Chủ tịch Hồ Chí Minh và Hoàng thân Xuphanuvông
Nhằm cung cấp những thông tin chính, những tư liệu lịch sử phục vụ Cuộc thi “Tìm hiểu lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam”, cung cấp cho bạn đọc biên niên sự kiện lịch sử về Chủ tịch Hồ Chí Minh với tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Lào.
NĂM 1950
Tháng 1, ngày 23
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thư của Hoàng thân Xuphanuvông. Trong thư, Hoàng thân muốn được biết về vấn đề đón tiếp của Chính phủ Việt Nam sẽ giành cho Đoàn đại biểu của Lào. Mục đích chính trị của chuyến đi thăm này nhằm tạo thuận lợi đầy đủ, trọn vẹn cho phong trào giải phóng dân tộc của hai nước.
Tháng 2, ngày 6
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thư của Hoàng thân Xuphanuvông. Hoàng thân nhắc tới mong muốn của Chủ tịch trong việc lập ra một hạt nhân thực sự của cuộc giải phóng, gồm những người kháng chiến Lào có năng lực nhất, trung thành nhất với nhân dân và dũng cảm nhất nhằm thực hiện sự thống nhất của hai nước.
Tháng 6
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi danh thiếp tới Hoàng thân Xuphanuvông, nhờ Hoàng thân chuyển đến phu nhân và các con của Hoàng thân lời thăm hỏi thân thiết của Người.
Tháng 6, ngày 13
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân Phếtxarạt. Trong thư, Hoàng thân thông báo việc sẽ sang Việt Nam để trình bày cụ thể về nhu cầu viện trợ của Lào khi nào sức khoẻ của Hoàng thân ổn định.
Tháng 7, ngày 25
Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời các nhà báo về vấn đề đế quốc Mỹ can thiệp vào Đông Dương. Người nói: “Đế quốc Mỹ đã công khai can thiệp vào Đông Dương. Lâu nay thực dân Pháp làm chiến tranh ở Việt Nam, Miên và Ai Lao là nhờ tiền bạc, súng đạn Mỹ và theo chỉ thị của Mỹ”. Cuối bài phỏng vấn, Người khẳng định: “Dân tộc Việt Nam đoàn kết chặt chẽ với dân tộc anh em Miên, Lào thì sức mạnh đó đủ đánh tan thực dân Pháp và bọn can thiệp Mỹ... Chúng ta gặp nhiều khó khăn. Nhưng chúng ta nhất định thắng lợi”.
Tháng 8, ngày 15
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Quốc hội kháng chiến Lào bày tỏ lòng cảm ơn chân thành vì những lời chúc tốt đẹp và lời chào hữu nghị mà Chủ tịch đã phát biểu tại các Hội nghị lịch sử của Lào.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân Xuphanuvông. Trong thư, Hoàng thân thông báo các vấn đề trong Đại hội kháng chiến Lào như: đã thành lập Mặt trận đoàn kết dân tộc kháng chiến chống đế quốc, thực dân lấy tên là “Neo Lào Itxala”, bầu Ban Lãnh đạo Trung ương của Mặt trận gồm Hoàng thân Xuphanuvông làm Chủ tịch Mặt trận, Thao Singkapau Chounnamali-Phó Chủ tịch và Phaya Phoumi Vôngvichít làm thư ký…
Tháng 9, ngày 2
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân Xuphanuvông chúc mừng Quốc khánh Việt Nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Chủ tịch Hội đồng Chính phủ kháng chiến Pathét Lào, cảm ơn đã gửi thư chúc mừng nhân dịp Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tháng 9, ngày 17
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông, cảm ơn đã gửi thư chúc mừng nhân dịp Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tháng 9, ngày 21
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân Xuphanuvông. Trong thư, Hoàng thân đề nghị Chủ tịch giữ cách làm việc như cũ, tức là giữ ông Nguyễn Chấn và Bộ Quốc phòng Việt Nam làm nơi liên lạc do ông Nguyễn Chấn là người quen biết từ lâu, được cán bộ Lào đánh giá cao và quý mến.
Tháng 9, ngày 27
Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp và làm việc với Hoàng thân Xuphanuvông, Thủ tướng Chính phủ kháng chiến Lào và đồng chí Sơn Ngọc Minh, Thủ tướng Chính phủ kháng chiến Miên (Campuchia) tại căn cứ Việt Bắc.
Tháng 10, ngày 12
Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi Chủ tịch Hội đồng Chính phủ Pathét Lào nhân Ngày Tết Độc lập của Lào. Người dành những lời chúc tốt đẹp nhất cho Liên minh tất cả nhân dân Lào, Khmer và Việt Nam vì một thắng lợi hoàn toàn.
Tháng 10, ngày 16
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân Xuphanuvông cám ơn Người về những lời chúc mừng của Người tới nhân dân Lào nhân dịp Quốc khánh 12 tháng 10. Trong thư, Hoàng thân khẳng định nhiệm vụ cấp bách đoàn kết toàn thể nhân dân Lào và đoàn kết nhân dân Việt - Khme - Lào là hai điều kiện không thể thiếu để giành thắng lợi hoàn toàn chống thực dân và đồng minh của chúng là đế quốc gây chiến.
Tháng 11, ngày 22
Tuyên cáo của Hội nghị đại biểu của ba Mặt trận dân tộc thống nhất của ba nước Việt - Lào - Miên. Tuyên cáo phân tích tình hình thế giới, tình hình ba nước Đông Dương, nhất trí căn bản về chính sách chung của ba Mặt trận dân tộc thống nhất và đề ra một số nhiệm vụ cơ bản như: xúc tiến thực hiện khối liên minh duy nhất của ba dân tộc Việt - Lào - Miên trên nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng chủ quyền quốc gia và lãnh thổ của nhau, hết sức giúp đỡ nhau về mọi mặt để công cuộc giải phóng của ba dân tộc chóng hoàn thành.
Tháng 12, ngày 21
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân Xuphanuvông. Trong thư, Hoàng thân bày tỏ tình cảm của mình, đồng thời muốn được Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục dìu dắt để cùng hoàn thành “những nhiệm vụ chung như: giải phóng Đông Dương, thành lập một xã hội mới, một xã hội nảy nở ra hạnh phúc, tự do, tình yêu và sự chân thành”.
Tháng 12
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông, báo tin không thể đến thăm được vì công việc cuối năm bận rộn, và chúc mừng Hoàng thân nhân dịp năm mới bằng hai câu:
Một năm mới tốt đẹp và hạnh phúc,
Một năm nhiều thành tích và thắng lợi.
NĂM 1951
Đầu năm 1951, Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc trực tiếp với Ban cán sự Trung Lào. Người hỏi rất kỹ tên các vùng căn cứ; các bản, làng có chính quyền và Mặt trận Itxala; tên các bộ tộc Lào; tình hình cán bộ cơ sở; tình hình hoạt động và đời sống của cán bộ, chiến sỹ tình nguyện Việt Nam. Người đánh dấu vào bản đồ những vùng căn cứ của Itxala; ghi tên những đồng chí và đơn vị làm tốt công tác giúp Lào.
Tháng 1
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư trả lời bức thư ngày 21-12-1950 của Hoàng thân Xuphanuvông. Trong thư, Người thân thiết bày tỏ cảm xúc của mình vì giữa Người và Hoàng thân đã: “cùng có một mong ước nồng cháy: hoạt động để giải thoát những người anh em của chúng ta và giải phóng hai nước chúng ta khỏi ách áp bức, khỏi mọi kẻ áp bức”.
Tháng 2, ngày 11
Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Báo cáo Chính trị tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng. Báo cáo tóm tắt tình hình thế giới trong 50 năm qua, kiểm điểm chính sách của Đảng từ khi thành lập đến nay, phân tích tình hình mới và nêu nhiệm vụ mới...
Với cuộc kháng chiến của hai nước Lào và Miên, Người viết: “Chúng ta kháng chiến, dân tộc bạn Miên, Lào cũng kháng chiến. Bọn thực dân Pháp và bọn can thiệp Mỹ là kẻ thù của ta và của dân tộc Miên, Lào. Vì vậy, ta phải ra sức giúp đỡ anh em Miên, Lào, giúp đỡ kháng chiến Miên, Lào; và tiến đến thành lập Mặt trận thống nhất các dân tộc Việt - Miên - Lào.”
Tháng 2
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bất ngờ đến thăm buổi học triết học của cán bộ Mặt trận Lào Itxala do Hoàng thân Xuphanuvông giảng. Người ngồi cạnh Chủ tịch Xuphanuvông. Sau khi hỏi thăm sức khoẻ, tình hình học tập và sinh hoạt của học viên, Bác đã kể lại: “Tôi cũng biết tiếng Thái và tiếng Lào, nhưng lâu rồi không nói. Tôi cũng từng ngủ qua đêm nhiều lần ở Chùa Inpeng, Thủ đô Viêng Chăn”.
Tháng 3, ngày 3
Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Lễ khai mạc Đại hội thống nhất Việt Minh - Liên Việt.
Phát biểu kết thúc buổi Lễ, Người bày tỏ niềm sung sướng vô hạn vì được thấy “rừng cây đại đoàn kết ấy đã nở hoa kết quả và gốc rễ nó đang ăn sâu lan rộng khắp toàn dân, và nó có một cái tương lai “trường xuân bất lão”, và “chẳng những là toàn dân Việt Nam đại đoàn kết, mà toàn dân hai nước anh em là Cao Miên và Ai Lao cùng đi đến đại đoàn kết”. Người góp ý cho đại hội một số vấn đề cần thảo luận như: Xây dựng kỷ luật tự giác trong Mặt trận, vấn đề dân chủ, nội dung hoạt động của Mặt trận, mối quan hệ giữa các đảng phái, đoàn thể và nhân sỹ trong Mặt trận.
Cùng ngày, Hoàng thân Xuphanuvông phát biểu tại Hội nghị Thống nhất Việt Minh - Liên Việt. Hoàng thân cho rằng việc thống nhất mặt trận và kết quả của Đại hội sẽ giúp đỡ Mặt trận dân tộc thống nhất và đưa cuộc kháng chiến của dân tộc Lào theo kịp Việt Nam và tiến trong phong trào thế giới.
Tháng 3, ngày 11
Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Hội nghị Liên minh nhân dân ba nước Việt Nam - Cao Miên - Lào và thành lập khối liên minh chiến đấu của nhân dân ba nước Đông Dương.
Hội nghị đại biểu Liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào ra tuyên bố chỉ rõ: Thực dân Pháp và bọn can thiệp Mỹ cố tình xâm chiếm ba nước Việt - Miên - Lào, Chính phủ mà chúng lập ra thực chất chỉ là Chính phủ bù nhìn. Chính vì vậy, Hội nghị đại biểu Liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào đã thành lập Khối liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào nhằm tiêu diệt thực dân Pháp, đánh bại can thiệp Mỹ, trừng trị bọn bù nhìn phản quốc, giành độc lập thực sự cho ba dân tộc, góp sức bảo vệ hòa bình thế giới.
Tháng 5, ngày 10
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông. Trong thư Người viết về kinh nghiệm hoạt động bí mật của mình, hy vọng sẽ có ích cho Hoàng thân trong hoạt động cách mạng.
Tháng 7, ngày 31
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được điện của Hoàng thân Xuphanuvông. Hoàng thân gửi tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh một cuốn Tạp chí Lào-Itxala số đầu tiên. Đây là cơ quan tuyên truyền và cổ động của Mặt trận đoàn kết dân tộc Pathét Lào, do Viện Tuyên truyền và Văn hóa Lào xuất bản.
Tháng 8, ngày 30
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được công điện của Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Neo Lào Itxala, nhấn mạnh triển vọng Đông Dương sẽ được khôi phục thành một khối đoàn kết không gì chia cắt được.
Tháng 9, ngày 1
Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài: Tiền xương máu, bút danh Đ.X., đăng báo Cứu quốc, số 1896.
Bằng những số liệu cụ thể, tác giả đã thống kê sự bóc lột của tư bản Pháp ở các thuộc địa. Riêng các mỏ ở Lào chúng đã thu được 70 triệu phrăng.
Tháng 9, ngày 2
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thiếp tới Hoàng thân Xuphanuvông khẳng định việc tiến lên vì hạnh phúc, vì sự nghiệp giải phóng đại gia đình Lào - Việt.
Tháng 9
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện cảm ơn Hoàng thân Xuphanuvông, Chính phủ và nhân dân Lào đã gửi điện mừng nhân dịp Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tháng 10, ngày 15
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Hoàng thân Xuphanuvông, Thủ tướng Chính phủ Pathét Lào nhân kỷ niệm Ngày thành lập Chính phủ Lào độc lập. Người chúc nhân dân Lào đạt nhiều thành công lớn lao trong cuộc chiến đấu chung chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ.
Tháng 10, ngày 18
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng Ngày thành lập Chính phủ Lào Độc lập. Người chúc Hoàng thân Xuphanuvông và nhân dân Lào đạt được nhiều thành công lớn lao trong cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp và bọn can thiệp Mỹ. Lào và Việt Nam sẽ cùng đoàn kết chống kẻ thù chung.
NĂM 1952
Tháng 1, ngày 27
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện nhân dịp Tết năm Nhâm Thìn (1952). Người tóm tắt tình hình thế giới và trong nước; nêu lên những việc cần phải làm để thu được nhiều thắng lợi hơn nữa. Một trong những nhiệm vụ đó là: "Chúng ta đã đoàn kết, nay phải đoàn kết chặt chẽ, thật thà và rộng rãi hơn nữa. Đoàn kết toàn dân. Đoàn kết với anh em Miên, Lào".
Tháng 1
Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài: Bọn đế quốc cướp nước không bao giờ có thể nô dịch dân tộc Việt Nam anh dũng, bút danh DIN, đăng tạp chí Vì một nền hoà bình lâu dài, vì một nền dân chủ nhân dân.
Người tố cáo sự cấu kết giữa những bọn cướp nước là Pháp và Mỹ; ca ngợi những thành tựu trong năm 1951 của Việt Nam về quân sự, chính trị, ngoại giao, văn hoá, xã hội; và một trong những thành tựu về ngoại giao là đã thành lập Ủy ban hành động Việt - Miên - Lào. Đồng thời Người khẳng định Pháp sẽ thất bại, nhân dân Việt Nam sẽ thắng.
Tháng 3, ngày 4
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông, mời Hoàng thân và đồng chí Cayxỏn Phômvihản lên Việt Bắc bàn công việc trước khi mở Chiến dịch Thượng Lào.
Khoảng cuối tháng 4
Chủ tịch Hồ Chí Minh báo cáo về tình hình và nhiệm vụ tại Hội nghị lần thứ ba của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khoá II.
Báo cáo nêu rõ tình hình thế giới và trong nước; đề ra những nhiệm vụ và công tác trước mắt, đề cập đến quan hệ giữa Việt Nam với Miên và Lào: "Vì mọi quan hệ khăng khít về địa lý, quân sự, chính trị, v.v. mà ta với Miên, Lào cũng như môi với răng. Hai dân tộc Miên, Lào hoàn toàn giải phóng, thì cuộc giải phóng của ta mới chắc chắn, hoàn toàn. Cho nên nhiệm vụ của ta lại phải ra sức giúp đỡ kháng chiến Miên, Lào một cách tích cực, thiết thực hơn. Đó là nhiệm vụ quốc tế của chúng ta".
Tháng 5
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện cảm ơn Thủ tướng Chính phủ kháng chiến Lào Xuphanuvông và Chủ tịch Uỷ ban dân tộc giải phóng Trung ương Cao Miên Sơn Ngọc Minh đã gửi điện chúc mừng Ngày sinh của Người.
Tháng 5, ngày 19
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư chúc thọ của Đoàn cán bộ được Trung ương phái sang Lào để chỉnh huấn bộ đội Việt Nam tình nguyện chiến đấu ở Thượng Lào.
Tháng 8, ngày 13
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Chủ tịch Pathét Lào, chúc mừng Ngày thành lập Chính phủ kháng chiến Lào và ngày bầu Ban Chấp hành Trung ương Mặt trận dân tộc thống nhất Lào.
Bức thư có đoạn: “Thắng lợi của nhân dân Lào cũng là thắng lợi của nhân dân Việt Nam, là thắng lợi chung của khối liên minh Lào - Miên - Việt đoàn kết chiến đấu đánh đuổi kẻ thù chung là thực dân Pháp và can thiệp Mỹ”.
Tháng 9, sau ngày 2
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện cảm ơn tới các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước Lào, Liên Xô, Trung Quốc, Triều Tiên, Cao Miên, Ba Lan, Hunggari, Anbani, Tiệp Khắc, Rumani, Bungari, Mông Cổ, Cộng hoà Dân chủ Đức đã gửi điện chúc mừng Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Tháng 9, ngày 14
Chủ tịch Hồ Chí Minh dự và nói chuyện tại Hội nghị cán bộ liên minh nhân dân Việt - Lào. Trong bài nói, Người chỉ rõ: “Việt Nam đoàn kết chặt chẽ, Lào đoàn kết chặt chẽ, Miên đoàn kết chặt chẽ… Đoàn kết ở đây là đoàn kết trong tinh thần, đoàn kết trong hành động, đoàn kết trong đấu tranh, chứ không phải đoàn kết ngoài miệng”.
Cuối cùng, Người nhờ Đoàn đại biểu Lào chuyển về nước món quà gửi tặng Chủ tịch Xuphanuvông gồm: một tấm lụa, một thanh kiếm và một bộ quần áo. Người giải thích: “Tấm lụa tượng trưng cho sự mềm mỏng và đại đoàn kết. Đoàn kết chặt chẽ như những sợi tơ trong tấm lụa. Mềm mỏng là để đối với nhân dân. Thanh kiếm là tượng trưng cho sự sắc sảo và kiên quyết. Còn bộ quần áo là để tặng cho cán bộ Lào thi đua giỏi nhất”.
Tháng 9, ngày 23
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông. Trong thư có đoạn: “Mọi người Việt Nam chiến đấu bên cạnh anh em Lào, trên đất Lào đều đặt dưới quyền lực cao cả của bạn. Nếu có ai đó, vì lý do này nọ, không làm vừa ý bạn, thì trả họ lại cho chúng tôi, không do dự. Làm thế là vì lợi ích to lớn của công cuộc kháng chiến Lào cũng như vì sự nghiệp đoàn kết anh em Lào -Việt.
Tháng 10, ngày 9
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Chủ tịch Chính phủ Lào chúc mừng nhân dịp kỷ niệm Ngày Quốc khánh Lào. Người chúc Chính phủ và nhân dân Lào “thu được nhiều thắng lợi mới trong cuộc kháng chiến và tin chắc rằng tình hữu nghị của hai dân tộc Lào -Việt sẽ đủ sức đánh đuổi kẻ thù chung là thực dân Pháp và can thiệp Mỹ”.
Tháng 12, ngày 16
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được điện của Hoàng thân Xuphanuvông - Chủ tịch Mặt trận Neo Lào Ítxala, mong muốn xây đắp mối cảm tình giữa hai nước sâu rộng hơn nữa, làm cho khối liên minh Việt - Miên - Lào thêm vững mạnh, cùng nhau làm tròn nhiệm vụ quốc gia và quốc tế của mình.
Tháng 12, ngày 18
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được điện của Hoàng thân Xuphanuvông - Chủ tịch Mặt trận Neo Lào Ítxala, Thủ tướng Chính phủ kháng chiến Lào. Bức điện nêu lên lòng biết ơn, ghi sâu sự giúp đỡ chân thành và chính đáng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chính phủ, Mặt trận và nhân dân Việt Nam đối với cách mạng Lào.
(còn tiếp)
(Nguồn: Bảo tàng Hồ Chí Minh, Biên niên sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh với tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt Nam- Lào, Nxb.CTQG, H.2007.).
Theo tuyengiao.vn
Kim Yến (st)
