Khu Di tích Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc 15 năm từ 1954 đến 1969, tại đây có hàng nghìn tài liệu, hiện vật lưu niệm về Chủ tịch Hồ Chí Minh đang được lưu giữ, bảo quản và trưng bày, phục vụ một cách tốt nhất đồng bào trong nước, bè bạn quốc tế đến thăm quan, chiêm ngưỡng nơi ở và làm việc của Người. Trong khối tài liệu hiện vật đó, có hơn 250 kỷ vật liên quan đến Liên bang Xô-viết (nước Nga), trong đó có hơn 160 tài liệu hiện vật hiện đang được trưng bày, phát huy tác dụng tại Khu Di tích và ngoài ra còn có gần 100 tặng phẩm là những kỷ vật, quà tặng hiện đang được bảo quản tại kho cơ sở Bảo tàng Hồ Chí Minh. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi xin giới thiệu về một số những kỷ vật kể trên:
1 - Tài liệu hiện vật (đồ giấy)
- Những cuốn sách bằng tiếng Nga hiện đang được trưng bày phát huy tác dụng tại Khu Di tích Phủ Chủ tịch có 49 cuốn: Các tác phẩm của Lê nin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva; Về sự thống nhất biện chứng của chủ nghĩa Dac Uyn và di truyền học, Nhà xuất bản Coopun, 1968; Thời nguyên thủy đã qua ở Việt Nam, 1960; Những mẩu chuyện về Lê nin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1965; I van cu pơ ria lốp, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, năm 1965; Kô chu bây, xuất bản ở Moskva, 1958; Có làm tất có báo đáp, Nhà xuất bản Thanh niên Lê nin, Liên Xô, 1957; Sự suy sụp của hệ thống thực dân đế quốc, xuất bản ở Moskva, 1958; Xuất khẩu tư bản, xuất bản 1957; Lò phản ứng hạt nhân, xuất bản ở Moskva, 1957; Miền Bắc Việt Nam đánh trả lực lượng không quân Mỹ, xuất bản tại Hà Nội, 1968; Album ảnh: Thành phố VLADIMIR, xuất bản ở Liên Xô, 1958; Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết U dơ Bêxkitan 30 tuổi, xuất bản ở Tasken, 1954; Lần đầu tiên con người bay vào vũ trụ, Nhà xuất bản Sự thật Moskva, 1961; Đường vào vũ trụ của anh hùng Liên Xô, xuất bản tại Moskva, 1961; Liên Xô thực chất như thế, Nhà xuất bản Văn hóa Xã hội Moskva, 1959; Cầu trên sông Bến Hải, xuất bản Hayk Moskva, 1967; Tuyến lửa, Nhà xuất bản Πpbga Moskva, 1967; Đòn giáng trả, Nhà xuất bản Πpbga, 1966; Chuyện thần thoại: Tác giả Tô Hoài, nhà xuất bản Morogar bogur, 1963; Lê nin của chúng ta, Nhà xuất bản Demryz Moskva, 1961; Những bệnh nội khoa không lây của gia súc nông nghiệp, xuất bản ở Moskva, 1964; Chiến công vĩ đại, xuất bản ở Moskva, 1966; Năm 1891 - 1944 những trang sử anh hùng về cuộc đấu tranh của nhân dân Bungari chống chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xét lại, Xuất bản ở Coфur, 1965; Bản tin của Đảng xã hội thống nhất Đức, Xuất bản ở Berlin, 1967; Họa báo Liên Xô, số 4, Xuất bản ở Moskva, 1969; Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ Tịch, Nhà xuất bản Moskva, 1958; Tuyển tập Hồ Chí Minh, Xuất bản ở Moskva, 1959; Vấn đề Đông Dương sau chiến tranh thế giới thứ 2, Xuất bản ở Moskva, 1960; Đảng cộng sản là người tổ chức mọi thắng lợi của nhân dân Việt Nam, Xuất bản ở Moskva, 1962; Miền Nam Việt Nam ngày nay- chế độ Ngô Đình Diệm và phong trào giải phóng dân tộc, Nhà xuất bản Văn học Moska, 1962; Việt Nam năm 1965, Xuất bản ở Moskva, 1965; Nhật ký Việt Nam (tiếng Nga, Anh), Xuất bản ở Liên Xô, 1961; 700.000 Kilômét vũ trụ, Nhà xuất bản Sự thật Liên Xô, 1961; Chủ tịch Hồ Chí Minh, xuất bản Moskva, 1963; Lịch sử Đảng cộng sản Liên Xô, xuất bản ở Moskva, 1959; Sờ tay vào bom, Xuất bản ở Moskva, 1968; Bàn về cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng 10, Nhà xuất bản Chính trị Nga, 1966, Từ điển Pháp - Nga, Nhà xuất bản Từ điển bách khoa toàn thư Moskva, 1932; Từ điển nhỏ Nga - Pháp, Nhà xuất bản Từ điển dân tộc và nước ngoài Moskva, 1950;...
- Có khoảng 114 cuốn sách bằng tiếng Việt, Anh, Pháp, Trung Quốc… viết về nước Nga và Lê-nin hiện đang trưng bày tại Khu Di tích:
+ Di tích nhà 54 có 74 cuốn: Mác - Anghen - Chủ nghĩa Mác, tác giả Lênin, Nhà xuất bản Moskva, 1954 (tiếng Anh); Sự phá sản của đệ nhị quốc tế: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Cuộc cách mạng vô sản và tên phản bội Cao xki: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Nhiệm vụ các liên hiệp thanh niên: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Báo cáo tại Đại hội toàn nước Nga lần thứ 2 những tổ chức cộng sản của dân tộc phương Đông: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Những sự bất đồng trong phong trào đấu tranh Châu Âu: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Cương lĩnh của chúng ta: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Bàn về nhà nước: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Chủ nghĩa Đế Quốc giai đoạn tột cùng của Chủ nghĩa tư bản: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, (tiếng Pháp); Làm gì?: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Moskva, 1958 (tiếng Pháp); Bàn về cuộc cách mạng năm 1905: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Chính quyền Xô Viết và tình hình phụ nữ ngày quốc tế phụ nữ: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Chủ nghĩa xã hội tiểu tư sản và Chủ nghĩa xã hội vô sản: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Bầu cử vào nghị viện lập hiến và chuyên chính vô sản: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Chủ nghĩa xã hội và tôn giáo: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Hệ thống kinh tế và cuộc sống trong thời kỳ chuyên chính vô sản: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Để xác định đặc tính của chủ nghĩa lãng mạn kinh tế: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva (tiếng Pháp); Mối nguy cơ trước mắt và biện pháp ngăn ngừa: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Những người Bônsêvich có sẽ giữ được chủ quyền không?: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1951 (tiếng Pháp); Thư gửi công nhân Mỹ: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Thư gửi Đại Hội: Việc trao chức năng lập hiến cho Ủy Ban kế hoạch nhà nước vấn đề các dân tộc hay vấn đề “tự trị hóa”: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva (tiếng Pháp); Bàn về khẩu hiệu liên bang các nước Châu Âu, Cương lĩnh quân sự của Cách mạng vô sản: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Thư gửi công nhân Châu Âu và Mỹ: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Một số bài về “Tolstoi”: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1951(tiếng Pháp); Thư từ phương xa: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Báo cáo đọc tại Đại hội Đảng lần thứ 19 Đảng Cộng sản Bônsevich, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Kế hoạch 7 năm vĩ đại, xuất bản ở Liên Xô, 1959 (tiếng Pháp); Những thành tựu của chính quyền Xô Viết trong 40 năm qua, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1958 (tiếng Pháp);....
+ Di tích Nhà Sàn có 15 cuốn: Quyển họa báo Liên Xô, Nhà xuất bản Moskva, 1969 (tiếng Việt Nam); Một số tập trong bộ Lênin tuyển tập như tập I, xuất bản ở Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Tập 4, nhà xuất bản Xã hội Pháp ở Pari, 1959 (tiếng Pháp); Tập 14, nhà xuất bản Xã hội Pháp ở Pari, 1962 (tiếng Pháp); Tập 22, nhà xuất bản Xã hội Pháp ở Pari, 1960 (tiếng Pháp); Một số tập trong bộ Lênin toàn tập như Tập 23, nhà xuất bản Xã hội Pháp ở Pari, 1959 (tiếng Pháp); Tập 28, nhà xuất bản Xã hội Pháp ở Pari, 1961 (Pháp); Tập 29, nhà xuất bản Pháp ở Pari, 1962 (tiếng Pháp); Tập 31, nhà xuất bản Xã hội Pháp ở Pari, 1959 (tiếng Pháp); Tập 36, nhà xuất bản Xã hội Pháp ở Pari, 1959 (tiếng Pháp); Mảnh đất rực lửa, Nhà xuất bản Progras, Mạc Tư Khoa, 1969; Chiến tranh du kích và chủ nghĩa Mác, Nhà xuất bản Quốc Tế (tiếng Anh); Cuộc khởi nghĩa vũ trang tháng 10 ở Petograt, xuất bản ở Moskva, 1958 (tiếng Pháp); Văn học Liên Xô số 11/1957, xuất bản ở Moskva, 1957 (tiếng Pháp);...
- Di tích nhà BK1 có 26 cuốn: Các cuốn Tuyển tập Lênin Tập 1, nhà xuất bản Nhân dân Bắc Kinh, 1960 (tiếng Trung Quốc); Tập 2, nhà xuất bản Nhân dân Bắc Kinh, 1960 (tiếng Trung Quốc); Tập 3, nhà xuất bản Nhân dân Bắc Kinh, 1960 (tiếng Trung Quốc); Tập 4, nhà xuất bản Nhân dân Bắc Kinh, 1960 (tiếng Trung Quốc); Chuyện Lênin, xuất bản ở Trung Quốc, 1960 (tiếng Trung Quốc); Chuyện Lênin, xuất bản ở Trung Quốc, 1960 (tiếng Trung Quốc); Mác – Anghen và Chủ nghĩa Mác: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva 1954 (tiếng Pháp); Liên minh công nông: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1957 (tiếng Pháp); Sự phá sản của quốc tế thứ hai: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Bàn về chính phủ cách mạng lâm thời: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Bàn về nhà nước: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Cương lĩnh của chúng ta: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Bàn về khẩu hiệu lập liên bang châu Âu cương lĩnh quân sự cách mạng vô sản: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1952 (tiếng Pháp); Những người Bônsevich có giữ được chính quyền hay không?: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1951 (tiếng Pháp); Cuộc cách mạng vô sản và tên phản bội Caoski: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Bệnh ấu trĩ của chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa tả khuynh:Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Chủ nghĩa đế quốc giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản: Tác giả Lênin, Nhà xuất bản Ngoại văn Moskva, 1954 (tiếng Pháp); Thực cảnh ở Liên Xô, Nhà xuất bản ở Pari, 1964 (tiếng Pháp);...
2- Tặng phẩm, quà tặng:
Có hơn 90 tài liệu hiện vật là tặng phẩm, quà biếu của nhân dân Liên bang Xô-Viết tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh gồm: Chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, do họa sĩ Liên Xô Ma Ki Mốp vẽ; Quyển sổ tay của L.I. Bơ rê giơ nép Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô; Quyển ảnh của Bộ trưởng Bộ Văn hóa Liên Xô; Bức tranh vẽ của một tác giả Liên Xô biếu; Thư chúc mừng của những công dân Liên Xô công tác ở Việt Nam; Sách: Chuyện cổ tích Cadắcxtan- Tập 1, tiếng Nga; Sách: Tuyển tập thơ Cadắcxtan, tiếng Nga; Sách: Nước Cộng hòa A decsbaigian 40 tuổi (1917 – 1957), tiếng Nga; Sách: Nghệ thuật tạo hình của nước Cộng Hòa Xô Viết Tadikítxtan, tiếng Nga; Sách: Nước Cộng Hòa A decsbaigian, tiếng Nga; Tập bưu ảnh: Đồ sứ Nga, tiếng Nga; Tập bưu ảnh: Stalinabat, tiếng Nga; Tập bưu ảnh: Asơkhabátz, tiếng Nga; Tập bưu ảnh: Tagikixtan 40 tuổi (1917 – 1957), tiếng Nga; Tập bưu ảnh: Tuyếcmêni 40 tuổi (1917 – 1957), tiếng Nga; Tập bưu ảnh: Nghệ thuật tạo hình của nước Cộng hòa Tuốc mê nít xtan, tiếng Nga; Sách: Những nơi Lênin ở Thụy Sĩ, tiếng Nga; Sách: Môt ngày của Thế giới, tiếng Nhật; Sách: Nhà trống, tiếng Nga; Sách: Chỉ dẫn: Tác giả Kisinhốp, tiếng Nga; Sách ảnh: Tượng cổ bằng gỗ ở Hunggari, tiếng Nga; Quyển ảnh: Vilnins, tiếng Nga; Quyển ảnh: Quang cảnh thành phố Lêningrát, tiếng Nga; Sách ảnh: Thủ đô nước Cộng hòa Gruzia 1500 năm, tiếng Nga; Sách: Trường học của cuộc sống, tiếng Nga; Sách: Những ngày khủng khiếp, tiếng Nga; Sách: Người lính từ Kazakhstan, tiếng Nga; Sách: Vùng được thức tỉnh, tiếng Nga; Sách: Thơ chọn lọc, tiếng Nga; Sách: Vùng được thức tỉnh, tiếng Nga; Sách: Các tác phẩm chọn lọc, tiếng Nga; Sách: Iaik - dòng sông trong sáng, tiếng Nga; Sách: V.I.Lê nin trong các tác phẩm của các họa sĩ Liên Xô, tiếng Nga; Albom: Ảnh A decsbaigian , tiếng Nga; Albom: Ảnh Mát xcơva năm 1960, tiếng Nga; Albom: Ảnh Corn, tiếng Nga; Albom: Ảnh Tổ quốc của chúng ta, tiếng Nga; Albom: Ảnh Vladimir Ilyich Lenin, tiếng Nga; Bức tranh chân dung Nguyễn Ái Quốc, do họa sĩ Erick Johansson (Thụy Sĩ ) vẽ ở Liên Xô năm 1924; Bức Tranh phong cảnh của họa sĩ Erick Johansson; Sách: Tác phẩm thơ chọn lọc, của Muxtai Karim, tiếng Nga; Sách: Những người chế tạo máy, tiếng Nga; Sách: Những con đường tốt, tiếng Nga; Sách: Tùy bút về lịch sử xây dựng kinh tế của thời kỳ nội chiến, tiếng Nga; Sách: Bản phân loại và một vài đặc điểm các cây gỗ công nghiệp chủ yếu của Việt Nam đưa vào các xí nghiệp chế biến gỗ Liên Xô, tiếng Nga; Sách: Tê hê răng, tiếng Nga; Sách: Nghệ thuật của hàng triệu người Điện ảnh, tiếng Nga; Sách: Thời thanh niên của V.I.Lê nin, tiếng Nga; Sách: Làm quen với Trê Nốp Va, tiếng Nga; Sách: Những con tem nói gì, tiếng Nga; Sách: Xưởng phim Mát xcơ va, tiếng Nga; Sách: Công nhân điều khiển máy nghiền Liên Xô Rê khơ nốp, tiếng Nga; Sách: Hồi ký, tùy bút chuyện kể về Lê nin, tiếng Nga; Sách: Ánh sáng trong khu rừng sâu: Tác giả Rôman Karmen, tiếng Nga; Sách: Lê nin ở Pêtơrôgrát, tiếng Nga; Sách: Dế mèn phiêu lưu ký, tiếng Nga; Sách: Hồi ký về Lê nin năm 1900 – 1922, tiếng Nga; Sách: Mùa xuân Việt Nam, tiếng Nga; Sách: Trái tim Việt Nam, tiếng Nga; Bưu ảnh: Cây sồ, tiếng Nga; Sách: Vờ la đi mia I lích Lê nin, tiếng Nga; Sách: Kỉ niệm 20 năm ngày thành lập nước cộng hòa Rumani, Xuất bản ở Buđapet, tiếng Nga; Sách: Nhà bảo tàng Lê nin Liên Xô, tiếng Nga; Sách: Những câu chuyện về các nhà văn Á Phi, tiếng Nga; Bộ sách: Lời Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Lời kêu gọi và điếu văn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, tiếng Nga; Chiếc xe ЗИЛ; Chiếc xe Pô-bê-đa; Bức tranh Mác - Awngghen Lênin; Phù điêu có hình V.I.Lê-nin; Mô hình tháp Kremlin của Liên Xô;...
Khối tài liệu hiện vật - những kỷ vật vô giá của Liên bang Xô-viết tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh hiện đang được bảo quản, trưng bày và phát huy tác dụng tại nơi Người sống và làm việc, không những giúp đồng bào trong nước, bạn bè quốc tế (đặc biệt đối với du khách Nga) hiểu sâu sắc hơn tình cảm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với nhân dân Nga cũng như tình cảm chân thành và lòng trân trọng của nhân dân Nga đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, mà còn góp phần khẳng định và tăng cường hơn nữa tình đoàn kết hữu nghị bền vững giữa hai dân tộc Việt Nam - Liên bang Nga ngày nay do Chủ tịch Hồ Chí Minh xây dựng và dày công vun đắp.
Nguyễn Văn Dương & Trần Thị Thuấn
Theo ditichhochiminhphuchutich.gov.vn
Thanh Quỳnh (st)
