Sinh thời, Bác Hồ có nói: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”(1). Người đòi hỏi, mỗi cán bộ, đảng viên phải làm kiểu mẫu trong công tác và lối sống, trong mọi lúc, mọi nơi. Theo Hồ Chí Minh, nêu gương thì trước hết phải làm gương trong mọi công việc từ nhỏ đến lớn, thể hiện thường xuyên, về mọi mặt, phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, nói phải đi đôi với làm. Nêu gương trên ba mối quan hệ đối với mình, đối với người, đối với việc. Đối với mình phải không tự cao tự đại, tự mãn, kiêu ngạo mà luôn học tập cầu tiến bộ, luôn tự kiểm điểm để phát triển điều hay, sửa đổi điều dở của bản thân, phải tự phê bình mình như rửa mặt hằng ngày; đối với người, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết, thật thà, không dối trá, lừa lọc, khoan dung, độ lượng; đối với việc, dù trong hoàn cảnh nào phải giữ nguyên tắc “dĩ công vi thượng” (để việc công lên trên, lên trước việc tư). Chính trị viên là người chủ trì về chính trị, có vai trò đặc biệt quan trọng đối với xây dựng bồi dưỡng cán bộ, chiến sỹ thành những con người mới, có tinh thần yêu nước, có ý thức tổ chức kỷ luật, dân chủ và đoàn kết. Mỗi lời nói và hành động của chính trị viên có tác dụng cổ vũ mạnh mẽ đối với toàn đơn vị, ảnh hưởng sâu sắc đến tư cách, lối sống của cán bộ, chiến sỹ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khái quát: “Tư cách của chính trị viên có ảnh hưởng rất quan trọng đến bộ đội. Người chính trị viên tốt thì bộ đội ấy tốt. Người chính trị viên không làm tròn nhiệm vụ, thì bộ đội ấy không tốt”(2).
Qua thực tiễn thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TƯ của Bộ Chính trị Khóa XII cho thấy việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh của chính trị viên ở đơn vị cơ sở trong quân đội đã đạt hiệu quả nhất định, nhân cách chính trị viên không ngừng tỏa sáng, kiểu mẫu trong mọi việc, thật sự mẫu mực về phong cách, tác phong công tác, lời nói đi đôi với việc làm, thực sự tiêu biểu về những phẩm chất cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”. Tuy nhiên, so với yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng quân đội hiện nay, nêu gương của một bộ phận chính trị viên còn có mặt hạn chế: Nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít, nói hay làm dở. Mặt trái nền kinh tế thị trường làm xuất hiện sự so sánh thiệt hơn trong hoạt động nghề nghiệp, giảm sút lòng nhiệt tình và sự cố gắng vươn lên trong tự tu dưỡng, tự rèn luyện để đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra.
Từ thực tiễn thực hiện việc nêu gương của chính trị viên ở đơn vị cơ sở, để tiếp tục phát huy vai trò nêu gương của chính trị viên đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ hiện nay, cần thực hiện tốt một số vấn đề sau:
Một là, tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm và ý thức nêu gương của chính trị viên ở đơn vị cơ sở.
Nhận thức có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động thực tiễn, nhận thức không chỉ định hướng mà còn chỉ đạo mọi hoạt động của họ. Con người chỉ có trên cơ sở nhận thức đúng thì mới có hành động đúng, nếu nhận thức sai thì hành động cũng sai. Thực tiễn đã chứng minh trong bất cứ việc gì, khi mọi người đã hiểu rõ được mục đích và ý nghĩa của công việc mình làm thì họ sẽ tìm ra được cách tiếp cận và phương pháp giải quyết vấn đề đó sao cho có hiệu quả nhất. Bởi vậy, phải phát huy tốt vai trò cấp ủy đảng, chỉ huy, đội ngũ tuyên truyền viên, báo cáo viên các cấp ở đơn vị cơ sở trong công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho mọi cán bộ, đảng viên, chính trị viên. Nội dung tuyên truyền, giáo dục về vị trí, vai trò của nêu gương, các chỉ thị, nghị quyết của cấp trên và cấp mình, nhất là chỉ thị nêu gương của cán bộ, đảng viên. Quá trình thực hiện việc nêu gương của chính trị viên ở đơn vị cơ sở luôn gắn với nội dung Chỉ thị số 05-CT/TƯ ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nhất là học tập, rèn luyện phong cách nêu gương của Người. Qua đó làm cho đội ngũ cán bộ, đảng viên nhận thức đúng đắn việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vừa là nhiệm vụ cấp bách trước mắt, vừa là nhiệm vụ cơ bản lâu dài.
Cấp uỷ, tổ chức đảng cần xác định đầy đủ vai trò trách nhiệm của mình trong việc lãnh đạo các đảng viên trong chi bộ học tập phong cách nêu gương Hồ Chí Minh; xây dựng kế hoạch cụ thể, xác định rõ các nội dung học tập, gắn với nhiệm vụ cụ thể. Việc vận dụng các phương pháp, hình thức cần linh hoạt, sáng tạo theo hướng vừa đẩy mạnh việc tuyên truyền, giáo dục, giúp các đảng viên nắm vững phong cách nêu gương Hồ Chí Minh, vừa gắn với các phong trào thi đua của đơn vị và các cuộc vận động. Lấy đó là một căn cứ quan trọng để xem xét, đánh giá, xếp loại thi đua, khen thưởng, phân tích, nhận xét, đánh giá chất lượng cán bộ, đảng viên và trong điều động, bổ nhiệm cán bộ hằng năm.
Hai là, chính trị viên thường xuyên nêu cao vai trò gương mẫu về đạo đức, lối sống, là người mẫu mực trong từng lời nói và việc làm.
Hàng ngày, hàng giờ, đội ngũ chính trị viên là người luôn gần gũi, gắn bó với bộ đội, vừa nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của bộ đội, vừa tuyên truyền, giáo dục, động viên, định hướng tư tưởng và hướng dẫn hành động đúng cho cán bộ, chiến sỹ. Trong suốt quá trình thực hiện nhiệm vụ, huấn luyện, sinh hoạt, học tập, vui chơi giải trí đều có chính trị viên. Hoạt động của chính trị viên trực tiếp giữ vững định hướng chính trị tư tưởng của Đảng ở đơn vị cơ sở, xây dựng đảng bộ, chi bộ và đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, góp phần hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Vì vậy, phải làm tốt vai trò trách nhiệm “nêu gương” trước bộ đội về phẩm chất đạo đức, lối sống và năng lực, phương pháp tác phong công tác. Chính trị viên phải thực sự tiêu biểu cho những đức tính tốt đẹp của người quân nhân cách mạng, của “Bộ đội cụ Hồ”. Bác thường xuyên nhắc nhở: “Chính trị viên lãnh đạo bằng lời nói chưa đủ, phải lãnh đạo bằng hành động nữa. Mình chủ trương cho bộ đội làm việc gì thì mình phải làm trước, làm đúng, hết sức làm hơn ai hết. Từ công việc nhỏ đến công việc to đều như thế. Gặp lúc gay go, nguy hiểm chừng nào thì người lãnh đạo càng xông pha trước chừng ấy mới kéo được người khác theo mình”(3).
Trong giai đoạn hiện nay, chính trị viên còn là tấm gương tiêu biểu cho trí tuệ, đạo đức, văn minh trong thời đại mới, trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc lên trên hết, tận tụy với công việc, ham học tập, cầu tiến bộ; có lối sống trong sạch, lành mạnh, giản dị, khiêm tốn, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa quyền lợi và nghĩa vụ, giữa lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể; không tham vọng cá nhân, không đặc quyền, đặc lợi, cơ hội, xu nịnh, bè phái; có ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm, là trung tâm đoàn kết, có tín nhiệm cao trong tổ chức đảng và trong đơn vị, được cán bộ, chiến sỹ tôn trọng, quý mến; chính trị viên làm việc phải có kế hoạch, sâu sát, cụ thể tỷ mỷ, lý luận kết hợp với thực tiễn, nói đi đôi với làm, nói ít, làm nhiều, thực sự tiền phong gương mẫu trước tập thể, là tấm gương sáng để bộ đội học tập và noi theo.
Ba là, không ngừng nâng cao trình độ năng lực chuyên môn, tạo uy tín cao trong tập thể quân nhân.
Uy tín dù phản ánh ở lĩnh vực nào đi chăng nữa thì nó vẫn là sự thừa nhận, tin tưởng và sẵn sàng tuân theo của xã hội đối với phẩm chất, năng lực và các giá trị xã hội của cá nhân hay tổ chức xã hội nào đó. Uy tín, bao giờ cũng phản ánh được mối quan hệ giữa hai nhân tố: Chủ thể và khách thể. Trong đó những điều kiện thuộc về chủ thể là tiền đề, là nguồn gốc tạo nên uy tín. Trong tập thể quân nhân, chính trị viên có uy tín sẽ là tấm gương mẫu mực về phẩm chất chính trị, năng lực chuyên môn cũng như những giá trị xã hội của nhân cách, để mọi quân nhân điều chỉnh, định hướng quá trình tự giáo dục, rèn luyện của bản thân, đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ của quân đội, đơn vị. Chính trị viên có uy tín cao có thể thuyết phục, cảm hóa những người xung quanh, kể cả những người được coi như là “phần tử” chậm tiến, khó tiếp cận những chuẩn giá trị của xã hội.
Người chính trị viên có trình độ giỏi, năng lực tốt trong thực hiện nhiệm vụ của mình sẽ tạo ra được sức cảm hóa với mọi người kể cả chỉ huy, lãnh đạo cấp trên và cán bộ, chiến sỹ trong tập thể đều cảm phục tin tưởng. Chính trình độ chuyên môn giỏi của người chính trị viên có sức thuyết phục mạnh mẽ đối với tập thể. Để có trình độ chuyên môn giỏi thì chính trị viên phải không ngừng học tập, đi sâu vào khoa học kỹ thuật và thực tiễn, tránh tình trạng lạc hậu. Từ đó sẽ giúp họ linh hoạt hơn khi giải quyết các tình huống phức tạp, linh hoạt hơn trong tư duy, khi đó hiệu suất công việc cũng sẽ tăng lên. Chính trị viên không nhất thiết phải am tường tất cả các lĩnh vực, nhưng trong phạm vi chuyên môn của mình họ phải thực sự uyên bác, phải là người có kiến thức rất toàn diện cả chính trị, quân sự, kinh tế, văn hoá, kỹ thuật, khoa học nghệ thuật quân sự, đặc biệt là kiến thức về công tác đảng, công tác chính trị. Kiến thức toàn diện của chính trị viên được biểu hiện cụ thể là: Sự hiểu biết sâu sắc những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; có kiến thức chuyên sâu về công tác đảng, công tác chính trị, đồng thời phải có kiến thức về khoa học nghệ thuật quân sự, chuyên môn kỹ thuật. Chính trị viên phải có đủ năng lực để làm tròn nhiệm vụ là người chủ trì về chính trị, trực tiếp tổ chức tiến hành công tác đảng, công tác chính trị và tham gia thực hiện các kế hoạch công tác chung của đơn vị.
Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động, coi việc nêu gương là nhu cầu tự thân của mỗi chính trị viên.
Chính trị viên ở đơn vị cơ sở vừa là đối tượng của quá trình bồi dưỡng, vừa là chủ thể trong quá trình tự bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao năng lực công tác. Phong cách nêu gương của chính trị viên chỉ có thể đạt được hiệu quả khi người chính trị viên có động cơ, nhu cầu tiếp nhận đúng đắn, thể hiện ở tính tích cực, chủ động trong quá trình bồi dưỡng, rèn luyện. Chính trị viên phải tự xác định đúng trách nhiệm chính trị, thái độ, động cơ, xây dựng cho được tình cảm trong sáng; nghiêm khắc trong việc tự phê bình, phê bình, đánh giá đúng bản thân, nhận rõ ưu điểm, thấy hết hạn chế, chủ động, tích cực xây dựng kế hoạch, xác định nội dung, chương trình tự bồi dưỡng; chủ động thu thập thông tin, sưu tầm tài liệu và các điều kiện thực hiện kế hoạch tự học tập. Chính trị viên không chỉ là đối tượng mà phải thực sự là chủ thể năng động, sáng tạo trong quá trình tự bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, lối sống; năng lực tiến hành công tác đảng, công tác chính trị; có tính đảng và nguyên tắc cao; nói đi đôi với làm; thực sự tiền phong, gương mẫu trước tập thể; phương pháp, tác phong công tác khoa học. Đây là một quá trình tự đấu tranh giải quyết các mâu thuẫn nội tại trong bản thân mỗi con người giữa các yếu tố: Khả năng, nhu cầu, tiếp thu cái tốt, loại bỏ cái tiêu cực. Thường xuyên rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ năng lực tốt đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng không được “lệch chuẩn”. Như thế mới thật sự là nêu gương, là người gương mẫu.
Chính trị viên là người bạn, người chị, người anh của chiến sỹ, là cán bộ lãnh đạo, đồng thời là nhà giáo dục, vì vậy, phải có khả năng giáo dục, thuyết phục, nêu gương. Một người anh gương mẫu được ví như “sức mạnh mềm” có tác động thẩm thấu, lan tỏa một cách nhẹ nhàng, sâu sắc đến nhận thức, tình cảm, niềm tin của bộ đội. Tuy nhiên, một người anh gương mẫu không dễ và làm người bạn chân chính của bộ đội cũng không đơn giản chút nào. Vì vậy, chính trị viên phải luôn luôn tự tu dưỡng, rèn luyện để mang trong mình một trái tim trong sáng, một tình thương nhân hậu, một ý chí mẫn cảm và một thái độ đúng mực đối với bộ đội, làm cho tư cách chính trị viên tỏa sáng và trở thành “lực hút” lôi cuốn, quy tụ lòng người, gắn kết cán bộ, chiến sỹ trong đơn vị thành một khối thống nhất về ý chí và hành động để thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ.
Chú thích
(1). Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, tr.263.
(2). Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 5, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.392.
(3). Về xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb. Quân đội nhân dân, Hà nội, 1995, tr.56.
Đại úy Hoàng Đình Tú
Hệ Sau đại học, Trường Sĩ quan Chính trị
