Kỷ niệm 20 năm hợp tác trực tiếp giữa Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung tâm Nghiên cứu Y sinh Mátxcơva trong nhiệm vụ y tế giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ban Quản lý Lăng đã phối hợp với Hãng phim Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh “TFS” xây dựng bộ phim tư liệu về thực hiện nhiệm vụ giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Mátxcơva và Ucraina.
Đại diện Đoàn làm phim chụp ảnh
cùng Ban lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu Y sinh Mátxcơva
Từ ngày 02/9 đến ngày 14/9/2012, tôi cùng Đoàn làm phim của Hãng phim Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh “TFS” đã sang Liên bang Nga và Ucraina để quay phim, phỏng vấn trực tiếp các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo, cán bộ đầu ngành của Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Y sinh thuộc Viện nghiên cứu cây dược liệu và cây tinh dầu Quốc gia Liên bang Nga (VILAR) - những người tham gia vào công tác giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay từ những ngày đầu.
Đoàn quay phim đã trực tiếp tìm hiểu, thu thập thông tin và phỏng vấn các chuyên gia, nhà khoa học đã và đang có quá trình cống hiến lâu dài, trực tiếp sang làm nhiệm vụ tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tham gia phỏng vấn, những ký ức, kỷ niệm và biết bao tình cảm bấy lâu dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh như ùa về trong tâm trí mỗi người, làm cho giọng kể cũng thật nghẹn ngào. Kể về những bước đầu tiên thực hiện nhiệm vụ y tế đặc biệt tại Việt Nam như một khoảng lặng, một kỷ niệm đặc biệt của mỗi Giáo sư, Viện sĩ, cán bộ khoa học của Trung tâm. Cứ như thế, từng dòng, từng dòng cảm xúc mỗi lúc càng dâng tràn trong mỗi cán bộ khoa học đặc biệt này. Hồi tưởng lại quãng thời gian 20 năm hợp tác trực tiếp với Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, họ vừa kể về những năm tháng khó khăn khi được giao nhiệm vụ thiêng liêng góp phần giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa thể hiện tình cảm đặc biệt của mình đối với Bác của chúng ta. Được trực tiếp tham dự buổi phỏng vấn, tôi và các thành viên trong Đoàn càng thêm thấu hiểu những khó khăn, vất vả của đội ngũ chuyên gia Bạn trong quá trình tham gia công tác giữ gìn thi hài của Người.
Đoàn quay phim và phỏng vấn trực tiếp các nhà khoa học tại Trung tâm
Trong số các nhà khoa học đã và đang gắn bó với nhiệm vụ đặc biệt tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh phải kể đến tên tuổi của Giáo sư, Viện sĩ Denisov-Nikolskiy Iury Ivanovitch; Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Matveychuk Igor Vasilievitch; Giáo sư, Viện sĩ Lopukhin Iury Mikhailovitch; Giáo sư, Tiến sỹ Khoroshkov Iury Alexeevitch; Tiến sỹ Belousova Margarita Uakovlevna; Tiến sỹ Khoa học Nikitina Zoia Kimovna và Tiến sỹ Dubinskaia Valentina Alexeevna.
Giáo sư, Viện sĩ Denisov-Nikolskiy Iury Ivanovitch nguyên là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu công nghệ Y sinh thuộc Viện nghiên cứu cây dược liệu và cây tinh dầu Quốc gia Liên bang Nga. Ông là người trực tiếp chỉ đạo, quản lý, theo dõi các hoạt động hợp tác khoa học mọi mặt giữa Trung tâm nghiên cứu công nghệ Y sinh thuộc VILAR với Ban Quản lý Lăng và cũng là nhà khoa học trực tiếp thực hiện nhiệm vụ y tế giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh từ năm 1971 đến nay. Ông đã sang Việt Nam công tác 25 lần, tham gia 4 Hội đồng Khoa học cấp Nhà nước về kiểm tra, đánh giá trạng thái thi hài của Người vào các năm 1989, 1994, 1999, 2004 và được Nhà nước Việt Nam tặng Huân chương Lao động hạng nhì, Huân chương Độc lập hạng Ba và Huy chương Hữu nghị.
Giáo sư, Viện sĩ Lopukhin Iury Mikhailovitch nguyên là Viện trưởng Viện Nghiên cứu lý - hóa trong y học thuộc Bộ Y tế Liên bang Nga. Ông là 1 trong 5 nhà khoa học đầu tiên thực hiện ướp thi hài Bác năm 1969. Nhiều năm sau đó, ông đã sang Việt Nam công tác giúp giữ gìn thi hài Bác, đồng thời có đóng góp lớn trong xây dựng và củng cố và phát triển tình hữu nghị giữa Việt Nam và Liên bang Nga, được Nhà nước Việt Nam tặng Huân chương Lao động hạng Nhất và Huy chương Hữu nghị.
Cũng là 1 trong 5 nhà khoa học đầu tiên sang Việt Nam thực hiện ướp thi hài Bác năm 1969 và đến nay vẫn tiếp tục tham gia công tác y tế giữ gìn thi hài Bác, Giáo sư, Tiến sỹ Khoroshkov Iury Alexeevitch, Nhóm trưởng, Khoa Hình thái học, Trung tâm Nghiên cứu công nghệ Y sinh thuộc Viện nghiên cứu cây dược liệu và cây tinh dầu Quốc gia Liên bang Nga là chuyên gia đầu ngành về nghiên cứu và ướp bảo quản cơ. Ông là một trong những nhà khoa học có đóng góp lâu dài nhất với nhiệm vụ giữ gìn, bảo quản thi hài Bác với tổng thời gian làm việc ở Việt Nam là 41 tháng. Ông đã được Nhà nước Việt Nam tặng Huân chương Lao động hạng Nhất và hạng Ba.
Trực tiếp thực hiện nhiệm vụ y tế giữ gìn thi hài Bác từ năm 1986 đến nay, Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Matveychuk Igor Vasilievitch hiện là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu công nghệ Y sinh thuộc Viện nghiên cứu cây dược liệu và cây tinh dầu Quốc gia Liên bang Nga là một chuyên gia đầu ngành về chất liệu sinh học. Ông có quá trình cống hiến lâu dài, liên tục trong sự nghiệp giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhiều đóng góp trong hợp tác nghiên cứu khoa học và đào tạo cán bộ cho Việt Nam, được Nhà nước Việt Nam tặng Huân chương Lao động hạng Nhì và hạng Ba.
Thuộc Nhóm hoá phân tích, Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Y sinh thuộc Viện nghiên cứu cây dược liệu và cây tinh dầu Quốc gia Liên bang Nga, Tiến sỹ Belousova Margarita Uakovlevna, Nhóm trưởng là một trong những chuyên gia đầu ngành về phân tích dung dịch ướp và có nhiều đóng góp trong hợp tác nghiên cứu khoa học và đào tạo cán bộ cho Việt Nam, đặc biệt trong công tác pha chế dung dịch ướp bảo quản thi hài tại Việt Nam, đánh dấu bước thành công mới trong thực hiện nhiệm vụ y tế đặc biệt tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, nâng cao khả năng làm chủ trong thực hiện nhiệm vụ của chúng ta. Tiến sỹ Belousova Margarita Uakovlevna đã được Nhà nước Việt Nam tặng Huân chương Lao động hạng Ba.
Tiến sỹ Khoa học Nikitina Zoia Kimovna, nguyên Trưởng khoa Công nghệ Y sinh, Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Y sinh thuộc Viện nghiên cứu cây dược liệu và cây tinh dầu Quốc gia Liên bang Nga và Tiến sỹ Dubinskaia Valentina Alexeevna, Trưởng khoa Công nghệ Y sinh, Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Y sinh thuộc Viện nghiên cứu cây dược liệu và cây tinh dầu Quốc gia Liên bang Nga là những chuyên gia đầu ngành về nghiên cứu nước trong các mô sinh học và trao đổi ẩm giữa cơ chất và môi trường và nghiên cứu sắc ký, hoạt tính của các enzym. Trong thời gian làm việc tại VILAR, họ luôn là những nhà khoa học có đóng góp lớn trong xây dựng, củng cố và phát triển tình hữu nghị giữa Việt Nam và Liên bang Nga, nghiên cứu khoa học và đào tạo cán bộ y tế cho Việt Nam, được Nhà nước Việt Nam tặng Huy chương Hữu nghị.
Đoàn công tác đến thăm và làm việc tại Trường Trung học mang tên
Chủ tịch Hồ Chí Minh thuộc Quận Desnhianxkovo, Thủ đô Kiev, Ucraina
Và thưởng thức những tiết mục văn nghệ
do các em học sinh người Việt biểu diễn mang đậm dấu ấn Việt Nam
Sau những ngày làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Y sinh Matxcơva, Đoàn lại gấp rút, chuẩn bị cho chuyến đi ngày hôm sau sang Kiev (Ucraina), nơi Bác đã dừng chân trên con đường đi tìm đường cứu nước. Nơi đây Bác đã để lại cho nhân dân Ucraina một tình cảm đặc biệt, và để tưởng nhớ đến Người, nhân dân Ucraina đã xây dựng một ngôi trường Trung học mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh thuộc Quận Desnhianxkovo, Thủ đô Kiev. Tại đây có Phòng Bảo tàng Hồ Chí Minh - nơi lưu giữ nhiều hiện vật, hình ảnh về Chủ tịch Hồ Chí Minh và tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước.
Khi nghe bà Hiệu trưởng và Hiệu phó phụ trách phòng truyền thống Chủ tịch Hồ Chí Minh giới thiệu về lịch sử của trường chúng tôi ngỡ họ chính là những người con đất Việt, rất nhiều kỷ vật về Bác được lưu giữ nơi này, đặc biệt là tấm bằng Huân chương Chiến công do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký tặng Trung tá M.V. Abramov từ năm 1968, vì có thành tích xuất sắc giúp đỡ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Nếu nói về thời gian của chuyến công tác tại Mátxcơva và Ucraina thật ngắn ngủi, nhưng những ấn tượng, sự kính trọng và tình cảm xen lẫn cảm phục luôn kéo dài và đọng mãi không nguôi. Lời kể của những nhân chứng sống, những nhà khoa học, chuyên gia Bạn đã giúp chúng tôi càng thêm tự hào được công tác tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, được ngày ngày bên Bác, nguyện phấn đấu, rèn luyện và học tập theo gương Bác Hồ, để Lăng Bác mãi là nơi hội tụ niềm tin, hy vọng, trường tồn cùng non sông đất nước Việt Nam, là điểm đến của bạn bè trên khắp năm châu./.
Phạm Quang Lân
