Nhận thức đúng tầm quan trọng của việc phát huy và mở rộng dân chủ của Đảng, những năm qua, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng và thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở, đạt kết quả tốt. Song, so với mục tiêu, yêu cầu đề ra vẫn còn những hạn chế cần được khắc phục.
Quán triệt, thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về phát huy dân chủ ở cơ sở, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị đã ban hành nhiều chỉ thị, hướng dẫn, quyết định, quy chế, quy định trên các mặt, các lĩnh vực công tác, nhằm cụ thể hóa việc xây dựng và thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở trong Quân đội. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai nghiêm túc, đồng bộ, đạt hiệu quả cao. Nổi bật là: ý thức dân chủ và trình độ làm chủ của quân nhân được nâng cao; các thiết chế dân chủ ngày càng được hoàn thiện; sự đồng thuận, đoàn kết, kỷ luật trong nội bộ cơ quan, đơn vị được tăng cường; niềm tin của cán bộ, chiến sĩ vào cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy các cấp được củng cố vững chắc, tạo không khí phấn khởi thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, v.v.. Tuy nhiên, còn một bộ phận quân nhân chưa nhận thức đúng vai trò, nội dung, cách thức thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở khi cho rằng, đó là công việc của Hội đồng quân nhân hoặc nhầm lẫn giữa thực hiện quy chế đối thoại dân chủ với Ngày Chính trị và văn hóa tinh thần; việc xây dựng và thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở ở một số cơ quan, đơn vị vẫn còn hạn chế, biểu hiện rõ nhất là bệnh dân chủ hình thức, cá biệt có đơn vị còn xảy ra mất đoàn kết, v.v.
Từ thực tế trên, để việc phát huy dân chủ ở đơn vị cơ sở trở thành động lực góp phần xây dựng, nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đòi hỏi cấp ủy, chỉ huy các cấp cần quán triệt, vận dụng linh hoạt, sáng tạo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về dân chủ xã hội chủ nghĩa với nội dung trọng tâm là: (1) Bảo đảm công khai, minh bạch thông tin, quyền được thông tin và cơ hội tiếp cận thông tin của mọi tầng lớp nhân dân. “Hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách nhằm phát huy mạnh mẽ dân chủ xã hội chủ nghĩa, quyền làm chủ của nhân dân”1. (2) “Trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước, phải luôn quán triệt sâu sắc quan điểm “dân là gốc”; thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, kiên trì thực hiện phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, lấy hạnh phúc, ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”2. (3) Tăng cường hơn nữa dân chủ xã hội chủ nghĩa, gắn với tăng cường pháp chế, bảo đảm kỷ cương xã hội, trước hết là sự gương mẫu tuân theo pháp luật, quy định, thực hành dân chủ trong cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội các cấp, của cán bộ, đảng viên. Chú trọng “phát huy dân chủ đi đôi với giữ vững kỷ cương”3; “Thực hiện đúng đắn, hiệu quả dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, nhất là dân chủ ở cơ sở. Chống các biểu hiện dân chủ cực đoan, dân chủ hình thức”4. Theo đó, để đạt hiệu quả, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần lãnh đạo thực hiện đồng bộ những giải pháp trọng tâm sau:
Một là, đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền tạo chuyển biến về nhận thức cho bộ đội về Quy chế Dân chủ cơ sở. Cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy các cấp cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục cho bộ đội nắm vững các nghị quyết, chỉ thị, văn bản về xây dựng và thực hiện Quy chế Dân chủ; sự cần thiết phải thực hiện tốt mặt công tác này trong đơn vị. Qua đó, làm cho mọi đối tượng, nhất là cán bộ chủ trì nhận thức đúng vai trò, yêu cầu của việc xây dựng và thực hiện tốt Quy chế Dân chủ ở đơn vị cơ sở trong Quân đội hiện nay. Nội dung Quy chế Dân chủ được thể hiện trên các mặt hoạt động quân sự, chính trị, kinh tế, đời sống, chuyên môn; từ công tác lãnh đạo của cấp ủy, quản lý, điều hành của chỉ huy đến hoạt động của bộ đội và các tổ chức quần chúng; trong đó, thông qua hoạt động của Hội đồng quân nhân là hình thức cơ bản. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật, cung cấp đầy đủ cho bộ đội những thông tin cần thiết về những vấn đề mà cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy đưa ra để lấy ý kiến, kiểm tra, giám sát. Đồng thời, thực hiện tốt yêu cầu: “Phát huy dân chủ phải đi đôi với tăng cường kỷ luật, kỷ cương, đoàn kết nội bộ”; kiên quyết đấu tranh với các biểu hiện dân chủ hình thức, tự do, vô kỷ luật, các âm mưu, thủ đoạn lợi dụng dân chủ, nhân quyền, tôn giáo để chống phá cách mạng nước ta của các thế lực thù địch.
Hai là, tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các quy định, quy chế dân chủ phù hợp với pháp luật hiện hành, đáp ứng yêu cầu của đơn vị. Từng tổ chức, đơn vị thường xuyên tiến hành tốt công tác sơ kết, tổng kết việc xây dựng và thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở; tiếp tục xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các quy định, quy chế thực hiện dân chủ đã ban hành. Cần quy định rõ những vấn đề cán bộ, chiến sĩ được biết, được bàn, được làm, được kiểm tra, giám sát, được thụ hưởng. Đồng thời, xác lập cơ chế thực hiện hiệu quả, bảo đảm phát huy dân chủ và tăng cường kỷ luật, quyền lợi gắn với trách nhiệm, lợi ích đi đôi với nghĩa vụ; kiên quyết xử lý những hành vi lợi dụng dân chủ vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội. Thường xuyên rà soát, bổ sung, hoàn thiện Quy chế Dân chủ trong tổ chức đảng, chỉ huy. Quy định chế độ báo cáo định kỳ của chỉ huy cơ quan, đơn vị cơ sở trước cấp dưới và trước hội nghị quân nhân. Quy định rõ trách nhiệm của cấp ủy đảng, chỉ huy trong việc tổ chức cho cán bộ, chiến sĩ góp ý kiến, phê bình cán bộ, đảng viên. Chú trọng xây dựng và hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát của quân nhân và nâng cao hiệu lực pháp lý của các quy định, quy chế đã được ban hành. Mọi quy chế, quy định về thực hiện dân chủ của đơn vị cần được công khai, phổ biến, quán triệt đến từng cán bộ, đảng viên, chiến sĩ; mọi quân nhân, mọi tổ chức đều được dân chủ bàn bạc và triển khai thực hiện nghiêm.
Ba là, tăng cường sự lãnh đạo của tổ chức đảng các cấp trong thực hiện dân chủ và duy trì kỷ luật tại đơn vị cơ sở. Giữ vững nguyên tắc đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với Quân đội, xây dựng Đảng bộ Quân đội trong sạch, vững mạnh, tập trung vào nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng. Nâng cao năng lực của các cấp ủy đảng trong lãnh đạo, tổ chức thực hiện các nghị quyết của Đảng, tính tiền phong, gương mẫu của đảng viên, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình; giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ đi đôi với phân công cá nhân phụ trách, bảo đảm mọi hoạt động dân chủ và rèn luyện kỷ luật của đơn vị đều có sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng. Để duy trì kỷ luật tự giác, thống nhất và nghiêm minh trong đơn vị, lãnh đạo, chỉ huy các cấp cần nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng làm cho bộ đội thấy rõ: Quân đội ta là Quân đội dân chủ nhưng không phải dân chủ là không có kỷ luật, mà dân chủ phải có kỷ luật, kỷ cương. Vì vậy, mọi quân nhân phải thường xuyên quán triệt nghiêm các chế độ, quy định, điều lệnh, kỷ luật của Quân đội, pháp luật Nhà nước; tự giác thực hiện nghiêm nền nếp, chế độ sinh hoạt và công tác. Tích cực đẩy mạnh việc xây dựng chính quy; không ngừng hoàn thiện, thống nhất thực hiện các thiết chế kỷ luật trong đơn vị; đưa hoạt động này vào nền nếp, làm cho kỷ luật trở thành thói quen, nếp sống sinh hoạt của mỗi quân nhân, đơn vị, v.v.
Bốn là, nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng quân nhân. Thông qua hoạt động của Hội đồng quân nhân, mọi cán bộ, chiến sĩ được thể hiện trực tiếp quyền lợi của mình trước những vấn đề thực tiễn đặt ra; đồng thời, đề xuất những nội dung, biện pháp để thực hiện quyền làm chủ trên mọi lĩnh vực, mọi mặt hoạt động của đơn vị. Để làm được điều đó, các đơn vị cần củng cố tổ chức, đẩy mạnh hoạt động của Hội đồng quân nhân, làm cho nó thực sự phát huy vai trò trong đảm bảo sự thống nhất về ý chí và hành động của mọi quân nhân; coi đây là trách nhiệm, nghĩa vụ của mọi tổ chức, lực lượng, trước hết là của cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp. Theo đó, cần quan tâm bồi dưỡng năng lực hoạt động thực tiễn cho các ủy viên Hội đồng quân nhân, đa dạng hóa các hình thức dân chủ, kịp thời giải quyết thấu đáo những vấn đề cán bộ, chiến sĩ phản ánh. Hướng hoạt động dân chủ của Hội đồng quân nhân vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị trung tâm, nhất là phát huy dân chủ trong công tác tư tưởng, quản lý kỷ luật, giúp cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy nắm, giải quyết tốt những vấn đề nảy sinh.
Năm là, thường xuyên đổi mới phương pháp, tác phong công tác của cán bộ ở đơn vị cơ sở. Thực tế cho thấy, không phải cứ có quy chế, quy định là mọi việc về dân chủ được thực hiện. Hiệu quả phát huy dân chủ còn phụ thuộc vào trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, tính tự giác của cán bộ ở đơn vị cơ sở, nhất là cán bộ chủ trì. Người cán bộ có trình độ, phương pháp, phong cách dân chủ sẽ tạo lập trong tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị mình bầu không khí dân chủ, để mọi quân nhân nói thẳng, nói thật, nói đúng, nói hết suy nghĩ của mình, chăm lo giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất cả khi thuận lợi, thành công cũng như lúc gặp khó khăn, thử thách. Bởi vậy, các đơn vị cần coi trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có phương pháp làm việc khoa học, phong cách, tác phong công tác sâu sát, cụ thể, tỉ mỉ, công khai, minh bạch, hành động theo những giá trị chuẩn mực và nguyên tắc dân chủ, nêu cao tinh thần trách nhiệm, khắc phục khó khăn, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, tận tụy, tâm huyết với công việc, gần gũi, nhạy bén trong nắm, giải quyết tư tưởng bộ đội. Mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì phải luôn tự ghép mình vào kỷ luật và nguyên tắc; gương mẫu, thực hiện “nói đi đôi với làm”, tránh “nói một đằng, làm một nẻo”, “nói, hứa mà không làm”; kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, cục bộ, lợi ích nhóm, lợi dụng chức trách, quyền hạn vi phạm dân chủ.
Với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, toàn diện, đồng bộ, lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong toàn quân tiếp tục kế thừa, bổ sung, phát triển và mở rộng dân chủ theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng lên một tầm mới, ngày càng hoàn thiện hơn, góp phần tạo động lực để thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.
Đại tá, TS. Nguyễn Văn Tượng, Trường Sĩ quan Chính trị
Theo Tạp chí Quốc phòng toàn dân
Đức Thi (st)
_____________
1. ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập II, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 336.
2. ĐCSVN -Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 27 - 28
3. Sđd, Tập I, tr. 28.
4. Sđd, Tập I, tr. 51.
