Nghiên cứu khoa học là một nội dung rất quan trọng và là một trong 04 nhiệm vụ chính trị trọng tâm chính của Viện 69. Các đồng chí lãnh đạo Viện luôn xác định không ngừng nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu khoa học và luôn chỉ đạo cần phải tiến hành tốt nhất, hiệu quả nhất. Do chuyên ngành ướp bảo quản phục vụ thăm viếng là môn khoa học thực hành có tính đặc thù cao và cần sự chính xác tỷ mỷ, đòi hỏi vừa thực hiện vừa nghiên cứu và ứng dụng hiệu quả nhất vào thực tiễn nhiệm vụ. Vì thế, nghiên cứu khoa học ướp bảo quản phục vụ chiêm ngưỡng có vị trí và vai trò cốt lõi để làm chủ công nghệ và hoàn thành nhiệm vụ chính trị của đơn vị, phục vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Theo dòng thời gian quay trở về thời điểm trước năm 1969, cố Đại tá, GS Nguyễn Gia Quyền - Viện trưởng đầu tiên của Viện 69 sau thời gian đầu học tập về công nghệ ướp bảo quản ở Liên Xô về nước đã nghĩ đến công tác nghiên cứu thử nghiệm theo những kiến thức Bạn truyền thụ để có thể chủ động trong thực hiện nhiệm vụ. Từ thời điểm đó, quá trình ướp bảo quản lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh là quá trình tìm tòi nghiên cứu, thử nghiệm tỷ mỷ từng bước thận trọng của cán bộ Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng nói chung, Viện 69 nói riêng về lĩnh vực ướp bảo quản phục vụ thăm viếng, nhằm từng bước nắm chắc, nắm vững lý thuyết và thực hành để có cơ sở khoa học, có kiến thức phục vụ nhiệm vụ chính trị.
Từ những ngày đầu, Viện 69 tiền thân là “Tổ y tế đặc biệt”, được thành lập gồm các ngành như Hình thái, Sinh hóa, Vi sinh vật và môi trường. Đây là những ngành chính, chủ chốt đảm bảo thực hiện các nội dung về công tác giữ gìn thi hài, nghiên cứu khoa học nhằm có các biện pháp đánh giá trạng thái và dự báo biến đổi để phòng tránh, ngăn chặn từ sớm, từ xa. Sau khi được tổ chức, thành lập từ năm 1969 tới nay, đơn vị đã trải qua nhiều khó khăn. Trước năm 1975, đất nước ta phải đối mặt với cuộc chiến tranh tàn khốc, gian khổ do đế quốc Mỹ gây ra, sau đó là những hậu quả của cuộc chiến đó. Đến năm 1990, hệ thống xã hội chủ nghĩa đứng đầu là Liên Xô tan vỡ, mọi viện trợ không hoàn lại cho Công trình Lăng từ Liên Xô không còn nữa mà chuyển sang cơ chế quan hệ thương mại với Liên bang Nga. Cùng với đó, chuyên ngành ướp bảo quản phục vụ thăm viếng của nước ta còn mới mẻ, chưa có tiền lệ và mọi công tác phải tiến hành trong âm thầm, lặng lẽ bí mật tuyệt đối, nhiều khó khăn thiếu thốn về kiến thức và phương tiện kỹ thuật. Xác định rất rõ nhiệm vụ trọng đại, thiêng liêng và cao quý là giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu, ngay từ năm 1969, Trung ương Đảng đã chỉ đạo tiến hành nghiên cứu với tinh thần để ta có thể độc lập, tự chủ được trong lĩnh vực khoa học mới mẻ này. Thực hiện tinh thần chỉ đạo sáng suốt đó, từ đầu năm 1969, Tổ thực nghiệm đã luôn tập trung nghiên cứu thực nghiệm bảo quản các mẫu bệnh phẩm, mẫu mô đã đạt được nhiều thành công trong thử nghiệm, nghiên cứu.
Chuyên ngành ướp bảo quản, trải qua 55 năm cùng với Viện 69 luôn nỗ lực phấn đấu và trưởng thành đã không ngừng thực hiện công tác nghiên cứu, ứng dụng các kỹ thuật và phương pháp hình thái, sinh hoá, lý hoá và môi trường để góp phần vào thực hiện nhiệm vụ của đơn vị, của Viện. Trong đó, ngành Hình thái học ướp bảo quản lâu dài là ngành y học mới ở nước ta, bắt đầu đánh dấu từ năm 1967. Người đầu tiên ở Việt Nam tiếp cận là Thiếu tá, BS Nguyễn Gia Quyền, Chủ nhiệm khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Quân y 108 thời đó được điều động đi làm nhiệm vụ học tập chuyên ngành, lĩnh vực ướp bảo quản bắt đầu từ năm 1967 (vào tháng 9/1967). Vì là chuyên ngành mới, không có kinh nghiệm cũng như kiến thức ban đầu chủ yếu là liên quan đến y học lâm sàng trên người. Tuy vậy, sau thời gian học tập, nắm bắt đầu tiên về lĩnh vực này, Tổ công tác đã sẵn sàng nhận nhiệm vụ ngay, đó là các nghiên cứu, thử nghiệm ban đầu kèm theo bố trí mọi mặt để chuẩn bị cho thời khắc trọng đại.
Tổ nghiên cứu thực nghiệm đầu tiên gồm các đồng chí Nguyễn Gia Quyền, Lê Điều, Nguyễn Văn Châu. Cơ sở tổ chức và tiến hành nghiên cứu thực nghiệm đặt tại Khoa Giải phẫu bệnh và pháp y Bệnh viện Quân y 108. Tháng 6/1968, “Tổ y tế đặc biệt” được thành lập theo Quyết định của Ban Tổ chức Trung ương. Cơ sở tiến hành công tác, nghiên cứu và thực hành tại trong khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Quân y 108. Từ đó, công tác nghiên cứu luôn được tổ thực nghiệm quan tâm và không ngừng tìm tòi học hỏi với mục tiêu duy nhất là nhanh chóng nắm bắt và có thể độc lập làm chủ được nhiệm vụ. Các bác sỹ trong tổ công tác đã tiến hành nhiều thử nghiệm, nhiều nghiên cứu ứng dụng công nghệ để từng bước nâng cao kiến thức về chuyên ngành mới mẻ, sâu rộng và có tính đặc thù cao này.
Sau khi Lăng Bác khánh thành và đón Bác về yên nghỉ tại Lăng của Người vào ngày 18/7/1975, ngày 14/5/1976, theo Quyết định số 109/QĐ-QP của Bộ Quốc phòng ký thành lập Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh lấy phiên hiệu là 969. Tổ Y tế đặc biệt thuộc Đoàn 69 trước đây tổ chức thành Viện nghiên cứu khoa học giữ gìn thi hài có phiên hiệu là Viện 69, thuộc Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hiện nay, Viện 69 đã được củng cố, tăng cường từ tiềm lực cả về con người và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại. Bên cạnh đó, về tổ chức cũng có các khoa chuyên ngành để tập trung tìm hiểu, nắm bắt và nghiên cứu về các lĩnh vực chuyên sâu có liên quan trực tiếp và quan trọng nhất với chuyên ngành ướp bảo quản đó là khoa Hình thái, khoa Sinh hóa, khoa Vi sinh vật và môi trường, khoa Nghiên cứu pha chế dung dịch. Cùng với đó, Viện còn có cơ sở nghiên cứu thực nghiệm với nhiều mẫu bảo quản có thể góp phần vào công tác nghiên cứu khoa học, thử nghiệm ứng dụng kỹ thuật và sản phẩm nghiên cứu một cách thiết thực, hiệu quả.
Các hoạt động và hướng nghiên cứu chính của Viện tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực: Nghiên cứu về dung dịch ướp bảo quản thi hài; Nghiên cứu về sinh hoá mô thi thể và dung dịch ướp bảo quản; Nghiên cứu về hình thái mô thi thể ở các cấp độ; Nghiên cứu về vi sinh vật và môi trường bảo quản; Nghiên cứu về công tác đảm bảo phục vụ chăm sóc giữ gìn thi hài và phục vụ thăm viếng thi hài.
Trải qua 55 năm, công tác nghiên cứu khoa học của Viện đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, triển khai nhiều đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu từ cấp Quốc gia, cấp Bộ và cấp cơ sở. Trong đó có 4 đề tài cấp Nhà nước, 3 nhiệm vụ cấp Quốc gia, 13 đề tài cấp Bộ, 40 đề tài, nhiệm vụ cấp cơ sở và hơn 20 đề tài hợp tác. Nhiều đề tài nghiệm thu đạt mức xuất sắc, tiêu biểu như: Nghiên cứu tìm hiểu và tìm ra được thành phần dung dịch, công thức ướp bảo quản thi thể lâu dài phục vụ thăm viếng; Hợp tác nghiên cứu, tự chủ triển khai thành lập cơ sở pha chế dung dịch đặc biệt và phân tích đánh giá các chỉ số dung dịch; Hợp tác và tự chủ sản xuất kiểm định chất lượng bộ quần áo đặc biệt phục vụ bảo quản giữ gìn thi hài trong điều kiện đảm bảo thăm viếng hàng năm; Nghiên cứu, ứng dụng các kỹ thuật để có thể độc lập trong đảm bảo làm thuốc chăm sóc thi hài chủ tịch Hồ Chí Minh; Hợp tác nghiên cứu xác định được các chỉ tiêu đánh giá trạng thái thi hài… Bên cạnh những thành tựu, thành quả trong khoa học, công tác đào tạo học tập cũng luôn được Thường vụ Đảng ủy Đoàn 969, Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng, Đảng ủy, Thủ trưởng Viện 69 quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo.
Hội nghị nghiệm thu đề tài cấp Bộ năm 2024.
Trong những năm qua, công tác nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, kỹ thuật, Viện 69 luôn nhận được sự quan tâm của Đảng ủy, Thủ trưởng các cấp, trực tiếp là Lãnh đạo Ban Quản lý Lăng, Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trong xây dựng đơn vị, đảm bảo các trang thiết bị hiện đại có độ chính xác, độ tin cậy cao. Từ đó, góp phần quan trọng trong việc luôn đảm bảo hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giữ gìn lâu dài và bảo quản an toàn tuyệt đối thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Các cán bộ của Viện 69 đã luôn tìm tòi, học tập và nghiên cứu để thực hành tốt và làm chủ các trang thiết bị, từ đó có thể đảm bảo vận hành sử dụng hiệu quả nhất.
Đội ngũ cán bộ, nhân viên y tế thường xuyên học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
Ngoài phục vụ nhiệm vụ chính trị, phục vụ các đề tài nghiên cứu trong Viện, các bác sỹ, nghiên cứu viên trong Viện đã tận dụng tính năng, hiệu quả nghiên cứu của thiết bị giúp thúc đẩy công tác hợp tác nghiên cứu trong và ngoài nước, lĩnh vực nghiên cứu khoa học chung của các ngành y tế, kỹ thuật, vật liệu... Trong đó, từ năm 1992, với cơ chế hợp tác trực tiếp với Trung tâm nghiên cứu y sinh Matxcơva, Viện 69 đã cùng với các chuyên gia Nga hợp tác nhiều đề tài khoa học nhằm phục vụ nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo quản an toàn tuyệt đối thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và nâng cao tri thức, kiến thức chuyên ngành để cán bộ Viện 69 tích lũy, nâng cao hiểu biết, vươn lên vững chắc, tiến tới làm chủ công nghệ ướp bảo quản lâu dài phục vụ chiêm ngưỡng. Nhiều đề tài hợp tác ghi dấu mang giá trị thực tiễn và khoa học cao, các hợp đồng đều được triển khai áp dụng và mang lại hiệu quả thiết thực trong công tác y tế, kỹ thuật phục vụ chăm sóc, giữ gìn bảo quản lâu dài thì hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và đảm bảo thăm viếng của Nhân dân cả nước cũng như khách quốc tế.
Trong công tác phối hợp đào tạo, nghiên cứu, Viện thường xuyên hợp tác với Học viện Quân y, Đại học y Hà Nội, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Y học cổ truyền quân đội, Viện Pháp y quân đội... giúp các cán bộ công tác, học tập tại đó hoàn thành luận án, luận văn nghiên cứu sinh, cao học. Từ đó, góp phần vào sự phát triển khoa học công nghệ nói chung và công tác nghiên cứu khoa học của đất nước.
Tăng cường hợp tác với Trung tâm nghiên cứu Y sinh Matxcơva.
Ngoài những nhiệm vụ trực tiếp trong nghiên cứu khoa học, các khoa chuyên ngành cũng chú trọng công tác đào tạo, huấn luyện bồi dưỡng lực lượng chuyên môn, truyền thụ kiến thức cho cán bộ, kỹ thuật viên mới và chủ động nghiên cứu tìm tòi những quy trình, những giải pháp nhằm nâng cao khả năng công tác và tối ưu các điều kiện nhằm đảm bảo khả năng hoàn thành nhiệm vụ tốt nhất. Đồng thời, thường xuyên biên soạn tài liệu, giáo án, giáo trình, kỷ yếu khoa học và tổ chức các hội thảo khoa học nhằm phát triển kiến thức chuyên ngành và phát huy trí tuệ của các nhà khoa học trong việc định hướng nghiên cứu và phát triển công nghệ.
Nhìn lại chặng đường 55 năm xây dựng và trưởng thành, gắn với 55 năm thực hiện nhiệm vụ y tế giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và 55 năm nỗ lực không ngừng nghỉ công tác nghiên cứu khoa học trong chuyên ngành ướp bảo quản thi thể, để có được các thành tích và thành tựu như hiện nay, chúng ta thấy rõ được sự định hướng, chỉ đạo sáng suốt của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, sự phối hợp giúp đỡ thường xuyên của các bộ, ban, ngành như: Bộ Khoa học và công nghệ, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư... và trực tiếp là Ban Quản lý Lăng và Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã luôn lãnh đạo, chỉ đạo và đầu tư tiềm lực, con người cho Viện 69, cũng như sự quan tâm tạo điều kiện, giúp đỡ của các cơ quan có liên quan.
Tăng cường đào tạo chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ kỹ thuật viên mới
Trong thời gian tới, công tác nghiên cứu khoa học đặt ra nhiều khó khăn, thách thức cũng như đòi hòi yêu cầu cao hơn, trong bối cảnh thế giới có nhiều diễn biến phức tạp khó lường, đất nước ta đang chuyển mình hội nhập với các cơ chế, quy định cụ thể chặt chẽ hơn. Vì vậy, các cán bộ nghiên cứu của Viện 69 cần nỗ lực hơn nữa, phát huy tốt nội lực, tập trung nghiên cứu giải quyết tốt, hiệu quả, có tính áp dụng cao các nội dung, các vấn đề trong nhiệm vụ của từng chuyên ngành, tranh thủ ý kiến của Tiểu ban Y sinh, Hội đồng khoa học cấp Nhà nước về bảo quản, giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng uỷ Đoàn 969, Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Bảo vệ lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như sự góp ý của các cơ sở nghiên cứu, các nhà khoa học trong nước như Đại học y Hà Nội, Học viện Quân y. Đặc biệt là giữ vững và phát huy tốt truyền thống hợp tác nghiên cứu với Trung tâm nghiên cứu Y sinh Matxcơva. Thường xuyên trao đổi, thảo luận về các vấn đề chuyên ngành có liên quan để chủ động tham mưu cho Thủ trưởng Bộ Tư lệnh về phương hướng, nội dung nghiên cứu, đầu tư trang thiết bị phù hợp đáp ứng nhiệm vụ và đảm bảo định hướng xây dựng Viện 69 chính quy, khoa học, hiện đại; luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng, Ban Quản lý Lăng, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh giao phó./.
Trung tá Lê Tài Thế
Chủ nhiệm khoa Hình thái, Viện 69
