. Chúng ta mãi mãi biết ơn những người đã hy sinh, đã bỏ lại một phần xương máu của mình nơi chiến trường và mang thương tật không thể chữa lành của chiến tranh. Cứ đến ngày 27 tháng 7 hàng năm, đồng bào cả nước có dịp tưởng nhớ những người con của dân tộc đã chiến đấu quên mình vì nền độc lập của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân.
Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công, nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời. Khi chính quyền cách mạng còn non trẻ, thực dân Pháp âm mưu xâm lược nước ta. Trong cuộc chiến đấu này, nhiều chiến sỹ, đồng bào ta đã bị thương, nhiều người đã vĩnh viễn nằm lại nơi chiến trường. Kiên quyết bảo vệ thành quả cách mạng, "không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ", quân dân ta đã anh dũng chiến đấu, đánh đuổi bọn xâm lược. Ngày 19/12/1946, Bác Hồ ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, chiến tranh bùng nổ, số người bị thương và hy sinh tăng lên. Đời sống của đồng bào và chiến sỹ gặp nhiều khó khăn thiếu thốn. Trong tình hình ấy, Đảng và Nhà nước ta đã quyết định nhiều chính sách quan trọng về công tác thương binh, liệt sĩ, góp phần đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho các gia đình chính sách trong thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến.
Tháng 6 năm 1947, đại biểu của Tổng bộ Việt Minh, Tổng hội Phụ nữ cứu quốc, Cục chính trị quân đội Quốc gia Việt Nam, Nha thông tin tuyên truyền một số địa phương đã họp tại Đại Từ - Thái Nguyên. Nội dung cuộc họp là thực hiện Chỉ thị của Hồ Chủ tịch chọn ngày kỷ niệm thương binh, liệt sĩ và bảo vệ công tác thương binh, liệt sĩ, Hội nghị đã nhất trí lấy ngày 27/7/1947 làm ''Ngày Thương binh toàn quốc", là dịp để cán bộ, chiến sỹ và nhân dân cả nước dành những tình cảm thiêng liêng nhất để tưởng nhớ, biết ơn những thương binh, liệt sĩ đã hy sinh xương máu của mình vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, để cho mỗi chúng ta có được cuộc sống thanh bình và hạnh phúc ngày hôm nay. Ngày 27-7-1947, một cuộc mít tinh quan trọng đã được diễn ra tại Thái Nguyên (có trên 2.000 người tham gia). Tại đây Ban Tổ chức đã trịnh trọng đọc thư của Hồ Chủ tịch. Người đã gửi tặng một chiếc áo lụa, một tháng lương và một bữa ăn của nhân viên trong Phủ Chủ tịch. Từ năm 1947, ngày Thương binh được tổ chức thường kỳ hàng năm. Năm nào vào dịp này, Hồ Chủ tịch cũng có thư và quà gửi anh chị em thương binh và các gia đình liệt sĩ. Tháng 7 năm 1954 sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, Đảng và Nhà nước ta càng đặc biệt quan tâm giải quyết vấn đề chiến sỹ, gia đình liệt sĩ và công tác thương binh. Và từ năm 1955, ngày 27-7, Ngày Thương binh được đổi thành ngày Thương binh - Liệt sĩ để ghi nhận những hy sinh lớn lao của đồng bào, chiến sỹ cả nước cho chiến thắng vẻ vang của toàn dân tộc.
Từ năm 1970, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam quyết định lấy ngày 01 tháng 12 hàng năm làm "Ngày Thương binh - Liệt sĩ". Theo đó, hàng năm đến ngày 01 tháng 12, cùng với việc cử các Đoàn đại biểu đến tặng quà, úy lạo thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam đều có thư động viên, thăm hỏi thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và nhắc nhở quân dân các địa phương quan tâm, săn sóc, giúp đỡ anh, chị em. Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, theo Chỉ thị 223/CT-TW ngày 8 tháng 7 năm 1975 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, từ năm 1975, ngày 27 tháng 7 hàng năm chính thức trở thành "Ngày Thương binh - Liệt sỹ" của cả nước. Ngày 29/3/1978, Bộ Lao động - Thương binh và xã hội đã ban hành Chỉ thị số 07-CT/TBXH về cuộc vận động chính trị trong thương binh, gia đình liệt sĩ, phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang, mãi mãi xứng đáng là “người công dân kiểu mẫu” và “gia đình cách mạng gương mẫu”.
Đã 65 năm trôi qua kể từ Ngày Thương binh - Liệt sĩ đầu tiên ấy, mỗi năm cứ đến ngày 27 tháng 7, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân cả nước lại tưởng nhớ đến Bác và thêm tự hào về bước phát triển của công tác Thương binh - Liệt sĩ theo tư tưởng và sự chỉ đạo của Người.
Kim Yến
