Nhiều năm nay, người dân xã Thới An Hội, huyện Kế Sách nói riêng, tỉnh Sóc Trăng nói chung đều biết chuyện một anh "Hai lúa" nghèo nhưng có một niềm đam mê đặc biệt: Sưu tầm tài liệu, hình ảnh về Bác Hồ. Hơn 30 năm nay, anh cần mẫn như một con ong để có được gia tài vô giá là hàng ngàn trang tài liệu, gần 1.000 tấm ảnh về Bác trong nhiều thời điểm khác nhau. Đây được coi như thư viện mini về Bác Hồ có một không hai ở đồng bằng sông Cửu Long...
Từ một tấm lòng...
Chúng tôi biết anh từ một sự tình cờ khi xuống đi công tác tại xã Thới An Hội, được một anh bạn "bật mí": "Ở xã này có anh Nguyễn Văn Nhung, một nông dân nghèo nhưng lại có niềm đam mê tìm kiếm, sưu tập tài liệu, hình ảnh Bác Hồ". Việc hàng ngày của anh là phụ giúp vợ bán quán cháo nhỏ gần UBND xã kiếm tiền nuôi các con. Quê anh là một xã vùng sâu của huyện Kế Sách, nơi có truyền thống cách mạng.
Vào năm 11 tuổi anh về nhà bà ngoại chơi. Đêm đó, vào đầu tháng 9/1969, mọi người đã ngủ. Anh tình cờ nhìn sang giường bà ngoại, thấy bà mở rương, tay nâng niu một vật gì đó. Tò mò, anh lại gần và thấy ngoại đang cầm một tấm ảnh, áp chặt vào ngực. Anh hỏi "hình ai đó ngoại ?". Ngoại nhìn anh rồi khẽ nói trong nước mắt: "Bác Hồ đó con ơi. Bác đã mất rồi".
Lần đầu tiên anh nghe nói về Bác Hồ, thấy ảnh của Bác nhưng anh chưa hiểu Bác là ai mà ngoại lại khóc. Anh hỏi thì ngoại nói: Lớn lên con sẽ biết. Lần khác, anh theo mẹ đi vào chùa. Thấy một nhà sư đang thắp nhang trước tấm ảnh của một người còn trẻ. Anh hỏi thì được nhà sư cho biết: "Đó là một vị Thánh của dân ta", anh lại càng thắc mắc hơn. Ngày 30/4/1975, quê hương giải phóng. Lúc này, anh được gần gũi với các anh bộ đội từ miền Bắc vào. Thấy các chú bộ đội cũng có ảnh của Bác, lại được nghe các chú kể nhiều chuyện về Bác. Anh đã hiểu ra Bác Hồ là ai, tại sao Bác lại được nhiều người biết đến như thế. Vậy là, từ đó, hình ảnh Bác Hồ kính yêu được khắc sâu vào trong tâm trí anh với lòng ngưỡng mộ cao cả. Từ đó, anh nung nấu trong lòng một công việc là sưu tầm tất cả những tài liệu, tranh ảnh về Bác Hồ kính yêu.
...Đến hành trình đi tìm tài liệu
Ước mơ là một chuyện, nhưng để thực hiện ước mơ ấy lại là chuyện khác. Nói thật, cho đến hôm nay, cả TP Sóc Trăng cũng chỉ có chưa đến chục sạp báo. Nhà sách thì có vài chỗ nhưng không phải dễ kiếm tài liệu về Bác Hồ, nói chi tới xã Thới An Hội, Kế Sách quê anh. Nói như thế để thấy được hành trình đi sưu tầm tài liệu về Bác Hồ của anh Nguyễn Văn Nhung hơn 30 năm qua không đơn giản chút nào. Chỉ có những ai có tâm, có hiểu biết, kiên trì mới làm được.
Anh Nhung bên những trang tư liệu về Bác Hồ
Về điều này, anh Nhung kể: Ở xứ xa xôi này, tìm sách báo khó lắm. Nói thật với các anh, tôi phải lì, phải kiên nhẫn lắm mới có được. Khi thì đạp xe ra huyện, khi thì lên tỉnh, tìm đến ngành văn hóa thông tin, thư viện, các trường học, báo đài ở tỉnh, ở huyện để xin báo cũ. Sau đó tìm đến trụ sở xã, bưu điện... nơi nào có báo là tôi tìm đến. Nói thật, lúc đầu không dễ xin vì họ có biết mình xin để làm gì, phải giải thích rất nhiều người ta mới biết mục đích của mình. Sau đó họ mới cho.
Thỉnh thoảng, dành dụm được chút tiền, tôi ra tỉnh tìm mua báo cũ, lục tìm tài liệu, hình ảnh về Bác. Nói thật, hễ thấy ở đâu có ảnh, có tài liệu về Bác là tôi tìm đến, xin cho bằng được mới thôi. Nhiều khi thấy mình trở thành kẻ vô duyên vì thấy ai (dù không quen biết) có tờ báo, cuốn sách viết về Bác là tôi tìm cách làm quen xin cho bằng được.
Còn nhà ai có ảnh Bác, xin không được thì tôi mướn người đến vẽ lại cho mình. Vì vậy anh nhìn trên tường nhà tôi có rất nhiều tranh vẽ. Cứ mỗi dịp sinh nhật Bác, trong nhà tôi lại có thêm một số tài liệu, hình ảnh Bác. Có tài liệu, hình ảnh rồi, tôi phân loại theo từng mốc như: Bác khi còn thời niên thiếu, Bác khi ra đi tìm đường cứu nước, Bác ở nước ngoài, Bác ở Việt Bắc v.v...
Nhìn những tấm ảnh về Bác do anh sưu tầm được, chúng tôi hết sức ngạc nhiên và thán phục khi anh nông dân nghèo này nhưng lại sở hữu trong tay khối tài liệu khổng lồ như thế. Có tài liệu rồi, anh bổ sung thêm ảnh để thuyết minh về tài liệu. Có ảnh, anh lại cặm cụi tìm tài liệu phục vụ cho ảnh. Cứ thế, dần dần anh trở thành người có kiến thức về lịch sử vào loại nhất nhì ở địa phương. Mỗi khi có cuộc thi tìm hiểu nào về lịch sử, các em học sinh của xã lại chạy đến chú Nhung mượn tài liệu hoặc nhờ chú giải thích cho. Vô tình anh trở thành "giáo viên" dạy lịch sử bất đắc dĩ cho các em.
Cách đây vài năm, kỷ niệm Ngày sinh của Bác, Sở Văn hóa – Thể thao (nay là Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch) tỉnh có đưa về xã Thới An Hội một số hình ảnh triển lãm. Trong đó có nhiều hình ảnh về Bác. Anh Nhung đã bỏ mấy bữa làm để đi xem triển lãm. Do triển lãm chỉ có treo ảnh chứ không tổ chức thuyết minh nên nhiều người dân đến xem mà không biết nội dung của các tấm ảnh.
“Ngứa nghề”, anh Nhung bèn nói cho bà con nghe nội dung của từng tấm ảnh một cách rạch ròi từ sự kiện, ngày tháng... thậm chí cả tên người chụp ảnh nữa. Thấy thế, một cán bộ của ngành này bèn kiểm tra trình độ hiểu biết của anh bằng cách "nhìn ảnh nói nội dung". Anh Nhung làm một lèo hết sạch hàng chục tấm ảnh chụp về Bác mà không sai tí nào.
Khâm phục trước sự hiểu biết của anh, sau này, Sở VH-TT tỉnh tặng anh cả bộ ảnh về Bác. Anh rất mừng khi trong bộ sưu tập của mình được bổ sung thêm nhiều tấm ảnh quý giá. Cứ như thế, 30 năm nay, anh Nguyễn Văn Nhung đã sưu tập được hàng ngàn trang tài liệu, trên 800 tấm ảnh về Bác Hồ. Đó là tài sản vô giá của cá nhân anh Nhung. Nhưng cái mà anh và nhiều người không ngờ tới là từ kho tài liệu đó đã cung cấp cho nhân dân địa phương và ở ngoài tỉnh những kiến thức quý giá về Bác.
Tài liệu của một người, kiến thức cho mọi người
Hàng ngàn trang tài liệu, hình ảnh về Bác là tài sản vô giá của cá nhân anh Nhung. Hàng ngày, có nhiều người tìm đến nhà anh để được chiêm ngưỡng những tấm ảnh về Bác, được đọc những trang tài liệu quý giá về Bác để hiểu hơn về Bác. Thế nhưng, giờ đây họ đã nhìn khác.
Một anh chạy xe ôm cho biết: "Bộ sưu tập của anh Nhung đã đem lại nhiều hiểu biết cho người dân nơi đây. Nói thật với anh, tụi tôi cũng hay vào nhà anh Nhung xem ảnh Bác Hồ và biết được nhiều điều về Bác lắm". Giờ đây, về xã Thới An Hội mà hỏi nhà anh Nhung thì từ trẻ con cho đến người lớn, ai cũng biết cả. Có người còn gọi anh là "anh Nhung ảnh Bác" nữa chứ.
Anh Nhung giới thiệu một hình ảnh về cuộc đời của Bác.
Từ tấm lòng đến tấm lòng
Chuyện anh nguyễn Văn Nhung bỏ ra 30 năm sưu tầm tài liệu, hình ảnh về Bác đã là một kỳ công. Nhưng bảo quản, giữ gìn kho tài liệu vô giá ấy lại càng đáng nể hơn. Vợ chồng anh có 5 đứa con nhưng học hành dang dở vì nhà quá nghèo, lại không có đất đai sinh sống. Để nuôi con, vợ chồng anh phải mở một quán cháo nhỏ ven đường, gần trụ sở UBND xã Thới An Hội. Còn căn nhà của anh nằm cạnh bờ sông Cầu Lộ. Đó là một căn nhà sàn ọp ẹp, mái dột cột xiêu, trong nhà gió cứ thoải mái lùa từ trước ra sau mà không bị vật gì cản lại.
Trong nhà, tài sản có giá nhất, chiếm chỗ nhiều nhất vẫn là kho tài liệu về Bác Hồ - chiếm hơn một nửa diện tích căn nhà. Tất cả đều được xếp thành hàng thành lối nằm trên sàn nhà, bên trên được phủ bằng tấm vải nhựa tránh bụi và mưa dột. Còn ban đêm, anh cũng ít khi ngủ ngon vì lâu lâu phải thức dậy xua đuổi lũ chuột luôn tìm cách xâm nhập kho tài liệu đó.
Hỏi anh vì sao không mua tủ mà đựng cho an toàn. Giọng trầm ngâm: "Anh cũng thấy đó, nhà tôi nghèo, muốn mua một cái tủ mà không có tiền để mà mua. Thôi thì trước mắt mình cứ bảo quản như thế, lúc nào có tiền sẽ mua sau"...
Câu chuyện anh "Hai Lúa" nghèo xứ Thới An Hội xa xôi làm thư viện về Bác Hồ đã bay về thành phố mang tên Bác. Hiểu và chia sẻ với anh, chính quyền và cấp ủy Đảng các quận 1, quận 3 đã xây tặng gia đình anh một căn nhà khang trang, tặng thêm tủ, bàn ghế, tivi... UBND tỉnh Sóc Trăng cũng xuất ngân sách mấy chục triệu đồng hỗ trợ anh Nhung tu bổ, bảo quản thư viện của mình. Như vậy là anh đã có chỗ để bảo vệ kho tư liệu quý giá của mình đúng như niềm mơ ước từ bao nhiêu năm nay.
Không chỉ có như vậy, trong thời gian qua, nhiều bác cựu chiến binh ở TP HCM, nhiều thầy cô giáo, học sinh ở Phan Thiết, Huế, Bạc Liêu, Cần Thơ... đã gửi thư cho anh, làm quen, giao lưu với anh, có người còn gửi tặng anh nhiều tài liệu quý về Bác với mong muốn được góp phần nhỏ bé của mình vào việc xây dựng thư viện Bác Hồ của anh.
Còn anh Nhung tâm sự với chúng tôi: "Tôi sinh ra và lớn lên ở miền Nam, chưa một lần được gặp Bác. Tôi nghe bà ngoại, mẹ và các chú bộ đội... kể nhiều câu chuyện cảm động về cuộc đời, thân thế của Bác. Tôi hiểu Bác là người đã đem lại độc lập tự do cho dân tộc, hòa bình cơm áo cho nhân dân. Vì thế, tôi luôn nhớ về Bác. Lập thư viện về Bác, tôi mong muốn lúc nào bên mình cũng có Bác. Bác đã tiếp thêm sức mạnh cho tôi, cho tất cả mọi người. Vì vậy, tôi coi những tài liệu, hình ảnh về Bác là tài sản vô giá của mình. Nói thật với các anh, nghèo thì nghèo thật nhưng sưu tầm tài liệu về Bác là ước mơ cháy bỏng của tôi"./.
Văn Đức - X.L
Theo Báo Công an nhân dân
Kim Yến (st)
