- Việt Nam tất yếu đi theo con đường dân chủ mới, dân chủ xã hội chủ nghĩa
1.1. Con đường cách mạng tư sản, dân chủ tư sản, điển hình là cách mạng Mỹ và cách mạng Pháp
Vào đầu thế kỷ 20, trong đêm tối nô lệ, những giá trị văn minh dân chủ tư sản (DCTS) đã có sức hấp dẫn lớn đối với nhiều người Việt Nam, trong đó có thanh thiếu niên. Lúc đó, Nguyễn Tất Thành còn là thiếu niên nhưng đã muốn tìm hiểu xem cái gì ẩn giấu đằng sau những từ ngữ mỹ miều như tự do, bình đẳng, bác ái… và đã nung nấu ý chí ra nước ngoài, xem nước Pháp và các nước khác làm ăn ra sao, nhất là xem họ “tổ chức và cai trị như thế nào”(1) để về giúp dân, giúp nước. Với mục đích, tinh thần và ý chí đó, Người đã rời Bến cảng Sài Gòn đi ra nước ngoài vào ngày 05/6/1911.
Chủ tịch Hồ Chí Minh tham gia bầu cử Ban sửa đổi Hiến pháp tại Quốc hội Khóa I,
Kỳ họp thứ 6 - Ảnh: T.L
Người đã đi nhiều nước, đến nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều nền văn hóa, chính trị và dần hiểu rõ thực chất của nền văn minh tư sản, nền dân chủ tư sản (DCTS) dưới các hình thức khác nhau của nó.
Đến Pháp, Người nhận thấy, những sinh hoạt dân chủ như lập hội, mít tinh, tranh luận trong các hội thảo, các câu lạc bộ chính trị, nghệ thuật… là chuyện của các gia đình, của đàn ông, phụ nữ, người trẻ, người già… Những ai dám vạch tội ác của thực dân, dám đấu tranh cho quyền độc lập dân tộc, thì sẽ bị cảnh sát mua chuộc, dụ dỗ, dọa dẫm và cấm đoán…
Đến các thuộc địa của Pháp, Người thấy rằng những người Pháp thực dân rất hung ác và vô nhân đạo. Nhiều người Pháp hết sức căm phẫn khi biết những tội ác của thực dân Pháp gây ra ở thuộc địa. Người nhận ra rằng, trong cuộc chiến đấu để giải phóng đồng bào, giành độc lập cho Tổ quốc, chúng ta không cô độc, bên cạnh chúng ta còn có những người bạn Pháp dân chủ, chân chính…
Đến Mỹ, thăm tượng Nữ thần Tự do, Nguyễn Tất Thành đã viết: “Ánh sáng trên đầu thần Tự do tỏa rộng khắp trời xanh, còn dưới chân tượng thần Tự do thì người da đen đang bị chà đạp. Bao giờ người da đen được bình đẳng với người da trắng? Bao giờ có sự bình đẳng giữa các dân tộc? Và bao giờ người phụ nữ được bình đẳng với nam giới?”(2).
Đến Ý, Thụy Sĩ, Người thấy Thụy Sĩ là một nước nhỏ, đường phố sạch sẽ, nhân dân có trình độ văn hóa khá cao. Nước Ý có nhiều thành phố đẹp, nhiều lâu đài nguy nga, nhưng ở đây người thường dân thì cực khổ vì giá sinh hoạt đắt đỏ và thuế khóa nặng nề. Nói chung, ở các nước tư sản, ở trong nền DCTS, tầng lớp trên sống hết sức xa hoa và nhân dân thì sống một đời nheo nhóc(3)…
Vậy là, từ sự nếm trải, thấm thía những sự thật ở Pháp và các nước tư bản khác, Nguyễn Tất Thành đã phát hiện ra những mặt trái của nền dân chủ và văn minh phương Tây. Sau khi Yêu sách 8 điểm gửi tới Hội nghị Vécxây đòi những điều sơ giản nhất về dân chủ cho nhân dân Việt Nam của Người bị chính những kẻ nhân danh dân chủ từ chối thì những nhận xét của Người đối với nền DCTS càng rõ rệt hơn. Người nhận rõ thực chất của nền DCTS là “dùng chữ tự do, bình đẳng, đồng bào để lừa dân, xúi dân đánh đổ phong kiến. Khi đánh đổ phong kiến rồi thì nó lại thay phong kiến mà áp bức dân”, “tiếng là cộng hòa và dân chủ, kỳ thực trong thì nó tước lục công nông, ngoài thì nó áp bức thuộc địa”(4).
Nghiên cứu lịch sử cách mạng và “cách cai trị” của nhiều nước phương Tây, đặc biệt là ở Pháp và Mỹ, Nguyễn Ái Quốc nhận rõ sự “không đến nơi” của cách mạng tư sản, “sự giả dối” của các tuyên ngôn dân chủ, nhân quyền tư sản. Cho dù, cách mạng tư sản, “cách cai trị” của tư sản, nhất là cách mạng Pháp và cách mạng Mỹ có ý nghĩa nhất định đối với cách mạng Việt Nam nhưng con đường ấy, mẫu hình ấy không thể đem lại độc lập thật sự cho dân tộc và tự do, dân chủ, hạnh phúc thật sự cho dân chúng số nhiều. Vì thế, Nguyễn Ái Quốc chính thức đoạn tuyệt với học thuyết DCTS và con đường DCTS. Người chỉ rõ, cách mạng Mỹ và cách mạng Pháp đã dạy chúng ta rằng, làm cách mạng thì không nên sợ phải hy sinh và đã hy sinh làm cách mạng thì nên làm cách mạng cho “đến nơi”, nghĩa là làm cách mệnh rồi thì chớ để chính quyền trong tay số ít, chính quyền phải thuộc về dân chúng số đông.
1.2. Con đường cách mạng xã hội chủ nghĩa, con đường dân chủ xã hội chủ nghĩa, điển hình là Cách mạng Tháng Mười Nga
Tháng 7/1920, Nguyễn Ái Quốc đọc Luận cương về các vấn đề dân tộc và thuộc địa của V.I.Lênin. Tác phẩm của Lê-nin đã giải đáp cho Nguyễn Ái Quốc con đường giành độc lập cho dân tộc và tự do, dân chủ thật sự cho đồng bào. Như một lẽ tự nhiên, rất đơn giản và rõ ràng, sau khi đọc Luận cương về các vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lê-nin, Người đã bỏ phiếu tán thành Quốc tế III và quyết định lựa chọn con đường Cách mạng tháng Mười. Được Luận cương của Lê-nin soi sáng, Nguyễn Ái Quốc tích cực hoạt động truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê-nin về nước, chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của chính đảng cách mạng ở Việt Nam. Người tích cực nghiên cứu xây dựng đường lối cách mạng và từng bước phác thảo về một chế độ dân chủ ở Việt Nam sau khi cách mạng thắng lợi.
Ở Nga, Nguyễn Ái Quốc không chỉ nghiên cứu lịch sử cách mạng, con đường, phương pháp và những kinh nghiệm cách mạng trong giai đoạn “giành chính quyền” mà Người còn chú ý tìm hiểu cách thức, kinh nghiệm tổ chức xây dựng chế độ dân chủ mới. Người nhận thấy, ở Nga, mọi người đều ra sức học tập, nghiên cứu để tiến bộ. Chính phủ giúp đỡ, khuyến khích nhân dân học tập. Ruộng đất thuộc sở hữu nhà nước và người nông dân sử dụng. Mọi người làm chung và phân phối theo lao động. Những người ốm đau được chăm sóc không mất tiền. Trẻ em, phụ nữ được Nhà nước, xã hội, nhà máy chăm sóc chu đáo. Trẻ em được ưu ái trong nuôi dưỡng, học hành; những gì tốt nhất đều để dành cho trẻ em… Do đó, nếu nước Nga chưa phải là thiên đường cho tất cả mọi người thì nước Nga đã là một thiên đường cho trẻ em(5)… Đó là kết quả vận dụng lý thuyết dân chủ XHCN vào điều kiện nước Nga. Đó là những ưu việt của một nền dân chủ mới dưới ánh sáng khoa học của học thuyết dân chủ cách mạng Mác - Lê-nin. Dân chủ đã trở thành hiện thực sinh động, nhân dân Nga đã sáng tạo nên một nền dân chủ mới đầy sức sống và bước đầu thụ hưởng những giá trị dân chủ đích thực của chính mình. Những thành công “đến nơi” của cách mạng Nga, những ưu việt thực chất của nền dân chủ mới ở Nga đã trở thành mẫu hình quan trọng đầy tính gợi mở để Nguyễn Ái Quốc từng bước xây dựng mô hình dân chủ cho cách mạng Việt Nam.
Từ hành trình khảo sát, nghiên cứu thực tiễn chính trị và lý luận ở nhiều nước, Nguyễn Ái Quốc đã đi đến kết luận: “Cách mạng có nhiều thứ”, “chủ nghĩa”, “học thuyết” cũng có nhiều nhưng chỉ có Cách mạng tháng Mười Nga là thành công “đến nơi” và chủ nghĩa Mác - Lê-nin là “chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất”(6). Trong thời đại ngày nay, muốn cứu nước, giải phóng dân tộc, muốn nước độc lập, dân được tự do, ấm no, hạnh phúc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản. Muốn có dân chủ thì Tổ quốc phải độc lập và phải tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đất nước không có độc lập, thống nhất thì mọi thứ dân chủ chỉ là giả dối, chỉ là trò bịp bợm. Nước được độc lập mà nhân dân không được hưởng ấm no, tự do, hạnh phúc, sung sướng thì độc lập ấy không có ý nghĩa gì. Chỉ có con đường cách mạng vô sản, chỉ có chủ nghĩa xã hội mới có thể đem lại ấm no, tự do, hạnh phúc thật sự, dân chủ thật sự, dân chủ rộng rãi, dân chủ đến nơi.
Theo con đường cách mạng vô sản, con đường dân chủ vô sản là tất yếu nhưng mỗi nước tùy theo điều kiện của mình mà có những bước đi khác nhau. Hồ Chí Minh khẳng định, “tính chất thuộc địa và phong kiến của xã hội cũ Việt Nam khiến cách mạng Việt Nam phải chia làm hai bước. Bước thứ nhất là đánh đổ đế quốc, đánh đổ phong kiến, thực hiện “người cày có ruộng”, xây dựng chính trị và kinh tế dân chủ mới… Bước thứ hai là tiến lên chủ nghĩa xã hội, tức là giai đoạn đầu của chủ nghĩa cộng sản”(7). Từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân (cách mạng DCTS kiểu mới ở nước thuộc địa nửa phong kiến, thiết lập dân chủ mới – dân chủ nhân dân) tiến lên cách mạng XHCN (thiết lập dân chủ XHCN), đó là con đường biện chứng của lịch sử dân chủ ở nước ta. Nói cách khác, quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa; từ dân chủ mới tiến lên dân chủ XHCN bỏ qua DCTS, đó là con đường phát triển tất yếu của cách mạng Việt Nam trong thời đại ngày nay. Sự lựa chọn đó của Nguyễn Ái Quốc đáp ứng đúng yêu cầu phát triển khách quan của cách mạng Việt Nam, đúng với tinh thần khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và phù hợp với xu thế phát triển của thời đại. Bởi vậy, lựa chọn của Nguyễn Ái Quốc nhanh chóng trở thành lựa chọn của Đảng, của nhân dân và của cả dân tộc Việt Nam.
- Mô hình tổ chức và cơ chế vận hành nền dân chủ ở Việt Nam
Thiết kế mô hình và nguyên tắc vận hành của nền dân chủ mới đã được Người thể hiện trong rất nhiều bài viết, bài nói, trong các giai đoạn khác nhau, trong các văn kiện chính thức của Đảng, Nhà nước cũng như trong chỉ đạo thực tiễn. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nền dân chủ ở nước ta cần phải được xây dựng trên những nội dung cơ bản sau:
Cơ sở lý luận, nền tảng tư tưởng của nền dân chủ: Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, vì đây là “chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất”.
Mục tiêu của nền dân chủ: Nước được độc lập, nhân dân được hưởng ấm no, tự do, hạnh phúc, sung sướng. Ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành, ốm đau có thuốc… “Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”(8).
Mô hình dân chủ cộng hòa, trong đó:
- Nhân dân là chủ thể mọi quyền lực. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, dân chủ nghĩa là “dân là chủ”(9), “dân làm chủ”(10), “quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”. Nền dân chủ xây dựng ở Việt Nam là nền dân chủ “tất cả mọi quyền lực đều là của nhân dân”. Người viết: Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân. Chính quyền từ xã đến Chính phủ do dân cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”(11). Dân và nhân dân ở đây được hiểu gồm cả cộng đồng người, nhân dân, đồng bào, quần chúng nhân dân, công nhân, nông dân, trí thức, phụ nữ, thanh thiếu niên, thiếu nhi, học sinh, sinh viên, các bậc phụ lão, đồng bào các dân tộc, tôn giáo, kiều bào ta ở nước ngoài. Những bọn tay sai cho đế quốc, thực dân, bọn phản bội lợi ích của Tổ quốc thì không thuộc nhân dân, đó là bọn phản nhân dân.
- Nền dân chủ toàn diện. Cụ thể, trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, nền dân chủ phải là: Về chính trị, “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ”(12); xây dựng Nhà nước dân chủ pháp quyền của dân, do dân, vì dân; xây dựng Đảng và các tổ chức chính trị xã hội trong sạch, vững mạnh, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân. Về kinh tế, xuất phát từ “chỗ bắt đầu đi của chúng ta” là “nước nông nghiệp lạc hậu” nên dân chủ trên lĩnh vực kinh tế cần: tôn trọng, bảo đảm phát triển nền kinh tế nhiều thành phần với nhiều hình thức sở hữu, “công tư đều được chiếu cố, chủ và thợ đều có lợi”(13); trong đó, “kinh tế quốc doanh lãnh đạo nền kinh tế quốc dân và Nhà nước phải bảo đảm cho nó phát triển ưu tiên để tạo nền tảng vật chất cho chủ nghĩa xã hội và thúc đẩy việc cải tạo XHCN”(14); dưới các hình thức, người lao động làm chủ tư liệu sản xuất, làm chủ trong quản lý kinh tế, làm chủ việc phân phối sản phẩm lao động”(15), “làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, không làm không hưởng - những người già yếu, tàn tật sẽ được nhà nước giúp đỡ chăm nom”. Về văn hóa xã hội, xây dựng một nền văn hóa “dân tộc, khoa học, đại chúng”, mọi người Việt Nam đều hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, có kiến thức để xây dựng đất nước; xây dựng đời sống mới trên tất cả các lĩnh vực trong cả nước đến hoạt động sống hàng ngày ở gia đình và cộng đồng dân cư; xây dựng đạo đức công dân, yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học và bảo vệ của công…
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của nền dân chủ:
- Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, trong nền dân chủ XHCN ở Việt Nam, dân chủ tập trung là cơ chế, nguyên tắc cơ bản trong tổ chức, sinh hoạt của Đảng, Nhà nước, Mặt trận, các đoàn thể nhân dân, của cả hệ thống chính trị, kể cả các hợp tác xã, các đơn vị kinh tế, văn hóa, giáo dục… với nội dung phong phú. Người chỉ rõ: “Đảng lãnh đạo, công nông liên minh, nhân dân lao động làm chủ nước nhà, xây dựng dân chủ chuyên chính, nghĩa là dân chủ với nhân dân, chuyên chính (trừng trị) bọn phản động”(16). Trong cơ chế, nguyên tắc dân chủ tập trung, ngoài các nội dung như thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, cá nhân phục tùng tổ chức, tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình… Người còn nhấn mạnh những nội dung khác như: Đoàn kết, khoan dung, thương lượng dân chủ, thống nhất hành động… Nhà nước, đoàn thể đối với dân, việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì có hại đến dân phải hết sức tránh. Dựa vào dân, đem tài dân, sức dân để làm lợi cho dân, mưu cầu hạnh phúc cho dân. Nhân dân đối với đoàn thể và Chính phủ của mình thì phải giúp đỡ, theo đúng kỷ luật, làm đúng chính sách, đôn đốc, kiểm soát, phê bình để Chính phủ và đoàn thể làm tròn phận sự mà nhân dân giao phó.
- Để có dân chủ thật sự, “tư tưởng phải được tự do”. Tự do tư tưởng là, “đối với mọi vấn đề, mọi người tự do bày tỏ ý kiến của mình, góp phần tìm ra chân lý”, “khi tìm ra chân lý, lúc đó quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý”. Cần lưu ý rằng, “chân lý là cái gì có lợi cho Tổ quốc, cho nhân dân”, “ra sức phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, tức là phục tùng chân lý”(17).
- “Chế độ ta là chế độ dân chủ nhân dân; chúng ta cần mở rộng dân chủ đối với nhân dân, đồng thời cần tăng cường chuyên chính với kẻ địch của nhân dân. Có tăng cường chuyên chính với kẻ địch thì mới bảo vệ được tự do và dân chủ của nhân dân ta”(18).
- “Dân chủ là của quý báu nhất của nhân dân”, để xây dựng nền dân chủ thì phải phát huy dân chủ, thực hành dân chủ rộng rãi. Dân chủ vừa là mục tiêu vừa là động lực của phát triển. “Có phát huy dân chủ đến cao độ thì mới động viên được đông đảo lực lượng của nhân dân đưa cách mạng tiến lên”(19). “Thực hành dân chủ là cái chìa khóa vạn năng có thể giải quyết mọi khó khăn”(20). Trong đó, trước hết cần đặc biệt chú ý thực hành dân chủ, phát huy dân chủ trong Đảng và dân chủ cơ sở ở nông thôn…
- Kiên định con đường dân chủ xã hội chủ nghĩa và hoàn thiện mô hình dân chủ xã hội chủ nghĩa theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Lịch sử cách mạng Việt Nam đã khẳng định con đường dân chủ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh lựa chọn cho dân tộc ta là đúng đắn. Theo con đường đó, cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Mô hình dân chủ do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta thiết kế đã từng bước tỏ rõ sức sống và triển vọng phát triển của nó. Nhờ đó, nước ta từ một xứ thuộc địa nửa phong kiến đã trở thành một quốc gia độc lập, tự do, phát triển theo con đường XHCN; nhân dân ta từ thân phận nô lệ đã trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ xã hội; đất nước ta đã ra khỏi tình trạng nước nghèo, kém phát triển, đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, có quan hệ quốc tế rộng rãi, có vị thế ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới.
Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, xây dựng và phát huy dân chủ XHCN chúng ta phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức và cũng phạm một số sai lầm, khuyết điểm, có khi nghiêm trọng do bệnh giáo điều, chủ quan, duy ý chí, vi phạm quy luật khách quan. Lợi dụng những khó khăn, sai lầm, khuyết điểm ấy, cùng với sự thất bại của Liên Xô và chế độ XHCN ở Đông Âu, các thế lực thù địch đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hòa bình”, ra sức xuyên tạc, phủ nhận tính đúng đắn của con đường cách mạng XHCN, con đường dân chủ XHCN ở nước ta hòng “lái” con đường phát triển của Việt Nam sang quỹ đạo DCTS. Những điều ấy ảnh hưởng không nhỏ đến sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, xây dựng, phát triển nền dân chủ XHCN ở nước ta, cả trên phương diện lý luận và thực tiễn, cả nhận thức, niềm tin và hành động… Tuy nhiên, nó không thể làm dao động, hoang mang, mất phương hướng đối với những ai vững vàng về lý luận và sâu sắc về thực tiễn.
Thực tiễn và những thành tựu đạt được trong hơn 80 năm cách mạng, qua 30 năm đổi mới của đất nước đã chứng tỏ: Đi lên chủ nghĩa xã hội, xây dựng nền dân chủ XHCN là sự lựa chọn phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam, đúng với quy luật khách quan của lịch sử dân chủ như chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã từng khái quát; đường lối đổi mới toàn diện đất nước theo định hướng XHCN của Đảng ta là đúng đắn, sáng tạo. Xây dựng nền dân chủ XHCN là con đường thuận lòng dân, hợp thời đại và đúng quy luật phát triển của lịch sử nhân loại nói chung và lịch sử dân chủ nói riêng. Vì vậy, có thể khẳng định: Chỉ có chủ nghĩa xã hội, chỉ có dân chủ XHCN mới bảo đảm cho dân tộc ta có độc lập, tự do, dân chủ thực sự, đất nước phát triển phồn vinh, giàu mạnh, nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Tiếp tục hoàn thiện và phát huy mô hình dân chủ XHCN ở Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí Minh đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân ta phải vững vàng niềm tin, kiên định con đường mà Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn. Văn kiện Đại hội XII của Đảng đã nêu những phương hướng, giải pháp như sau:
Một là, tiếp tục phát huy dân chủ XHCN, bảo đảm tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân. Mọi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải xuất phát từ nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, được nhân dân tham gia ý kiến. Dân chủ phải được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Bảo đảm để nhân dân tham gia ở tất cả các khâu của quá trình đưa ra những quyết định liên quan đến lợi ích, cuộc sống của nhân dân, từ nêu sáng kiến, tham gia thảo luận, tranh luận đến giám sát quá trình thực hiện. Tập trung xây dựng những văn bản pháp luật liên quan trực tiếp đến quyền làm chủ của nhân dân.
Hai là, thể chế hóa và nâng cao chất lượng các hình thức thực hiện dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện. Thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo tinh thần Hiến pháp năm 2013; gắn quyền với trách nhiệm, nghĩa vụ, đề cao đạo đức xã hội. Tiếp tục thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở; hoàn thiện hệ thống pháp luật, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân.Thể chế hóa và thực hiện tốt phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra".
Ba là, để thực hiện dân chủ trong xã hội, trước hết phải bảo đảm phát huy dân chủ trong Đảng là hạt nhân để phát huy đầy đủ dân chủ trong xã hội. Đẩy mạnh dân chủ hóa xã hội để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, vai trò chủ động, sáng tạo của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân. Tổ chức thực hiện tốt Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; Quy định về giám sát đảng viên là cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý và các quy định, quy chế khác.
Bốn là, phát huy dân chủ phải đi liền với tăng cường pháp chế, đề cao trách nhiệm công dân, giữ vững kỷ luật, kỷ cương và đề cao đạo đức xã hội. Phê phán những biểu hiện dân chủ cực đoan, dân chủ hình thức. Xử lý nghiêm những hành vi lợi dụng dân chủ để làm mất an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và những hành vi vi phạm quyền dân chủ và quyền làm chủ của nhân dân(21).
---------------------
Ghi chú:
(1), (3), (5) Trần Dân Tiên, Những mẫu chuyện về cuộc đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb Trẻ, 2004, tr.41, tr.40, tr.58 – 62.
(2) Http://bee.net.vn/channel/1984/201004/Toi-xin-cat-loi-ca-muon-man-cua-hau-the-ve-Nguoi-1750687/.
(4), (6) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 2, Nxb CTQG, H.1995, tr.268, tr.274.
(7), (13), (16) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 7, Nxb CTQG, H.1996, tr.210, tr.361, tr. 247.
(8), (15), (20) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 12, Nxb CTQG, H.2000, tr.512, tr.568, tr.249.
(9), (12) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 6, Nxb CTQG, H.1995, tr.515.
(10), (17), (18) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 8, Nxb CTQG, H.1996, tr.375, tr.216, tr.313 - 314.
(11) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 5, Nxb CTQG, H.1995, tr.698.
(14), (19) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 9, Nxb CTQG, H.1996, tr.590, tr.593.
(21) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H.2016, tr.169 – 170.
ThS. Nguyễn Anh Tuấn - Trường Đại học Tây Nguyên
Theo Tạp chí Nhà nước
Bùi Hảo (st)
