Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Thi đua là một cách rất tốt, rất thiết thực để làm cho mọi người tiến bộ. Thi đua giúp cho đoàn kết chặt chẽ thêm và đoàn kết chặt chẽ để thi đua mãi”. Bên cạnh đó, trong nhiều bài nói, bài viết, thư khen của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác thi đua, Người thường dạy: Đã thi đua thì phải có khen thưởng, "thi đua là gieo trồng, khen thưởng là thu hoạch". Thi đua và khen thưởng phải luôn gắn bó với nhau, bổ sung và hỗ trợ cho nhau. Trên cơ sở thi đua, có thể chọn lựa những cá nhân và tập thể tiêu biểu nhất, xứng đáng nhất để kịp thời khen thưởng. Đồng thời, khen thưởng đúng người, đúng việc thì sẽ động viên và thúc đẩy phong trào thi đua. Vì vậy, trong các phương pháp cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh coi thi đua và khen thưởng không những là động lực phát triển xã hội mà còn là công cụ quản lý của nhà nước, phải được tiến hành thường xuyên, liên tục hằng ngày, ở mọi cấp, mọi ngành, mọi lĩnh vực.
Thi đua, khen thưởng là biện pháp tổ chức thực tiễn, một phương pháp tuyên truyền, giáo dục tích cực để động viên ý chí sáng tạo, ý chí quyết tâm, năng lực hoạt động thực tiễn của cán bộ,chiến sỹ thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà cấp trên giao. Vì vậy, phát huy tốt vai trò của thi đua, khen thưởng sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp trong việc xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện ở các cơ quan, đơn vị hiện nay và góp phần xây dựng nhân cách người quân nhân cách mạng, xây dựng củng cố các tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy và tổ chức quần chúng vững mạnh toàn diện.
Trong thời gian qua, công tác thi đua, khen thưởng trong Quân đội luôn được triển khai toàn diện, đồng bộ, đổi mới và phát triển sâu rộng, tạo động lực to lớn cổ vũ cán bộ, chiến sĩ vượt qua khó khăn, thử thách, vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Toàn quân đã quán triệt, thực hiện Chỉ thị 34-CT/TW, ngày 07/4/2014 của Bộ Chính trị (khóa XI) “Về tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng”; Thông tư số 151/2018/TT-BQP, ngày 12/10/2018 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng “Quy định chi tiết và hướng dẫn thi đua, khen thưởng trong Quân đội nhân dân Việt Nam”, tập trung xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện; chất lượng tổng hợp, khả năng cơ động và sức mạnh chiến đấu của Quân đội ngày càng được nâng cao. Công tác khen thưởng được tiến hành chặt chẽ, đúng quy trình, nguyên tắc. Hầu hết các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã duy trì nghiêm túc, phát huy được vai trò của công tác thi đua, khen thưởng vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, góp phần quan trọng xây dựng tổ chức đảng trong sạch cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện,đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Đặc biệt, phong trào Thi đua Quyết thắng được đẩy mạnh, diễn ra sôi nổi, liên tục, rộng khắp, gắn với thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” và phong trào Thi đua yêu nước, các cuộc vận động của Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành và địa phương. Qua đó, tạo động lực mạnh mẽ, phong trào hành động sôi nổi, rộng khắp, cổ vũ cán bộ, chiến sĩ, cơ quan, đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, cơ quan đơn vị vững mạnh toàn diện, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội.
Công tác xây dựng, nhân điển hình tiên tiến, gương “người tốt, việc tốt” được các cơ quan, đơn vị trong toàn quân quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện hiệu quả, có bước phát triển mới cả diện rộng và chiều sâu; trong đó, chú trọng cả bốn khâu: “phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến”. Thông qua thực tiễn tổ chức phong trào, toàn quân đã xuất hiện ngày càng nhiều mô hình, cách làm hay, sáng tạo, góp phần nâng cao hiệu quả trên tất các mặt công tác, các lĩnh vực hoạt động của các cấp, các ngành, các tổ chức.Việc tuyên truyền, tôn vinh, nhân rộng điển hình tiên tiến được tiến hành nền nếp, với nhiều hình thức phong phú, tạo ấn tượng và sự lan tỏa sâu rộng trong toàn quân và xã hội. Việc khen thưởng và tuyên truyền về thành tích xuất sắc đột xuất được tiến hành kịp thời, tác dụng rất tích cực.
Tuy nhiên, công tác thi đua, khen thưởng ở một số cơ quan, đơn vị cơ sở, duy trì còn mang tính hình thức, rập khuôn, máy móc, chưa tạo được động lực và sự tham gia của đông đảo cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị. Hình thức, nội dung và phương pháp tổ chức thi đua chậm được đổi mới, chỉ tiêu thi đua chung chung, chưa cụ thể hóa và bám sát đặc điểm, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị.Việc biểu dương, khen thưởng chưa kịp thời, xét khen thưởng làm không đúng quy trình dẫn đến khen thưởng và đề nghị khen thưởng chưa đúng người, đúng việc. Tình trạng xét tặng theo cơ cấu, bình quân, gây ảnh hưởng đến chất lượng các phong trào tiếp theo, từ đó làm phản tác dụng của khen thưởng, tạo tâm lý cho cán bộ, chiến sĩ không mặn mà với các phong trào thi đua. Trong quá trình tổ chức thực hiện phong trào thi đua thiếu sự kiểm tra, giám sát của cấp uỷ, người chỉ huy các cấp, từ đó dẫn tới tình trạng phát động là do cấp trên còn thực hiện như thế nào là do cấp dưới. Thực tế có đơn vị khi phát động thi đua thì “trống giong, cờ mở”, nhưng khi tổ chức thực hiện lại không có những biện pháp hữu hiệu duy trì phong trào; các chỉ tiêu thi đua nhìn chung chưa thực sự khích lệ sự phấn đấu vươn lên trong công việc hằng ngày của không ít cán bộ, chiến sĩ, cơ quan, đơn vị. Đây chính là lời giải cho câu hỏi: “Vì sao, việc thực hiện các phong trào thi đua ở một số đơn vị cơ sở hiệu quả chưa cao”, “và tại sao, thi đua, khen thưởng nhiều nhưng những mô hình, kinh nghiệm ít được phổ biến rộng rãi”…
Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên là do nhận thức về thi đua trong tình hình mới chưa được quán triệt đồng đều, sâu sắc, thường xuyên đến các đối tượng, các cấp nên phong trào thi đua phát triển không đồng đều. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động thi đua ở một số đơn vị còn tiến hành chung chung, chưa thúc đẩy được phong trào thi đua của đơn vị phát triển. Việc bồi dưỡng điển hình, nhân điển hình tiến tiến, khen thưởng ở một số đơn vị chưa thực hiện tốt, chưa gắn kết chặt chẽ với khen thưởng, đã làm hạn chế vai trò động lực của công tác thi đua - khen thưởng trong đẩy mạnh phong trào thi đua Quyết thắng.
Trong công cuộc đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế hiện nay, Đảng và Nhà nước ta tiếp tục xác định thi đua yêu nước là động lực to lớn để thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Theo đó, phong trào Thi đua Quyết thắng và tiến hành công tác thi đua, khen thưởng của toàn quân phải có các chủ trương và nhiều giải pháp phù hợp trong triển khai tổ chức thực hiện, tạo ra động lực mạnh mẽ trên các mặt công tác: Quân sự, chính trị, hậu cần, kỹ thuật, công nghiệp quốc phòng, xây dựng và hoàn thiện thể chế quân sự, quốc phòng... để thúc đẩy việc hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ.
Để công tác thi đua, khen thưởng thực sự là “đòn bẩy”, trở thành động lực kích thích cá nhân, tập thể hăng say hoạt động, phát huy hết tài năng của mình trong việc xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện thì cần phải thực hiện có hiệu quả một số nội dung, biện pháp cơ bản sau:
Một là,tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về công tác thi đua, khen thưởng.
Các cơ quan, đơn vị, trước hết là cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy các cấp tiếp tục quán triệt, thực hiện hiệu quả Chỉ thị 34-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) “Về tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng”; Chỉ thị 507-CT/QUTW, ngày 28-7-2014 của Thường vụ Quân ủy Trung ương “Về tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng trong Quân đội nhân dân Việt Nam”; Thông tư số 151/2018/TT-BQP, ngày 12/10/2018 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng “Quy định chi tiết và hướng dẫn thi đua, khen thưởng trong Quân đội nhân dân Việt Nam”; Kế hoạch 510/KH-CT, ngày 22-4-2011 của Tổng cục Chính trị “Về xây dựng và nhân điển hình tiên tiến trong Quân đội”; Kế hoạch 471/KH-CT, ngày 27-3-2017 của Tổng cục Chính trị “Về tuyên truyền các phong trào thi đua, điển hình tiên tiến, mô hình mới, nhân tố mới trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng”,… đảm bảo cho công tác thi đua, khen thưởng đi đúng hướng và mang lại hiệu quả thiết thực.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, chiến sĩ, trước hết là cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy các cấp về công tác thi đua, khen thưởng và phong trào Thi đua Quyết thắng. Để thực hiện tốt nội dung này, các đơn vị trong toàn quân phải bám sát yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng, của Quân đội trong thời kỳ mới; tích cực nghiên cứu, thấm nhuần sâu sắc và vận dụng tư tưởng, quan điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về thi đua yêu nước vào tổ chức thực hiện.
Đổi mới, nâng cao chất luợng công tác thi đua - khen thưởng trong Quân đội hiện nay, trước hết, cần tập trung đẩy mạnh phong trào thi đua Quyết thắng gắn với việc xác định rõ mục tiêu, yêu cầu, nội dung, biện pháp tổ chức phong trào thi đua Quyết thắng, làm cho thi đua trở thành việc làm thường xuyên của mỗi người, mỗi tổ chức với năng suất, chất lượng, hiệu quả cao nhất. Lãnh đạo, chỉ huy ở các cơ quan, đơn vị cần có nhận thức đúng về vị trí, vai trò của công tác thi đua, khen thưởng trong xây dựng đơn vị.
Hai là, phát huy vai trò trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức phong trào thi đua, khen thưởngnhằm huy động sức mạnh tổng hợp, tạo ra sự nhất trí cao về nhận thức, tư tưởng, thống nhất hoạt động đồng bộ nhịp nhàng của các tổ chức trong thực hiện phong trào thi đua. Trước hết, phải tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng, coi đây là yếu tố quyết định chất lượng và hiệu quả phong trào thi đua. Đối với đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp phải xác định đẩy mạnh phong trào thi đua là nhiệm vụ, chức trách của mình, phải nhận thức đúng vai trò quan trọng của thi đua,từ đó đề cao trách nhiệm, năng lực trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện phong trào thi đua.Bản thân cán bộ chủ trì phải gương mẫu, thực sự là đầu tàu để cổ vũ, động viên, dẫn dắt cán bộ, chiến sỹ thuộc quyền tham gia phong trào thi đua. Từ sự nỗ lực phấn đấu trong từng công việc hàng ngày, mỗi người tự chiến thắng những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân trong mình như quan liêu, tham ô, lãng phí, xa hoa… Vì vậy, thi đua không chỉ giúp “chiến thắng mọi tính xấu trong mình ta” mà còn sẽ giúp cho đoàn kết chặt chẽ thêm và đoàn kết chặt chẽ thêm để thi đua mãi.
Ba là,thực hiện tốt công tác xây dựng, bồi dưỡng và nhân rộng điển hình tiên tiến. Đây là nhiệm vụ trọng tâm trong đổi mới công tác thi đua, khen thưởng. Điển hình tiên tiến là những tấm gương sinh động để giáo dục, thu hút mọi người tích cực tham gia thi đua; là nghệ thuật lấy phong trào chỉ đạo phong trào phát triển thành cao trào mạnh mẽ. Thông qua cá nhân, tập thể điển hình tiên tiến, rút ra những sáng kiến hay, kinh nghiệm tốt, bài học bổ ích cho việc động viên, thúc đẩy phong trào phát triển. Cầncoi trọng bồi dưỡng điển hình tiên tiến từ khi còn mới, còn nhỏ để điển hình ngày một hoàn thiện, trở thành mẫu mực để toàn đơn vị học tập, noi theo.
Bốn là,thực hiện tốt phương pháp nêu gương trong công tác thi đua - khen thưởng của Quân đội hiện nay. Nêu gương điển hình tiên tiến và nhân điển hình để mọi người học tập noi theo, để thúc đẩy phong trào thi đua tiến lên mãi. Do đó, cán bộ, đảng viên, người đứng đầu cơ quan, đơn vị là những người khởi xướng, trực tiếp bàn bạc, đề ra chỉ tiêu thi đua thì phải gương mẫu thực hiện trước, tức là trước hết phải giáo dục bằng tấm gương sống của chính mình đã, sau đó mới giáo dục bằng lời nói; phải thực hiện “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”;Đó chính là yếu tố bên trong có tính quyết định để tạo ra phong trào thi đua và đạt được mục đích, yêu cầu đề ra của công tác thi đua - khen thưởng của cả nước nói chung và của Quân đội nói riêng hiện nay. Đồng thời, thi đua yêu nước cũng gắn liền với tự phê bình và phê bình, vì tự phê bình và phê bình sẽ giúp phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế trong quá trình tổ chức và thực hiện các phong trào thi đua yêu nước. Về bản chất của thi đua, “thi đua không phải là ganh đua” mà đó là nơi để mỗi người đều có thể tìm tòi, phát triển tài năng, sáng kiến của mình, học hỏi điều hay, giúp nhau sửa chữa khuyết điểm và cùng tiến bộ.
Năm là, tổ chức sơ, tổng kết, bình công, báo công và khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích trong phong trào thi đua. Đây là biện pháp rất quan trọng, không thể thiếu trong tổ chức thi đua nhằm đánh giá đúng thành tích, kết quả lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện phong trào thi đua. Vấn đề mấu chốt trong công tác sơ, tổng kết phong trào thi đua là đúc rút tìm ra được những kinh nghiệm hay, chọn được tập thể và cá nhân tiên tiến xuất sắc, đồng thời khen thưởng đúng mức để động viên mọi người phấn đấu thực hiện tích cực hơn nữa.Bên cạnh đó, cần phát huy hiệu quả của các phương tiện truyền thông đại chúng, trang tin điện tử, lực lượng tuyên truyền viên để đưa công tác thi đua - khen thưởng trong đơn vị đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại” trong thời kỳ mới./.
Nguyễn Minh Đức
Phó Giám đốc Trung tâm KHCN&MT
