Vào một ngày cuối năm, lần đầu tôi có dịp tiếp xúc với nghệ sĩ hát chầu văn nổi tiếng Kim Liên. Tôi chợt nhớ đêm giao thừa đón Tết Kỷ Dậu năm 1969 đã được nghe nghệ sĩ Kim Liên ngâm bài thơ chúc Tết của Bác Hồ. Vào ngày mồng 1 Tết, lại được nghe giọng ngâm quen thuộc của các nghệ sĩ Trần Thị Tuyết, Linh Nhâm. Lý do nào bài thơ chúc Tết của Bác Hồ được 3 nghệ sĩ cùng thực hiện.
Nghệ sĩ Kim Liên xúc động khi tôi nhắc lại chuyện ấy. Tuy bận rộn công việc của đoàn, chị vẫn dành thời gian kể lại niềm vinh dự đó.
Trung tuần tháng Chạp năm Mậu Thân (1968). Tại địa điểm sơ tán, Đoàn văn công tỉnh Hà Nam Ninh đang chuẩn bị gấp rút tiết mục để phục vụ cán bộ chiến sĩ, đồng bào trong dịp Tết Kỷ Dậu sắp tới.
Trong bối cảnh bận rộn tập luyện, tôi được lệnh của cấp trên, điều đi công tác tại Hà Nội để nhận một công việc quan trọng. Đồng chí Trưởng đoàn văn công tỉnh đề đạt lên cấp trên cho tôi ở lại, để hoàn thành vở mới “Tấm vóc đại hồng”. Lời đề nghị không được chấp thuận.
Địa điểm tập trung của tôi tại Đài Tiếng nói Việt Nam ở nơi sơ tán. Thâm tâm nghĩ, hẳn các anh ở Ban Văn nghệ muốn thu lại một bài hát chầu văn nào đó của mình chăng. Bác Trần Lâm thông báo cho tôi chuẩn bị ngâm bài thơ chúc Tết Xuân Kỷ Dậu của Bác Hồ. Tin đến quá đường đột, bởi nhiều điều khó khăn sẽ đến. Bài thơ chúc Tết của Bác, ngoài tôi còn có chị Trần Thị Tuyết, chị Linh Nhâm cùng thể hiện. Hai chị là “át chủ bài” trong chương trình “Tiếng thơ” vào tối thứ 4, tối Chủ nhật hàng tuần của Đài Tiếng nói Việt Nam. Bản thân hai chị, nhiều năm nay đã ngâm thơ chúc Tết của Bác vào đêm giao thừa. Do vậy công việc này đối với tôi là quá mới mẻ. Trong nỗi lo nghề nghiệp, tôi lại thầm mừng. Tôi dự tính lần công tác này hẳn sẽ được gặp lại Bác Hồ lần thứ 4...
Theo đề nghị của tôi, chị Kim Liên kể lại 3 lần được gặp Bác Hồ trước đây. Theo chị kể thì lần thứ nhất vào năm 1967, Đoàn chèo Nam Hà được lên phục vụ Trung ương Đảng. Trước lúc Đoàn về, Bác Hồ có mời một số diễn viên đến gặp Bác. Trong buổi tiếp còn có bác Phạm Văn Đồng, chú Vũ Kỳ, nghệ sĩ Kim Liên nhớ lại: Bác dặn dò phải phát huy bộ môn chèo để phục vụ nhân dân ta, chủ yếu là người làng quê gắn bó với tiếng trống chèo.
Lần thứ 2 và lần thứ 3 vào dịp chị Kim Liên được tham gia vào đoàn nghệ thuật tổng hợp của Việt Nam sang biểu diễn tại Pháp đúng vào dịp Hội nghị Pari đang họp bàn về chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam, do đồng chí Cù Huy Cận làm trưởng đoàn. Thời gian ở Pari, Kim Liên đã cố gắng đóng góp bộ môn nghệ thuật đậm đà bản sắc dân tộc, gây được ấn tượng tốt đẹp trong bạn bè Pháp và Việt Kiều.
Sau đợt phục vụ ở nước ngoài đồng chí Vũ Kỳ thông báo một tin vui, Kim Liên được vào thăm Bác và ăn cơm trưa cùng Bác. Bữa cơm, thức ăn giản dị nhưng ngon miệng. Cùng ăn cơm với Bác có cả đồng chí Vũ Kỳ. Kim Liên còn nhớ những điều Bác hỏi thăm về gia đình, các cháu. Bác nói: Kim Liên tức là biểu tượng của bông sen vàng. Quê Bác có nhiều sen. Nói tới cây sen, cháu nên nhớ gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Bác dặn chú Vũ Kỳ mua bánh kẹo cho Kim Liên mang về quê cho các cháu, lo phương tiện cho Kim Liên về nhà được an toàn.
Kỷ niệm những lần gặp Bác thôi thúc Kim Liên dàn dựng chương trình. Bài thơ chúc Tết năm Kỷ Dậu của Bác chỉ có 6 câu lục bát, nhưng bao hàm một tầm nhìn chiến lược lớn của đất nước. Kim Liên nhập hồn thơ từ nội dung lẫn nghệ thuật. Chị đã chọn chất giọng thể hiện sự cộng hưởng của làn điệu hát sa mạc và lẩy Kiều. Thu băng xong, Kim Liên mừng thầm đã hoàn thành nhiệm vụ. Bài thơ chúc Tết được Bác duyệt rất cẩn thận qua băng ghi âm. Kim Liên được chú Vũ Kỳ thông báo: Bác nhận xét cả 3 cô văn công đều thể hiện khá thành công.
Đêm giao thừa sau lời chúc Tết của Bác, khi cùng bố mẹ, chồng, con nghe băng của chính mình ngâm được phát vào lúc giao thừa. Niềm vui quá bất ngờ nước mắt tôi đã chảy vào lúc thời khắc thiêng liêng ấy.
Lần đầu tiên trong đời tôi được ngâm thơ Bác chúc Tết vào đêm giao thừa. Tôi ước mong, sang Xuân Kỷ Dậu (1969) Bác khoẻ mạnh để “Bắc Nam sum họp Xuân nào vui hơn”. Nào ngờ bài thơ chúc Tết Kim Liên ngâm lại là bài thơ cuối cùng chào đón năm mới của Bác Hồ kính yêu trước lúc Người đi xa...
Mỗi đêm giao thừa đến Kim Liên lại có thói quen mở băng để nghe chính giọng ngâm của mình, ngâm bài thơ chúc Tết cuối cùng của Bác:
Năm qua thắng lợi vẻ vang
Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to.
Vì độc lập vì tự do
Đánh cho Mỹ cút đánh cho Nguỵ nhào
Tiến lên chiến sĩ đồng bào
Bắc Nam sum họp Xuân nào vui hơn.
Bài thơ chúc Tết năm đó của Bác Hồ đến nay vẫn mãi mãi vẹn nguyên và đi vào lịch sử của dân tộc là bài thơ chúc Tết cuối cùng của Bác Hồ kính yêu./.
Theo http://hdnd.vinhphuc.gov.vn/
Huyền Trang (st)
