Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên là một nhiệm vụ quan trọng cho sự tồn tại, phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Bởi lẽ, thanh niên là những chủ nhân tương của đất nước, mang trong mình trí tuệ, sức khoẻ, tuổi trẻ, và lòng nhiệt huyết.
Hồ Chủ tịch nói chuyện với thanh niên (tháng 1/1967).
Hy sinh cả cuộc đời để hoạt động cách mạng, vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng con người, Hồ Chí Minh không chỉ quan tâm tới đạo đức và giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên mà còn đặc biệt quan tâm tới giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên bởi Người đã sớm nhìn thấy vị trí, vai trò to lớn của lực lượng đông đảo này trong sự nghiệp cách mạng, luôn tin tưởng và nhìn nhận họ theo quan điểm phát triển.
Trong thư gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc nhân dịp Tết Nguyên đán năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: ‘‘Một năm khởi đầu từ mùa Xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa Xuân của xã hội’’.
Theo quy luật bốn mùa, mùa Xuân là khởi đầu cho một năm mới. Mùa Xuân chính là thời khắc để con người nghĩ tới những ước mơ, hoài bão, đặt ra những mục tiêu, hy vọng mới. Vì thế, mùa Xuân được ví như là mùa của sự sống, của tình yêu, của hạnh phúc, của sự tốt lành. Về mặt sinh học, mỗi mùa Xuân sang cũng là lúc người ta trưởng thành hơn, suy nghĩ chín chắn hơn, trí tuệ, tư duy cũng phát triển hơn và cả mơ ước, khát vọng của tuổi trẻ cũng tràn đầy, mãnh liệt. Như vậy, bằng một sự liên tưởng lãng mạn mà khoa học, lôgíc và thực tiễn, Hồ Chí Minh đã chỉ ra: Mùa Xuân là mùa đẹp nhất trong năm. Tuổi trẻ là quãng đời tươi đẹp nhất của con người. Từ đó Người đi đến chân lý: ‘‘Tuổi trẻ là mùa Xuân của xã hội’’. Rõ ràng ở đây Hồ Chí Minh đã rất đề cao vai trò của thanh niên trong xã hội; chính họ là những người sẽ làm cho đất nước tươi đẹp như mùa xuân, mang đến một sức sống mới, một khí thế mới, một tinh thần lao động hăng say cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội của nước nhà.
Với một giác quan chính trị nhạy bén, lại am hiểu lịch sử dân tộc và trực tiếp lãnh đạo cách mạng, Hồ Chí Minh sớm nhận thấy vai trò to lớn của thanh niên trong quá trình đấu tranh xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ngay từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã nói rằng: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết mất nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh”. Trong “Thư gửi các bạn thanh niên” ngày 17.8.1947, Hồ Chí Minh viết: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra làm việc để chuẩn bị tương lai đó” . Người cho rằng sự phát triển trong tương lai của đất nước và tiền đồ vẻ vang của dân tộc trông chờ rất lớn vào thanh niên. Trong bài phát biểu tại Đại hội Đại biểu thanh niên Hà Nội, Hồ Chí Minh đã dùng những ngôn từ rất giản dị và dễ hiểu để nói về trách nhiệm thanh niên đối với đất nước. Đó là “Đi sâu vào quần chúng để san sẻ những thường thức về chính trị và quyền lợi công dân; ủng hộ Chính phủ không phải chỉ bằng những lời hoan hô suông thôi, mà cần phải một mặt giải thích cho dân chúng về những nỗ lực của Chính phủ, một mặt phê bình, giám đốc, tham gia ý kiến vào công việc của Chính phủ, chiến đấu giữ lấy nền độc lập và tự rèn luyện từ bây giờ để sau này lên thay những thủ lĩnh mà gánh vác những việc trọng đại của nước nhà”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ vai trò của thanh niên trên cả hai bình diện xã hội và mối quan hệ kết nối quá khứ với tương lai không thể tách rời nhau: “Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách, dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai”. Vai trò này vô cùng quan trọng quyết định vận mệnh của dân tộc và của giai cấp công nhân. Người dạy thanh niên sống phải có mục tiêu lý tưởng, phải có ý chí quyết tâm cao, kiên trì, vượt qua khó khăn gian khổ đạp bằng chông gai để thực hiện cho kỳ được mục tiêu lý tưởng đó: "Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên. Người đã khẳng định thắng lợi của cách mạng nước ta với một lực lượng thanh niên hùng hậu như hiện nay: “Với một thế hệ thanh niên hăng hái kiên cường, chúng ta nhất định thành công trong sự nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước".
Trên cơ sở nhìn nhận vai trò to lớn của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng và tương lai của dân tộc, đất nước, Người đã dành sự quan tâm đặc biệt đến công tác thanh niên. Người đã nêu lên hàng loạt những công việc mà thanh niên phải làm và rèn luyện để đóp góp sức trẻ dựng xây đất nước: "a) Các sự hy sinh khó nhọc thì mình làm trước người ta, còn sự sung sướng thanh nhàn thì mình nhường người ta hưởng trước (tiên thiên hạ ưu, hậu thiên hạ lạc). b) Các việc đáng làm, thì khó mấy cũng cố chịu quyết làm cho kỳ được. c) Ham làm những việc ích quốc lợi dân. Không ham địa vị và công danh phú quý. d) Đem lòng chí công vô tư mà đối với người, đối với việc. e) Quyết tâm làm gương về mặt: siêng năng, tiết kiệm, trong sạch. f) Chớ kiêu ngạo, tự mãn, tự túc. Nói ít làm nhiều, thân ái đoàn kết.".
Như vậy, rèn luyện đạo đức cách mạng, bồi dưỡng, giáo dục lý tưởng của người chiến sỹ cộng sản cho thanh niên luôn là vấn đề được Hồ Chí Minh quan tâm và trăn trở. Trước lúc đi xa, trong bản Di chúc thiêng liêng,với muôn vàn tình yêu thương để lại cho Đảng và dân tộc, Người cũng căn dặn Đảng phải chăm lo, dìu dắt, giác ngộ thanh niên: "Đoàn viên và Thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái, xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa "hồng" vừa "chuyên". Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là việc rất quan trọng và rất cần thiết”.
“Hồng” là phải có phẩm chất đạo đức, lối sống trong sạch, giản dị theo những tiêu chí của người chiến sỹ cộng sản "cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư", hy sinh suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng, chín chắn trong suy nghĩ, hành động, giải quyết công việc một cách thông minh, linh hoạt, mềm dẻo. Còn “chuyên” là tính chuyên nghiệp cao về trình độ chính trị, văn hóa, khoa học, kỹ thuật và quân sự.". Vừa hồng vừa chuyên" có nghĩa là khi làm việc gì cũng phải có suy nghĩ thấu đáo để giải quyết công việc đạt hiệu quả cao nhất. Nói tóm lại "vừa hồng vừa chuyên" có nghĩa là "vừa có đức vừa có tài".
Thấm nhuần và quán triệt tư tưởng của Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước ta luôn đề cao vai trò của đoàn viên, thanh niên. Coi đây "Là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình… Thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc…"
Xuất phát từ vị trí, vai trò to lớn của thanh niên, Đảng ta tiếp tục khẳng định: "Chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người “vừa hồng vừa chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò quan trọng của Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, gia đình, nhà trường và xã hội".
Ngày 14- 5- 2011, Bộ Chính trị khoá XI ban hành Chỉ thị số 03-CT/TƯ về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Một trong những nội dung chủ yếu của Chỉ thị đó là "Coi trọng việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ. Cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể các cấp có biện pháp cụ thể để tổ chức, chỉ đạo thực hiện hiện tốt việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Bác Hồ".
Như vậy, tư tưởng Hồ Chí Minh về rèn luyên đạo đức cách mạng cho thanh niên đã được Đảng, Nhà nước ta kế thừa, vận dụng và phát triển sáng tạo. Từ di sản tư tưởng có ý nghĩa to lớn đó, Đảng ta đã dìu dắt, tổ chức thanh niên trở thành một lực lượng cách mạng quan trọng, phát huy mọi tiềm năng của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh", vì hạnh phúc, tương lai tươi sáng của tuổi trẻ./.
Ma Lệ Minh (Tổng hợp)
