Lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu luôn dành những tình cảm đặc biệt cho đội ngũ trí thức, đặc biệt là đội ngũ trí thức ngành y, Người cũng đã để lại cho chúng ta những tư tưởng, quan điểm vô cùng sâu sắc, phong phú, có ý nghĩa định hướng cho việc phát triển một nền y học Việt Nam hiện đại; triết lý sống, phương châm, kim chỉ nam hành động, thước đo giá trị đạo đức của các thế hệ thầy thuốc nước ta. Nhân dịp kỷ niệm 58 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/02/1955 - 27/02/2013), chúng ta cùng đọc lại, nghiên cứu và làm theo những tư tưởng tiến bộ của Chủ tịch Hồ Chí Minh qua một số bức thư, bài nói, bài viết về cán bộ y tế nói riêng và ngành y nói chung:
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện thân mật với đội ngũ trí thức ngành Y.
Ảnh internet
1. Ngày 08-01-1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết “Thư khen ngợi các chiến sĩ bị thương và sự tận tâm của các y sĩ, khán hộ, cứu thương” - Bản gốc lưu tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I (Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, Xb lần thứ 3, tập 5, tr16)
Tôi tiếp được nhiều thơ nam nữ chiến sĩ bị thương, hăng hái hứa với tôi rằng: Hễ vết thương khỏi, thì lại xin ra mặt trận.
Lòng yêu nước, chí kiên quyết của các chiến sĩ thật là đáng quý!
Các chiến sĩ đã hy sinh máu mủ để giữ gìn đất nước. Nay đã bị thương mà còn mong mỏi ra sát địch ở trận tiền. Các chiến sĩ thật xứng đáng với Tổ quốc, và Tổ quốc sẽ không bao giờ quên những người con yêu quý như thế.
Tôi thay mặt Chính phủ hỏi thăm và chúc anh chị em mau lành mạnh.
Các anh em thầy thuốc và chị em khán hộ, cứu thương,
Tôi được báo cáo rằng: Các thầy thuốc và khán hộ đều hết lòng săn sóc thương binh một cách rất chu đáo. Thế là các bạn cũng trực tiếp tham gia kháng chiến cứu quốc.
Tôi thay mặt anh em thương binh, cảm ơn các bạn, và khuyên các bạn gắng sức.
Tôi gửi cho tất cả mọi người trong nhà thương lời chào thân ái và quyết thắng.
Chủ tịch Chính phủ
Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
HỒ CHÍ MINH
2. Theo Tài liệu lưu tại Văn phòng Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết “Thư gửi Hội nghị Y tế Liên khu” (Hội nghị Y tế Liên khu họp tại Liên khu X từ ngày 4 đến ngày 7-6-1948) (Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, Xb lần thứ 3, tập 5, tr548).
“Gửi Hội nghị Y tế,
Nhờ ông Bộ trưởng Bộ Y tế chuyển,
Nhân dịp Hội nghị này, tôi gửi lời thân ái chào các đại biểu và nhờ các đại biểu chuyển lời tôi hỏi thăm tất cả các bác sĩ, y dược sĩ, cứu thương, khán hộ và công nhân giúp việc trong các cơ quan y tế.
Mặc dầu những sự khó khăn thiếu thốn trong thời kỳ kháng chiến, các nhân viên y tế, từ cao cấp đến những cán bộ phổ thông đều cố gắng làm tròn nhiệm vụ. Tôi biết có những anh em gia đình đông, lương bổng ít, rất túng thiếu, mà vẫn vui vẻ làm việc. Lòng đồng cam cộng khổ với toàn thể đồng bào ấy thật đúng như lời Khổng Tử đã nói: “Cùng đương ích kiên”, và thật là đáng quý, đáng kính.
Bây giờ ta chịu khó với nhau. Đến ngày kháng chiến thắng lợi, độc lập thành công, điều kiện cho phép, Chính phủ quyết không quên công lao của anh em đã cố gắng.
Cũng như các ngành chuyên môn khác, cũng như toàn thể đồng bào, anh em y tế đã cố gắng, ta còn phải cố gắng thêm. Trong cuộc Thi đua ái quốc này, tôi mong rằng nhân viên y tế sẽ là một trong những đội xung phong hăng hái. Tôi nêu ra đây vài điểm chính, để thêm ý kiến cho Hội nghị thảo luận về cuộc thi đua:
1) Nay những thứ thuốc ta quen dùng, càng ngày càng hiếm, vì vậy anh em y tế nên thi đua nhau tìm ra những thứ thuốc mà nước ta sẵn có nguyên liệu.
2) Cùng những thứ thuốc ta có, anh em nên thi đua cùng nhau tìm cách chữa chóng khỏi mà tốn ít thuốc.
2) Những bệnh phổ thông nhất ở nước ta là: Đau mắt, ghẻ, kiết lỵ, tả, sốt cơn, sốt cảm, báng. Anh em nên thi đua nhau tìm ra những thứ thuốc dễ sắm nhất và hiệu nghiệm nhất.
Ngoài ra, cách tổ chức làm việc, tuyên truyền vệ sinh, số bệnh nhân được chữa khỏi; giúp đỡ dân chúng, vân vân, đều là những điểm cần đưa vào cuộc thi đua.
Chính phủ sẵn sàng khen thưởng những người xuất sắc nhất.
Với sự lãnh đạo cao thiết thực của ông Bộ trưởng và sự hăng hái của các đại biểu cùng tất cả nhân viên, tôi chắc rằng y tế của ta sẽ làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình trong công cuộc kháng chiến và kiến quốc.
Chào thân ái và quyết thắng
HỒ CHÍ MINH
Tài liệu lưu tại Văn phòng Chính phủ
3. Ngày 26/2/1949, trên Báo Cứu Quốc số 1177 đăng “Thư gửi nam nữ học viên Trường y tá Liên khu I” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, Xb lần thứ 3, tập 6, tr34).
“Các bạn yêu quý,
Y tá chẳng những là một nghề nghiệp, mà lại là một nghĩa vụ. Người y tá chẳng những giúp chữa bệnh mà còn phải phổ biến vệ sinh. Việc giữ gìn và bồi dưỡng sức khoẻ của dân tộc, người y tá phải gánh một phần quan trọng. Vì vậy, y tá là những chiến sĩ đánh giặc ốm, để bảo vệ sự khang kiện của giống nòi. Những chiến sĩ y tá phải có chí chịu khổ, chịu khó. Phải giàu lòng bác ái hy sinh.
Trong phong trào Thi đua ái quốc, tôi mong các bạn xung phong học và hành, ngày càng tiến bộ.
Với tinh thần thanh niên hăng hái của các bạn, với sự huấn luyện ân cần của các giáo viên, tôi chắc các bạn đều làm tròn nhiệm vụ một cách vẻ vang.
Chào thân ái và quyết thắng
Tháng 2 năm 1949
HỒ CHÍ MINH
4. Khoảng tháng 6 năm 1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết “Thư gửi Hội nghị cán bộ Y tế toàn quốc năm 1953”, (Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, Xb lần thứ 3, tập 8, tr154. Tài liệu lưu tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I.
“(Nhờ ông Bộ trưởng chuyển Hội nghị cán bộ y tế)
Nhân dịp Hội nghị này, tôi gửi lời thân ái chúc các bạn mạnh khoẻ và hăng hái công tác để Hội nghị được nhiều kết quả thiết thực và tốt đẹp. Tôi nêu mấy ý kiến sau đây để giúp các bạn nghiên cứu.
Sức khoẻ của cán bộ và nhân dân được đảm bảo thì tinh thần càng hăng hái. Tinh thần và sức khoẻ đầy đủ thì kháng chiến càng nhiều thắng lợi, kiến quốc càng mau thành công. Nhiệm vụ ấy có hai phần:
Phòng bệnh cũng cần thiết như trị bệnh, để làm tròn nhiệm vụ ấy cán bộ y tế (bác sĩ, y tá, những người giúp việc) cần phải:
Thương yêu người bệnh như anh em ruột thịt.
Cần phải tận tâm tận lực phụng sự nhân dân.
“Lương y phải kiêm từ mẫu”. Cán bộ y tế nên cố gắng thực hiện mấy điểm này:
Về chuyên môn: Cần luôn luôn học tập nghiên cứu để luôn luôn tiến bộ, nhưng phải chú trọng cái gì thiết thực và thích hợp với hoàn cảnh kháng chiến của ta hiện nay.
Về chính trị: Cần trau dồi tư tưởng và đạo đức của người cán bộ trong chế độ dân chủ: yêu nước, yêu dân, yêu nghề, đoàn kết nội bộ, thi đua học tập, thi đua công tác.
Về tổ chức: Cần chỉnh đốn và kiện toàn bộ máy từ trên xuống dưới làm cho nó gọn gàng, hợp lý, ít tốn người tốn của mà làm được nhiều việc ích lợi cho nhân dân.
Về cán bộ: Cần lựa chọn và đào tạo nhiều cán bộ mới trong số thanh niên nam nữ, dạy cho họ những công tác cần thiết trong nhân dân, trong dân công ở vùng tạm chiếm và vùng rừng núi.
Một số cán bộ y tế đã được chỉnh huấn, đó là một việc rất tốt. Nên xếp đặt công việc để cho mọi người đều được chỉnh huấn, như thế sẽ rất lợi cho công tác chung cho Bộ.
Chúc Hội nghị thành công.
Chào thân ái và quyết thắng
HỒ CHÍ MINH
Viết khoảng tháng 6-1953.
5. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết “Thư gửi Hội nghị cán bộ Y tế” đăng trên Báo Nhân Dân, số 362, ngày 27/2/1955 (Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, Xb lần thứ 3, tập 9, tr343)
“Bác thân ái chúc các cô ( nghe nói có nữ bác sĩ ở Nam về?), các chú vui vẻ, mạnh khoẻ, hăng hái trao đổi kinh nghiệm, bàn định kế hoạch cho thiết thực và làm việc cho tiến bộ.
Bác góp vài ý kiến sau đây để giúp các cô, các chú thảo luận:
- Trước hết là phải thật thà đoàn kết - Đoàn kết là sức mạnh của chúng ta. Đoàn kết thì vượt được mọi khó khăn, giành được nhiều thành tích.
Đoàn kết giữa cán bộ cũ và cán bộ mới. Đoàn kết giữa tất cả những người trong ngành y tế, từ các Bộ trưởng, Thứ trưởng, bác sĩ, dược sĩ cho đến các anh chị em giúp việc. Bởi vì công việc và địa vị tuy có khác nhau, nhưng người nào cũng là một bộ phận cần thiết trong ngành y tế, trong việc phục vụ nhân dân.
- Thương yêu người bệnh - Người bệnh phó thác tính mệnh của họ nơi các cô, các chú. Chính phủ phó thác cho các cô, các chú việc chữa bệnh tật và giữ sức khoẻ cho đồng bào. Đó là một nhiệm vụ rất vẻ vang.
Vì vậy, cán bộ cần phải thương yêu, săn sóc người bệnh như anh em ruột thịt của mình, coi họ đau đớn cũng như mình đau đớn.
"Lương y phải như từ mẫu", câu nói ấy rất đúng.
- Xây dựng một nền y học của ta - Trong những năm nước ta bị nô lệ, thì y học cũng như các ngành khác đều bị kìm hãm. Nay chúng ta đã độc lập, tự do, cán bộ cần giúp đồng bào, giúp Chính phủ xây dựng một nền y tế thích hợp với nhu cầu của nhân dân ta. Y học càng phải dựa trên nguyên tắc: khoa học, dân tộc và đại chúng.
Ông cha ta ngày trước có nhiều kinh nghiệm quý báu về cách chữa bệnh bằng thuốc ta, thuốc bắc. Để mở rộng phạm vi y học, các cô, các chú cũng nên chú trọng nghiên cứu và phối hợp thuốc "Đông" và thuốc "Tây".
Mong các cô, các chú cố gắng thi đua làm tròn nhiệm vụ.
Chào thân ái và thành công
Tháng 2 năm 1955
HỒ CHÍ MINH
6. Với bút danh C.B, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bài “Y tế ở Liên Xô” đăng trên Báo Nhân Dân, số 644, ngày 07/12/1955 (Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, Xb lần thứ 3, tập 10, tr198)
“ Bác sĩ Guilăng là Giám đốc các nhà thương chữa bệnh thần kinh ở Pari và quận Xem (Pháp). Đi thăm Liên Xô về, bác sĩ G. đã thuật lại ấn tượng như sau (trong Báo Thế giới, 18-11). Y tế Liên Xô có mấy đặc điểm:
- Hợp lý - Nhân dân ai ốm thì được chữa, không mất tiền thầy tiền thuốc. Các thầy thuốc đưa tất cả tinh thần và lực lượng làm cho nhà thương, không hề làm riêng ở ngoài. Y tế cực kỳ xem trọng việc phòng bệnh, xem trọng điều kiện sinh hoạt và điều kiện làm việc của nhân dân. Ra sức bồi dưỡng thêm nhiều cán bộ.
- Phát triển việc nghiên cứu - Về mặt kỹ thuật và máy móc y tế, nhiều chỗ hơn các nước phương Tây. Số nhà thương và số khoa học thầy thuốc thì nhiều hơn gấp mấy. Liên Xô có 7 viện với 350 người chuyên môn nghiên cứu bệnh thần kinh. Ngoài ra, còn nhiều viện chuyên môn nghiên cứu lý luận Páplốp. ở viện Bucốp có 160 bác sĩ, 550 người giúp việc, 38 phòng nghiên cứu, với một cái vườn rộng 1.600 mẫu tây.
- Đủ thầy thuốc - Nhà thương Viledui (Pari) có 2800 người bệnh, mà chỉ có 22 bác sĩ, trong số đó có những người mỗi tuần lễ chỉ làm một hoặc hai buổi.
Nhà thương Cachenki (Liên Xô) có 1800 bệnh nhân, mà có 127 bác sĩ ngày nào cũng làm việc 2 buổi ở nhà thương.
- Nhân đạo - Ở nhà thương Gagra mà bác sĩ G. đã đến thăm, mỗi bữa có 47 món ăn khác nhau, do thầy thuốc hướng dẫn người bệnh chọn món gì thích hợp cho họ. Ở các nhà thương Liên Xô hoàn toàn không dùng cách trói buộc người bệnh khi lên cơn điên. Trong dố 419 thầy thuốc và người giúp việc ở nhà thương Gagra chỉ có 8 người đàn ông. Điều đó chứng tỏ ở đây người ta đối với bệnh nhân sự săn sóc, an ủi, yêu thương đến mức nào.
Bác sĩ G. kết luận: Y tế Liên Xô đã trở nên y tế kiểu mới, các nước có thể học nó mà để cải thiện y tế của mình”.
7. Thư gửi cán bộ và nhân viên nhà thương Nghệ An, Bác Hồ viết ngày 16/3/1967 in trong sách Bác Hồ với quê hương Nghệ - Tĩnh, Ban Nghiên cứu lịch sử Đảng Tỉnh ủy Nghệ - Tĩnh 1977, tr156 (Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, Xb lần thứ 3, tập 15, tr316)
“Thân gửi cán bộ và nhân viên nhà thương Nghệ An,
Bác được báo cáo:
- Rằng hầu hết cán bộ và công nhân viên của nhà thương là phụ nữ.
- Rằng các cô, các cháu đã vượt mọi khó khăn gian khổ, quyết tâm xây dựng một nhà thương tốt.
- Rằng mặc dù công việc nhiều, các cô, các cháu vẫn học tập đều đặn để nâng cao trình độ chuyên môn và chính trị.
Bác rất vui lòng khen các cô, các cháu và mong tất cả mọi người đoàn kết tốt và tiến bộ nhiều, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước thắng lợi.
Bác cũng gửi lời chúc bà con nằm nhà thương mau chóng mạnh khoẻ, để về nhà tham gia sản xuất và chiến đấu.
Chào thân ái và quyết thắng
Hà Nội, ngày 16 tháng 3 năm 1967
BÁC HỒ
8. Ngày 31/7/1967, Bác Hồ viết “Thư khen cán bộ và nhân viên quân y” đăng trên Báo Nhân Dân, số 4861, ngày 01/8/1967 (Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, Xb lần thứ 3, tập 15, tr361)
“Thân ái gửi cán bộ và nhân viên quân y,
Trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước, ngành quân y ta đã có nhiều cố gắng và đã lập được thành tích trong việc cứu chữa thương binh, bệnh binh cũng như trong việc giữ gìn sức khoẻ bộ đội.
Quân y đã cùng với ngành y tế nhân dân chế được nhiều thuốc hay, tìm được nhiều cách chữa giỏi, góp phần tổ chức, hướng dẫn cho bộ đội cách ăn ở tốt và đã đào tạo, bồi dưỡng được nhiều cán bộ, nhân viên tốt.
Nhiều cán bộ, nhân viên quân y đã nêu cao tinh thần dũng cảm, tận tuỵ cứu chữa đồng đội.
Nhiều đơn vị quân y đã có thành tích xuất sắc.
Cán bộ, nhân viên quân y còn tham gia cứu chữa, chăm sóc sức khoẻ của nhân dân ở các nơi đóng quân.
Bác rất vui lòng thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ khen ngợi các đồng chí. Bác nhắc nhủ các cô, các chú phải:
- Đoàn kết chặt chẽ, nêu cao tinh thần tập thể, thi đua học tập và công tác để tiến bộ không ngừng về chính trị, tư tưởng, về chuyên môn kỹ thuật.
- Luôn luôn ghi nhớ rằng người thầy thuốc giỏi, đồng thời phải là người mẹ hiền, hết lòng hết sức cứu chữa và phục vụ thương binh, bệnh binh, tích cực nâng cao sức khỏe của bộ đội, góp phần cùng toàn quân, toàn dân đẩy mạnh sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn.
Nhân dịp này, Bác thân ái hỏi thăm các đồng chí thương binh, bệnh binh, khuyên các đồng chí yên tâm chữa bệnh mau chóng khỏe để trở lại công tác.
Chào thân ái và quyết thắng
Ngày 31 tháng 7 năm 1967
BÁC HỒ
Huyền Trang (tổng hợp)
