Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản. Đảng Cộng sản Việt Nam là đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội; Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời là bộ phận của hệ thống ấy; Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Giữ vững bản chất và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng là nhiệm vụ then chốt, có ý nghĩa sống còn đối với Đảng và sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta hiện nay.
Qua 86 năm xây dựng và trưởng thành, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo nhân dân giành được những thắng lợi vĩ đại. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng ấy, Đảng có lúc phạm sai lầm, khuyết điểm nhưng đã nghiêm túc tự phê bình, tích cực sửa chữa và rút ra những bài học quý báu.
Nhìn tổng quát trong thời kỳ đổi mới, công tác xây dựng Đảng đã đạt được những thành tựu tích cực:
Đảng đã đề ra và từng bước bổ sung, hoàn thiện dần đường lối đổi mới một cách đúng đắn, sang tạo, hình thành ngày càng rõ hơn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Khẳng định chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng. Ở những bước ngoặt của cách mạng và những diễn biến phức tạp của tình hình, Đảng kịp thời có định hướng tư tưởng chính trị đúng đắn, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, chống những luận điệu thù địch tạo cơ sở cho sự thống nhất tư tưởng trong toàn Đảng và trong nhân dân.
Giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Có tiến bộ về thực hiện dân chủ trong Đảng và lãnh đạo thực hiện dân chủ trong xã hội, phát huy trí tuệ của tập thể, sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân.
Đã có chủ trương và biện pháp đổi mới, chỉnh đốn Đảng gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, kiện toàn hệ thống chính trị. Đảng đã xây dựng và triển khai thực hiện chiến lược cán bộ thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá; kiện toàn cơ quan lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước, đảm bảo tính kế thừa và phát triển. Đổi mới công tác tổ chức và cán bộ, nâng cao trình độ và sức chiến đấu của đội ngũ đảng viên; ngăn chặn được sự sa sút, yếu kém của nhiều tổ chức cơ sở Đảng; bước đầu cải tiến phương thức lãnh đạo và phong cách công tác. Công tác kiểm tra việc chấp hành nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, kiểm tra việc giữ gìn phẩm chất, đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên và xử lý kỷ luật đảng có nhiều tiến bộ.
Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, mở rộng dân chủ trong Đảng và trong xã hội, tập trung trí tuệ của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong quá trình ra Nghị quyết, thể chế hoá về Nhà nước các Nghị quyết của Đảng.
Tiếp tục hoàn chỉnh quan điểm và bổ sung chủ trương, giải pháp về xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân; lãnh đạo xây dựng quy chế phát huy quyền làm chủ của nhân dân, trước hết là ở cơ sở, ban hành và đưa vào thực hiện có hiệu quả quy chế dân chủ ở cơ sở; kiện toàn tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị và cải cách tiền lương, trợ cấp xã hội thuộc ngân sách Nhà nước.
Trong điều kiện cơ chế thị trường, kinh tế nhiều thành phần, mở cửa với bên ngoài, cán bộ, đảng viên hàng ngày, hàng giờ phải chịu tác động của nhiều yếu tố rất phức tạp, kể cả những hoạt động chống phá Đảng của các thế lực thù địch, vấn đề giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng… đã làm cho công tác xây dựng Đảng gặp phải rất nhiều khó khăn và tồn tại những hạn chế, thiếu sót nhất định.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã đưa ra hệ thống các giải pháp để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong giai đoạn hiện nay. Cụ thể:
Một là, tăng cường xây dựng Đảng về chính trị: Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo và phát triển phù hợp với thực tiễn Việt Nam, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ của toàn Đảng và của mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết của cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp; không dao động trong bất cứ tình huống nào. Kiên định đường lối đổi mới, chống giáo điều, bảo thủ, trì trệ hoặc chủ quan, nóng vội, đổi mới vô nguyên tắc.
Hai là, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tư tưởng, lý luận: Tăng cường nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, làm sáng tỏ một số vấn đề về Đảng cầm quyền, về chủ nghĩa xã hội, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước tavà những vấn đề mới nảy sinh trong quá trình đổi mới. Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng, tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, cổ vũ động viên các nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương người tốt việc tốt, giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng. Kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch. Chủ động phòng ngừa, đấu tranh, phê phán những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ; khắc phục sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.
Ba là, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân: Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, lâu dài của cán bộ, đảng viên, của các chi bộ, tổ chức đảng và các tầng lớp nhân dân. Đẩy mạnh tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt Đảng. Triển khai thực hiện tốt quy chế dân vận trong hệ thống chính trị; đổi mới và nâng cao chất lượng công tác vận động nhân dân. Định kỳ lấy ý kiến nhận xét của nhân dân về tư cách, đạo đức sống của cán bộ, đảng viên. Xử lý nghiêm mọi cán bộ, đảng viên vi phạm về trách nhiệm, phẩm chất đạo đức, lối sống.
Bốn là, tiếp tục đổi mới, kiện toàn tổ chức, bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị: Tiếp tục xác định rõ chức năng, nhiệm vụ và mô hình tổ chức của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Sớm tổng kết việc thực hiện sáp nhập một số ban, bộ, ngành Trung ương để có chủ trương phù hợp. Kiện toàn, nâng cao chất lượng các cơ quan tham mưu, đội ngũ cán bộ làm công tác tham mưu, nhất là ở cấp chiến lược. Phát huy dân chủ trong sinh hoạt Đảng, từ sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt cấp uỷ ở cơ sở đến sinh hoạt Ban Bí thư, Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương; đồng thời giữ nghiêm kỷ luật trong Đảng. Thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ. Chống quan liêu, bè phái, cục bộ địa phương, lối làm việc vô nguyên tắc, vi phạm kỷ luật, vi phạm dân chủ.
Năm là, kiện toàn tổ chức cơ sở Đảng và nâng cao chất lượng đảng viên: Tập trung củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, tạo sự chuyển biến rõ rệt về chất lượng hoạt động của các loại hình cơ sở đảng, nhất là tổ chức đảng trong các đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế. Kiện toàn tổ chức của hệ thống chính trị, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng ở cơ sở. Đổi mới, tăng cường công tác quản lý, phát triển đảng viên, bảo đảm chất lượng đảng viên theo yêu cầu của Điều lệ Đảng.
Sáu là, đổi mới công tác cán bộ, coi trọng công tác bảo vệ chính trị nội bộ: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ công tác cán bộ. Thực hiện tốt Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá; đổi mới tư duy, cách làm, khắc phục những yếu kém trong từng khâu của công tác cán bộ. Xây dựng và thực hiện nghiêm các cơ chế, chính sách phát hiện, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; trọng dụng những người có đức, có tài.
Bảy là, đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát: Các cấp uỷ, tổ chức đảng phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, thực hiện tốt hơn nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo Điều lệ Đảng. Chú trọng kiểm tra, giám sát người đứng đầu tổ chức đảng, nhà nước, mặt trận và các đoàn thể nhân dân các cấp trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng phải phối hợp chặt chẽ với công tác thanh tra của Chính phủ, công tác giám sát của Quốc hội và các cơ quan hành pháp, tư pháp, Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể nhân dân theo đúng chức năng và thẩm quyền của mỗi cơ quan.
Tám là, tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng: Tập trung rà soát, bổ sung, điều chỉnh, ban hành mới, xây dựng đồng bộ hệ thống các quy chế, quy định, quy trình công tác để tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân, tôn trọng nguyên tắc hiệp thương dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Mặt trận tổ quốc Việt Nam. Đổi mới cách ra Nghị quyết, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện, kiểm tra, sơ kết, tổng kết việc thực hiện Nghị quyết của Đảng. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong Đảng.
Qua thực tiễn công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, công tác xây dựng Đảng càng được đặc biệt chú trọng và chứng tỏ Đảng ta là một tổ chức chính trị chân chính duy nhất đủ khả năng lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Mặc dù có sai lầm, khuyết điểm nhưng Đảng ta biết sửa chữa sai lầm, khuyết điểm, tự phê bình và phê bình để vươn lên, tự hoàn thiện mình bằng thực tiễn lãnh đạo cách mạng, đổi mới tư duy, nâng cao trình độ và năng lực lãnh đạo để đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao qua các giai đoạn lịch sử. Chính vì vậy, trải qua bao khó khăn, phức tạp của các giai đoạn cách mạng, Đảng ta không những đứng vững mà còn khẳng định ngày càng vững chắc vai trò lãnh đạo xã hội, được nhân dân tin yêu và thừa nhận vị trí độc tôn là người lãnh đạo duy nhất của cách mạng Việt Nam.
Để xứng đáng với niềm tin của nhân dân, Đảng phải luôn luôn tự hoàn thiện; phải biết học tập, chỉnh đốn và rèn luyện, phải biết nghe tiếng nói của nhân dân, tiếng nói của các tổ chức chính trị - xã hội khác trong và ngoài nướ; biết tiếp thu những bài học thành công và thất bại của các đảng anh em và ngay cả chính mình, bài học trên cả ba phương diện: Chính trị, tư tưởng, tổ chức. Với tinh thần đó, Đảng ta luôn luôn coi công tác xây dựng Đảng có vai trò cực kỳ quan trọng trong bất cứ giai đoạn cách mạng nào. Hơn thế, công tác xây dựng Đảng không chỉ được coi là vấn đề thường xuyên mà có ý nghĩa cấp bách trong giai đoạn cách mạng hiện nay, khi đất nước chuyển sang giai đoạn đổi mới, thực hiện kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, trong bối cảnh mới nhất định Đảng ta sẽ phát huy được vai trò lãnh đạo của mình, đồng thời vượt qua mọi khó khăn thách thức để xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh, tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, đưa dân tộc ta vững bước trên con đường đã lựa chọn, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh xứng đáng với lòng mong đợi và niềm tin của cả dân tộc.
Tâm Trang
