Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh, thi đua phải xuất phát từ tinh thần yêu nước, ý thức dân tộc; thi đua từ trong công việc thường ngày, thi đua trong tất cả mọi việc, mọi lĩnh vực, mọi giới, mọi ngành, càng khó khăn càng phải thi đua. Thực hiện lời dạy của Người, qua các thời kỳ cách mạng khác nhau, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng bào, cán bộ, chiến sĩ cả nước đã kiên cường chiến đấu, lao động và học tập, lập nên những chiến công vang dội trong các cuộc kháng chiến anh dũng chống giặc ngoại xâm giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Những thành tựu to lớn của sự nghiệp đổi mới đất nước gần 40 năm qua có sự đóng góp to lớn của các phong trào thi đua yêu nước đầy tính sáng tạo từ cơ sở, từ Nhân dân.
Khái quát về công tác thi đua, khen thưởng và vai trò điển hình tiên tiến thời gian qua
Công tác thi đua, khen thưởng là một nội dung quan trọng, luôn được tất cả các cơ quan, tổ chức quan tâm thực hiện. Bên cạnh các mục tiêu căn bản, thi đua là nhằm động viên, thu hút, khích lệ mọi cá nhân, tập thể, hộ gia đình phát huy truyền thống yêu nước, đoàn kết, đổi mới, năng động, sáng tạo vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ, đạt được thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; khen thưởng là nhằm khuyến khích, động viên cá nhân, tập thể hăng hái thi đua, ghi nhận, tôn vinh công lao, thành tích của cá nhân, tập thể trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; điển hình tiên tiến là những tấm gương sinh động để giáo dục, truyền cảm hứng thúc đẩy mọi người tích cực thi đua, là nghệ thuật lấy phong trào chỉ đạo phong trào phát triển thành cao trào mạnh mẽ. Thông qua cá nhân, tập thể điển hình tiên tiến để đúc rút những sáng kiến tốt, mô hình hay, việc làm cao đẹp, kinh nghiệm hữu ích để giáo dục, nêu gương, lan tỏa, nhân rộng trong các cơ quan, tổ chức và toàn xã hội, tạo động lực thúc đẩy phong trào thi đua.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh, thi đua phải xuất phát từ tinh thần yêu nước, ý thức dân tộc; thi đua từ trong công việc thường ngày, thi đua trong tất cả mọi việc, mọi lĩnh vực, mọi giới, mọi ngành, càng khó khăn càng phải thi đua. Người từng nói: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Và những người thi đua là những người yêu nước nhất”(1); “Thi đua là một cách rất tốt, rất thiết thực để làm cho mọi người tiến bộ. Thi đua giúp đoàn kết chặt chẽ thêm. Và đoàn kết chặt chẽ để thi đua mãi”(2); “Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”(3).
Thực hiện lời dạy của Người, qua các thời kỳ cách mạng khác nhau, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng bào, cán bộ, chiến sĩ cả nước đã kiên cường chiến đấu, lao động và học tập, lập nên những chiến công vang dội trong các cuộc kháng chiến anh dũng chống giặc ngoại xâm giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Những thành tựu to lớn của sự nghiệp đổi mới đất nước gần 40 năm qua có sự đóng góp to lớn của các phong trào thi đua yêu nước đầy tính sáng tạo từ cơ sở, từ Nhân dân.
Trong những năm gần đây, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường. Bên cạnh những mặt thuận lợi, nước ta cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Nhờ có sự đổi mới mạnh mẽ, năng động, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện và sự nỗ lực phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục có chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả quan trọng trên nhiều lĩnh vực. Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, chất lượng tăng trưởng kinh tế được nâng lên, các cán cân lớn của nền kinh tế được cải thiện. Mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai, dịch bệnh nhưng nền kinh tế chúng ta vẫn thuộc nhóm các nước tăng trưởng cao trong khu vực và thế giới. Công tác xây dựng thể chế, pháp luật, cải cách hành chính và thực hiện chuyển đổi số được chú trọng. An sinh xã hội cơ bản được bảo đảm, đời sống nhân dân tiếp tục được cải thiện; quốc phòng, an ninh được giữ vững; hoạt động đối ngoại, ngoại giao diễn ra sôi động, đạt hiệu quả cao, giúp nâng vị thế nước ta trên trường quốc tế, góp phần giữ vững môi trường hoà bình và ổn định để phát triển đất nước, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Những thành tựu, kết quả đạt được có sự đóng góp quan trọng của các phong trào thi đua yêu nước, với những thành tích tiêu biểu xuất sắc, những việc làm, hành động cao đẹp của các điển hình tiên tiến, gương người tốt việc tốt ở các độ tuổi, lĩnh vực, địa bàn và hoàn cảnh khác nhau nhưng có chung khát vọng cháy bỏng cống hiến, xây dựng quê hương đất nước phồn vinh của các tập thể, cá nhân với tinh thần trách nhiệm, ý chí phấn đấu, tự lực tự cường về mọi mặt trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đó là những tấm gương sáng trong học tập, nghiên cứu, lao động, sản xuất, chiến đấu; những doanh nhân, hộ gia đình, người công nhân, nông dân giỏi với khát vọng, ý chí vươn lên, với ý thức trách nhiệm xã hội cao; những nhà khoa học say mê sáng tạo, những tập thể, cá nhân miệt mài lao động, đổ nhiều mồ hôi, nước mắt với công sức, trí tuệ và ý chí vượt khó vươn lên không mệt mỏi vì đất nước Việt Nam hùng cường; những tấm gương sẵn sàng hy sinh vì cộng đồng, quên mình để bảo vệ Tổ quốc, giữ vững chủ quyền đất nước, vì cuộc sống bình yên của nhân dân, những tấm lòng nghĩa tình, tương thân tương ái… Hẳn chúng ta không thể quên được hình ảnh những chiến sĩ áo trắng trên tuyến đầu chống dịch Covid-19, hình ảnh những chiến sĩ công an, chiến sĩ quân đội dầm mình trong mưa lũ, không quản gian khó, không sợ hy sinh, sẵn sàng có mặt ở những nơi khó khăn nhất, nguy hiểm nhất để giúp người dân vượt qua bão lũ, hỏa hoạn … và nhiều tấm gương bình dị, cao quý, trí tuệ mà gần gũi với đời sống; những điển hình tiên tiến với nhiều kinh nghiệm hay, việc làm thiết thực có sức lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội, cộng đồng.
Những tấm gương đó cần được kịp thời phát hiện, khen thưởng và tôn vinh để mọi người noi theo, hăng hái lao động, tạo ra giá trị cao cho bộ, ban, ngành, địa phương, cho cộng đồng xã hội và đất nước phát triển nhanh và bền vững, để khát vọng Việt Nam trở thành nước phát triển và có thu nhập cao vào năm 2045 sẽ trở thành hiện thực. Do đó, các cơ quan nhà nước cần tiếp tục phát huy những thành quả đã đạt được, góp phần đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, tích cực phát hiện, bồi dưỡng, tuyên truyền về các gương điển hình tiên tiến, tạo nên khí thế thi đua sôi nổi, rộng khắp để lan tỏa các nhân tố mới với khát vọng cống hiến để xây dựng cơ quan tổ chức, xây dựng quê hương, đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát huy giá trị văn hoá, sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chủ động hội nhập quốc tế.
Thi đua, khen thưởng và phát huy vai trò điển hình tiên tiến của cơ quan nhà nước
Một số kết quả
Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, pháp luật về thi đua, khen thưởng
Trong hệ thống chính trị nước ta, cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước được tổ chức thống nhất từ Trung ương đến địa phương, hoạt động theo nguyên tắc cụ thể, mỗi cơ quan, tổ chức đều có chức năng, nhiệm vụ rành mạch. Trên cơ sở đó, công tác thi đua, khen thưởng luôn nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự hưởng ứng tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội và sự đồng lòng của nhân dân trong cả nước. Việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai công tác thi đua, khen thưởng, phát động các phong trào thi đua yêu nước, cũng như phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân rộng điển hình tiên tiến được triển khai thuận lợi.
Hệ thống thể chế, pháp luật đã và đang được hoàn thiện, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ để quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng. Ngày 15/6/2022, Quốc hội đã thông qua Luật Thi đua, khen thưởng số 06/2022/QH15 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2024). Luật thể hiện rõ nguyên tắc thành tích đến đâu, khen thưởng đến đó và đề cao tính kịp thời của hình thức khen thưởng theo công trạng, thành tích đạt được; bổ sung quy định “hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” là tiêu chuẩn có thể thay thế nếu không có sáng kiến, đề tài, đề án... Qua đó, đưa phong trào thi đua hướng về cơ sở, gắn kết với thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị, thiết thực, gắn với lợi ích của người trực tiếp tham gia thi đua, hạn chế tính hình thức trong thi đua, bảo đảm thực hiện đồng bộ ở 4 khâu: phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân rộng điển hình tiên tiến.
Các nội dung mới trong Luật thể hiện việc tiếp tục thể chế quan điểm chỉ đạo của Đảng tại Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 07/4/2014 của Bộ Chính trị “Về tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng” trong tình hình mới; tiếp tục kế thừa và phát huy truyền thống thi đua yêu nước theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc, có tác dụng to lớn trong công tác vận động quần chúng nhân dân hưởng ứng và tích cực tham gia thực hiện các chủ trương, đường lối, các cuộc vận động lớn của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, là công cụ quản lý nhà nước và là một trong những biện pháp xây dựng con người mới, có tác dụng động viên, giáo dục, nêu gương trong các tầng lớp nhân dân, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Triển khai Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022, Chính phủ đã ban hành 10 nghị định(4); Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 02 nghị quyết(5); Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành 22 thông tư; các ban, ngành, đoàn thể trung ương, các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ban hành quy chế, quy định về công tác thi đua, khen thưởng, phù hợp với thực tiễn của cơ quan, đơn vị, địa phương, nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý đầy đủ, thống nhất, đồng bộ để quản lý thi đua, khen thưởng bằng pháp luật.
Thứ hai, về đổi mới hình thức, phương pháp tổ chức phong trào thi đua, thực hiện công tác khen thưởng
Các phong trào thi đua yêu nước đã bám sát nhiệm vụ chính trị theo các nghị quyết Đại hội của Đảng, các nghị quyết của Quốc hội, của Chính phủ, phát triển sâu rộng, sôi nổi ở các cấp, các ngành, các vùng, miền, địa phương trong cả nước với nhiều đổi mới về nội dung, hình thức và phương pháp tổ chức. Về phong trào thi đua trong phạm vi cả nước, trong 10 năm qua đã có 08 phong trào thi đua được Thủ tướng Chính phủ phát động(6). Các phong trào thi đua yêu nước được các cấp, các ngành tổ chức thực hiện đem lại hiệu quả to lớn, thiết thực, có tác động tích cực trên các mặt, các lĩnh vực của đời sống xã hội, thu hút được sự tham gia, hưởng ứng của đông đảo quần chúng nhân dân, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, mở rộng quan hệ đối ngoại và phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc. Việc đánh giá, sơ kết, tổng kết các phong trào thi đua được triển khai bài bản, thường xuyên, linh hoạt, phù hợp với từng hình thức thi đua; qua đó, đã đúc rút kinh nghiệm tốt, cách làm hay, sáng tạo, đồng thời phát hiện những mô hình mới, nhân tố mới, cá nhân, tập thể điển hình tiên tiến, tiêu biểu, làm cơ sở cho việc xét khen thưởng, biểu dương, nhân rộng trong các cơ quan, đơn vị, cụm, khối, khu vực thi đua, trong các ban, bộ, ngành, địa phương.
Công tác khen thưởng đã có tác dụng động viên kịp thời các tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu, xuất sắc. Các bộ, ban, ngành, tổ chức chính trị-xã hội và địa phương đã chủ động khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân theo nguyên tắc thành tích đến đâu khen thưởng đến đó, quan tâm đến tập thể ở cơ sở, người trực tiếp lao động, học tập, sản xuất, kinh doanh, chiến đấu và công tác... chú trọng phát hiện, biểu dương, khen thưởng theo thẩm quyền và đề nghị cấp trên khen thưởng cho người lao động, cá nhân, tập thể ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo... Việc áp dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa quản lý công tác thi đua, khen thưởng đã được quan tâm, triển khai từ Trung ương đến bộ, ban, ngành, địa phương, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng, giảm chi phí, tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị đề nghị khen thưởng.
Công tác tuyên truyền, truyền thông được đẩy mạnh. Các bộ, ban, ngành, địa phương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương tới cơ sở có nhiều chương trình, hoạt động nhằm biểu dương, tôn vinh các tập thể, cá nhân tiêu biểu trên nhiều lĩnh vực, tiêu biểu cho phẩm chất anh hùng, truyền thống yêu nước, ý chí tự lực, tự cường của dân tộc trong thời kỳ đổi mới, góp phần vào công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các điển hình tiên tiến đều là những tấm gương tiêu biểu, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, giản dị, khiêm tốn, giàu lòng nhân ái, làm sáng ngời truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống xã hội, khơi dậy lòng yêu nước và tự hào dân tộc, tinh thần thi đua yêu nước, phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc và hiệu quả của công tác thi đua, khen thưởng, đã và đang thực sự trở thành một động lực góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Những hạn chế và nguyên nhân
Công tác thi đua, khen thưởng có nơi có lúc chưa phát triển đồng đều, liên tục, còn hình thức; một số phong trào thi đua chưa xác định rõ mục tiêu, tiêu chí thi đua cụ thể, nội dung chưa gắn chặt chẽ với việc giải quyết các nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách của cơ quan, đơn vị, địa phương, công tác đôn đốc, kiểm tra, đánh giá, sơ kết, tổng kết phong trào chưa thường xuyên, kịp thời.
Công tác tuyên truyền, nhân rộng các điển hình tiên tiến tuy có nhiều chuyển biến tích cực nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra. Một số hoạt động truyền thông chưa dành thời lượng tương xứng để giới thiệu, tuyên truyền, biểu dương, tôn vinh các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt. Một số cơ quan, đơn vị chưa có kế hoạch cụ thể tổ chức bồi dưỡng, nhân rộng mô hình, tạo điều kiện để các điển hình tiên tiến có cơ hội giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, lan tỏa tinh thần thi đua, cách làm sáng tạo.
Một trong các nguyên nhân chủ quan của những hạn chế trên là do cấp ủy, người đứng đầu một số cơ quan, đơn vị chưa chú trọng đúng mức công tác lãnh đạo, chỉ đạo phong trào thi đua. Việc tổ chức tuyên truyền, giáo dục về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác thi đua, khen thưởng và việc xây dựng, bồi dưỡng, nhân rộng điển hình tiên tiến còn thiếu chiều sâu...
Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng và phát huy vai trò điển hình tiên tiến
Thực tiễn công tác thi đua, khen thưởng rất đa dạng, phong phú, liên quan đến cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, các tổ chức, cơ quan, đơn vị và các tầng lớp nhân dân. Để tiếp tục là động lực quan trọng góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Chỉ thị số 19/CT-TTg ngày 16/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc phát động thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội hàng năm và Kế hoạch 5 năm (2021-2025) theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, phong trào thi đua yêu nước và công tác khen thưởng thời gian tới cần tiếp tục tập trung vào một số vấn đề như sau:
Quán triệt sâu sắc tư tưởng thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để công tác thi đua, khen thưởng thực sự là động lực, biện pháp góp phần tăng cường xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, cơ quan nhà nước và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Các cấp ủy, tổ chức đảng, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị phải trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công tác thi đua, khen thưởng. Mỗi chi bộ, đảng viên cần phát huy tốt vai trò tiên phong, gương mẫu và là hạt nhân trong các phong trào thi đua ở cơ sở, gắn trách nhiệm của tổ chức đảng, chính quyền, mặt trận tổ quốc và các đoàn thể nhân dân; trách nhiệm của người đứng đầu, cơ quan, đơn vị trong lãnh đạo, chỉ đạo về công tác thi đua, khen thưởng, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của cấp ủy, chính quyền, mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên và nhân dân về vị trí, vai trò và tác dụng to lớn của phong trào thi đua yêu nước trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế.
Triển khai tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 34-CT/TW của Bộ Chính trị; qua đó, đề xuất việc tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng trong tình hình mới. Từ đó, rà soát, tham mưu thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về thi đua, khen thưởng, phù hợp với tình hình thực tiễn và xu hướng phát triển của đất nước. Chú trọng hướng dẫn, tập huấn, triển khai đồng bộ các quy định pháp luật về thi đua, khen thưởng, đề xuất tháo gỡ những bất cập, vướng mắc đáp ứng yêu cầu của thực tiễn sinh động, không ngừng thay đổi. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị cần chú trọng việc trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và phát hiện cá nhân, tập thể có thành tích để kịp thời khen thưởng theo thẩm quyền hoặc đề nghị cấp trên khen thưởng; nhân rộng điển hình tiên tiến; chịu trách nhiệm về đánh giá thành tích, quyết định khen thưởng và việc trình cấp trên khen thưởng; qua đó, đề xuất với cấp có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung các quy định hoàn thiện công tác phát hiện, bồi dưỡng, tôn vinh, nhân rộng gương điển hình tiên tiến.
Tiếp tục tổ chức, triển khai phong trào thi đua với tiêu chí cụ thể, thiết thực, thực hiện theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Thật ra, công việc hàng ngày chính là nền tảng của thi đua”. Phong trào thi đua phải xác định được mục tiêu, nội dung cụ thể, thiết thực, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và đặc điểm, tình hình của từng cơ quan, đơn vị, địa phương. Phong trào thi đua cần hướng về cơ sở, được tổ chức phát động với những hình thức phong phú, hấp dẫn, có chủ đề, tên gọi dễ nhớ, có tiêu chí thi đua cụ thể, phù hợp với chức năng của từng bộ, ban, ngành, địa phương, đơn vị và nguyện vọng của quần chúng nhân dân. Chú trọng thực hiện việc đôn đốc, kiểm tra, sơ kết, tổng kết. Qua các phong trào thi đua, lựa chọn các tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu để kịp thời biểu dương, khen thưởng và nhân rộng những cách làm hay, mô hình sáng tạo; coi thực hiện tốt công tác phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến là nhiệm vụ trọng tâm trong đổi mới phương pháp tổ chức chỉ đạo, đổi mới các phong trào thi đua. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong việc phát hiện, biểu dương, khen thưởng các tổ chức, cá nhân đạt thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ. Xây dựng, bồi dưỡng, tuyên truyền và nhân rộng các mô hình mới, hiệu quả để điển hình tiên tiến phải thực sự tiêu biểu xuất sắc, mang tính giáo dục, có sức lan tỏa; đẩy mạnh tuyên truyền, nhân rộng, phát huy tốt vai trò của điển hình tiên tiến, nhất là việc nêu gương, học tập trong cơ quan, đơn vị, địa phương, cơ sở. Thực hiện đồng bộ tốt cả 4 khâu: Phát hiện - bồi dưỡng - tổng kết - nhân điển hình tiên tiến.
Cùng với việc tổ chức phát động phong trào thi đua thường xuyên, cần phát động các phong trào thi đua theo đợt, theo chuyên đề để hướng phong trào thi đua vào việc giải quyết những khó khăn vướng mắc, những nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cấp bách của từng bộ, ban, ngành, địa phương, đơn vị; qua đó, đánh giá tính hiệu quả, thiết thực của các phong trào thi đua yêu nước. Trên cơ sở tổng kết các phong trào thi đua, đánh giá những kết quả đã đạt được và những bài học kinh nghiệm rút ra, xây dựng các giải pháp phù hợp, nhân rộng các mô hình mới, cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả, để tiếp tục phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong tổ chức triển khai phong trào, phấn đấu hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu thi đua đề ra theo kế hoạch. Tiếp tục tổ chức triển khai các phong trào thi đua thiết thực, hiệu quả, phù hợp với tình hình phát triển của đất nước, các cấp, các ngành, các địa phương, tập trung đẩy mạnh các phong trào thi đua, huy động sự chung tay vào cuộc của cả hệ thống chính trị, của từng cá nhân, vận động các cấp, các ngành và nhân dân tích cực tham gia các phong trào thi đua phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội.
Tập trung phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân rộng điển hình tiên tiến. Người đứng đầu cơ quan nhà nước cần sâu sát với phong trào thi đua, chỉ đạo tìm hiểu kỹ kinh nghiệm và thành tích của từng tập thể, cá nhân trong phong trào thi đua để phát hiện điển hình tiên tiến. Dù là điển mình còn mới, còn chưa thật sự tiêu biểu, cần kịp thời bồi dưỡng để điển hình ngày một hoàn thiện, trở thành hình mẫu để toàn cơ quan, đơn vị, cộng đồng học tập. Nội dung bồi dưỡng cần toàn diện trên tất cả các mặt, chú trọng bồi dưỡng về phẩm chất, năng lực, động cơ thi đua đúng đắn, trên tinh thần tương trợ và ý thức tổ chức kỷ luật cao, tránh tư tưởng thỏa mãn để nêu cao trách nhiệm gìn giữ và phát huy tác dụng để hình mẫu bền vững theo thời gian. Bồi dưỡng các điển hình tiên tiến trong cơ quan nhà nước có thể thực hiện bằng nhiều cách thức như mở rộng chức trách nhiệm vụ, chuyển đổi vị trí, kết hợp với động viên, khích lệ, huấn luyện, kèm cặp, đặt ra yêu cầu cao để họ chủ động có kế hoạch phấn đấu rèn luyện, phát triển bản thân và phát triển sự nghiệp phù hợp với mục tiêu tổ chức.
Công tác phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết, nhân rộng điển hình tiên tiến cần phải được thực hiện thống nhất, khoa học, trong đó chú trọng là khâu phát hiện là cơ sở đề bồi dưỡng điển hình tiên tiến; đồng thời, quan tâm tổng kết phong trào thi đua để biểu dương, tôn vinh điển hình tiên tiến có thành tích, và tiếp đó là có cách làm phù hợp, sáng tạo trong nhân rộng điển hình tiên tiến nhằm động viên, khích lệ tập thể, cá nhân có thành tích và tạo sức lan tỏa, tạo động lực, truyền cảm hứng, thôi thúc các tầng lớp nhân dân và những tập thể, cá nhân khác tự nguyện tham gia phong trào thi đua, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Các bộ, ban, ban, ngành, địa phương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương tới cơ sở tiếp tục tổ chức nhiều chương trình, hoạt động nhằm biểu dương, tôn vinh các gương điển hình tiên tiến, các tập thể, cá nhân tiêu biểu, có thành tích tiêu biểu xuất sắc trên nhiều lĩnh vực, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống xã hội, khơi dậy lòng yêu nước và tự hào dân tộc, tinh thần thi đua yêu nước, củng cố niềm tin vững chắc của nhân dân đối với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, khích lệ sự đồng hành, hỗ trợ của các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, nâng cao hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng để thực sự trở thành một động lực góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Chú trọng công tác truyền thông, thông tin nhằm đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện và khích lệ những nhân tố mới, điển hình tiên tiến trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, nâng cao nhận thức cho các cấp, các ngành, địa phương, các tầng lớp nhân dân, tạo khí thế, động lực trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của các bộ, ban, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình phối hợp giữa cơ quan làm công tác thi đua, khen thưởng với các cơ quan thông tin, truyền thông, các cơ sở giáo dục đào tạo để đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, bồi dưỡng nghiệp vụ thi đua, khen thưởng. Tiếp tục thực hiện các hoạt động của Đề án “Tuyên truyền gương điển hình tiên tiến”giai đoạn 2022-2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1526/QĐ-TTg ngày 09/12/2022. Đa dạng hóa các hình thức, biện pháp tuyên truyền phổ biến pháp luật về thi đua, khen thưởng có hiệu quả như ứng dụng công nghệ thông tin, báo chí, phát thanh truyền hình, kết hợp các hội nghị, hội thảo, báo cáo viên. Đặc biệt, tuyên truyền kịp thời tới cán bộ, công chức, viên chức và những người làm công tác thi đua, khen thưởng để hiểu sâu, nắm vững và hướng dẫn thực hiện hiệu quả các quy định của Nhà nước nói chung và những vấn đề liên quan đến công tác quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng.
Tiếp tục rà soát, kiện toàn tổ chức bộ máy, xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ những người làm công tác thi đua, khen thưởng, đảm bảo tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, thống nhất từ trung ương đến địa phương, đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao. Chú trọng nâng cao chất lượng công tác khen thưởng, tạo chuyển biến mạnh mẽ và thực chất, bảo đảm khen thưởng chính xác, kịp thời, công khai, minh bạch, có tác dụng giáo dục, nêu gương. Quan tâm và cụ thể hoá thông qua các hình thức động viên, tôn vinh và khen thưởng kịp thời các điển hình, nhân tố mới, khen thưởng người trực tiếp lao động, sản xuất. Đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông trong công tác khen thưởng, từ việc tiếp nhận, thẩm định hồ sơ khen thưởng đến việc thông báo kết quả khen thưởng; đảm bảo đồng bộ, liên thông giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Hoàn thiện phần mềm, cơ sở dữ liệu hệ thống quản lý hồ sơ khen thưởng điện tử ngành Thi đua, khen thưởng, áp dụng thống nhất trên phạm vi toàn quốc.
Như vậy, trong thời gian tới, để tổ chức phát động và triển khai phong trào thi đua sâu rộng, thiết thực, có ý nghĩa, cần tiếp tục quán triệt và vận dụng đúng đắn tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Chú trọng tổng kết, đánh giá kết quả, tác động của các phong trào thi đua đã phát động để rút kinh nghiệm, đổi mới và tạo chuyển biến mạnh mẽ trong tổ chức các phong trào theo hướng hiệu quả, tránh hình thức, trùng lặp, phô trương. Phát huy vai trò và đề cao trách nhiệm của cấp ủy đảng và người đứng đầu trong việc phát hiện, biểu dương, khen thưởng kịp thời cho các tập thể, cá nhân có thành tích xứng đáng, động viên cán bộ, công chức, viên chức nỗ lực phấn đấu, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong lao động, học tập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế pháp luật về thi đua, khen thưởng, đảm bảo đồng bộ, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn; trong đó, chú trọng hoàn thiện thể chế pháp luật về công tác phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết, nhân rộng điển hình tiên tiến để triển khai thực hiện. Công tác lựa chọn, tuyên truyền điển hình tiên tiến phải tập trung vào những tấm gương thực sự tiêu biểu, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, giản dị, khiêm tốn, giàu lòng nhân ái, làm sáng ngời truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam. Trên cơ sở đó, thi đua, khen thưởng thực sự là một phương thức lãnh đạo của Đảng, công cụ quản lý của Nhà nước, công cụ thực thi quyền lực nhà nước, động lực xây dựng con người mới, góp phần xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh, văn hiến và anh hùng./.
---------------------------------
Ghi chú:
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia. H.2011, t.7, tr.407.
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia. H.2011, t.7, tr.146.
(3) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia. H.2011, t.15, tr.672.
(4) Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng; Nghị định quy định chi tiết việc khen thưởng tổng kết thành tích kháng chiến và trình tự, thủ tục xét tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”; Nghị định quy định chi tiết về “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” và các giải thưởng khác về khoa học công nghệ; Nghị định quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ; Nghị định quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú”; Nghị định quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” về văn học nghệ thuật; Nghị định quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” đối với 7 loại hình văn hóa phi vật thể; Nghị định quy định chi tiết về khung tiêu chuẩn, quy trình xét tặng danh hiệu gia đình văn hóa, thôn, tổ dân phố văn hóa, xã, phường, thị trấn tiêu biểu; Nghị định quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu “Nhà giáo nhân dân”, “Nhà giáo ưu tú”; Nghị định quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu “Thầy thuốc nhân dân”, “Thầy thuốc ưu tú”.
(5) Nghị quyết quy định tặng Kỷ niệm chương của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khen thưởng đối với đại biểu Quốc hội và Nghị quyết quy định về thi đua, khen thưởng đối với đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cán bộ, công chức thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
(6) Phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”, “Doanh nghiệp Việt Nam hội nhập và phát triển”, “Cán bộ, công chức, viên chức thi đua thực hiện văn hóa công sở”, "Cả nước đoàn kết, chung sức, đồng lòng, thi đua phòng, chống và chiến thắng đại dịch COVID-19", “Đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”, “Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời”, Cả nước chung tay “Xóa nhà tạm, nhà dột nát”./.
TS Phạm Đức Toàn, Phó Trưởng ban Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương (Bộ Nội vụ)
TS Đào Thị Thanh Thủy, Trưởng phòng Đào tạo,
Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam
Theo Tạp chí Tổ chức nhà nước
Thanh Huyền (st)
