Ngày 02 tháng 9 năm 2017 đã tròn 48 năm thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh được giữ gìn an toàn tuyệt đối tại Lăng của Người.
Các đại biểu tham dự Hội nghị khoa học tổng kết 40 năm giữ gìn lâu dài và bảo vệ tuyệt đối an toàn
thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969 – 2009)
Năm 2017 cũng là một năm đáng ghi nhớ - kỷ niệm 78 năm Ngày thành lập Viện Nghiên cứu khoa học (NIL) trực thuộc Lăng V.I. Lênin (nay là Trung tâm Nghiên cứu khoa học và giảng dạy công nghệ y sinh NIC BMT FSBSI VILAR). Trung tâm thực hiện công tác bảo quản thi hài lãnh tụ V.I. Lênin - người sáng lập ra Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới đến nay đã được 93 năm. Trải qua hàng thập kỷ nghiên cứu và thực hiện ướp bảo quản, Trung tâm đã tích lũy rất nhiều kinh nghiệm. Trung tâm đã cùng các cán bộ kỹ thuật của Ban Quản lý Lăng V.I. Lênin áp dụng thử nghiệm các kinh nghiệm đó và xây dựng công nghệ bảo quản thi hài. Công nghệ này hiện đang được áp dụng cho công tác đặc biệt tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhiệm vụ bảo quản thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh được thực hiện theo đề nghị của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam với Nhà nước Liên Xô từ năm 1969.
Lãnh đạo Đảng và Chính phủ Việt Nam luôn đặt công tác giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những nhiệm vụ thiêng liêng nhất trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Đảng Cộng sản và Chính phủ Liên xô nhận rõ tầm quan trọng của công tác này nên đã cử các nhà khoa học đầu ngành, các chuyên gia trình độ cao của Viện Thi hài V.I. Lênin sang giúp Việt Nam tiến hành công tác ướp thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và xây dựng Công trình Lăng của Người. Đó là sự giúp đỡ, viện trợ không hoàn lại dành cho Việt Nam. Công tác bảo quản thi hài được thực hiện trong điều kiện ác liệt của chiến tranh giải phóng dân tộc, chống đế quốc Mỹ và ngụy quyền Sài Gòn. Nhiệm vụ ướp bảo quản thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh thể hiện lòng kính yêu của nhân dân Việt Nam đối vị lãnh tụ, người đã lãnh đạo cuộc đấu tranh giành tự do, thoát khỏi ách đô hộ của thực dân, đánh đuổi đế quốc xâm lăng, thống nhất hai miền Nam, Bắc Việt Nam.
Cho đến nay, nhiều người trong số các chuyên gia Nga và Việt Nam đã từng tham gia bảo quản thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mất, nhiều người đã nghỉ hưu. Nhưng vẫn có các chuyên gia hiện đang tiếp tục công việc cao cả này, những người với kinh nghiệm và khả năng chuyên môn cao tham gia hợp tác nghiên cứu với các cán bộ y tế Việt Nam. Các chuyên gia Nga coi đó là nghĩa vụ thiêng liêng để được thể hiện tình cảm chân thành đối với lãnh tụ Hồ Chí Minh.
Nói đến hợp tác để thực hiện công tác đặc biệt trong nhiều năm qua, chúng ta không thể nào quên những khó khăn, vất vả trong thời kỳ đầu. Các chuyên gia Liên Xô và Việt Nam đã nỗ lực hết mình để bảo vệ an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, bảo đảm công tác y sinh bảo quản thi hài trong những năm tháng chiến tranh ác liệt chống đế quốc Mỹ và những năm tiếp theo, sau khi chuyển thi hài vào trong Lăng.
Từ năm 1992, trong tình hình Liên xô tan rã, các thỏa thuận liên Chính phủ Việt Nam - Liên Xô không còn hiệu lực, hình thành nhu cầu tiếp tục hợp tác nhưng theo hình thức mới - thỏa thuận hợp tác trực tiếp giữa hai cơ quan Nhà nước - Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung tâm Nghiên cứu y sinh (GNU VILAR). Đó là sáng kiến được các nhà khoa học Nga S.S. Debov, V.A. Bưkov và đồng chí Trưởng ban Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh Nguyễn Quang Tấn đề xuất. Quyết định này được lãnh đạo Đảng và Chính phủ Việt Nam và Viện Hàn lâm khoa học Nga ủng hộ. Kể từ đó đã 25 năm trôi qua, việc hợp tác trực tiếp đã được thực hiện rất hiệu quả.
Năm 1992 bắt đầu ký hợp tác về triển khai công tác đào tạo các cán bộ y tế Việt Nam trong lĩnh vực ướp bảo quản. Năm 1994, Ban Quản lý Lăng đã tổ chức Hội thảo khoa học đầu tiên nhân kỷ niệm 25 năm giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sau đó, vào các năm 1999, 2004 và 2009 đã tổ chức các Hội thảo khoa học tại Hà Nội. Năm 2014, nhân dịp kỷ niệm 45 năm giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, tại Đại Sứ quán Việt Nam tại Matxcơva đã tổ chức tri ân những đóng góp của các nhà khoa học và chuyên gia y tế Liên bang Nga trong sự nghiệp giữ gìn thi hài.
Hợp tác giữa Ban Quản lý Lăng và Viện Khoa học quốc gia nghiên cứu dược liệu và tinh dầu Liên bang Nga được thực hiện theo các Thỏa thuận hợp tác 5 năm về khoa học và y tế - kỹ thuật nhằm giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đặc biệt, Thỏa thuận ký năm 1995 cho hợp tác giai đoạn 1996 - 2000 bao gồm nội dung đào tạo các cán bộ y tế Việt Nam có đủ năng lực thực hành trong công tác bảo quản thi hài, đồng thời Trung tâm Nghiên cứu y sinh chuyển giao công tác làm thuốc hàng tuần cho phía Ban Quản lý Lăng thực hiện. Cũng từ tháng 5 năm 1995, các cán bộ y tế Việt Nam đã nhận trách nhiệm bảo đảm công tác y tế thi hài hàng ngày, hàng tuần, định kỳ hàng năm cùng với sự hỗ trợ, tư vấn của các chuyên gia của Trung tâm.
Lễ ký văn bản hợp tác phối hợp pha chế dung dịch đặc biệt giữa Ban Quản lý Lăng
và Trung tâm Nghiên cứu y sinh Mát-xcơ-va (Mát-xcơ-va ngày 04/6/2003)
Trong quá trình chuyển đổi sang hình thức hợp tác mới cần tiếp tục nâng cao trình độ chuyên môn của các cán bộ y tế Việt Nam, tiến hành các nghiên cứu chung về bảo quản các mô sinh học của thi hài. Viện 69 thuộc Ban Quản lý Lăng được thành lập, được cung cấp các trang thiết bị hiện đại cùng với đội ngũ cán bộ y tế chuyên môn cao. Các cán bộ y tế Việt Nam hàng năm được cử sang Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva để học tập nghiên cứu. Viện 69 đã chứng tỏ khả năng tự chủ trong thực hiện nhiệm vụ y tế giữ gìn thi hài.
Tháng 5 năm 2010 đã ký Thỏa thuận về hợp tác khoa học, y tế - kỹ thuật giai đoạn 2011 - 2015, nội dung tập trung thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài và an toàn tuyệt đối thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh theo đánh giá kết luận của Hội đồng khoa học cấp Nhà nước Việt Nam - Liên bang Nga năm 2004, 2009, trên cơ sở đó tiếp tục các nghiên cứu khoa học - ứng dụng.
Trong những năm gần đây đã tiến hành công tác quan trọng mang tính nền tảng để thực hiện các nghiên cứu khoa học - ứng dụng. Năm 2013, Ban Quản lý Lăng đã quyết định triển khai quy trình sản xuất sản phẩm VN01 để phục vụ nhiệm vụ y tế tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trung tâm Nghiên cứu y sinh được đề nghị tham gia là cơ quan giám định chất lượng sản phẩm. Kinh nghiệm lâu năm của các chuyên gia y tế Liên bang Nga đã rất hữu ích trong công tác giám định.
Không thể không nói đến hai cuộc gặp mặt lịch sử trong những năm gần đây. Cuộc gặp thứ nhất tổ chức tại Matxcơva, vào tháng 7 năm 2012 giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Trương Tấn Sang. Lãnh đạo hai Nhà nước đã thảo luận về vấn đề hợp tác nhằm giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Kết quả công tác giữ gìn thi hài được đánh giá cao và thống nhất cần tiếp tục hợp tác. Tại cuộc gặp sau đó của Chủ tịch Trương Tấn Sang với lãnh đạo của Trung tâm Nghiên cứu y sinh, Chủ tịch đã xác định hướng hợp tác cơ bản cho các công tác tiếp theo là:
- Ưu tiên tuyệt đối cho thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài và an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh trên cơ sở kinh nghiệm hợp tác lâu năm trong lĩnh vực ướp bảo quản giữa các chuyên gia y tế Liên bang Nga và Việt Nam;
- Tiến hành giám định sản phẩm vật liệu VN01 dùng cho công tác y tế để chuẩn bị xây dựng công nghệ sản xuất sản phẩm đó tại Việt Nam;
- Cuối cùng là nhiệm vụ hợp tác nghiên cứu trong lĩnh vực công nghệ sinh học, bao gồm các phương pháp công nghệ sinh học hiện đại để nghiên cứu việc bảo toàn cấu trúc sinh học và các đối tượng ướp. Nhiệm vụ này không trực tiếp nằm trong khuôn khổ hợp tác đã ký kết nhưng có tầm quan trọng đặc biệt, không chỉ đối với các lĩnh vực hoạt động khác nhau tại Việt Nam, mà còn là giải pháp cho các vấn đề khoa học nhằm ứng dụng hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài và an toàn tuyệt đối thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh - người con ưu tú của nhân dân Việt Nam.
Cuộc gặp mặp quan trọng thứ hai là vào ngày 29 tháng 6 năm 2017 tại Khách sạn President, thành phố Matxcơva, diễn ra sau buổi tiếp chính thức của Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin với Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Trần Đại Quang tại Điện Kremlin, Chủ tịch Nước Trần Đại Quang đã tiếp Giám đốc Viện Khoa học quốc gia nghiên cứu dược liệu và tinh dầu Liên bang Nga Nhikolai Ivanovich Sidelnhikov. Trong buổi gặp mặt đã thảo luận các vấn đề hợp tác nghiên cứu giữa Viện Khoa học Quốc gia Nghiên cứu Dược liệu và Tinh dầu Liên bang Nga với Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam về sản xuất thảo dược, các loại dược liệu. Đã đạt được thoả thuận để chuẩn bị các đề xuất và phát triển các hướng nghiên cứu trong lĩnh vực này.
Cần nhấn mạnh rằng 48 năm giữ gìn thi hài là một dấu mốc quan trọng cho thấy thành công của công tác giữ gìn thi hài cao cả và đầy trách nhiệm. Một yếu tố góp phần nên thành công là do nhiệm vụ được giao cho Bộ Quốc phòng Việt Nam thực hiện với đội ngũ các bác sỹ quân y và các cán bộ kỹ thuật giỏi nhất tham gia, bảo đảm thực hiện kịp thời, an toàn và chất lượng các nhiệm vụ y tế - kỹ thuật trong điều kiện thời chiến cũng như thời bình. Hiện nay, Bộ Quốc phòng Việt Nam, Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục thực hiện ý nguyện của nhân dân Việt Nam, nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó để giữ gìn an toàn tuyệt đối thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thiếu tướng Nguyễn Văn Cương, Trưởng ban Ban Quản lý Lăng, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh
và Giáo sư, TSKH Matveychuk Igor Vasilievich, Lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva ký kết văn bản kết thúc tu bổ và thỏa thuận hợp tác giai đoạn 2016 - 2020
Trong quá trình hợp tác để thực hiện công tác giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Viện Khoa học quốc gia nghiên cứu dược liệu và tinh dầu Liên bang Nga và Ban Quản lý Lăng thường xuyên nhận được sự quan tâm và hỗ trợ hiệu quả của Đại sứ quán Liên bang Nga tại Việt Nam. “Quan hệ đối tác chiến lược giữa Liên bang Nga và Việt Nam được thể hiện trên các lĩnh vực khác nhau, trong đó có hợp tác khoa học tại Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh”, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Liên bang Nga tại Việt Nam Konstantin Vasilievich Vnukov trong buổi làm việc với đồng chí Trưởng ban Ban Quản lý Lăng Nguyễn Văn Cương đã khẳng định như vậy.
Hàng triệu người từ các nước trên thế giới đến Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh, nghiêng mình trước một con người vĩ đại. Trong ký ức của những người thăm viếng mãi lưu giữ chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó là biểu hiện rõ rệt nhất thành quả của nhiều năm hợp tác làm việc của các chuyên gia y tế Liên bang Nga và các cán bộ Việt Nam./.
Viện sĩ thông tấn Sidenikov Nikolay Ivanovich,
Giám đốc Viện Nghiên cứu khoa học dược liệu và tinh dầu Liên bang Nga;
Giáo sư, TSKH Matveychuk Igor Vasilievich, Lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva;
Cán bộ nghiên cứu Astakhov Yury Yurievich, chuyên gia Viện Nghiên cứu khoa học dược liệu và tinh dầu.
Người dịch - Bùi Thị Thu Nga
