Trong ngôi Nhà sàn của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch có nhiều tài liệu, hiện vật liên quan đến cuộc đời sự nghiệp và những sinh hoạt đời thường của Người. Một trong số đó là chiếc cốc đựng hoa đặt trên bàn làm việc tại tầng 2 Nhà sàn gỗ mà sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dùng.
Chiếc cốc thuỷ tinh đựng hoa ở Nhà sàn
Qua nghiên cứu, tìm hiểu về hiện vật này, dựa vào nội dung ghi trong Cuốn sổ kiểm kê bước đầu của Khu Di tích Phủ Chủ tịch và lời kể của các nhân chứng là những đồng chí có vinh dự phục vụ trực tiếp Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng tôi được biết: Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất yêu thiên nhiên và thích nơi ở của mình hòa vào thiên nhiên. Người yêu thích cây xanh và các loại hoa thơm. Trước Nhà sàn, Người cho trồng hàng rào râm bụt. Mảnh đất nhỏ trước sân trồng: Hoa nhài, hoa mộc, hoa dạ hương, hoa sói... Những bông hoa có hương thơm bình dị và gần gũi này thường được ngắt để vào chiếc cốc thuỷ tinh nhỏ đặt trên bàn làm việc tầng 2 Nhà sàn gỗ.
Hàng ngày, đồng chí được giao nhiệm vụ đọc báo và bản tin cho Bác nghe, khi lên Nhà sàn thường đi qua các khóm hoa vườn. Có hôm những bông hoa này vẫn chưa nở, nhưng đồng chí vẫn ngắt mấy bông cho vào túi ngực khi đọc báo cho Bác nghe xong thì hoa để trong túi có nhiệt độ ấm nên đã nở, đồng chí mới lấy ra bỏ vào cốc thay cho những bông hoa được hái từ hôm trước, hoa tỏa hương thơm ngát cả căn phòng. Chiếc cốc đựng hoa đặt trên bàn làm việc tầng 2 Nhà sàn không có ngay từ khi khánh thành ngôi Nhà sàn gỗ (17/5/1958), nó chỉ xuất hiện cùng với sự kiện Bác Hồ bỏ thuốc lá.
Năm 1966, sức khoẻ của Bác đã yếu hơn trước, Bác ho nhiều nên các bác sĩ đã đề nghị Người nên bỏ thuốc lá. Bác đồng ý mặc dù Người đã hút thuốc từ ngày còn trẻ khi bôn ba nơi đất khách quê người để tìm đường cứu nước, cứu dân, phần vì nhớ nhà, nhớ quê hương, phần vì phải đối phó với mạng lưới mật thám dầy đặc ngày đêm bủa vây, bám đuổi theo Người. Để phát hiện ra chúng, nhiều lần Người phải giả vờ dừng lại châm lửa mồi thuốc để có thời gian quay đi quay lại quan sát thật nhanh đối tượng rồi tìm cách cắt đuôi, hút mãi đâm nghiện, nghiện rồi khó bỏ.
Sau này về nước công việc nhiều, đặc biệt trong thời kỳ kháng chiến gian khổ, khó khăn Bác phải làm việc thâu đêm nên Bác càng hút thuốc nhiều hơn. Kháng chiến chống thực dân Pháp vừa thắng lợi, đế quốc Mỹ lại xâm lược miền Nam nước ta, Bác Hồ đêm ngày nhớ đến miền Nam và ánh đèn ở phòng làm việc nhà sàn lại sáng thâu đêm cùng Bác, trong đêm khuya thanh vắng, bên bàn làm việc Bác chỉ có điếu thuốc làm bạn. Nay bác sĩ khuyên Người bỏ thuốc thật không dễ chút nào, nhưng Bác đã cố gắng thực hiện, Bác nói: “Bác hút thuốc từ lúc còn trẻ, nay đã thành thói quen, bỏ thì tốt, nhưng không dễ, các chú phải giúp Bác bỏ tật xấu này”.
Người định ra kế hoạch bỏ thuốc lá, giao thuốc cho đồng chí thư ký quản lý. Trước đây mỗi ngày Bác hút chừng mười điếu, nhiều hôm làm việc căng thẳng Bác hút nhiều hơn, bây giờ mỗi ngày chỉ hút ba lần và hút giảm dần: Tuần đầu mỗi lần hút 2/3 điếu thuốc, tuần thứ hai mỗi lần hút 1/2 điếu, tuần thứ ba hút 1/3 điếu và tuần thứ tư Bác chỉ hút có vài hơi rồi bỏ hẳn. Như vậy, chỉ trong vòng hơn một tháng Bác đã bỏ được thuốc lá.
Sau khi Bác đã bỏ được thuốc rồi, Bác nói với đồng chí phục vụ cất cái gạt tàn thuốc lá đi và thay vào đó là một cái cốc thuỷ tinh nhỏ, miệng loe, đây là chiếc cốc được lấy từ dưới nhà bếp trong bộ cốc dùng để ăn kem và tiếp khách của Bác, chiếc cốc này do ông Đinh Văn Hộ (tức ông Đinh Văn Cẩn) nguyên là bếp trưởng phục vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng Phạm Văn Đồng mua tại chợ Đồng Xuân năm 1957, đến năm 1966 được mang lên Nhà sàn dùng đựng những bông hoa hái trong vườn thay vị trí của cái gạt tàn để Bác không nhớ đến thuốc lá nữa.
Sau khi Bác qua đời, tất cả tài liệu, hiện vật nơi đây được bảo quản nguyên trạng như cũ. Chiếc cốc đựng hoa ngày xưa Bác đã dùng vẫn được đặt trên bàn làm việc tầng 2 Nhà sàn. Hằng ngày những cán bộ bảo quản di tích vẫn hái những bông hoa trong vườn để vào trong cốc như những ngày Người thường làm việc ở Nhà sàn, mùi hoa thơm dịu nhẹ bay ra từ căn phòng này làm cho khách thăm quan cảm thấy như Người đang còn bận chuyến đi xa và Bác sẽ trở về vì trong tim mỗi người chúng ta luôn có Bác.
Vào thăm di tích Nhà sàn hôm nay, chúng ta thấy mỗi tài liệu, hiện vật ở ngôi nhà này đều gắn liền với những câu chuyện vô cùng cảm động về Bác Hồ kính yêu của chúng ta. Chiếc cốc đựng hoa mà sinh thời Bác đã dùng không chỉ thể hiện ý chí nghị lực của Bác trong việc bỏ thuốc lá, một thói quen cố hữu từ hồi còn trẻ, mà nó còn thể hiện tinh thần trách nhiệm của Bác với dân, với nước. Người đã đặt lợi ích của Đảng, của nhân dân lên trên sở thích của cá nhân mình kiên trì rèn luyện, chống lại tuổi già và bệnh tật để có thêm sức khoẻ phục vụ cho sự nghiệp cách mạng được lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa, nhằm thực hiện ham muốn tột bậc của Người là “làm cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”.
Theo Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch
Đức Lâm (st)
