Tại buổi “Gặp mặt giao lưu nhân chứng biệt động thành thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam”, ông Lê Văn Cảnh, cựu tù chính trị Côn Sơn đã đọc bài thơ về Bác Hồ khiến ai cũng bùi ngùi, xúc động.
Bài thơ có tựa đề “Khóc Bác” từng được anh em cựu tù chính trị Côn Sơn năm xưa chuyền tay nhau đã tiếp thêm sức mạnh, dũng khí cho những người chiến sĩ cộng sản nơi lao tù.
Ông Lê Văn Cảnh (bên trái) và ông Lê Xích trao đổi về bài thơ “Khóc Bác”.
Bên lề buổi giao lưu, chúng tôi được nghe ông Cảnh kể về những năm tháng hoạt động cách mạng hết sức vất vả, gian lao, nhưng cũng rất đỗi tự hào. Năm 1969, khi đang là học sinh Trường cấp 2 Trần Quý Cáp (TP Hội An, tỉnh Quảng Nam), Lê Văn Cảnh đã sớm giác ngộ cách mạng và tích cực tham gia hoạt động tại Ban An ninh Hội An. Ông nhận nhiệm vụ theo dõi tình hình địch và vẽ sơ đồ đồn bốt đóng quân canh phòng của địch phục vụ hoạt động của lực lượng của ta. Đầu năm 1970, ông bị địch bắt giam tại Nhà lao Hội An. Tại đây, chúng đánh đập hết sức dã man, nhưng ông Cảnh vẫn không hề khai báo. Với âm mưu thâm độc, kẻ thù chuyển ông ra nhà lao Đà Nẵng, tuyên án 3 năm tù giam, rồi chuyển sang Nhà lao Côn Sơn. Tại Nhà lao Côn Sơn, ông được giao nấu ăn cho tù nhân cùng ông Lê Xích (65 tuổi, thuộc Ban binh địch vận Hội An; bị bắt cùng năm 1970).
Theo lời ông Cảnh, đêm 3-9-1970, cả nhà đang lao tĩnh mịch trước giờ ngủ, thì anh Nguyễn Văn Trúc (tù chính trị, quê Phú Yên), người bạn tù cùng phòng giam 6, đọc lên những câu thơ:
“Trong ngục thất vừa nghe tin Bác mất
Lòng quặn đau nước mắt chứa chan
Còn đâu nữa người cha già yêu quý
Đảo Côn Sơn uy nghi hùng vĩ
Đang đau buồn ủ rũ đứng chịu tang
Ngoài trùng dương từng lớp sóng bàng hoàng
Đầu trắng xóa giống những vành khăn chế...”.
Hôm đó, sau khi nghe anh Trúc đọc xong những câu thơ đầu, anh em trong tù tâm tình với nhau và cho rằng: “Bài thơ là tiếng lòng, là nỗi đau thương của anh em tù nhân khi nghe tin Bác mất”. Không ai bảo ai, anh em trong tù đều giành phút mặc niệm thành kính, bày tỏ lòng tiếc thương vô hạn đối với Bác. Dù chưa một lần gặp Bác, song những vần thơ tha thiết trong đêm thu năm ấy đã lay động trái tim cựu tù Lê Văn Cảnh và anh em phòng giam 6, trại giam 2, Nhà lao Côn Sơn. Ai nấy đều tâm nguyện và cố gắng học thuộc ngay bài thơ ấy. Vì vậy, bài thơ được nhanh chóng truyền nhau rất nhanh. Người này đọc, người kia nghe, họ truyền tai bài thơ, cũng truyền cho nhau tình đồng chí, đồng đội cùng chung chí hướng cách mạng...
Và cứ thế, hằng năm, cứ vào dịp sinh nhật Bác Hồ, hay Lễ Quốc khánh (2-9), tất cả anh em ở các phòng giam đồng loạt đeo băng tang bên ngực trái, xếp hàng ngồi quay về phương Bắc dành phút mặc niệm Bác. Những giây phút ấy, các cựu tù chính trị lại đồng lòng, đặt niềm tin vào con đường mà Đảng, Bác Hồ đã chọn. Họ tin tưởng nước nhà nhất định sẽ được thống nhất, độc lập, tự do.
Riêng ông Cảnh thuộc lòng bài thơ dài 56 câu. Để lưu lại bài thơ ấy, ông lấy quyển pháp văn mà gia đình gửi kèm sách vở học, dùng bút chì âm thầm ghi chép cẩn thận rồi giấu kín. Cuối năm 1973, được trả tự do, ông Cảnh về tiếp tục hoạt động tại Ban An ninh Hội An. Hiện nay, ông vẫn thực hiện nhiệm vụ của Ban Liên lạc tù chính trị Côn Sơn và Ban Liên lạc An ninh Hội An. Mặc dù còn nhiều vất vả với cuộc sống mưu sinh, song lúc nào ông cũng đau đáu nhớ về đồng đội. Ông luôn dành thời gian cho những hoạt động của Ban Liên lạc. Năm 1983, ông bắt đầu vào ngành xây dựng. Điều kiện công việc được đi nhiều nơi, nhờ vậy, ông đã tìm được 5 hài cốt đồng đội đưa về an táng tại địa phương. Ông luôn tham gia vào các hoạt động từ thiện, đi đầu trong công tác xã hội và là một điển hình làm kinh tế giỏi tại quê hương.
Đã mấy chục năm trôi qua, nhưng bài thơ về Bác Hồ trong đêm Thu năm ấy vẫn vẹn nguyên trong tâm trí người cựu tù Lê Văn Cảnh. Mỗi lần hàn huyên với bạn bè là dịp để ông trải lòng với bài thơ “Khóc Bác”. Ông nói, dù trong lao tù, nhưng lòng luôn hướng tin về một ngày mai thống nhất, như lời bài thơ:
“Có chính nghĩa bao giờ cũng thắng
Ta tin tưởng và đã tin chắc chắn
Sẽ có ngày thống nhất lại quê hương
Nước Việt Nam mãi mãi phú cường
Cùng độc lập tự do hạnh phúc…”.
Bài và ảnh: KIM NGÂN
Theo Báo Quân đội nhân dân
Thanh Huyền (st)
