Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, Người không chỉ là một nhà chính trị, nhà văn hóa, nhà thơ… mà còn là một nhà ngoại giao lỗi lạc. Trong suốt cuộc đời hoạt động, Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa là người chỉ đạo đường lối chiến lược, sách lược đối ngoại của Đảng và Nhà nước, lại vừa trực tiếp tham gia các hoạt động ngoại giao, nhằm từng bước kiến tạo và mở rộng quan hệ quốc tế, tăng cường “thế và lực” của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đưa ngành ngoại giao nước ta lên một tầm cao mới. Đặc biệt là vào năm 1957, đánh dấu bằng sự kiện Người đã đi thăm hữu nghị chính thức các nước anh em như: Đức, Ba Lan, Anbani, Rumani, Triều Tiên, Tiệp Khắc… trong đó có Hungari.
Vào tháng 8/1957, đứng đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi thăm hữu nghị chính thức Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Hungari. Đây là chuyến thăm Hungari đầu tiên của một vị nguyên thủ quốc gia Việt Nam, đặt nền móng cho mối quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước Việt Nam - Hungari, đã để lại nhiều ấn tượng rất đẹp đẽ trong lòng giới lãnh đạo và người dân nước bạn. Một kỹ sư người Hungari đã viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh trong chuyến thăm của Bác tới Hungari, năm 1957 như sau: “Bỏ qua mọi thứ lễ nghĩa nhưng vẫn khiến người khác phải kính trọng, con người ít lời, thông tuệ ấy có một tính cách rất lôi cuốn… Và ngày hôm đó đã đi vào tâm trí của tôi như một trong những kỷ niệm thật đẹp của đời tôi”.
Chúng tôi xin được giới thiệu với quý độc giả một số tài liệu và hình ảnh về Bác Hồ với Hungari. Tài liệu được lưu trữ và bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III. Đây là những tài liệu, hình ảnh chứa đựng những nội dung lịch sử, văn hóa, chính trị, đối ngoại. Nó vừa có giá trị sử liệu góp phần nghiên cứu lịch sử quan hệ ngoại giao giữa hai nước, về cuộc đời, hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh đồng thời có tác dụng tuyên truyền, giáo dục, đề cao tình hữu nghị giữa hai dân tộc.
Sau đây chúng tôi xin giới thiệu:
Đáp từ của Hồ Chủ tịch tại buổi chiêu đãi của Chính phủ Hungari ở Budapest ngày 2/8/1957.
Thưa đồng chí Chủ tịch thân mến,
Thưa các đồng chí và các bạn thân mến.
Đáp lời mời của đồng chí Chủ tịch Dobis Itsvan, chúng tôi rất sung sướng được đến thăm nước Hungari và đem tới nhân dân Hungari lời chào mừng nồng nhiệt của nhân dân nước chúng tôi.
Nhân dân hai nước chúng ta, cùng đứng trong đại gia đình Xã hội chủ nghĩa đứng đầu là Liên Xô và Trung Quốc nhân dân, nhân dân hai nước chúng ta tuy xa nhau về địa lý nhưng thật gần nhau vì cùng chung lý tưởng.
Trong 9 năm chiến đấu giải phóng dân tộc, nhân dân nước chúng tôi luôn luôn được nhân dân Hungari, hoàn toàn đồng tình và ủng hộ. Hòa bình lập lại, chúng tôi lại được những phái đoàn chuyên gia và thương mại Hungari đến giúp chúng tôi xây dựng lại kinh tế nước nhà. Đồng thời, những đoàn đại biểu văn hóa Hungari đã giới thiệu với nhân dân nước chúng tôi nền văn hóa của một dân tộc anh dũng đã chiến đấu dũng cảm chống chủ nghĩa phát xít và đánh đổ ách thống trị. Nhân dịp này, tôi xin tỏ lời cảm ơn thân thiết nhất về sự giúp đỡ do Đảng, Chính phủ và nhân dân Hungari.
Ngay từ khi làm cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đập tan xiềng xích thực dân và phong kiến, nhân dân Việt Nam đã vui sướng chào mừng việc thành lập nước Cộng hòa nhân dân Hungari. Nhân dân nước chúng tôi theo dõi từng bước một công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước các đồng chí, những thành tích đã đạt được trên đất nước Hungari không phải chỉ là thành tích riêng của các đồng chí, thành tích ấy cũng là thành tích của chúng tôi, của toàn thể gia đình xã hội chủ nghĩa, của toàn thể mặt trận hòa bình. Trong đại chiến thế giới lần thứ 2, quân đội Xô Viết vẻ vang giúp nhân dân Hungari tự giải phóng đã góp phần rất lớn vào sự nghiệp bảo vệ tự do và củng cố hòa bình thế giới.
Tháng 10 vừa qua, nhân dân nước chúng tôi theo dõi cuộc đấu tranh mới của các đồng chí một cách thông cảm và tin cậy nhất. Nhân dân Hungari được sự giúp đỡ anh em của Liên Xô, đã một lần nữa đập tan được lực lượng phản cách mạng, bảo vệ sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và góp phần bảo về hòa bình thế giới, dưới sự lãnh đạo của Đảng xã hội công nhân và Chính phủ công nông cách mạng Hungari, đứng đầu là đồng chí Ka-da, nhân dân Hungari đã củng cố được chính thể của mình.
Nhờ sự giúp đỡ của Liên Xô và các nước anh em khác, nhờ tình hữu ái xã hội chủ nghĩa và nhờ chủ nghĩa quốc tế vô sản, nhân dân Hungari đã phá được những âm mưu thâm độc của chủ nghĩa đế quốc và tiếp tục tiến lên trên con đường đấu tranh lâu dài cho chủ nghĩa xã hội và cho hòa bình.
Tôi xin phép các đồng chí và các bạn được thay mặt nhân dân Việt Nam bày tỏ hết nỗi vui mừng của chúng tôi trước những thắng lợi của nhân dân Hungari, trong đấu tranh chống những lực lượng phản động cũng như trong công cuộc lao động hòa bình xây dựng lại đất nước. Chúng tôi tin chắc rằng, cùng với nhân dân tất cả các nước trong đại gia đình xã hội chủ nghĩa, đoàn kết chặt chẽ chung quanh Liên Xô và Trung Quốc nhân dân, nhân dân hai nước chúng ta sẽ cùng tiến mạnh trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ hòa bình thế giới.
Cuối cùng, tôi xin nâng cốc:
Chúc tình hữu nghị anh em giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân Hungari.
Chúc nhân dân Hungari dũng cảm, dưới sự lãng đạo của Đảng xã hội công nhân và Chính phủ công nông cách mạng sẽ đạt nhiều thắng lợi mới.
Chúc sự nhất trí không gì lay chuyển nổi giữa nhân dân các nước trong phe xã hội chủ nghĩa đứng đầu là Liên Xô và Trung Quốc nhân dân.
Chúc thế giới hòa bình
Chúc sức khỏe đồng chí chủ tịch Dobis Itsvan, Thủ tướng Kada và các đồng chí lãnh đạo khác của Đảng và Chính phủ nhân dân nước Hungari.
Đáp từ của Hồ Chủ tịch tại buổi chiêu đãi của
Chính phủ Hungari ở Budapest ngày 2/8/1957.
(Nguồn: TTLTQG III, Phông Quốc hội, Hồ sơ 630, tờ 01-02)
Bài nói chuyện trước 5000 trung kiên của Đảng Công nhân xã hội Hungari
Thưa các đồng chí thân mến,
Chúng tôi rất sung sướng khi được đến thăm đất nước Hungari xinh đẹp của các đồng chí và chuyển đến Đảng, Chính phủ và nhân dân nước các đồng chí lời chào anh em của nhân dân Việt Nam.
Chúng tôi xin gửi đến đồng chí Janotso Kada rất thân mến của chúng ta lời chào anh em của chúng tôi. Chúng tôi sung sướng được nói chuyện với các đồng chí.
Ý kiến của Đảng chúng tôi, của nhân dân nước chúng tôi cũng như ý kiến của nhiều đồng chí các Đảng anh em khác là những sự việc không may (bi thảm) xảy ra ở Hungari không phải là cách mạng mà là phản cách mạng. Cho nên nhân dân nước chúng tôi và Đảng chúng tôi hết sức tán thành những sự thay đổi trong nội bộ Đảng anh em Hungari, chúng tôi hoàn toàn ủng hộ đường lối Mác -Lenin của Đảng công nhân xã hội Hungari đứng đầu là đồng chí Janotso Kada đã vạch ra.
Tôi nói như thế, có kẻ sẽ bảo rằng tôi can thiệp vào công việc nội trị của nước các đồng chí. Nói thế không đúng. Đảng của các đồng chí là Đảng của chúng tôi. Nhân dân nước các đồng chí cũng như nhân dân nước chúng tôi. Những sai lầm của các đồng chí cũng là sai lầm của chúng tôi. Những thắng lợi và thành tích vẻ vang của các đồng chí cũng là thắng lợi và thành tích vẻ vang của chúng tôi. Bởi chúng ta chỉ có một Đảng duy nhất, chúng ta chỉ có một gia đình, gia đình của phe Xã hội chủ nghĩa.
Cũng như đồng chí Mô-rô-xan đã nhấn mạnh rất đúng, hai nước chúng ta tuy ở xa nhau xong thật có nhiều điểm giống nhau. Nước Việt Nam xưa kia là một thuộc địa và nước Hung xưa kia cũng là thuộc địa. Nhân dân Việt Nam phải chiến đấu rất gian khổ mới giành lại được tự do và nhân dân Hungari cũng phải chiến đấu rất gian khổ mới giành lại được tự do.Việt Nam đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội và Hungari cũng đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội. Việt Nam cần sự giúp đỡ của Liên Xô để đánh đế quốc và thắng đế quốc. Việt Nam cũng như Hungari còn gặp nhiều khó khăn, xong Việt Nam cũng như Hungari đều do Đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Việt Nam và nhân dân Hungari nhất định giành được thắng lợi.
Việt Nam và Hungari cùng đứng trong một đại gia đình gồm có 900 triệu người trên thế giới. Chúng tôi được đi thăm khắp gia đình lớn của chúng ta. Chúng tôi đã đi 1 vạn 7 nghìn cây số mà vẫn còn chưa đi ra khỏi đất nước anh em nhà.
Gia đình chúng ta ngày một lớn mãi, ngày một đoàn kết thống nhất. Chúng ta cùng một gia đình, vậy thì nhiệm vụ của chúng tôi và nhiệm vụ của các đồng chí là phải như thế nào?
Nhiệm vụ của chúng ta là phải thắt chặt hàng ngũ chung quanh Liên Xô và Trung Quốc.
Tôi xin nói vài cảm tưởng, về đất nước các đồng chí. Cuộc đi thăm của chúng tôi chưa kết thúc xong nhờ các đồng chí khéo tổ chức, chúng tôi đã được thấy nhiều điều. Chúng tôi chưa thấy hết đâu xong cũng đã thấy được ít điều và điều đó rất quan trọng. Chúng tôi đã được tiếp xúc với các đồng chí lãnh đạo Đảng và Chính phủ nước các đồng chí. Chúng tôi rất sung sướng thấy rằng các đồng chí lãnh đạo là những người (học trò ưu tú) cộng sản trung thành nắm vững và giương cao ngọn cờ chủ nghĩa Mác - Lênin.
Bài nói chuyện trước 5000 đảng viên trung kiên của Đảng Công nhân xã hội Hungari
(Nguồn: TTLTQG III, Phông Quốc hội, Hồ sơ 630, tờ 03 - 04)
Một số hình ảnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong chuyến thăm hữu nghị Hungari năm 1957
Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Hungari năm 1957.
(Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia III - Mục lục ảnh Bộ Ngoại giao, số 921)
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với cán bộ và Đảng viên Đảng cộng hòa Thanh niên Hungari, năm 1957.
(Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia III - Mục lục ảnh Bộ Ngoại giao, số 942)
Vũ Thị Lan Anh -Trung tâm Lưu trữ quốc gia III
Kim Yến (st)
