Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc thơ chúc Tết (1967). Ảnh tư liệu
Xuân Nhâm Thìn 1952
Tết Dương lịch năm 1952, Bác gửi tới các giới đồng bào và kiều bào, toàn thể cán bộ và chiến sĩ lời chúc:
“Toàn thể đồngbào và kiều bào,
Toàn thể chiến sỹ,
Các anh chị em cán bộ,
Các cụ phụ lão, các vị thân sỹ,
Các cháu thanh niên, nhi đồng,
Năm mới ra sức thi đua ái quốc để thu nhiều thắng lợi hơn năm cũ".
Năm 1952, cuộc kháng chiến trường kỳ, toàn dân, toàn diện và anh dũng chống thực dân Pháp xâm lược đã qua được 6 năm đầy gian khổ và hy sinh. Tết Nhâm Thìn 1952 đến giữa lúc quân và dân ta mở Chiến dịch Hòa Bình nhằm phá tan kế hoạch Ðờ-lát đờ Tát-xi-nhi chiếm đóng tỉnh Hòa Bình, âm mưu chia cắt chiến trường Bắc Bộ với Khu 4. Chiến dịch này bắt đầu vào ngày 10-12-1951 (trước Tết 46 ngày), mở màn bằng trận tiến công tiêu diệt cứ điểm Tu Vũ, kéo dài trong hai tháng rưỡi và kết thúc thắng lợi ngày 25-2-1952 (sau Tết 29 ngày). Quân Pháp thua to, phải rút khỏi Hòa Bình, đường số 6, Sông Ðà, ta thì mở rộng vùng chiến tranh du kích sau lưng địch ở đồng bằng Bắc Bộ. Thắng lợi giành được trong chiến dịch Hòa Bình là thắng lợi lớn nhất của ta năm 1952, sau thắng lợi của chiến dịch Biên giới năm 1950. Các chiến dịch Biên giới và Hòa Bình được nối tiếp bằng một loạt các chiến dịch lớn khác, dẫn tới chiến dịch và Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ năm 1954, kết liễu số phận cuộc chiến tranh xâm lược của Pháp. Kháng chiến "chắc thắng trăm phần trăm" là vậy đấy! Với 4 câu đầu trong Thơ Chúc Tết Nhâm Thìn (1952), Người đã củng cố niềm tin của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân vào thắng lợi cuối cùng:
“Xuân này, Xuân năm Thìn
Kháng chiến vừa 6 năm
Trường kỳ và gian khổ
Chắc thắng trăm phần trăm.
Chiến sĩ thi giết giặc
Đồng bào thi tăng gia
Năm mới thi đua mới
Thắng lợi ắt về ta.
Mấy câu thành thật nôm na
Vừa là kêu gọi vừa là mừng Xuân”.
Tại Phủ Chủ tịch ở Việt Bắc, Bác lần lượt tiếp Bác Tôn, các đồng chí Phạm Văn Ðồng, Võ Nguyên Giáp, các vị trong Ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Liên Việt, đại biểu các đoàn thể, các cán bộ và chiến sĩ lập công xuất sắc trong Chiến dịch Hòa Bình đến chúc Tết Người.
Xuân Nhâm Thìn 1952, với bút danh DIN, Bác Hồ viết bài "Bọn đế quốc cướp nước không bao giờ có thể nô dịch dân tộc Việt Nam anh dũng" gửi Tạp chí Vì một nền hòa bình lâu dài, vì một nền dân chủ nhân dân, cơ quan ngôn luận của Cục Thông tin quốc tế (Kominform). Người tố cáo âm mưu can thiệp của Mỹ vào Việt Nam, sự câu kết giữa những bọn cướp nước là Pháp và Mỹ; lên án những hành động trả thù hèn hạ dã man của thực dân Pháp đối với dân chúng sau những thất bại thảm hại trên chiến trường; nêu bật những thành tựu trong năm 1951 của Việt Nam về quân sự, chính trị, ngoại giao, văn hóa, xã hội; khẳng định sự thất bại hoàn toàn của thực dân Pháp và thắng lợi tất yếu của nhân dân Việt Nam.
Ðiều mà bạn bè quốc tế thời đó cảm nhận được là một bài báo chính luận sắc sảo đã được mở đầu và kết thúc bằng những lời văn thấm đậm tình Xuân, tình dân tộc và tình người, qua đó, dẫu chưa một lần đến, vẫn thấy thiết tha yêu mến mùa Xuân, đất nước và con người Việt Nam.
Bài báo mở đầu:
“Mùa Xuân ở nước chúng tôi bắt đầu từ ngày đầu tháng Giêng. Giờ đây khắp nơi nơi là cả một bầu không khí tuyệt vời của mùa Xuân. Mặt trời tỏa sáng, ánh sáng dịu dàng đem lại sức sống tươi vui lành mạnh. Lúa non phủ lên các cánh đồng, khác nào những tấm thảm xanh rộng mênh mông hứa hẹn năm nay sẽ no ấm được mùa. Chim chóc véo von, ríu rít trong những bụi cây bốn mùa xanh tốt sum suê. Mùa lạnh ở đây chỉ độ mấy ngày và khí hậu ít khi xuống quá 10 độ trên không độ. Còn tuyết là gì, thì ở nước tôi nói chung không ai biết đến.
Trong những ngày này từ các lâu đài cho đến những ngôi nhà tranh bé nhỏ đều có tranh vẽ, những lời chúc mừng viết lên giấy đỏ dán ở cửa, cổng ra vào. Ngày nay những lời chúc mừng và những tranh vẽ ấy đã trở thành những khẩu hiệu đấu tranh và lao động...
Trong những ngày Tết này, mọi người đều mặc những quần áo đẹp nhất mà họ có. Gia đình nào cũng nấu nướng sửa soạn những thức ăn ngon nhất. Người ta làm lễ trước bàn thờ tổ tiên. Bạn hữu đi chúc mừng thăm hỏi lẫn nhau. Người lớn tặng quà cho trẻ con. Nhân dân gửi tặng phẩm ủng hộ bộ đội... Nói tóm lại, đây thật là ngày Tết của mùa Xuân”.
Từ cái khung cảnh Tết ấy của Việt Nam, Bác Hồ gửi lời chúc mừng năm mới đến bạn bè quốc tế. Và sau đó đi vào nội dung bài báo, như đã nêu trên.
Rồi kết luận:
“Tương lai của dân tộc Việt Nam cũng tươi sáng như mặt trời mùa Xuân. Vui mừng trước vẻ đẹp của mặt trời mùa Xuân, chúng tôi sẽ đấu tranh cho một tương lai rực rỡ của Việt Nam, cho tương lai của nền dân chủ, của hòa bình trên toàn thế giới và của chủ nghĩa xã hội”
Ngày 21 tháng 2 (tức ngày 26 tháng Giêng năm Nhâm Thìn) Nhân dịp Tết đến, Xuân về Bác gửi lời khen ngợi và chúc mừng năm mới đến những thanh niên kiểu mẫu của cả nước:
“ Nhân dịp Tết, tôi có lời khen ngợi và chúc mừng nǎm mới toàn thể chiến sĩ (Vệ quốc quân, bộ đội địa phương, dân quân du kích) đã thi đua diệt giặc lập công, và toàn thể đồng bào đã thi đua tham gia dân công phục vụ chiến dịch.
Đồng thời, Bác vui lòng nêu các cháu sau đây là thanh niên kiểu mẫu trong bộ đội và trong các đội thanh niên xung phong (nếu có những cháu đáng khen mà chưa có tên ở đây, thì mong các đơn vị báo cáo rõ ràng tên tuổi và thành tích để Bác thêm vào).
Các cháu được khen tuyệt đối chớ kiêu ngạo tự mãn, mà cần phải cố gắng mãi, tiến bộ mãi, để giữ mãi cái danh dự vẻ vang là thanh niên kiểu mẫu”.
Xuân Quý Tỵ 1953
Mùa Xuân Quý Tỵ 1953, cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta đã bước vào năm thứ tám. Nhân dịp Tết Dương lịch, ngày 1 tháng 1 năm 1953, Bác Hồ gửi Thơ chúc Tết đến đồng bào và chiến sĩ cả nước:
Thơ chúc Tết
Toàn thể chiến sĩ thi đua giết giặc,
Đồng bào cả nước đoàn kết một lòng.
Trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi,
Độc lập thống nhất, nhất định thành công.
Ngày 1 tháng 1 năm 1953
Hồ Chí Minh
Cũng trong ngày này, Bác tiếp tục dự phiên họp Hội đồng Chính phủ. Tổng kết cuộc họp, Người nêu: Phải có chính sách cán bộ, phấn đấu nâng cao mức sống của cán bộ và các tầng lớp nhân dân. Phải triệt để chống tham ô, lãng phí, quan liêu. Cán bộ phải gương mẫu đi trước; có thưởng, có phạt.
Ngày đầu năm Dương lịch, Bác tiếp và chụp ảnh với đồng chí La Quý Ba cùng các đồng chí nữ trong Đoàn cố vấn Trung Quốc đến chúc mừng Người nhân dịp năm mới.
Hơn một tháng sau, đến Tết cổ truyền của dân tộc, Bác Hồ cũng có Thơ chúc Tết đăng trên Báo Nhân Dân số 95 (ngày 11 đến ngày 15-2-1953):
Thơ chúc Tết Xuân Quý Tỵ 1953
Mừng năm Thìn vừa qua,
Mừng Xuân Tỵ đã tới.
Mừng phát động nông dân,
Mừng hậu phương phấn khởi.
Mừng tiền tuyến toàn quân
Thi đua chiến thắng mới.
Mừng toàn dân kết đoàn,
Mừng kháng chiến thắng lợi.
Mừng năm mới, nhiệm vụ mới,
Lực lượng mới, thành công mới.
Mừng toàn thể chiến sĩ và đồng bào,
Mừng phe dân chủ hòa bình thế giới.
Hồ Chí Minh
Nhân dân ta đón Tết Quý Tỵ 1953 khi Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa 2) vừa kết thúc thắng lợi. Hội nghị đánh giá tình hình thế giới và trong nước năm 1952 và đề ra nhiệm vụ năm 1953 mà trọng tâm là: Lãnh đạo kháng chiến và chính sách quân sự, xây dựng một quân đội nhân dân thật vững mạnh và luôn luôn tiến bộ; phát động quần chúng triệt để giảm tô, thực hiện giảm tức để tiến đến cải cách ruộng đất.
Nói về tầm quan trọng và ý nghĩa của cải cách ruộng đất, Bác nhấn mạnh: “… Ngày nay, kháng chiến đã 7 năm, đồng bào nông dân hy sinh cho Tổ quốc, đóng góp cho kháng chiến đã nhiều và vẫn sẵn sàng hy sinh, đóng góp nữa. Song họ vẫn là lớp người nghèo khổ hơn hết, vì thiếu ruộng hoặc không có ruộng cày. Đó là một điều rất không hợp lý. Muốn kháng chiến hoàn toàn thắng lợi, dân chủ nhân dân thật thà thực hiện thì phải thiết thực nâng cao quyền lợi kinh tế và chính trị của nông dân, phải chia ruộng đất cho nông dân”. Trên thực tế, dù có một số sai lầm lệch lạc được Bác Hồ kịp thời ngăn chặn, cải cách ruộng đất đã thu được kết quả to lớn. Hàng triệu nông dân có ruộng, đời sống được cải thiện, kháng chiến có thêm sức mạnh.
Đồng thời, từ đầu năm 1953, với bút danh Đ.X, Bác viết một loạt 50 bài thường thức về chính trị đăng trên Báo Cứu Quốc. Nội dung các bài viết là những vấn đề lý luận chính trị cơ bản, đi sâu chủ đề công tác xây dựng Đảng, xây dựng lý tưởng và niềm tin cho cán bộ, đảng viên để vượt qua gian khổ, hy sinh nhằm đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn.
Trước Tết, quân ta đã kết thúc thắng lợi Chiến dịch Tây Bắc: Tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, phá tan âm mưu lập “xứ Thái tự trị” của Pháp, giải phóng một phần đất đai, mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt Bắc. Rồi sau Tết ba tháng, liên quân Lào - Việt mở chiến dịch Thượng Lào, giải phóng toàn bộ tỉnh Sầm Nưa, một phần tỉnh Xiêng Khoảng và tỉnh Phong Xa Lỳ. Nhờ vậy, căn cứ kháng chiến Thượng Lào nối liền với vùng Tây Bắc, tạo một thế mạnh uy hiếp quân Pháp.
Đầu tháng 3 năm 1953, Bác Hồ chủ tọa phiên họp Hội đồng Chính phủ. Bác phát biểu tổng kết phiên họp, nhấn mạnh: Phiên họp đã giải quyết được nhiều vấn đề quan trọng, nhất là chính sách ruộng đất. Song chúng ta không được chủ quan, phải có quyết tâm sửa chữa sai lầm, khuyết điểm nhằm đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn.
Trước khi bế mạc, đáp lại lời phát biểu tổng kết của Bác, luật sư Phan Anh, Bộ trưởng Bộ Kinh tế, đọc mấy câu thơ:
Mấy lời Bác dạy sắt son
Mấy sông cũng lội, mấy ngàn cũng qua
Diệt thù giải phóng quê ta
Ấy là nghĩa nặng, ấy là tình sâu.
Cả Hội trường vỗ tay, hoan hô nhiệt liệt. Bỗng Bác giơ tay ra hiệu cho mọi người yên lặng, rồi Người đọc tiếp thêm hai câu:
Đành lòng chờ đó ít lâu
Chầy ra thì một năm sau vội gì.
Xuân Giáp Ngọ (1954)
Năm 1954 là thời kỳ đất nước ta đang trong công cuộc kháng chiến kiến quốc. Bác kêu gọi “quân dân ta nhất trí kết đoàn” thực hiện tốt hai nhiệm vụ giành nhiều thành công trong chiến đấu và xây dựng Tổ quốc.
Ngày 1-1-1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Bộ Chính trị để chỉ định cơ quan lãnh đạo, chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ và bàn việc triển khai kế hoạch điều động lực lượng cho chiến trường Tây Bắc.
Khi giao nhiệm vụ cho Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, Người nói: “Trao cho chú toàn quyền quyết định. Trận này quan trọng, phải đánh cho thắng ! Chắc thắng mới đánh, không chắc thắng, không đánh”.
Năm Giáp Ngọ 1954, năm của Chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu, trong Thơ chúc Tết, ngày 1-2-1954, Người đã giao cho quân và dân ta hai nhiệm vụ:
“Năm mới, quân và dân ta có hai nhiệm vụ rành rành
Đẩy mạnh kháng chiến để giành độc lập tự do,
Cải cách ruộng đất là công việc rất to,
Dần dần làm cho người cày có ruộng khỏi lo nghèo nàn”
Quân và dân ta nhất trí kết đoàn,
Kháng chiến, kiến quốc nhất định hoàn toàn thành công.
Hòa bình dân chủ thế giới khắp Nam, Bắc, Tây, Đông,
Năm mới, thắng lợi càng mới, thành công càng nhiều”.
Bài thơ ngắn gọn, lời thơ mộc mạc, súc tích, gần gũi thân quen nhưng chứa đựng cả một chủ trương lớn của Đảng trong giai đoạn quyết chiến chiến lược: Đánh thắng thực dân Pháp xâm lược, chấm dứt cuộc kháng chiến trường kỳ gian khổ của dân tộc ta sau những tháng năm giành được độc lập dân tộc. Lời và từng ý thơ của Bác luôn lạc quan, tin tưởng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến, kiến quốc “Kháng chiến, kiến quốc nhất định hoàn toàn thành công”./.
Kim Yến (Tổng hợp)
