Với mỗi cán bộ, công chức, nhân viên, chiến sĩ làm nhiệm vụ tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao chính là cách để thể hiện tình cảm kính yêu, đời đời nhớ ơn Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Nhưng với cán bộ, y bác sỹ của Viện 69, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh - đơn vị trực tiếp làm nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, còn là một sứ mệnh cao cả, trọng trách vô cùng thiêng liêng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh không những để lại sự nghiệp cách mạng vẻ vang chưa từng có trong lịch sử dân tộc, Người còn để lại cho chúng ta di sản vĩ đại, đó là tấm gương sáng ngời về phẩm chất đạo đức của người cách mạng, tượng trưng cho những gì cao đẹp nhất trong tâm hồn, ý chí, nhân cách của dân tộc và của loài người. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Người gắn liền với những chiến thắng vĩ đại của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX; tư tưởng và tấm gương đạo đức của Người mãi mãi là kim chỉ nam cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân học tập, noi theo.
Ngay sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, thể theo nguyện vọng thiết tha của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, Bộ Chính trị, Trung ương Đảng đã quyết định thực hiện tốt nhất nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và xây dựng Lăng của Người để các thế hệ người Việt Nam, bạn bè quốc tế đến chiêm ngưỡng và viếng Bác.
Tổ Y tế đặc biệt chụp ảnh với các chuyên gia Liên Xô tại “Viện Nghiên cứu Lăng Lê-nin” năm 1967.
Trước đó, để chuẩn bị và thực hiện ý nguyện này, Đoàn cán bộ y tế giỏi nhất được tập hợp và cử đi đào tạo tại Liên Xô, sẵn sàng làm nhiệm vụ giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với nền y khoa Việt Nam lúc bấy giờ, ướp xác là một lĩnh vực quá mới, chưa có tiền lệ, kết hợp nhiều yếu tố khoa học khác nhau, từ giải phẫu học, hóa học, vi sinh vật, hình thái… tất cả đều yêu cầu ngặt nghèo, kết hợp nhuần nhuyễn. Việc tiếp thu và ứng dụng công nghệ tiên tiến trong thời kỳ đầu càng khó khăn, do hoàn cảnh chiến tranh, cơ sở vật chất và thiết bị cơ bản, hóa chất và ngay cả đồ vải, đồ hấp sấy phục vụ công tác bảo quản thi hài vô cùng thiếu thốn. Hầu hết các hoạt động phải làm thủ công: Giặt trang bị phòng hộ, vệ sinh môi trường... Song, với khát vọng sớm độc lập tự chủ trong nhiệm vụ đặc biệt này, ngay từ ngày đầu bỡ ngỡ, các cán bộ, bác sĩ của đơn vị đã tự khắc phục mọi khó khăn, mạnh dạn tiến hành các nghiên cứu khoa học, hình thành cơ sở nghiên cứu trong tương lai, thúc đẩy việc nghiên cứu thực nghiệm đúng hướng, cùng với chuyên gia Liên Xô hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Sau ngày đất nước giành được độc lập thống nhất, non sông thu về một mối, Bộ Chính trị, Trung ương Đảng quyết định “đón” Bác từ K9 về Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh - “Ngôi nhà vĩnh hằng” của Người giữa Ba Đình lịch sử để đón đồng bào cả nước đến thăm viếng. Sáng ngày 29/8/1975, Lễ khánh thành Lăng Bác được tổ chức tại Hội trường Ba Đình, sau đó Lễ viếng Bác cũng được tiến hành. Nhiệm vụ này đã được Đảng, Nhà nước giao cho quân đội, trực tiếp là Đoàn 69 (đơn vị tiền thân của Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh) đảm nhiệm. Cùng với đó, Đoàn cán bộ y bác sĩ đầu tiên của Việt Nam về lĩnh vực này, sau nhiều lần đổi tên như Tổ Y tế đặc biệt, Tổ Y tế thi hài - trở thành nòng cốt của Viện Nghiên cứu khoa học giữ gìn thi hài Bác, hay Viện 69 thuộc Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng. Đây là đơn vị chuyên ngành làm nhiệm vụ chính trị đặc biệt, trực tiếp thực hiện nhiệm vụ y tế gìn giữ lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và tổ chức nghiên cứu khoa học phục vụ cho nhiệm vụ thiêng liêng này.
Lúc này, liên quan đến nhiệm vụ giữ gìn thi hài Bác bước sang một giai đoạn mới với những yêu cầu cực cao và hàng loạt vấn đề được đặt ra như: thời gian thăm viếng, chế độ chiếu sáng, quy trình y tế chăm sóc thi hài, chế độ vệ sinh vô trùng và bảo đảm thông số môi trường… được Viện 69, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng và các cơ quan biên soạn. Nhờ tiếp thu những kiến thức, kinh nghiệm của các chuyên gia Liên Xô, đồng thời xuất phát từ điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm của Việt Nam, Viện đã biên soạn, tổ chức các quy trình, chế độ thực hiện nghiêm túc và ngày càng hoàn thiện với phương châm“Thận trọng, tỉ mỉ, chính xác”. Riêng về ướp bảo quản phục vụ thăm viếng đặc trưng khó hơn nhiều so với công nghệ bảo quản thông thường do phải giữ được nét đặc trưng của Người như lúc sinh thời. Khó nhất là giai đoạn ướp ban đầu và giai đoạn chỉnh hình là quan trọng nhất. Không những giữ mà phải bảo đảm đặc trưng đó nổi bật phục vụ khách thăm viếng. Chuyên gia Liên Xô và chuyên gia y tế của Việt Nam những ngày đầu có công rất lớn.
Trong những năm qua, để hoàn thành “sứ mệnh cao cả, trọng trách vô cùng thiêng liêng” của mình, Thường vụ Đảng ủy Đoàn 969, Ban Quản lý Lăng luôn xác định nhiệm vụ đảm bảo tuyệt đối an toàn, giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh là ý nguyện của toàn Đảng, toàn Quân và toàn dân ta, cũng là nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị, đều xuất phát từ trách nhiệm chính trị của mỗi con người. Mỗi cán bộ, nhân viên, người lao động được tuyển chọn về đơn vị đều được lựa chọn rất kỹ về phẩm chất chính trị. Ý thức trách nhiệm chính trị không chỉ với Quân đội mà với Đảng, với Nhà nước, với Nhân dân, với mọi thế hệ người Việt Nam. Mặc dù, còn khó khăn về nhiều mặt như khoa học kỹ thuật, y tế, kinh tế, tác động của môi trường sống xung quanh… nhưng các cán bộ, bác sỹ của đơn vị đã luôn thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, bản lĩnh chính trị vững vàng. Mỗi cán bộ, bác sỹ đều xuất phát từ tình yêu bao la, lòng kính trọng đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, quyết tâm cao, nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ đối với đất nước, Tổ quốc để mọi thế hệ người Việt Nam được đến với Bác, chiêm ngưỡng Bác, được thấy Người vẫn như còn sống với non sông đất nước. Nhiều thế hệ cán bộ, y bác sĩ đã kế tiếp nhau mang hết tinh thần trách nhiệm, nỗ lực bền bỉ, vượt qua mọi khó khăn trong những điều kiện hết sức đặc biệt: Trung thành tuyệt đối với nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Bác. Giữ gìn tuyệt đối bí mật công việc. Đoàn kết một lòng, không ngừng học tập, tiến tới làm chủ vững chắc, làm chủ hoàn toàn nhiệm vụ chính trị được giao, góp phần xây đắp nên truyền thống vẻ vang “Trung hiếu vẹn toàn, đoàn kết hiệp đồng, tự lực tự cường, chủ động sáng tạo” của Bộ đội Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thế hệ sau trân trọng, chắt chiu thành quả của thế hệ trước để lại, đoàn kết một lòng, thể hiện quyết tâm cao nhất để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Bác.
Bên cạnh đó, với nhận thức đội ngũ cán bộ khoa học giữ vai trò quyết định trong mục tiêu gìn giữ an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh ở mọi hoàn cảnh, Thường vụ Đảng ủy Đoàn 969, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng đã chú trọng tuyển chọn đội ngũ cán bộ kế cận có năng lực, bản lĩnh, được đào tạo ở trong và ngoài nước, để không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, chất lượng công tác nghiên cứu. Trong đó, tập trung giải quyết những vấn đề cơ bản, cấp bách để phục vụ nhiệm vụ y tế đặc biệt, nhiều đề tài cấp nhà nước, đề tài cấp bộ và đề tài hợp tác với Trung tâm Nghiên cứu Y sinh Matxcơva được nghiệm thu đánh giá xuất sắc. Năm 1992, Viện 69 tiến hành đề tài khoa học cấp Nhà nước "Nghiên cứu bảo quản thi hài lâu dài để phục vụ gìn giữ lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh". Với những đóng góp to lớn vào quá trình gìn giữ thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, đề tài này đã được nhận Giải thưởng Nhà nước. Đó là một thành công lớn, thể hiện bản lĩnh, trí tuệ, tinh thần độc lập, tự chủ, sáng tạo của Việt Nam. Tỏa sáng hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”.
Đặc biệt, vào những thời điểm có tính chất bước ngoặt, cán bộ, bác sĩ Viện 69, Bộ Tư lệnh Lăng luôn thể hiện bản lĩnh chính trị vững vàng, đề xuất những chủ trương, biện pháp phù hợp, hiệu quả, làm cơ sở cho việc thực hiện hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ, nhất là thời điểm Liên Xô tan rã vào năm 1991, đã giúp Thường vụ Đảng ủy Đoàn 969, lãnh đạo Ban Quản lý Lăng kịp thời tham mưu với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng thực hiện chuyển đổi cơ chế sang hợp tác trực tiếp giữa Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Viện Cấu trúc sinh học Liên bang Nga (nay là Viện Nghiên cứu dược liệu và tinh dầu Liên Bang Nga). Cũng từ đây, mở đầu cho một thời kỳ mới - Thời kỳ vượt qua biết bao khó khăn thử thách và tiếp tục phát huy cao độ ý chí tự lực, tự cường, từng bước tiến tới làm chủ khoa học công nghệ phục vụ nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nói đến nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh không thể không nói đến sự giúp đỡ to lớn, có hiệu quả cao của Đảng, Chính phủ, nhân dân Liên Xô trước đây và các nhà khoa học Liên bang Nga ngày nay. Trong suốt những năm qua, Viện 69 đã chủ động phối hợp, triển khai toàn diện, hiệu quả các nội dung hợp tác trực tiếp mà Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký kết với Trung tâm Nghiên cứu Y sinh Mátxcơva. Quá trình làm việc với bạn, các cán bộ, bác sĩ của Viện 69 đã tranh thủ học tập, nghiên cứu, nắm bắt những vấn đề cơ bản nhất về khoa học công nghệ giữ gìn thi hài Bác, nhất là từ năm 1992 phương thức hợp tác trực tiếp được thiết lập, ta đã đàm phán để Bạn giúp đào tạo đội ngũ cán bộ y tế có trình độ chuyên sâu trong lĩnh vực ướp bảo quản tại Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva. Nhờ sự hợp tác, tư vấn hiệu quả của Bạn từ chỗ các nhà khoa học y tế Liên bang Nga giữ vai trò chủ đạo trong làm thuốc thường xuyên và làm thuốc lớn đối với thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, cán bộ, bác sĩ của Việt Nam đã từng bước làm chủ được nhiệm vụ làm thuốc thường xuyên và làm thuốc lớn, bảo đảm thi hài Bác luôn ở trạng thái tốt nhất. Qua các lần kiểm tra, đánh giá thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hội đồng khoa học cấp Nhà nước, Hội đồng y tế Việt - Nga đều thống nhất kết luận: Thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh được giữ gìn ở trạng thái tốt nhất.
Những năm gần đây, song song với việc quan tâm tuyển chọn, đào tạo nhân lực, Thường vụ Đảng ủy Đoàn 969, Ban Quản lý Lăng còn tăng cường đầu tư xây dựng tiềm lực về khoa học công nghệ cho Viện 69. Nhờ sự tư vấn, phối hợp hiệu quả của các chuyên gia Nga, đơn vị từng bước trang bị các thiết bị nghiên cứu hiện đại, đáp ứng được các yêu cầu nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y tế chăm sóc thi hài Bác, các phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn tốt nhất, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng thực hiện nhiệm vụ y tế và nhiệm vụ nghiên cứu khoa học. Do đó, điều kiện thực hiện các nghiên cứu, thử nghiệm, các khóa huấn luyện chuyển giao kỹ thuật ngày càng được chú trọng, phương tiện cập nhật thông tin khoa học cũng được đáp ứng theo nhu cầu. Với việc coi trọng công tác nghiên cứu khoa học, công tác gìn giữ thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Viện ngày càng được tiếp cận những công nghệ tiên tiến nhất.
Sau 30 năm hợp tác trực tiếp giữa Ban Quản lý Lăng với Trung tâm Nghiên cứu y sinh Mátxcơva trong thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Với mục tiêu vươn lên làm chủ vững chắc tiến tới làm chủ hoàn toàn nhiệm vụ gìn giữ lâu dài, an toàn thi hài Bác được mỗi cán bộ, bác sĩ ở đây đặt ra là động lực thi đua, phấn đấu của mình. Đội ngũ cán bộ của Viện 69 đã tích cực học tập, rèn luyện với hơn 70% có trình độ sau đại học. Nhiều đồng chí, trong đó có các sĩ quan trẻ, có khả năng chủ trì và tham gia các đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước, cấp bộ, cấp cơ sở và được áp dụng phục vụ trực tiếp cho nhiệm vụ chăm sóc, giữ gìn lâu dài thi hài Bác. Trong những năm gần đây, nhiều đề tài khoa học cấp Nhà nước, cấp Bộ đã được nghiên cứu và đưa vào ứng dụng hiệu quả. Trong đó, có 04 đề tài cấp nhà nước; 03 nhiệm vụ cấp quốc gia; 11 đề tài cấp bộ; 34 đề tài cấp cơ sở và 15 đề tài hợp tác với bạn, kết quả được đánh giá cao. Kết quả của các công trình khoa học đóng góp không nhỏ vào thực hiện nhiệm vụ chính trị ở đơn vị. Qua các đề tài, hợp tác nghiên cứu, đơn vị đã từng bước khẳng định được năng lực làm chủ của mình đối với nhiệm vụ chính trị đặc biệt mà Đảng, Nhà nước và Quân đội giao phó.
Đặc biệt, với những bước đi phù hợp và hợp tác chặt chẽ với Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva, năm 2004, Viện 69 cùng với chuyên gia y tế Liên bang Nga đã pha chế thành công lô dung dịch đầu tiên, đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của cán bộ, nhân viên Viện 69, khẳng định khả năng từng bước vươn lên làm chủ vững chắc nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cùng với đó, thực hiện Đề án 2341 của Thủ tướng Chính phủ, Viện 69 đã tham mưu với các cấp triển khai Dự án sản xuất bộ quần áo đặc biệt phục vụ nhiệm vụ chính trị, giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, một nhiệm vụ hết sức quan trọng, lần nữa khẳng định khả năng vươn lên làm chủ vững chắc tiến tới làm chủ hoàn toàn nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó là công lao đóng góp của Viện 69 nói riêng và của cán bộ, nhân viên, chiến sĩ trong Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng, Ban Quản lý Lăng nói chung.
Hơn nửa thế kỷ trôi qua, kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, các thế hệ cán bộ, bác sĩ Viện 69, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng đã làm việc với tất cả tình cảm yêu mến và lòng biết ơn vô hạn đối với Bác, với tất cả sự vinh dự tự hào cũng như tinh thần trách nhiệm mà Đảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng giao phó. Là những người hàng ngày bên Bác làm công tác y tế giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu, mỗi cán bộ, bác sĩ ở đây đã cống hiến trí tuệ, sức lực, để luôn hoàn thành nhiệm vụ trong mọi hoàn cảnh. Nhờ vậy, mà đến nay người dân cả nước không chỉ có cơ hội học tập Bác qua các hình ảnh, tài liệu, mà còn có cơ hội được thấy Bác bằng da, bằng thịt, gương mặt, dáng dấp, bộ trang phục giản dị của Bác để từ đó việc học tập Bác càng có thêm thực tế và hiệu quả.
Đến nay, có thể khẳng định Viện 69 là đơn vị tiêu biểu của Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng, không chỉ là địa chỉ nghiên cứu y học chuyên sâu mà còn là một trong những Viện khoa học đầu ngành trong nước về công nghệ ướp bảo quản thi thể. Năm 2019, Hội đồng Khoa học Y tế cấp Nhà nước về kiểm tra, đánh giá trạng thái thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã kết luận: “Thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh sau 50 năm đang được giữ gìn rất tốt, chưa phát hiện được sự thay đổi nào so với các số liệu trong biên bản kiểm tra thi hài của các Hội đồng trước đây”. Đây là kết quả của sự nỗ lực cố gắng vươn lên không mệt mỏi của các thế hệ cán bộ, công nhân viên, chiến sĩ trong Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng và Ban Quản lý Lăng và cũng là minh chứng cho sự trưởng thành, phát triển của đơn vị trong việc vươn lên làm chủ vững chắc tiến tới làm chủ hoàn toàn nhiệm vụ giữ gìn tuyệt đối an toàn thi hài Bác.
Có được kết quả đáng mừng như vậy là nhờ sự lãnh đạo kịp thời, khẩn trương, đầy trách nhiệm của Đảng và Chính phủ, trực tiếp là Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, sự đồng lòng và ý chí mạnh mẽ của toàn dân, sự thống nhất và quyết tâm cao của các cấp, các ngành. Đặc biệt là đội ngũ cán bộ, y bác sĩ trong đơn vị những “chiến sĩ áo trắng” đang hàng ngày vẫn âm thầm và lặng lẽ, không quản ngại khó khăn, làm tốt nhiệm vụ của mình và không để xảy ra bất cứ sai sót nào. Cán bộ, y bác sỹ Viện 69 luôn tự hứa với lòng mình sẽ tiếp tục nỗ lực cố gắng hơn nữa, góp phần cùng với Ban Quản lý Lăng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị cao cả và vô cùng thiêng liêng này, để các thế hệ người Việt Nam vẫn sẽ luôn có Bác trong tim, để soi đường chỉ lối, dẫn dắt dân tộc ta ngày càng giàu mạnh và phồn thịnh./.
Nguyễn Minh Đức
