55 năm truyền thống Viện 69 anh hùng

Tháng 9/2024, Viện 69, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức kỷ niệm 55 năm ngày truyền thống. Nhân dịp này, xin điểm lại quá trình hình thành, xây dựng phát triển và tổ chức thực hiện nhiệm vụ của Viện 69.

Thực hiện Quyết định của Bộ Chính trị trong phiên họp vào tháng 5/1967 để chuẩn bị cho ngày Bác đi xa, các Bác sỹ Nguyễn Gia Quyền, Lê Ngọc Mẫn, Lê Điều đã được lựa chọn đi đào tạo về khoa học giữ gìn thi hài tại Liên Xô. Đây là những bác sỹ đầu tiên xây dựng nên nền móng cho việc thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Bác và phát triển của Viện 69 sau này.

Năm 1968, các bác sỹ Nguyễn Văn Châu, Sái Văn Thế và y sỹ Nguyễn Trung Hát, y tá Phạm Ngọc Ảm được bổ sung để hình thành nên “Tổ y tế đặc biệt” do Thiếu tá, bác sỹ Nguyễn Gia Quyền làm Tổ trưởng. Với lực lượng khiêm tốn như vậy, nhưng Tổ đã triển khai rất nhiều công việc, từ tham gia thiết kế phòng thí nghiệm, đảm bảo những trang thiết bị cần thiết và tiến hành công tác thực nghiệm để chuẩn bị phục vụ ướp bảo quản thi hài.

Với sự chuẩn bị chủ động và tích cực về mọi mặt, ngay sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, Tổ y tế đặc biệt đã cùng với các chuyên gia Liên Xô triển khai kịp thời nhiệm vụ y tế giữ gìn thi hài lâu dài và phục vụ lễ viếng tại Quảng trường Ba Đình. Ngày 09/9/1969 - kết thúc Lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Quảng trường Ba Đình - Hà Nội, cũng là thời điểm bắt đầu nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Bác. Đây cũng là ngày được quyết định công nhận là ngày truyền thống của Viện 69. Sau ngày này, các nội dung y tế, kỹ thuật khác đã được triển khai thực hiện để có thể giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Bác.

Từ năm 1969 đến 1975, chúng ta đã phải 6 lần di chuyển thi hài Bác đến những vị trí sơ tán khác nhau để đảm bảo tuyệt đối an toàn trong điều kiện chiến tranh ác liệt. Tới ngày 18/7/1975, thi hài Bác được chuyển về Lăng trên Quảng trường Ba Đình lịch sử. Ngày 29/8/1975, khánh thành Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, mở cửa đón đồng bào cả nước và khách quốc tế đến viếng Bác.

Để mở cửa Lăng phục vụ thăm viếng, ngay từ những năm chiến tranh tới sau này, rất nhiều vấn đề cơ bản, quan trọng nhất đã được xác định như: Thời gian thăm viếng, chế độ chiếu sáng, quy trình y tế chăm sóc thi hài, chế độ vệ sinh vô trùng và đảm bảo thông số môi trường… Với kiến thức, kinh nghiệm của chuyên gia Liên Xô cùng sự nỗ lực của các cán bộ y tế Việt Nam, các nội dung trên đã được giải quyết và tổ chức thực hiện nghiêm túc, ngày càng hoàn thiện với phương châm: Nghiêm cách, thận trọng, tỉ mỉ, chính xác, tuyệt đối không được để xảy ra sai sót.

 Ngày 14/5/1976, Bộ Quốc phòng ra Quyết định thành lập Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó có Viện nghiên cứu khoa học giữ gìn thi hài với phiên hiệu là Viện 69 do bác sỹ Nguyễn Gia Quyền làm Viện trưởng. Chức năng, nhiệm vụ của Viện được xác định là: Trực tiếp tiến hành toàn bộ công tác y tế chăm sóc thi hài và triển khai công tác nghiên cứu khoa học công nghệ phục vụ giữ gìn lâu dài và tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Đội ngũ cán bộ y tế không ngừng học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ chuyên môn.

Thực hiện Quyết định của Bộ Quốc phòng và để hoàn thành các nhiệm vụ được giao, Viện 69 đã dần hoàn thiện các khoa chuyên môn, thành lập Hội đồng khoa học, củng cố, bổ sung về nhân lực, đầu tư trang thiết bị, cơ sở hạ tầng. 55 năm qua, phát huy truyền thống “tự lực tự cường, chủ động sáng tạo”, công tác y tế đặc biệt do Viện 69 thực hiện đã có những bước tiến khẳng định trình độ, năng lực làm chủ nhiệm vụ ngày càng vững mạnh, đủ sức để có thể tiến tới làm chủ hoàn toàn nhiệm vụ gìn giữ lâu dài thi hài phục vụ thăm viếng. Năm 1992, sau năm 1995 và trong những năm dịch bệnh COVID-19, khi không có chuyên gia Nga tới Việt Nam làm việc, cán bộ y tế của Viện đã tự lực thực hiện toàn bộ nhiệm vụ làm thuốc thường xuyên và làm thuốc lớn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Từ năm 2004 tới nay, Viện 69 đã pha chế thành công các lô dung dịch BX, đủ điều kiện phục vụ nhiệm vụ làm thuốc lớn thi hài Bác. Đặc biệt, cùng với các cơ quan, đơn vị, Viện 69 đã tham gia thực hiện dự án VN01, đảm bảo có được bộ quần áo cao su đặc biệt sản xuất ở Việt Nam.

Từ những thí nghiệm, thực nghiệm do Tổ y tế đặc biệt thực hiện tới những nghiên cứu sau này của Viện 69 đều tập trung cho thực hiện nhiệm vụ chính trị trọng tâm đạt hiệu quả tốt hơn, thể hiện tính chủ động, tự lực tự cường, sáng tạo ngày càng cao của cán bộ nhân viên Viện 69. Kết quả là, trong những năm qua, Viện 69 đã tiến hành 07 đề tài nhiệm vụ cấp Quốc gia, 13 đề tài nhiệm vụ cấp Bộ, nhiều đề tài hợp tác và đề tài nghiên cứu cấp cơ sở. Các đề tài nghiên cứu luôn bám sát nhiệm vụ chính trị của đơn vị, bao gồm những đề tài nghiên cứu cơ bản về bản chất của ngành khoa học ướp bảo quản phục vụ thăm viếng và các đề tài đề tài có tính chất khoa học thực hành và đã được áp dụng có hiệu quả cao trong thực tế giữ gìn thi hài Bác. Khẳng định những kết quả trong công tác khoa học công nghệ, năm 2000, Viện 69 được tặng giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ cho cụm công trình “Khoa học công nghệ trực tiếp bảo đảm cho nhiệm vụ giữ gìn an toàn, tin cậy, lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

Với vai trò là cốt lõi trong hoạt động khoa học của Viện 69, Hội đồng khoa học Viện đã phát huy tốt vai trò tư vấn, đồng thời hết sức tranh thủ ý kiến của các chuyên gia trong nước về các lĩnh vực hình thái học, sinh hoá, hoá phân tích, môi trường để xác định phương hướng nghiên cứu dài lâu cũng như các kỹ thuật của chuyên ngành đặc thù. Hội đồng cũng đã định hướng các nội dung hoạt động khoa học công nghệ của Viện, từ soạn thảo tài liệu lý luận chuyên ngành, các nội dung khoa học thực hành ướp bảo quản và các chuyên ngành, các nội dung khoa học hợp tác với Bạn, công tác đào tạo, huấn luyện nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên môn y tế thực hiện nhiệm vụ ướp bảo quản …. Các nội dung đã được xác định trong các giai đoạn, phù hợp với điều kiện nhiệm vụ cụ thể. Hội đồng khoa học của Viện cũng đã làm tốt công tác tham mưu, đề xuất với các cấp các nội dung khoa học cơ bản, lâu dài cũng như những vấn đề cấp bách cần giải quyết, làm cơ sở cho những hoạt động của Hội đồng Quốc gia về bảo quản lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Nói đến nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh không thể không nói đến sự giúp đỡ to lớn, hiệu quả của Đảng, Chỉnh phủ, nhân dân Liên Xô trước đây và các nhà khoa học Liên bang Nga ngày nay. Trải qua thời gian, lịch sử có những biến động nhưng những tình cảm và sự giúp đỡ ấy luôn là động lực cho mỗi thế hệ cán bộ Việt Nam trưởng thành, thực hiện được trọng trách của mình, từng bước làm chủ nhiệm vụ gìn giữ thi hài Bác. Chúng ta mãi mãi ghi nhận, biết ơn những tình cảm, sự giúp đỡ đặc biệt ấy của các chuyên gia Liên Xô trước đây và chuyên gia Nga ngày nay đã luôn đồng hành trong sự nghiệp gìn giữ lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Năm 2019, kỷ niệm 50 năm giữ gìn thi hài Bác, Viện đã tham mưu cho Bộ Tư lệnh, Ban Quản lý Lăng thành lập Hội đồng chuyên môn đánh giá tình trạng thi hài. Kết quả đánh giá tình trạng thi hài sau 50 năm ướp bảo quản của Hội đồng y tế Việt - Nga nêu rõ: “Trạng thái thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh đang được giữ gìn rất tốt. Chưa phát hiện được sự thay đổi nào so với những lần đánh giá trước đây”. Để phục vụ cho đánh giá trạng thái thi hài, lần đầu tiên toàn bộ các nội dung chuyên môn, xét nghiệm được tiến hành bởi các cán bộ chuyên môn của Viện 69. Các kết quả thu được đã cung cấp những luận cứ khoa học chính xác, giúp cho Hội đồng Y tế Việt - Nga đưa ra kết luận đánh giá trạng thài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Kết quả này đồng thời cũng khẳng định năng lực chuyên môn, khả năng độc lập, tự chủ của Ta trong thực hiện các xét nghiệm đánh giá trạng thái thi hài Bác.

Viện 69 luôn chú trọng tăng cường hợp tác với chuyên gia Liên bang Nga.

Hiện nay, để luôn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị trọng tâm, Viện 69 quán triệt và tổ chức thực hiện tốt Chỉ thị 79 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”, Nghị quyết chuyên đề của Đảng ủy Đoàn 969 và của Đảng ủy Viện về xây dựng Viện chuyên ngành chính quy, khoa học, hiện đại. Viện đã tiến hành rà soát và bổ sung các quy định, chế độ, quy trình làm việc, xây dựng phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn, củng cố cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chuyên môn, đổi mới phương pháp, tác phong làm việc, chất lượng, hiệu quả hơn; đồng thời, hoạch định các nội dung chỉ tiêu công tác nhất là công tác y tế đến năm 2030 và những năm tiếp theo.

Với những nỗ lực của mình, Viện 69 đã được Đảng, Nhà nước, Quân đội quan tâm, động viên, ghi nhận những thành tích qua các thời kỳ: Năm 1999, Viện 69 Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh  hùng Lao động và các huân chương: 01 Huân chương Hồ Chí Minh; 01 Huân chương Quân công hạng  Nhì, 03 Huân chương Quân công hạng Ba, 01 Huân chương Chiến công hạng Nhất, 01 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, 01 Huân chương Chiến công hạng Nhì, 01 Huân chương Lao động hạng Nhất, 01 Huân chương Lao động hạng Nhì, 01 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, 01 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba và có 03 đồng chí đã được tặng danh hiệu Thầy thuốc Nhân dân, 09 đồng chí được tặng danh hiệu Thầy thuốc ưu tú; nhiều đồng chí được tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua Bộ Quốc phòng, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bằng khen các cấp, Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở...

Viện 69 đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất.

55 năm giữ gìn an toàn thi hài Bác là 55 năm truyền thống vẻ vang của Viện 69, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Viện 69 hoàn thành các nhiệm vụ được giao luôn gắn liền với sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Bộ Chính trị, Đảng uỷ Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng. Đơn vị luôn ghi nhớ sự chỉ đạo cụ thể, ân cần ngay từ ngày đầu của đồng chí Nguyễn Lương Bằng, Lê Văn Lương và sau này là nhiều tướng lĩnh của Tổng cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu… Trong đó, sự lãnh đạo chỉ huy trực tiếp của Đảng uỷ, Chỉ huy Đoàn 69 trước đây và Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng ngày nay là một trong những yếu tố quyết định để Viện có thể hoàn thành xuất sắc trọng trách của mình.

55 năm qua, các thế hệ cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Viện 69 đã và đang cống hiến hết mình cho nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Bác. Làm việc trong điều kiện có lúc hết sức khó khăn, vất vả, bí mật, âm thầm lặng lẽ, nhưng với niềm vinh dự, tự hào, với trách nhiệm của anh bộ đội “Cụ Hồ”, với tấm lòng kính yêu vô hạn đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, Viện 69 đã vượt lên tất cả để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Thế hệ sau trân trọng, chắt chiu thành quả của thế hệ trước, luôn đoàn kết một lòng tiếp tục viết nên những trang sử vàng của Viện 69 Anh hùng. Cán bộ, nhân viên Viện 69 trở thành lực lượng trực tiếp quyết định thắng lợi nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an tàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trong suốt 55 năm qua, Viện 69 đã luôn nhận được sự chỉ đạo phối hợp hiệp đồng trách nhiệm và tình cảm của các Bộ, ngành trong và ngoài Quân đội, của các đơn vị thuộc Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng. Sự chỉ đạo phối hợp đó đã bảo đảm và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho Viện 69 thực hiện thắng lợi nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Bác.

Viện 69 tổ chức thành công Đại hội thi đua Quyết thắng giai đoạn 2019 - 2024.

Từ ngày mở cửa Lăng đến nay, Lăng Bác đã đón tiếp hàng chục triệu lượt Nhân dân và khách quốc tế vào Lăng viếng Bác. Đó là niềm cổ vũ lớn lao đối với cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Viện 69. Trong giai đoạn mới sắp tới, nhiều thử thách, các vấn đề khó trong thực hiện nhiệm vụ đặt ra cho cán bộ, nhân viên chuyên môn đòi hỏi, ngoài việc duy trì nghiêm túc chế độ y tế chăm sóc thi hài thường xuyên và đảm bảo môi trường tinh khiết ổn định, cần đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu khoa học cơ bản và thực hành để dự báo và phòng chống những thay đổi có thể xảy ra, hạn chế đến mức thấp nhất tác động của các yếu tố bất lợi, luôn giữ thi hài Bác ổn định, lâu dài ở trạng thái tốt nhất, phục vụ Nhân dân và khách quốc tế tới viếng thăm Người. Yêu cầu của nhiệm vụ giữ gìn lâu dài và bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giai đoạn tới ngày càng cao, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Viện 69 nguyện đoàn kết, thống nhất, đem hết sức lực, trí tuệ để tiếp tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh./.

Đại tá Phùng Công Thưởng (Tổng hợp)

Chính trị viên Viện 69, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh