Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng viết: "Một năm khởi đầu từ mùa Xuân, một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa Xuân của xã hội". Đọc từng câu, từng chữ của Người, chúng ta có thể cảm nhận được tình yêu thương, sự quan tâm đặc biệt của Người đối với thanh thiếu niên.
Bác Hồ luôn quan tâm đến việc bồi dưỡng, đào tạo thanh thiếu niên
Thật vậy, thanh thiếu thiên với sức trẻ dồi dào, năng lực, luôn có tinh thần nỗ lực không ngừng, bền bỉ, kiên trì… Đây chính là một lực lượng có vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.
Ngược dòng thời gian trở về với những năm tháng chiến tranh ác liệt, chúng ta gặp lại hình ảnh các cha anh đã anh dũng chiến đấu vì nền độc lập, tự do của đất nước. Thế hệ các anh đã dâng hiến tuổi trẻ, tính mạng cho cách mạng dân tộc. Những hy sinh lớn lao đó đã được lịch sử ghi nhận. Và đến nay, hình ảnh thế hệ cha anh vẫn luôn trong trái tim các lớp thanh thiếu niên Việt Nam.
Bác Hồ - Người trực tiếp sáng lập và rèn luyện Đoàn Thanh niên ta. Trong suốt quá trình đó, Người đã để lại những lời dạy vô cùng quý báu. Trong không khí hướng tới ngày tháng 3 lịch sử - kỷ niệm 84 năm Ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931 – 26/3/2015), chúng ta cùng nhau ôn lại những lời dạy của Người với thanh thiếu niên Việt Nam.
1. Trẻ em như búp trên cành,
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan,
.....
Trẻ con 9- 1941, Sđd, tập 3, tr. 203.
2.“Phải luôn luôn nâng cao chí khí cách mạng, trung với nước, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Không sợ gian khổ, hy sinh, hăng hái thi đua tăng gia sản xuất và anh dũng chiến đấu, xung phong đi đầu trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước”
Thư gửi Thanh niên nhân Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám 1945
3. ... Một năm khởi đầu từ mùa Xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa Xuân của xã hội.
Vậy qua năm mới, các cháu phải xung phong thực hành “đời sống mới”.
Đời sống mới là:
- Hăng hái, kiên quyết, không sợ khó, không sợ khổ.
- Phải siêng học, phải siêng làm, phải tiết kiệm.
- Việc nên làm ( như ủng hộ kháng chiến, tăng gia sản xuất) thì ta không chờ ai nhắc nhủ.
- Việc nên tránh ( như tự tư tự lợi) thì ta không đợi ai ngăn ngừa.
Gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc nhân dịp Tết sắp đến, 1 - 1946, Sđd, tập 4, trang 167.
4. ... Nay Bác viết mấy chữ, để cám ơn các cháu và khuyên các cháu:
1. Phải siêng học,
2. Phải siêng sạch sẽ,
3. Phải giữ kỷ luật,
4. Phải làm theo đời sống mới,
5. Phải thương yêu giúp đỡ cha mẹ anh em.
Thư gửi các cháu thiếu nhi, 1946, Sđd, tập 4, trang 421.
5. ...Người ta thường nói: Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc để chuẩn bị cái tương lai đó.
....Mỗi thanh niên, nhất là mỗi cán bộ phải kiên quyết làm bằng được những điều sau này:
a) Các sự hy sinh khó nhọc thì mình làm trước người ta, còn sự sung sướng thanh nhàn thì mình nhường người ta hưởng trước (tiên thiên hạ ưu, hậu thiên hạ lạc).
b) Các việc đáng làm, thì có khó mấy cũng cố chịu, quyết làm cho kỳ được.
c) Ham làm những việc ích quốc lợi dân. Không ham địa vị và công danh phú quý.
d) Đem lòng chí công vô tư mà đối với người, đối với việc.
e) Quyết tâm làm gương về mặt: siêng năng, tiết kiệm, trong sạch.
f) Chớ kiêu ngạo, tự mãn, tự túc. Nói ít, làm nhiều, thân ái đoàn kết.
... Chớ đặt những chương trình, kế hoạch mênh mông, đọc nghe sướng tai nhưng không thực hiện được.
Việc gì cũng cần phải thiết thực, nói được, làm được. Việc gì cũng phải từ nhỏ dần dần đến to, từ dễ dần dần đến khó, từ thấp dần dần đến cao. Một chương trình nhỏ mà thực hiện được hẳn hoi, hơn một trăm chương trình to tát mà làm không được.
Thư gửi các bạn thanh niên, 17 - 8 -1947, Sđd, tập 5, trang 185-186.
6. ...Cách dạy trẻ, cần làm cho chúng biết yêu Tổ quốc, thương đồng bào, yêu lao động, biết vệ sinh, giữ kỷ luật, học văn hóa.
Đồng thời phải giữ toàn vẹn tính vui vẻ, hoạt bát, tự nhiên, tự động trẻ trung của chúng, chớ nên làm cho chúng hoá ra già cả. Nhiều thư của các cháu gửi cho Bác Hồ viết như người lớn viết, đó là một triệu chứng già sớm cần nên tránh.
Trong lúc học, cũng cần làm cho chúng vui, trong lúc vui cũng cần làm cho chúng học. Ở trong nhà, trong trường, trong xã hội, chúng đều vui, đều học. Muốn vậy các ban phụ trách nhi đồng cần phải liên lạc với cha mẹ và thầy giáo của nhi đồng.
... Giáo dục nhi đồng là một khoa học. Các bạn hãy cố gắng học tập, nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm để tiến bộ mãi, nhất là phải làm kiểu mẫu trong mọi việc cho các em bắt chước.
Thư gửi Hội nghị cán bộ phụ trách nhi đồng toàn quốc 25-8--1950, Sđd, tập 6, trang 85.
7. Khuyên thanh niên
Không có việc gì khó,
Chỉ sợ lòng không bền,
Đào núi và lấp biển,
Quyết chí ắt làm nên.
Làm tặng một đơn vị Thanh niên xung phong, 9-1950, Sđd, tập 6, tr. 95.
8. … Điều gì phải, thì cố làm cho kỳ được, dù là việc nhỏ. Điều gì trái, thì hết sức tránh, dù là một điều trái nhỏ.
- Trước hết phải yêu Tổ quốc, yêu nhân dân. Phải có tinh thần dân tộc vững chắc và tinh thần quốc tế đúng đắn. Phải yêu và trọng lao động. Phải giữ gìn kỷ luật. Phải bảo vệ của công. Phải quan tâm đến đời sống của nhân dân. Phải chú ý đến tình hình thế giới, vì nước ta là một bộ phận của thế giới, mọi việc trong thế giới đều có quan hệ với nước ta, việc gì trong nước ta cũng quan hệ với thế giới...
... Nhiệm vụ của thanh niên không phải là đòi hỏi nước nhà đã cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? Mình phải làm thế nào cho ích lợi nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh phấn đấu chừng nào?
- Thanh niên cần phải có tinh thần và gan dạ sáng tạo, cần phải có chí khí hăng hái và tinh thần tiến lên, vượt mọi khó khăn, gian khổ để tiến mãi không ngừng.
Cần phải trung thành, thật thà, chính trực.
Những điều nên chống: Thanh niên cần phải chống tâm lý tự tư tự lợi, chỉ lo lợi ích riêng và sinh hoạt riêng của mình. Chống tâm lý ham sung sướng và tránh khó nhọc. Chống thói xem khinh lao động, nhất là lao động chân tay. Chống lười biếng, xa xỉ. Chống cách sinh hoạt ủy mị. Chống kiêu ngạo, giả dối, khoe khoang.
Nói chuyện tại buổi lễ khai mạc Trường Đại học Nhân dân Việt Nam, 19-1-1955; Sđd, tập 7, tr.454-455.
9. ... Thanh niên bây giờ là thế hệ vẻ vang, vì vậy cho nên phải tự giác, tự nguyện mà tự động cải tạo tư tưởng của mình để xứng đáng với nhiệm vụ của mình. Tức là thanh niên phải có đức, có tài. Có tài mà không có đức ví như một anh làm kinh tế tài chính rất giỏi, nhưng lại đi đến thụt két, thì chẳng những không làm được gì ích lợi cho xã hội, mà còn có hại cho xã hội nữa. Nếu có đức mà không có tài, ví như ông bụt không làm hại gì, nhưng cũng không lợi gì cho loài người...
Nói chuyện tại Đại hội sinh viên lần thứ hai 7-5-1958; Sđd, tập 9, tr. 172.
10. Người ta thường nói: Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Để thật xứng đáng là người chủ của một nước xã hội chủ nghĩa, thanh niên ta quyết tâm thực hiện mấy điều sau đây:
- Phải thấm nhuần đạo đức cách mạng tức là khiêm tốn, đoàn kết, thực hành chủ nghĩa tập thể, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau, người tiên tiến thì giúp đỡ người kém, người kém phải cố gắng để tiến lên, ra sức cần kiệm xây dựng nước nhà.
- Phải nghiêm khắc chống chủ nghĩa cá nhân như tự tư tự lợi, tự kiêu, tự mãn, chỉ tham việc gì có danh tiếng, xem khinh những công việc bình thường. Phải chống tham ô, lãng phí.
- Phải cố gắng học hỏi để không ngừng nâng cao trình độ chính trị, văn hóa và kỹ thuật để phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân.
Bài nói tại Đại hội thanh niên tích cực lao động xã hội chủ nghĩa, 17-3-1960; Sđd, tập 10, trang 106.
11. ... Thanh niên ta có vinh dự to thì cũng có trách nhiệm lớn. Để làm tròn trách nhiệm, thanh niên ta phải nâng cao tinh thần làm chủ tập thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân, chớ phô trương hình thức, chớ kiêu ngạo, tự mãn. Phải thấm nhuần đạo đức cách mạng tức là học tập, lao động, sinh hoạt theo đúng đạo đức của thanh niên xã hội chủ nghĩa, cộng sản chủ nghĩa...
Nói tại Đại hội toàn quốc lần thứ II của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, 20-12-1961, Sđd, tập 10, trang 489.
12. "Đảng, Chính phủ và Bác rất chú ý đến thanh niên. Bác vui lòng khen ngợi những cố gắng của thanh niên… Thanh niên phải xung phong đến những nơi khó khăn gian khổ nhất, nơi nào người khác làm ít kết quả, thanh niên phải xung phong đến làm cho tốt". Bác dặn dò thanh niên phải luôn luôn rèn luyện đạo đức cách mạng, Bác nói: "Đạo đức cách mạng có thể tóm tắt trong mấy điểm:
- Trung thành: Trọn đời trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Tổ quốc, với Đảng, với giai cấp.
- Dũng cảm: Không sợ khổ, không sợ khó, thực hiện "Gian khổ thì đi trước, hưởng thụ sau mọi người".
- Khiêm tốn: Không nên tự cho mình là người tài giỏi, không khoe công, không tự phụ".
Bác nói chuyện tại Hội nghị cán bộ Đoàn Thanh niên Lao động
Việt Nam toàn miền Bắc, 22-9-1962.
Có thể nói, việc chăm sóc, giáo dục và rèn luyện thanh niên là công việc mà suốt cuộc đời mình Bác đã làm mà không biết mệt mỏi. Trước khi ra đi về với thế giới người hiền, Bác đã căn dặn: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”…”. Những nhìn nhận và đánh giá của Người như nhắn gửi ở lớp lớp thế hệ thanh niên về niềm tin, trí tuệ và sự sáng tạo cho một xã hội mới của dân tộc.
Thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thế hệ thanh thiếu niên Việt Nam hôm nay đã và đang nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, thử thách để học tập, rèn luyện và trưởng thành, có đầy đủ bản lĩnh để bất cứ hoàn cảnh nào, được phân công đi bất cứ đâu, làm bất cứ việc gì cũng sẵn lòng cống hiến một cách xứng đáng nhất, thực hiện tốt nhất tinh thần: “Đâu cần thanh niên có. Đâu khó có thanh niên”.
Phong trào Thanh niên tình nguyện ngày càng được triển khai rộng khắp
với những ý nghĩa thiết thực
Các tấm gương thanh niên có thành tích xuất sắc trong học tập và làm theo lời Bác
được tuyên dương trong Lễ tuyên dương Đại hội Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác toàn quốc lần thứ III, năm 2014
Thời gian trôi mãi nhưng những tư tưởng, lời dạy của Người cũng như những gửi gắm của Người trong bản Di chúc sẽ còn sống mãi, là kim chỉ nam cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta vững bước tiến lên. Hơn 45 năm qua kể từ ngày Bác đi xa mãi mãi, các thế hệ thanh thiếu niên Việt Nam đã sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ kính yêu. Hơn nữa, ngay từ hôm nay, mỗi đoàn viên thanh niên kế tục truyền thống và sự nghiệp cha anh, hãy luôn khắc ghi và cố gắng thực hiện nguyện vọng của Bác: “Đoàn viên sẽ ra sức phát triển ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm và tiến bộ mãi để xứng đáng là cánh tay đắc lực của Đảng ta”, luôn rèn luyện để có sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần cường tráng để đưa Việt Nam “sánh vai với các cường quốc năm châu”./.
Thanh Huyền (Tổng hợp)
