Vai trò và trách nhiệm của báo chí đối với mọi lĩnh vực đời sống xã hội đã được thừa nhận và khẳng định trong đường lối lãnh đạo của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Với tôn chỉ, mục đích hoạt động đã được hiến định, báo chí nước ta đã đồng hành cùng tiến trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong hơn 90 năm qua, với những đóng góp to lớn. Trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng, báo chí đã và đang phát huy vai trò, trách nhiệm quan trọng trong khâu “then chốt” của sự nghiệp cách mạng Việt Nam.
Trên cơ sở tôn chỉ, chức năng, nhiệm vụ đã được Hiến pháp quy định, pháp luật trong lĩnh vực báo chí ngày càng hoàn thiện đã tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí phát huy vai trò và nâng cao trách nhiệm đối với sự phát triển của xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thời gian qua, các cơ quan báo chí tiếp tục làm tốt chức năng tuyên truyền, phổ biến quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung, về công tác cán bộ nói riêng.
Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí đã tích cực tham gia công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, cụ thể: Giám sát việc cán bộ, đảng viên thực hiện các quy định của Ðảng; giám sát quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao của cán bộ, đảng viên; phát hiện nhân tố tích cực cần được khuyến khích, biểu dương, nhân rộng; phát hiện vấn đề, hiện tượng tiêu cực, sai trái để kiến nghị và đấu tranh ngăn chặn… Chính vì vậy, Nghị quyết số 26-NQ/TƯ ngày 19/5/2018 của Hội Trung ương 7 Khóa XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ (sau đây gọi tắt là Nghị quyết số 26-NQ/TƯ) đã nhấn mạnh: “Phát huy mạnh mẽ vai trò của… cơ quan truyền thông, báo chí trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ”(1).
1. Báo chí với công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng
Hiện cả nước có 849 cơ quan báo, tạp chí in, trong đó có 185 báo, 664 tạp chí. Bên cạnh đó, có 195 cơ quan báo chí điện tử đã được cấp phép; 178 giấy phép thiết lập trang thông tin điện tử tổng hợp; 67 đài phát thanh, truyền hình. Tính đến tháng 11-2017, cả nước có hơn 18.000 nhà báo được cấp thẻ(2).
Thời gian qua, báo chí Việt Nam đã phát huy được vai trò quan trọng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và tăng cường dân chủ xã hội chủ nghĩa của nước ta.
Đối với công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng, báo chí cũng có những đóng góp quan trọng, khẳng định được vai trò và trách nhiệm của mình. Tuy nhiên, những hạn chế, yếu kém của báo chí trong thực hiện vai trò, trách nhiệm đối với công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng nói riêng vẫn còn tồn tại cần sớm được khắc phục. Cụ thể:
Một là, báo chí đã và đang phát huy vai trò, trách nhiệm trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng
Là lực lượng quan trọng trên mặt trận tư tưởng chính trị, vai trò và trách nhiệm của báo chí luôn được cụ thể hóa trong các nghị quyết, chỉ thị, chính sách về công tác cán bộ của Đảng. Nhận thức đúng vai trò to lớn của mình trong công tác cán bộ của Đảng, các cơ quan báo chí thường xuyên tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung, về công tác cán bộ nói riêng. Qua đó, đội ngũ cán bộ và nhân dân nắm bắt đầy đủ và kịp thời quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về công tác cán bộ. Chẳng hạn, trong vấn đề suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, báo chí đã kịp thời có những bài viết về các biểu hiện suy thoái, giúp cán bộ cũng như người dân nắm bắt, so sánh, đối chiếu để nhận diện đầy đủ và sâu sắc về những biểu hiện và hậu quả của hiện tượng suy thoái. Từ đó, người dân phê phán, lên án, đấu tranh không khoan nhượng đối với các hành vi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cụ thể; cán bộ lấy đó làm gương để sửa đổi mình cho đúng.
Bên cạnh đó, báo chí thâm nhập vào thực tiễn hoạt động các cấp để phản ánh việc thực hiện các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng về công tác cán bộ đúng hay sai, hiệu quả đạt được ra sao. Báo chí cũng lắng nghe ý kiến của những người làm công tác cán bộ để phản ánh những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện, tìm kiếm và đề xuất giải pháp cho Đảng để kịp thời điều chỉnh.
Trong vai trò là cơ quan cầu nối giữa cán bộ, nhân dân với Đảng, báo chí đã chú trọng phản ánh tư tưởng, tâm tư, nguyện vọng của cán bộ về các chế độ, chính sách trong công tác cán bộ; phản ánh ý kiến, kiến nghị các tầng lớp nhân dân về gương cán bộ điển hình hay cán bộ suy thoái, biến chất. Qua đó giúp Đảng kịp thời khen thưởng và xử lí cán bộ.
Đảng xác định: Báo chí là một trong bốn hệ thống giám sát cán bộ. Do đó, các cơ quan báo chí đã tổ chức đội ngũ phóng viên thực hiện các bài viết chuyên đề phản ánh việc thực hiện nhiệm vụ được giao, kết quả giải quyết công việc liên quan đến nhân dân, quá trình học tập nâng cao trình độ, rèn luyện đạo đức và lối sống… của cán bộ. Đặc biệt, nhiều cơ quan báo chí còn tổ chức lực lượng phóng viên thực hiện các phóng sự điều tra để cùng với cơ quan thực thi pháp luật làm sáng tỏ hiện tượng cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, lãng phí, chạy chức, chạy quyền… Thời gian qua, nhiều vụ án liên quan đến công tác cán bộ cũng như những cán bộ suy thoái, tham nhũng, chạy chức, chạy quyền… được khám phá và đưa ra xét xử đều do báo chí cung cấp thông tin đầu tiên. Với tinh thần “nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật, đánh giá đúng sự thật…”(3) và tin tưởng vào lực lượng báo chí, các cơ quan lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước thường chỉ đạo cơ quan thực thi pháp luật vào cuộc khi báo chí có sự thông tin. Điển hình như vụ quán cà phê “Xin chào”, hay ô tô cá nhân lại mang biển số xanh của Trịnh Xuân Thanh…
Thực tiễn cho thấy, chưa khi nào các bài viết về công tác cán bộ và thực trạng đội ngũ cán bộ lại xuất hiện nhiều trên các báo như trong vài năm trở lại đây. Minh chứng cụ thể, tại giải Giải búa liềm vàng lần 2 năm 2017, trong gần 2 nghìn tác phẩm gửi tham dự thì có rất nhiều tác phẩm viết về công tác cán bộ và những cán bộ cụ thể. Số lượng tác phẩm viết về chủ đề cán bộ đạt giải A, B, C và khuyến khích chiếm tỉ lệ lớn(4). Điều này xuất phát từ sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng trong công tác cán bộ và yêu cầu các cấp, ngành trong hệ thống hệ thống chính trị và các lực lượng trong xã hội phải có những hành động cụ thể, thiết thực để cùng Đảng xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm nhiệm vụ. Cụ thể, Đại hội XII của Đảng đã chỉ ra những hạn chế, yếu kém trong công tác cán bộ, sự suy thoái, yếu kém trong năng lực, chuyên môn… của cán bộ, từ đó nhấn mạnh các giải pháp khắc phục. Đặc biệt, trong 6 nhiệm vụ trọng tâm mà Đại hội đưa ra, thì 2 nhiệm vụ đầu tiên có liên quan trực tiếp đến vấn đề cán bộ. Cụ thể hóa các quan điểm, giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm tại Đại hội XII, tại Hội nghị lần thứ tư, lần thứ sáu, lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành các nghị quyết chuyên đề về công tác cán bộ, xây dựng tổ chức bộ máy hệ thống chính trị. Trong đó, vai trò và trách nhiệm của báo chí đều được xác định một cách cụ thể.
Tất cả những điều đó cho thấy, báo chí đã, đang phát huy vai trò và trách nhiệm trong công tác xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng. Báo chí đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, góp phần thúc đẩy tiến trình phát triển của quốc gia - dân tộc dưới sự điều hành, quản lý của Nhà nước.
Hai là, báo chí đối với công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng vẫn còn tồn tại những hạn chế cần khắc phục
Vấn đề cán bộ là lĩnh vực khó và nhạy cảm đối với các nhà báo, có khi chịu áp lực rất lớn từ các cơ quan cấp trên, đặc biệt là đối với vấn đề chạy chức, chạy quyền, đấu tranh chống tham nhũng. Thực tế, từ việc xác định được vấn đề cho đến khi tác phẩm được đang tải là quá trình làm việc gian khổ, bao gồm cả việc chiến thắng được sự cám dỗ của lợi ích vật chất. Do đó, nhiều báo chí viết về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ còn hạn chế, hiệu quả tuyên truyền chưa cao.
Điều này do một số nguyên nhân khách quan và chủ quan:
- Một số cơ quan báo chí chưa quan tâm đúng mức đến vấn đề tuyên truyền chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về công tác cán bộ; về phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ. Theo đó, các báo xuất bản hàng ngày chủ yếu đăng tải các bài viết giới thiệu những nội dung cơ bản của đường lối, chính sách của Đảng về công tác cán bộ, thiếu sự phân tích sâu sắc.
- Cách thức tuyên truyền đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng trong công tác cán bộ của một số báo còn mang tính hàn lâm, thiếu thực tiễn nên khó thu hút được sự quan tâm của cán bộ, dư luận xã hội. Điều này xuất phát từ quan niệm coi đây là vấn đề của các tạp chí chuyên ngành.
- Các tấm gương cán bộ mẫn cán, tận tụy với công việc, chí công vô tư, gần dân, vì dân chưa xuất hiện nhiều trên các báo. Nguyên nhân của vấn đề xuất phát từ hai phía: Các báo thường chạy theo các sự kiện điển hình, vụ việc vi phạm để thu hút người đọc; còn cán bộ mẫn cán, tận tụy với công việc, chí công vô tư, gần dân, vì dân thì không muốn xuất hiện vì cho rằng những việc bản thân làm là bình thường, không quan trọng.
- Thông tin phản ánh về công tác cán bộ hay cán bộ cụ thể trên một số báo thiếu sự chính xác. Điều này đặc biệt diễn ra nhiều trên các tờ báo mạng. Từ đó làm ảnh hưởng đến uy tín của cán bộ, tổ chức. Đây là nguyên nhân cán bộ ngại tiếp xúc và không muốn tiếp xúc với báo chí.
- Đấu tranh phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, lãnh phí, chạy chức, chạy quyền trong đội ngũ cán bộ, nhưng ở một số cơ quan báo chí lại xuất hiện hiện tượng này.
2. Vai trò và trách nhiệm của báo chí trong xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 7 Khóa XII về công tác cán bộ
Để thực hiện mục tiêu “Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; đủ về số lượng, có chất lượng và cơ cấu phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc; bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ, đủ sức lãnh đạo đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, ngày càng phồn vinh, hạnh phúc”(5), Nghị quyết số 26-NQ/TƯ đã đưa ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, trong đó có nhấn mạnh: “Phát huy mạnh mẽ vai trò của… cơ quan truyền thông, báo chí trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ”. Để phát huy vai trò và trách nhiệm trong Nghị quyết số 26-NQ/TƯ, thời gian tới, báo chí cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu sau:
Một là, tiếp tục đẩy mạnh quán triệt, phổ biến, tuyên truyền quan điểm, đường lối của Đảng về công tác cán bộ nói chung, về Nghị quyết số 26-NQ/TƯ nói riêng để nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân; giúp mọi người nhận diện đầy đủ và đúng đắn về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác cán bộ. Theo đó, bên cạnh lực lượng phóng viên, biên tập viên chuyên viết về nội dung này, các cơ quan báo chí cần tổ chức đặt hàng các đồng chí lãnh đạo ở cả Trung ương và địa phương, các nhà khoa học có uy tín, am hiểu về công tác cán bộ để có những tác phẩm báo chí chất lượng.
Hai là, kịp thời xác định về chủ đề, nội dung cần thông tin tuyên truyền, phổ biến. Cụ thể, điều đầu tiên các cơ quan báo chí cần bám sát năm quan điểm của Đảng trong Nghị quyết số 26-NQ/TƯ, để có các bài viết mang tính quán triệt, đặc biệt là quan điểm xuyên suốt trong công tác cán bộ của Đảng: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu “then chốt” của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị”. Bên cạnh đó, Nghị quyết số 26-NQ/TƯ đã xác định quan điểm “xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược, là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả”. Vì vậy, báo chí cũng cần làm rõ nội dung này, như: Tầm quan trọng của cán bộ cấp chiến lược; hay là công việc hệ trọng của Đảng thì cần làm những gì; tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học… thì cách thức thực hiện ra sao…
Ba là, nhận diện và xác định cách thức giải quyết hai mối quan hệ: Thứ nhất, chuẩn hóa, siết chặt kỷ luật, kỷ cương với xây dựng thể chế, tạo môi trường, điều kiện cho thúc đẩy đổi mới, phát huy sáng tạo của cán bộ; thứ hai, phân cấp, phân quyền gắn với kiểm tra, giám sát, ràng buộc quyền hạn với trách nhiệm, kiểm soát quyền lực, xử lý nghiêm sai phạm.
Với thực trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, chạy chức, chạy quyền… trong đội ngũ cán bộ có những diễn biến nghiêm trọng, Đảng đã có nhiều nghị quyết, chỉ thị, chỉ đạo quyết liệt đấu tranh với những hiện tượng tiêu cực này. Báo chí, với vai trò và trách nhiệm của mình, đã vào cuộc tích cực để cùng với các cơ quan chức năng loại ra khỏi hàng ngũ những cán bộ của Đảng thoái hóa, biến chất. Đồng thời, các cơ quan báo chí đã đăng tải nhiều bài viết đề xuất các giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, trong đó, nhấn mạnh vấn đề kiểm soát quyền lực đề chống suy thoái.
Bên cạnh việc kiến giải, lý giải về mặt lý luận và thực tiễn về tầm quan trọng của vấn đề kiểm soát quyền lực trong xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm nhiệm vụ, báo chí phải làm tốt hơn nữa vai trò giám sát cán bộ. Điều này tiếp tục được Nghị quyết số 26-NQ/TƯ nhấn mạnh: “Xác minh, xử lý kịp thời, hiệu quả, hợp lý thông tin phản ánh từ các tổ chức, cá nhân và phương tiện thông tin đại chúng”(6).
Bốn là, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ; đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ làm công tác báo chí. Trong phần nguyên nhân của hạn chế, yếu kém trong công tác cán bộ, đội ngũ cán bộ, Nghị quyết số 26-NQ/TƯ nêu “chưa phát huy có hiệu quả vai trò, trách nhiệm của các cơ quan truyền thông, báo chí”(5). Tình trạng suy thoái về chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, vụ lợi trong đội ngũ những người làm báo cũng không ít. Bên cạnh đó, năng lực, trình độ chuyên môn của nhiều phóng viên, biên tập viên còn hạn chế… Vì vậy, các cơ quan báo chí cần đẩy mạnh hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên; đẩy mạnh giáo dục chính trị, tư tưởng, bao gồm cả hiểu biết về chủ trương, chính sách của Đảng liên quan đến công tác cán bộ; thực hiện nghiêm 10 điều quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam. Hội Nhà báo Việt Nam cần chú trọng bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ làm báo có tính chiến đấu, phẩm chất chính trị vững vàng và giỏi chuyên môn nghiệp vụ, rèn luyện đạo đức cách mạng… để có những tác phẩm báo chí đầy tinh thần trách nhiệm và có giá trị sâu sắc đối với người đọc.
Như vậy, Nghị quyết số 26-NQ/TƯ ngày 19-5-2018 của Hội nghị Trung ương 7 Khóa XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ có nhiều điểm mới và đột phá về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng. Nghị quyết xác định: “Xây dựng đội ngũ cán bộ là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị… Phát huy mạnh mẽ vai trò của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và cơ quan truyền thông, báo chí trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ…”(7). Điều này cho thấy vai trò và trách nhiệm quan trọng của lực lượng báo chí trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ./.
ThS. Trần Hùng Phi
Học viện Chính trị khu vực II
Theo Tạp chí lý luận chính trị
Tâm Trang (st)
Chú thích
1. http://www.dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/van-kien-dang/nghi-quyet-hoi-nghi-bch-trung-uong/khoa-xii/doc-352120183375656.html
2. Mai Hoa, Báo chí Việt Nam 2017: Nhiều niềm vui, ít nỗi buồn,tuoitre.vn, ngày 26-12-2017
3. ĐCSVN: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 35
4. https://vov.vn/chinh-tri/dang/trao-giai-bao-chi-toan-quoc-ve-xay-dung-danggiai-bua-liem-vang-lan-2-725228.vov
5. http://www.dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/van-kien-dang/nghi-quyet-hoi-nghi-bch-trung-uong/khoa-xii/doc-352120183375656.html
6. http://www.dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/van-kien-dang/nghi-quyet-hoi-nghi-bch-trung-uong/khoa-xii/doc-352120183375656.html
7. http://www.dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/van-kien-dang/nghi-quyet-hoi-nghi-bch-trung-uong/khoa-xii/doc-352120183375656.html
