Thắng lợi của cách mạng 88 năm qua bắt nguồn từ yếu tố quan trọng hàng đầu là Đảng đã được vũ trang bằng lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Tổng kết 30 năm đổi mới, Đảng ta rút ra một số bài học mà bài học số một là: “Trong quá trình đổi mới, phải chủ động, không ngừng sáng tạo trên cơ sở kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vận dụng sáng tạo và phát triển Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh…”. Từ đó, Đảng ta chủ trương: Kiên định Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo và phát triển phù hợp với thực tiễn Việt Nam.
Toàn cảnh Đại hội XII của Đảng Cộng sản Việt Nam. Ảnh: TTXVN
“Mặt trời” soi sáng và “kim chỉ nam”
Từ Luận cương chính trị tháng 10-1930 cho đến Văn kiện Đại hội VI đều khẳng định Chủ nghĩa Mác - Lê-nin là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng và cách mạng Việt Nam. Từ Đại hội VII đến nay, Đảng ta phát triển, bổ sung: “Đảng lấy Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng của Đảng”.
Thực tế chứng minh, Chủ nghĩa Mác - Lê-nin từ khi ra đời đến nay đã thể hiện rõ bản chất khoa học và cách mạng, giá trị và sức sống bền vững của nó. Học thuyết Mác - Lê-nin đã trang bị cho giai cấp vô sản, nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức vũ khí tư tưởng lý luận sắc bén để đấu tranh xóa bỏ chế độ thống trị của giai cấp tư sản, tiến lên xây dựng một xã hội mới không còn áp bức, bóc lột, bất công. Ngay từ năm 1927, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã viết: “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam… Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Mác - Lê-nin”.
Theo Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, Chủ nghĩa Mác - Lê-nin không những là kim chỉ nam mà còn là “mặt trời soi sáng” con đường để cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi cuối cùng. Trả lời phỏng vấn nhà báo Pháp ngày 15-7-1969, Người khẳng định: “Chúng tôi giành được thắng lợi là do nhiều nhân tố, nhưng cần phải nhấn mạnh rằng… chúng tôi giành được những thắng lợi đó trước hết là nhờ cái vũ khí không gì thay thế được là Chủ nghĩa Mác - Lê-nin”.
Chủ nghĩa Mác - Lê-nin là nguồn gốc lý luận chủ yếu quyết định sự hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh đã nghiên cứu, học tập và vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào hoàn cảnh cụ thể của cách mạng Việt Nam, kết hợp với những giá trị truyền thống của dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại cùng với trí tuệ, bản lĩnh của Người để hình thành nên tư tưởng Hồ Chí Minh - một di sản lý luận có ý nghĩa to lớn cho dân tộc Việt Nam.
Tổng kết thực tiễn lịch sử hoạt động lãnh đạo của Đảng và thực tiễn phong phú, sinh động của cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa (XHCN), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) tiếp tục khẳng định: “Đảng lấy Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động”. Đảng ta ngày càng nhận thức đầy đủ hơn, toàn diện, sâu sắc hơn về Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và khẳng định chỉ trên cơ sở trung thành, vận dụng sáng tạo, phát triển Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn Việt Nam thì Đảng mới có khả năng lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi cuối cùng và tránh được nguy cơ sai lầm về đường lối.
Bài học lịch sử và sự “cộng hưởng” các giá trị thời đại
Từ khi Đảng ra đời, cầm quyền, các thế lực thù địch, những kẻ cơ hội, bất mãn luôn tìm mọi cách để xuyên tạc, phủ nhận Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó thực chất là phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng, tiến tới thủ tiêu vai trò lãnh đạo của Đảng với cách mạng Việt Nam. Đặc biệt, sau sự sụp đổ của mô hình XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu, cộng với những tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường, một số người đã dao động, giảm lòng tin vào Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Ở đây cũng cần nói rõ thêm về sự sụp đổ của hệ thống các nước XHCN cuối những năm 80, đầu những năm 90 của thế kỷ trước dưới góc nhìn khách quan và khoa học. GS, TS Tạ Ngọc Tấn, Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương cho rằng, sự sụp đổ đó là bài học đau đớn không chỉ cho những người cộng sản, mà còn cho nhân loại tiến bộ. Đó là kết quả của sự bảo thủ, không nhìn thẳng vào thực tế, chậm đổi mới nhận thức, chậm đổi mới chính sách, thiếu giải pháp cần thiết để giải quyết các vấn đề nảy sinh từ bối cảnh lịch sử, từ thực tiễn quá trình xây dựng, phát triển đất nước... Sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên Xô và Đông Âu chỉ là sự sụp đổ của một mô hình xây dựng chủ nghĩa xã hội cụ thể, tuyệt nhiên không phải là sụp đổ của một học thuyết khoa học, càng không thể là sụp đổ lý tưởng về tương lai tốt đẹp mà nhân loại tiến bộ hướng tới.
Trong lịch sử 88 năm ra đời và phát triển, nhờ lấy Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng, làm gốc nên Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân ta làm nên những kỳ tích lịch sử, trong đó nổi bật nhất là tiến hành Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vĩ đại, hai cuộc kháng chiến trường kỳ thắng lợi, thực hiện sự nghiệp đổi mới thành công, làm thay đổi căn bản thân phận, vai trò, vị thế của dân tộc ta, đất nước ta, nhân dân ta.
Đồng thời, lịch sử của Đảng đã chứng minh, khi nào, ở đâu mơ hồ, dao động, xa rời hay vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh một cách giáo điều, không sáng tạo, sai quy luật khách quan… thì dẫn đến lúng túng, rồi sai lầm. Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, Đại hội VI của Đảng đã tổng kết và chỉ rõ những hạn chế, yếu kém, trong đó có nguyên nhân nhận thức còn giáo điều, tả khuynh, duy ý chí, vi phạm quy luật khách quan, tính biện chứng của Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, làm cho đất nước lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế-xã hội ngày càng trầm trọng. Nhờ đổi mới, thực hiện đúng đắn và sáng tạo học thuyết Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhận thức đúng đắn về các quy luật phát triển, bám sát thực tiễn, nâng cao tư duy lý luận, dựa vào dân, đặt lợi ích của dân, của Tổ quốc lên trên, đất nước ta đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế-xã hội, thoát khỏi tình trạng kém phát triển và ngày càng phát triển.
Trong mỗi giai đoạn cách mạng, nhất là những bước ngoặt lịch sử, Đảng ta không chỉ tự vũ trang lý luận Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho mình mà quan trọng là hệ tư tưởng đó được Đảng chuyển hóa vào quần chúng. Khi đường lối của Đảng thấm sâu vào quần chúng, nghĩa là “ý Đảng, lòng dân” hòa quyện vào nhau sẽ tạo thành động lực to lớn, thúc đẩy sự nghiệp cách mạng tiến lên. Đúng như các nhà kinh điển Mác - Lê-nin đã chỉ ra, lý luận khi đã thâm nhập vào quần chúng sẽ tạo nên sức mạnh vĩ đại. Sinh thời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng chiêm nghiệm: "Cẩm nang của Bác là Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, thì cẩm nang của ta phải là Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Tôi nghĩ phải làm sao để ảnh hưởng tư tưởng của Bác ăn sâu vào đời sống xã hội, đi đôi với phát triển kinh tế phải giữ gìn và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc. Phải tạo đà cho tư tưởng lành mạnh và tích cực trở lại, bảo đảm ổn định đời sống xã hội...".
Trên thực tế, Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là sự kết tinh trí tuệ của nhân loại và dân tộc, mà còn là sự cộng hưởng và nhân lên các giá trị đó. Bởi, bản chất của Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh là khoa học và cách mạng. Ngay từ đầu, những người sáng lập chủ nghĩa cộng sản khoa học đã tích hợp được các luồng tư tưởng của sự phát triển. Không ít lần C.Mác, Ph.Ăng-ghen, V.I.Lênin nhấn mạnh rằng: Học thuyết do các ông nêu ra không phải là giáo điều mà là kim chỉ nam cho hành động; là thế giới quan, phương pháp luận mở ra con đường tiếp tục phát triển trí tuệ.
Sáng tạo phát triển và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Thực tiễn hiện nay đã và đang đặt ra nhiều yêu cầu mới trong công tác xây dựng Đảng về tư tưởng. Đó là, đổi mới và nâng cao chất lượng công tác giáo dục lý luận chính trị; chất lượng công tác tuyên truyền, giáo dục quan điểm, đường lối của Đảng; nghiên cứu bổ sung lý luận, tổng kết thực tiễn; đấu tranh với những quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng... Trong đó, bao trùm là phải kiên định và vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn Việt Nam.
Tổng kết 30 năm đổi mới, Đảng ta rút ra một số bài học, mà bài học số một là: “Trong quá trình đổi mới, phải chủ động, không ngừng sáng tạo trên cơ sở kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, vận dụng kinh nghiệm quốc tế, phù hợp với Việt Nam”.
Việc kiên định Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy đó làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động là nguyên nhân căn bản dẫn tới những thắng lợi trong quá trình lãnh đạo cách mạng của Đảng ta. Ngày nay, việc tiếp tục kiên định nền tảng tư tưởng đó là nguyên tắc bảo đảm cho Đảng ta tiếp tục hoàn thành sứ mệnh lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Từ thực tiễn lịch sử thế giới và Việt Nam, để cách mạng thành công đòi hỏi Đảng không chỉ thấm nhuần sâu sắc Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh mà còn phải vận dụng sáng tạo và phát triển trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, đưa công cuộc đổi mới toàn diện đất nước phát triển không ngừng bằng những chủ trương, chính sách phù hợp với điều kiện đất nước, hợp lòng dân.
Vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong điều kiện hiện nay đòi hỏi phải nghiên cứu sâu sắc, toàn diện và có hệ thống những di sản tư tưởng, lý luận của C.Mác, Ph.Ăng-ghen, V.I.Lênin, Hồ Chí Minh. Cần phải đổi mới tư duy để trở về với chính thực chất hệ thống luận điểm của C.Mác, Ph.Ăng-ghen, V.I.Lê-nin, Hồ Chí Minh đã hình thành trong những điều kiện lịch sử cụ thể, trong đó cần hết sức chú ý đến những bổ sung, phát triển mà chính các ông phác họa trước những thay đổi của thực tiễn.
Công cuộc đổi mới đã và đang đặt ra nhiều vấn đề lớn về tư tưởng, lý luận, cần được nghiên cứu, luận giải, vừa để chỉ đạo hành động, vừa góp phần khẳng định, bổ sung, phát triển học thuyết Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong phát biểu tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã yêu cầu, trong công tác nghiên cứu hiện nay cần tập trung vào các vấn đề: Kinh tế thị trường định hướng XHCN; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; phát triển văn hóa, xây dựng con người; giải quyết các vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường; đổi mới, chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, phát huy dân chủ, hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN; tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại... Đặc biệt, làm rõ và giải quyết tốt các mối quan hệ lớn được nêu trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011). Đó là: Quan hệ giữa đổi mới, ổn định và phát triển; giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị; giữa kinh tế thị trường và định hướng XHCN; giữa phát triển lực lượng sản xuất và xây dựng, hoàn thiện từng bước quan hệ sản xuất; giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc XHCN; giữa độc lập tự chủ và hội nhập quốc tế; giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ...
Vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh phải trên cơ sở thực tiễn xây dựng đất nước và những điều kiện cụ thể của thế giới đương đại. Điều này đòi hỏi chúng ta phải kiên định mục tiêu cơ bản của chủ nghĩa xã hội, đồng thời phải luôn tìm tòi sáng tạo những giải pháp đặc thù cho sự phát triển đất nước. Trong khi đòi hỏi phải cảnh giác với nguy cơ chệch hướng, chúng ta cũng cần phải đặt ra vấn đề chống chủ nghĩa giáo điều, bảo thủ-một thứ nguy cơ có thể dẫn tới những hậu quả tiêu cực đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
Đồng thời với đó, phải cương quyết phê phán những quan điểm đi ngược lại những gì thuộc về bản chất, nguyên lý cơ bản của Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và chủ nghĩa xã hội; phải dựa chắc trên cơ sở phương pháp luận khoa học của Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh để đánh giá đúng đắn tính chất, hiệu quả từng bước đi, từng sách lược xây dựng, phát triển đất nước, dám nhìn thẳng vào những sai lầm để khắc phục và hoạch định cho sự phát triển đi lên./.
(còn nữa)
CÔNG MINH, KIM NGỌC, NGUYÊN MINH, HOÀNG TIẾN,
TẤN TUÂN, VĂN HẢI, HỒNG HẢI
Báo QĐND ngày 30/01/2018
Trần Duy Hưng (ST)
