Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ thiên tài, Anh hùng giải phóng dân tộc; danh nhân văn hoá kiệt xuất của Việt Nam. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Người gắn liền với những chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta trong thế kỷ XX; tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách của Người mãi mãi là kim chỉ nam cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân học tập, noi theo.
Những nơi Người đã từng sống và làm việc dù ở Việt Nam hay ở nhiều nơi trên thế giới, nay trở thành địa danh lịch sử - văn hoá để giáo dục truyền thống cho các thế hệ. Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đá Chông, huyện Ba Vì, Hà Nội (Khu Di tích K9) là một trong những địa danh lịch sử - văn hoá như vậy. Đây là di tích đặc biệt so với các Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh khác trên toàn quốc. Nơi đây gắn liền với Chủ tịch Hồ Chí Minh kể từ khi Người còn sống, đến khi Người đã qua đời. Khu Di tích bao gồm các công trình: Ngôi nhà 2 tầng, được thiết kế phỏng theo kiểu nhà sàn; các xe di chuyển thi hài Bác; Nhà kính và công trình giữ gìn thi hài Bác trong những năm tháng chiến tranh; ngôi nhà khách và hầm đặt Tổng đài điện thoại; ngôi nhà phục vụ; hầm trú ẩn; hòn non bộ; con đường rèn luyện sức khỏe...
Khu Di tích K9 (hay còn gọi là K84), cách trung tâm Thủ đô Hà Nội khoảng 70 km về phía Tây; nằm trong quần thể dãy núi Ba Vì, có độ cao trung bình từ 40 - 50 m, riêng đỉnh núi U Rồng cao hơn 130 m. Phía Bắc giáp xã Thuần Mỹ, phía Nam giáp xã Minh Quang, phía Đông giáp xã Ba Trại, thuộc huyện Ba Vì; phía Tây bao bọc bởi sông Đà, bên kia sông là xã Đồng Luận, huyện Thanh Thuỷ, Phú Thọ.
Vùng đất này đã có một sự kiện đặc biệt để rồi sau đó nó trở thành một địa danh lịch sử. Đó là vào một ngày của tháng 5 năm 1957, Bác đến thăm Sư đoàn 308 diễn tập bên sông Đà. Bác đã dừng chân nghỉ, ăn cơm trưa trên đồi, nơi có 3 mỏm đá nhọn như hình mũi chông, ngọn mác xếp liền kề nhau. Với tầm nhìn của nhà chiến lược thiên tài, Người đã ngỏ ý với các đồng chí cùng đi xây dựng ở đây một nhà làm việc của Bác và Trung ương.
Sáng ngày 23/2/1958, Bác Hồ lên thăm và xem xét lại địa bàn khu vực Đá Chông và quyết định chọn nơi đây để xây dựng làm căn cứ của Trung ương. Cùng đi với Bác có đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Ủy viên Trung ương Đảng và một số đồng chí của Chủ tịch phủ và lãnh đạo tỉnh Sơn Tây.
Sau chuyến đi của Bác, Tổng cục Hậu cần Quân đội nhân dân Việt Nam được lệnh xây dựng một số ngôi nhà cấp bốn trong khu vực Đá Chông.
Bước sang năm 1959, trước nguy cơ của một cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân ra miền Bắc của đế quốc Mỹ, Cục Doanh trại, Tổng cục Hậu cần được lệnh tiếp tục lên xây dựng Khu căn cứ của Trung ương (Công trường 5), bộ đội Công binh xây dựng một hệ thống công sự kiên cố. Công trình được chuẩn bị từ tháng 6 năm 1959, đến tháng 9 năm 1959 tiến hành khởi công xây dựng. Quá trình thi công, Bác Hồ đã lên thăm và kiểm tra nhiều lần.
Theo ông Vũ Kỳ, Thư ký của Bác: K9 là một trong 2 khu căn cứ được gọi là Nhà khách Trung ương. Đây là nơi dành cho các Hội nghị của Bộ Chính trị. Khu nhà khách Trung ương ở Tam Đảo là nơi dành cho Hội nghị của Quân ủy Trung ương. K9 là nơi Bác và các đồng chí trong Bộ Chính trị, những người đồng chí gần gũi nhất, những người học trò xuất sắc nhất đã đến làm việc và nghỉ ngơi. Trong những buổi làm việc đó, nhiều vấn đề trọng đại của đất nước đã được bàn và quyết định ở đây.
Tại tầng 1 của ngôi “Nhà sàn” đã từng diễn ra Hội nghị Bộ Chính trị. Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong một lần tới thăm Khu Di tích vào năm 1998 đã bồi hồi xúc động chỉ cho mọi người biết chiếc ghế Bác đã từng ngồi chủ trì Hội nghị Bộ Chính trị. Chiếc ghế lớn kê ở đầu bàn là nơi Bác ngồi. Phía tay phải Bác ngồi là đồng chí Trường Chinh, Phạm Văn Đồng và các đồng chí khác. Phía tay trái Bác là đồng chí Lê Duẩn, Võ Nguyên Giáp. Đại tướng đã ngồi vào chỗ ngồi trước đây và trầm ngâm nhớ tới Bác.
Khu Di tích K9 cũng là nơi thể hiện tình cảm cao cả của Chủ tịch Hồ Chí Minh với bầu bạn quốc tế. Tại đây, Bác đã tiếp hai người bạn quý: Bà Đặng Dĩnh Siêu, phu nhân Thủ tướng Chu Ân Lai (Trung Quốc) và Anh hùng phi công vũ trụ Liên Xô G.M Ti-tốp. Sự kiện Bác Hồ tiếp hai đoàn khách quốc tế ở K9, ngoài nghi lễ ngoại giao, đây là một cử chỉ thể hiện tình cảm quốc tế cao cả và sự thân tình của Bác đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước Liên Xô, Trung Quốc.
Bác chụp ảnh lưu niệm với bà Đặng Dĩnh Siêu cùng Đoàn tại chính vị trí hòn non bộ (Ảnh: Tư liệu)
Ngày 2/9/1969, Hồ Chủ tịch qua đời. Thể theo nguyện vọng thiết tha của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã quyết định giữ gìn lâu dài thi hài Bác và xây dựng Lăng của Người để các thế hệ người Việt Nam và bạn bè quốc tế được đến viếng Người. Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã xây dựng Công trình 75A tại Quân y viện 108, Thủ đô Hà Nội để bảo vệ, giữ gìn thi hài Bác trước khi xây dựng Công trình Lăng.
Song từ cuối năm 1969, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta bước vào giai đoạn quyết định. Đề phòng chiến tranh có thể xảy ra trên phạm vi cả nước, nhất là Thủ đô Hà Nội và một số thành phố, thị xã, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương quyết định tìm một vị trí thật yên tĩnh, bí mật, xa Hà Nội, thuận tiện cho di chuyển thi hài Bác nếu chiến tranh lan rộng. Đá Chông đã được Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương chọn làm nơi chủ yếu để giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Bác trong những năm chiến tranh chống Mỹ cứu nước ác liệt (1969-1975).
Trong 6 năm chiến tranh ác liệt và đề phòng thiên tai lũ lụt đe dọa (1969 - 1975), Đoàn 69, đơn vị tiền thân của Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thực hiện trọn vẹn 6 lần di chuyển thi hài Bác. Trong những cuộc hành quân đó có 3 lần thi hài Người được chuyển về K84 và thời gian Bác yên nghỉ ở K84 là lâu nhất (4 năm rưỡi trên tổng số 6 năm chiến tranh) trước khi đón Bác về Lăng, nơi yên nghỉ vĩnh hằng của Người.
Trong thời gian đó, nhiều đoàn của Bộ Chính trị, Quân uỷ Trung ương, Trung ương Cục miền Nam đã đến K9 viếng Bác, báo cáo với Bác quyết tâm của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta tiến hành công cuộc “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào” như lời Bác dạy.
Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, đất nước thống nhất, cũng là thời điểm Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh chuẩn bị được khánh thành. Ngày 18/7/1975, đón Bác về yên nghỉ trong ngôi nhà vĩnh hằng của Người tại Ba Đình lịch sử. Khu Di tích K9 trở thành căn cứ dự phòng phục vụ nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhiệm vụ bảo vệ, giữ gìn, tôn tạo Khu Di tích K9 được Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng giao cho Đội 285 (tiền thân của Đoàn 285 hiện nay).
Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều quyết sách để giữ gìn và phát huy giá trị đặc biệt của Khu Di tích K9, góp phần giáo dục tuyên truyền tư tưởng tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong các tầng lớp nhân dân và bạn bè quốc tế.
Đón tiếp, hướng dẫn đồng bào đến tham quan Khu Di tích.
Ảnh: http://www.bqllang.gov.vn
Đầu năm 1995, thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Đỗ Mười, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá VIII); sau khi báo cáo Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức đón tiếp các cơ quan, đơn vị, đoàn thể địa phương vào tham quan Khu Di tích K9, góp phần tuyên truyền về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và những công việc thầm lặng của Bội đội Bảo vệ Lăng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị đặc biệt.
Trong hơn 20 năm qua, Khu Di tích K9 đã đón tiếp hàng ngàn đoàn khách, gồm: Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, lãnh đạo các bộ, ban, ngành ở Trung ương, các địa phương và nhiều đoàn đại biểu của các cơ quan, đơn vị, nhà trường đến dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, tham quan khu vực, trồng cây lưu niệm, tổ chức lễ báo công, lễ kết nạp Đảng, kết nạp Đoàn, sinh hoạt truyền thống…
Thực hiện Thông báo Kết luận số 328 của Bộ Chính trị về “mở rộng tham quan Khu Di tích K9 cho nhân dân và khách quốc tế, để góp phần giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng của dân tộc”, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổ chức xây dựng quy trình tham quan, xây dựng, cải tạo mở rộng các cơ sở hạ tầng kỹ thuật. Và đặc biệt là báo cáo được Ban Bí thư Trung ương Đảng đồng ý cho xây dựng tại Khu Di tích K9 “Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh”. Ngày 2/9/2015, Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổ chức lễ khánh thành Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích K9. Đây là công trình mang ý nghĩa lịch sử và chính trị to lớn, là nơi để đồng bào, đồng chí, khách quốc tế đến thăm quan, tưởng niệm, góp phần quan trọng vào việc giữ gìn truyền bá nâng cao giá trị đạo đức, phát triển nền tảng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Cục Tuyên huấn, Bộ Quốc phòng tổ chức Lễ báo công dâng Bác tại Khu Di tích K9.
Ảnh: http://www.bqllang.gov.vn
Hiện nay, thực hiện Đề án 2341 và Nghị quyết 122 của Thường vụ Quân ủy Trung ương về “Lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và phát huy ý nghĩa chính trị, văn hóa của Công trình Lăng trong giai đoạn mới” và Kết luận 328 của Bộ Chính trị, Khu Di tích K9 thường xuyên được bảo quản, giữ gìn, tôn tạo và xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ công tác tuyên truyền, đón tiếp du khách đến tham quan, góp phần đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Để tiếp tục phát huy ý nghĩa chính trị, văn hoá và những giá trị lịch sử của Khu Di tích K9 trong giai đoạn mới, ngày 19/5/2017, Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh sẽ chính thức mở rộng tham quan Khu Di tích K9, tổ chức đón tiếp đồng bào, chiến sĩ trong cả nước, khách quốc tế đến dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, sinh hoạt chính trị, văn hóa và tham quan tại Khu Di tích. Đây là thời cơ để cán bộ, công nhân viên, chiến sỹ đơn vị phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, đóng góp sức mình để góp phần làm cho nơi đây thật sự là địa danh lịch sử cách mạng, văn hóa, là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng; tiếp tục tuyên truyền sâu rộng hơn trong nhân dân và bạn bè quốc tế về tư tưởng, đạo đức và phong cách Chủ tịch Hồ Chí Minh./.
Thu Hiền (tổng hợp)
