Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến công tác cán bộ, trong đó giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ được coi là nhiệm vụ rất quan trọng và thường xuyên. Công tác này trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước đã có nhiều tiến bộ, thu được nhiều kết quả tốt, song cũng còn nhiều hạn chế, nhất là về phương pháp, nội dung. Do vậy, cần có nhiều giải pháp để làm tốt hơn nữa.
Văn kiện Đại hội VIII của Đảng (năm 1996) nhấn mạnh: “Khắc phục tình trạng một bộ phận cán bộ, đảng viên sa sút phẩm chất đạo đức. Cán bộ, đảng viên phải gương mẫu tự rèn luyện, tự phấn đấu nâng cao đạo đức cách mạng “cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư”, khắc phục chủ nghĩa cá nhân... Các tổ chức đảng phải thường xuyên giáo dục, rèn luyện, quản lý đảng viên, kể cả đảng viên là cán bộ cao cấp”(1). Đại hội yêu cầu: “Mọi cán bộ phải thường xuyên nâng cao trình độ mọi mặt, rèn luyện, trau dồi phẩm chất chính trị, lòng trung thành với lý tưởng cách mạng, ý chí kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, ý thức tổ chức kỷ luật, gương mẫu trong đạo đức và lối sống”(2).
Thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng về xây dựng đội ngũ cán bộ, những năm qua, công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý được toàn Đảng thực hiện thường xuyên với nhiều hình thức, mang lại những kết quả bước đầu rất quan trọng.
Một là, công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ được các cấp ủy đảng từ Trung ương đến cơ sở coi trọng và chỉ đạo thực hiện thường xuyên.
Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa VIII ra Nghị quyết “Về chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” khẳng định: “Hết sức coi trọng việc đoàn kết, tập hợp rộng rãi các loại cán bộ; giáo dục lý tưởng, bản lĩnh chính trị và đạo đức cách mạng, rèn luyện, thử thách, tuyển lựa cán bộ từ trong hoạt động thực tiễn và phong trào cách mạng của nhân dân”(3); “Thông qua hoạt động thực tiễn và phong trào cách mạng của nhân dân, nâng cao trình độ dân trí để tuyển chọn, giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng cán bộ”(4).
Đại hội IX đưa giải pháp đầu tiên về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng là: “Giáo dục tư tưởng chính trị, rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân”. Đại hội XI của Đảng tiếp tục nhấn mạnh giải pháp này, trong đó chỉ rõ: “Mỗi cán bộ, đảng viên không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, thực sự là một tấm gương về phẩm chất đạo đức, lối sống. Cán bộ cấp trên phải gương mẫu trước cán bộ cấp dưới, đảng viên và nhân dân”(5).
Quán triệt và thực hiện nghị quyết của Đảng, về cơ bản, các cấp ủy, tổ chức đảng trong toàn Đảng đã có nhận thức đúng đắn về vai trò, tầm quan trọng của việc giáo dục, rèn luyện cán bộ, xác định được vai trò, trách nhiệm của mình trong công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên. Tuyệt đại đa số các nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp các nhiệm kỳ gần đây đều đề cập đến nội dung quan trọng này. Một số cấp ủy, tổ chức đảng đã ra nghị quyết chuyên đề, hoặc đã có những chủ trương, giải pháp tổ chức thực hiện việc giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên một cách cụ thể, thường xuyên.
Hai là, công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ đã bám khá sát mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Nghị quyết Trung ương 3 Khóa VIII về chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước xác định mục tiêu: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức các cấp từ Trung ương đến cơ sở, đặc biệt là cán bộ đứng đầu, có phẩm chất và năng lực, có bản lĩnh chính trị vững vàng trên cơ sở lập trường giai cấp công nhân, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục và vững vàng giữa các thế hệ cán bộ nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, giữ vững độc lập tự chủ, đi lên chủ nghĩa xã hội”(6). Nghị quyết cũng nêu rõ các yêu cầu về tiêu chuẩn đối với các loại cán bộ. Đây là cơ sở rất quan trọng để tiến hành các khâu khác của công tác cán bộ, trong đó có giáo dục, rèn luyện cán bộ.
Với mục tiêu, yêu cầu đó, nội dung giáo dục, rèn luyện cán bộ được các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan trong hệ thống chính trị thực hiện khá toàn diện, cả về phẩm chất chính trị, lập trường tư tưởng, đạo đức, lối sống, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, ý thức tổ chức, kỷ luật và phong cách lãnh đạo, lề lối làm việc. Thực hiện sự chỉ đạo của các cấp ủy đảng, nhiều cơ sở đào tạo, bồi dưỡng đã chú trọng cả giáo dục kiến thức lý luận và thực tiễn, bồi dưỡng kiến thức cơ bản và hướng dẫn kỹ năng thực hành. Hầu hết các cấp ủy, tổ chức đảng đã coi trọng nội dung giáo dục, rèn luyện phù hợp yêu cầu đối với từng loại cán bộ, trong đó, các nội dung giáo dục, bồi dưỡng về chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chi Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kỹ năng lãnh đạo, quản lý được thực hiện phổ biến.
Ba là, công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ được triển khai rộng rãi trong toàn Đảng và các tổ chức khác của hệ thống chính trị, gắn với các khâu của công tác cán bộ.
Thực hiện chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ, đặc biệt là nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, việc giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên không chỉ được thực hiện trong các tổ chức đảng mà còn được thực hiện thường xuyên trong bộ máy Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Mỗi tổ chức trong hệ thống chính trị đều xây dựng những quy định về tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo, quản lý, cùng với đó là các nhiệm vụ, giải pháp giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ nhằm chuẩn hóa, xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của mỗi cấp, mỗi ngành và đoàn thể chính trị - xã hội trong thời kỳ mới.
Cùng với việc triển khai rộng rãi trong toàn Đảng và các tổ chức khác của hệ thống chính trị, công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ được thực hiện gắn liền với các khâu khác của công tác cán bộ như quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, bố trí, sự dụng, đề bạt, luân chuyển, điều động cán bộ. Hằng năm, căn cứ vào các tiêu chuẩn, tiêu chí đã quy định, các chủ thể đánh giá cán bộ tiến hành đánh giá chất lượng cán bộ, công chức. Việc quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ được thực hiện trên cơ sở đánh giá kết quả quá trình giáo dục, rèn luyện cán bộ. Đồng thời, việc này cũng tạo thêm cơ hội, môi trường học tập, rèn luyện cho cán bộ. Việc đánh giá cán bộ không chỉ nhằm mục đích đánh giá đúng chất lượng cán bộ, mà đây cũng là một hình thức giáo dục, rèn luyện hiệu quả đối với cán bộ. Qua gắn với các khâu của công tác cán bộ, việc giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ được tăng cường hơn cả nội dung, hình thức.
Bốn là, hình thức giáo dục, rèn luyện cán bộ có bước đổi mới, tạo được môi trường học tập, rèn luyện phong phú cho đông đảo cán bộ.
Việc giáo dục, rèn luyện cán bộ được các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng, hệ thống trường Đảng đặc biệt quan tâm. Trong nội dung hầu hết các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ luôn có những đơn vị, nội dung học phần, hoặc thời gian cần thiết cho việc giáo dục, rèn luyện, trau dồi phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, kiến thức, năng lực, kỹ năng, kinh nghiệm lãnh đạo quản lý cho cán bộ. Một trong những điểm nhấn trong công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ thời kỳ đổi mới là việc triển khai thực hiện các chương trình, đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trong đó tiêu biểu là Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ngoài bằng ngân sách Nhà nước” (Đề án 165)(7) của Đảng. Cùng với đó, Chính phủ có nghị định về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức. Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức các giai đoạn 2010 - 2015 và giai đoạn 2016 - 2025.
Việc giáo dục, rèn luyện cán bộ tại chỗ ở các cơ quan, đơn vị, tổ chức, đoàn thể được các cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo và người đứng đầu quan tâm chỉ đạo thực hiện khá sinh động, thể hiện từ nội dung sinh hoạt cấp ủy, chi bộ, đảng bộ, nhất là sinh hoạt tự phê bình và phê bình, kiểm điểm công tác, hội họp cơ quan, đơn vị đến những nội dung các báo cáo sơ kết, tổng kết hoạt động, các bài diễn văn, ý kiến phát biểu chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận và đoàn thể chính trị - xã hội các cấp. Không chỉ bằng những thông tin tuyên truyền, giáo dục, những giáo huấn, chỉ đạo, việc giáo dục, rèn luyện cán bộ thông qua luân chuyển, điều động, phân công công việc tại chỗ cũng được các chủ thể giáo dục, rèn luyện cán bộ quan tâm.
Việc giáo dục, rèn luyện cán bộ thông qua hệ thống các cơ quan tuyên giáo, thông tấn, báo chí, phát thanh, truyền hình của Đảng, Nhà nước được đặc biệt coi trọng. Có thể nói, với hệ thống tuyên giáo, báo chí hùng hậu, chính thống, các chủ thể tham gia giáo dục, rèn luyện này đã phát huy vai trò, trách nhiệm của mình trong công tác tuyên truyền, cổ động, giáo dục cán bộ, đảng viên một cách rộng rãi, thường xuyên với nội dung phong phú, kịp thời và có hiệu quả. Không chỉ thông tin, tuyên truyền nhằm mục đích phổ biến tri thức, vận động, cổ vũ, nâng cao ý thức trách nhiệm học tập, tu dưỡng, rèn luyện, mà hệ thống tuyên huấn, báo chí của Đảng, Nhà nước đã góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm, cảnh báo, răn đe, ngăn chặn, phòng ngừa những nhận thức, hành vi sai lệch của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ, đảng viên có chức, quyền.
Năm là, công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ đã góp phần đắc lực xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý đủ về số lượng, từng bước nâng cao chất lượng, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu đòi hỏi của nhiệm vụ chính trị.
Có thể nói, hiện nay đại đa số cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp từ Trung ương đến cơ sở có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định mục tiêu, con đường mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân đã lựa chọn. Số đông cán bộ giữ được phẩm chất đạo đức, lối sống lành mạnh, giản dị, gắn bó với nhân dân; trình độ, kiến thức và năng lực quản lý kinh tế, quản lý xã hội ngày càng được nâng cao, năng động, sáng tạo, hăng hái thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước. Nhiều cán bộ năng động, sáng tạo, thích ứng với xu thế hội nhập, có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế. Đại hội XII của Đảng đã khẳng định: “Đa số cán bộ, đảng viên có quan điểm, lập trường tư tưởng vững vàng, giữ vững phẩm chất đạo đức, vai trò tiên phong, gương mẫu trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ; thu hút sự tham gia của hệ thống chính trị và nhân dân vào việc chỉnh đốn, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh”(8).
Bên cạnh những ưu điểm đạt được, công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ của Đảng những năm qua còn nhiều hạn chế, khuyết điểm.
Thứ nhất, nhận thức của một số cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị chưa đúng và đầy đủ về vai trò của giáo dục, rèn luyện cán bộ. Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: Công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên ở một số nơi chưa được quan tâm thường xuyên; chất lượng sinh hoạt đảng, tính chiến đấu trong tự phê bình, phê bình còn yếu. Việc triển khai thực hiện nội dung các nghị quyết, chỉ thị, chủ trương, chính sách của Đảng về rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, nâng cao năng lực, trình độ của cán bộ, đảng viên chưa thực sự tích cực, đồng bộ, thường xuyên, một số nơi thực hiện chưa nghiêm túc, thậm chí không lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện. Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh chưa đều, chưa đi vào chiều sâu ở nhiều ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị; một số nơi thực hiện còn mang tính hình thức.
Thứ hai, một số nội dung giáo dục, rèn luyện cán bộ chưa được coi trọng và thực hiện đầy đủ. Văn kiện Đại hội IX của Đảng chỉ rõ: “Trong công tác xây dựng Đảng, bên cạnh những ưu điểm, đang nổi lên một số mặt yếu kém và khuyết điểm, nhất là khuyết điểm về công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, chưa ngăn chặn và đẩy lùi được sự suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống”(9). Nghị quyết Trung ương 4 Khóa XII của Đảng nhấn mạnh: “Công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên về chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, giảng dạy và học tập nghị quyết của Đảng chưa được coi trọng đúng mức, kém hiệu quả, nội dung và phương pháp giáo dục, truyền đạt chậm đổi mới; chưa tạo được sự thống nhất cao trong nhận thức về tình trạng suy thoái, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và những hậu quả gây ra”(10). Nội dung giáo dục, rèn luyện kỷ luật đảng và ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ còn yếu dẫn đến nhiều cán bộ vi phạm kỷ luật đảng và pháp luật nhà nước những năm gần đây. Cùng với đó, nội dung giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng có xu hướng bị coi nhẹ. Nội dung giáo dục, bồi dưỡng lập trường, quan điểm, ý thức tổ chức của giai cấp công nhân cho đội ngũ cán bộ còn rất hạn chế.
Thứ ba, một số hình thức, phương pháp giáo dục, rèn luyện cán bộ chưa được coi trọng, thực hiện còn hình thức. Các hình thức giáo dục thông qua tự phê bình và phê bình nhiều nơi không phát huy hiệu quả. Việc giáo dục, rèn luyện thông qua nêu gương còn rất mờ nhạt. Nghị quyết Trung ương 4 Khóa XI của Đảng chỉ rõ: Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống nhiều khi còn hình thức, chưa đủ sức động viên và thường xuyên nâng cao ý chí cách mạng của cán bộ, đảng viên; một số nơi có tình trạng những việc làm đúng, gương người tốt không được đề cao, bảo vệ; những sai sót, vi phạm không được phê phán, xử lý nghiêm minh. Việc giáo dục, rèn luyện thông qua thực tiễn và phong trào cách mạng của nhân dân để tuyển trọn, giáo dục, rèn luyện và bồi dưỡng cán bộ chưa được thực hiện tốt, thậm chí có nơi còn bị lạm dụng để tráng men, đánh bóng, làm đẹp hồ sơ cán bộ.
Thứ tư, ý thức tự tu dưỡng, tự học tập, rèn luyện của bản thân nhiều cán bộ chưa cao, chưa trở thành cơ chế bắt buộc để cán bộ, đảng viên thực hiện tự giác. Đây cũng là nguyên nhân sâu xa, chủ yếu của tình trạng thoái hóa, biến chất ở một bộ phận cán bộ, đảng viên. Bởi thực tế cho thấy, tuy chế độ, chính sách tiền lương, phụ cấp đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý hiện nay còn thấp, nhưng cũng chưa đến mức làm cho bản thân họ bị đói khổ, thiếu thốn không thể sống và cống hiến cho Đảng, Nhà nước. Hàng loạt cán bộ bị kỷ luật, hoặc bị truy tố trước pháp luật đều liên quan chủ yếu đến chức, quyền, tiền bạc, đất đai, tài sản... Điều đó cho thấy nguyên nhân trước hết là do bản thân những cán bộ, đảng viên đó thiếu tu dưỡng, rèn luyện; lập trường tư tưởng không vững vàng, hoang mang, dao động trước những tác động từ bên ngoài; sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, hẹp hòi, bị cám dỗ bởi các lợi ích vật chất, không làm tròn trách nhiệm, bổn phận của mình trước Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục, rèn luyện cán bộ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong thời gian tới, thiết nghĩ các chủ thể giáo dục cán bộ cần chú trọng thực hiện tốt những giải pháp chủ yếu sau:
Một là, nâng cao hơn nữa nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng đối với việc giáo dục, rèn luyện cán bộ.
Giáo dục, rèn luyện là hoạt động thường xuyên, lâu dài, xuyên suốt, cần thiết ở bất cứ đâu và bất cứ khi nào giữa chủ thể và đối tượng của giáo dục. Đó không chỉ là hoạt động nhằm trang bị cho con người, cán bộ, đảng viên những tri thức, kỹ năng cần thiết để làm việc, để sống như những công dân bình thường, mà còn trang bị, bồi đắp cho họ những phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, lý tưởng, niềm tin, ý chí, tinh thần trách nhiệm, nghị lực, sức sáng tạo và bản lĩnh vượt qua những khó khăn, thử thách để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Bởi vậy, đây là hoạt động không thể thiếu trong việc xây dựng và phát triển con người nói chung, xây dựng và rèn luyện đội ngũ cán bộ của Đảng nói riêng.
Để tạo được sự chuyển biến thật sự về phẩm chất chính trị, đạo đức của cán bộ, đảng viên, toàn Đảng phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó tăng cường giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên là giải pháp then chốt và quyết định nhất. Trên cơ sở nhận thức đầy đủ, sâu sắc, mỗi chủ thể tham gia hoạt động giáo dục, rèn luyện cần xác định rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm của mình trong giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, nắm vững nội dung và tìm kiếm các hình thức, biện pháp thích hợp để nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ.
Hai là, đổi mới nội dung giáo dục, rèn luyện cán bộ
- Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị, học tập nghị quyết của Đảng để cán bộ, đảng viên luôn nắm vững, kiên định mục tiêu, lý tưởng, quan điểm, đường lối của Đảng, hết lòng, hết sức phấn đấu, hy sinh vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân. Trước tình hình khó khăn, phức tạp và các thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, mỗi cán bộ, đảng viên phải tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng của Đảng; thường xuyên nâng cao cảnh giác, phòng chống hiệu quả âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hoà bình” của địch; không phai nhạt lý tưởng, ngả theo các trào lưu tư tưởng sai trái hoặc hoài nghi, bàng quan với quan điểm, đường lối của Đảng; mỗi cán bộ phải thực sự là tấm gương sáng và chỗ dựa tinh thần cho quần chúng. Cùng với đó, các cấp ủy đảng, cơ quan, đơn vị thực hiện nền nếp việc bồi dưỡng, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, đặc biệt là cấp chiến lược. Tiếp tục đổi mới hệ thống chương trình đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, kỹ năng lãnh đạo, quản lý theo hướng nâng cao chất lượng, chú trọng tính hiệu quả và phù hợp với từng đối tượng.
- Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, coi đây là công việc thường xuyên của các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, địa phương, cơ quan, đơn vị và của mỗi cán bộ, đảng viên. Có thể nói, Hồ Chí Minh đã là tấm gương điển hình, toàn bích, ngời sáng về tinh thần tự giáo dục, tự rèn luyện mà bất cứ cán bộ, đảng viên nào cũng có thể học được. Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người không chỉ giúp cán bộ, đảng viên nâng cao nhận thức, tư tưởng, lý luận, hoàn thiện nhân cách, mà còn nâng cao dũng khí đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chống chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm. Lấy kết quả học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh làm tiêu chí đánh giá kết quả giáo dục, rèn luyện của cán bộ và là cơ sở để quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ.
- Tăng cường giáo dục, rèn luyện ý thức chấp hành kỷ luật của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thực tế cho thấy, cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị, kể cả cán bộ quản lý kinh tế, lãnh đạo doanh nghiệp ở nước ta được đào tạo, trưởng thành từ nhiều nguồn và lĩnh vực khác nhau, không phải ai cũng nắm vững kỷ luật đảng, các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng và các quy định của pháp luật ngay cả trong lĩnh vực bản thân được giao phụ trách. Từ đó dẫn đến không ít cán bộ vi phạm nghiêm trọng kỷ luật đảng và chính sách, pháp luật của nhà nước phải trả giá trước pháp luật. Bởi vậy, các chủ thể quản lý cán bộ, đảng viên cần đặc biệt quan tâm và tăng cường những nội dung giáo dục quan trọng này. Đối với mỗi cán bộ, đảng viên, ý thức chấp hành chủ trương, đường lối, nguyên tắc và kỷ luật của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải luôn được đặt lên hàng đầu trong tư tưởng và hành động.
Ba là, đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục, rèn luyện cán bộ
- Đối với hình thức giáo dục, rèn luyện trong các nhà trường: Kết hợp chặt chẽ mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng với mục tiêu giáo dục, rèn luyện cán bộ. Theo đó, mục tiêu của mỗi chuyên đề, bài giảng không chỉ nhằm cung cấp thông tin một chiều về những kiến thức cần trang bị cho người học theo chương trình đào tạo, bồi dưỡng, mà còn phải cung cấp, góp phần gia tăng tình cảnh cách mạng, niềm tin, lý tưởng, củng cố lập trường tư tưởng chính trị, nâng cao ý thức đạo đức cách mạng, tinh thần trách nhiệm vì Đảng, vì nước, vì dân của cán bộ, đảng viên. Cùng với giáo dục, đào tạo về kiến thức, rèn luyện đạo đức, các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cần coi trọng việc rèn luyện bản lĩnh, ý chí quyết tâm, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần khắc phục khó khăn, khả năng xử lý, giải quyết những tình huống phức tạp và rèn luyện thể chất, sức khỏe cho cán bộ.
- Đối với hình thức giáo dục, rèn luyện tại cơ quan, đơn vị: Đẩy mạnh đổi mới, nâng cao tính giáo dục, tính lãnh đạo, tính chiến đấu trong sinh hoạt đảng, sinh hoạt cơ quan, đơn vị; thực hiện tốt việc tự phê bình và phê bình. Qua sinh hoạt tự phê bình và phê bình hướng vào những vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng ở địa phương, đơn vị hiện nay, nhất là những biểu hiện suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống, chỉ ra được ưu điểm của cán bộ, đảng viên để phát huy và nhân rộng. Đồng thời, phải vạch rõ những yếu kém, khuyết điểm, sai phạm của tổ chức đảng và của cán bộ, đảng viên để kịp thời ngăn chặn, tiến tới khắc phục triệt để sự suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Thực hiện tốt việc quản lý, phân công công tác, giáo dục, rèn luyện cán bộ ngay tại cơ quan, đơn vị. Đề cao ý thức tổ chức, chấp hành nghiêm kỷ luật đảng, pháp luật của Nhà nước, nội quy, quy định của ngành, cơ quan, đơn vị.
- Coi trọng việc thực hiện tự giáo dục, tự rèn luyện của bản thân cán bộ. Đây là biện pháp không thể thay thế đối với cả chủ thể và đối tượng giáo dục. Vì vậy, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện của tổ chức với việc thường xuyên tự giáo dục, tự rèn luyện của chính đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý. Trên cơ sở những kiến thức được trang bị trong quá trình học tập, đào tạo, bồi dưỡng tại các nhà trường, thông qua thực tiễn hoạt động mỗi cán bộ, đảng viên cần nêu cao ý thức tự giác giáo dục, tự rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác. Tính tự giác, ý thức tự giáo dục, tự rèn luyện của mỗi cán bộ, đảng viên là phẩm chất cao đẹp, cơ sở đánh giá tư cách và sự trưởng thành về chính trị của cán bộ, đảng viên. Những tấm gương sáng về tự giáo dục, rèn luyện, giữ gìn phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư của cán bộ, đảng viên cần được đề cao, tôn vinh xứng đáng. Những trường hợp vi phạm tư cách, kỷ luật đảng, pháp luật của Nhà nước cần kiên quyết xử lý nghiêm minh.
Bốn là, phát huy vai trò giám sát của các cơ quan báo chí và nhân dân trong công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ
Thực tế cho thấy, phần lớn các vụ việc tham nhũng, tiêu cực, những hành vi lệch chuẩn, vi phạm tư cách đạo đức và pháp luật của cán bộ, đảng viên bị phát hiện đều do báo chí và nhân dân phản ánh. Để tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức này trong công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ, các cấp uỷ đảng, chính quyền, mặt trận, đoàn thể trong hệ thống chính trị, các đơn vị sự nghiệp công lập, các doanh nghiệp nhà nước... cần công khai rộng rãi chức trách, nhiệm vụ, tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm, chế độ, chính sách đối với các chức danh cán bộ để các cơ quan báo chí và nhân dân có cơ sở giám sát việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ và phẩm chất, tư cách đạo đức, lối sống, phong cách, lề lối làm việc cũng như quá trình tự giáo dục, rèn luyện của cán bộ, đảng viên. Qua giám sát của báo chí và quần chúng, những tấm gương sáng trong giáo dục, rèn luyện cán bộ cần được ghi nhận, tôn vinh và nhân rộng, ngược lại, những hành vi xấu, tiêu cực cần phải lên án và xử lý nghiêm minh.
Năm là, lấy kết quả giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên làm tiêu chí quan trọng đánh giá chất lượng tổ chức đảng và chất lượng cán bộ, đảng viên
Việc đánh giá chất lượng tổ chức đảng phải trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, trong đó có kết quả giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên. Kiên quyết và nhất quán thực hiện việc đề bạt, bổ nhiệm cán bộ phải trên cơ sở đánh giá, xem xét kết quả quá trình công tác, hoạt động thực tiễn, trong đó có kết quả phấn đấu học tập, tu dưỡng, rèn luyện về lập trường tư tưởng chính trị, ý thức tổ chức, kỷ luật, đạo đức, lối sống, tác phong và mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao. Phải lấy sự nêu gương của cán bộ lãnh đạo, quản lý, hiệu quả công tác, tinh thần đấu tranh, khắc phục suy thoái về tư tưởng chính trị, rèn luyện đạo đức, lối sống, tinh thần thẳng thắn, trung thực trong tự phê bình và phê bình là tiêu chí quan trọng trong đánh giá, đề bạt, bổ nhiệm, quy hoạch, luân chuyển, điều động và thực hiện các chế độ chính sách đối với cán bộ.
PGS, TS Dương Trung Ý
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Theo Tạp chí Lý luận chính trị
Huyền Trang (st)
_______________________
Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 6-2018
(1), (2) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, tr.141-142, 146.
(3), (4), (6) ĐCSVN: Văn kiện Đảng toàn tập, t.56, Nxb Chính trị quốc gia, Hà nội, 2015, tr.339, 342, 343.
(5) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.257-258.
(7) Về đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ: Từ năm 2008 đến 2016, Đề án đã cử 1.080 cán bộ đi học thạc sĩ, tiến sĩ, trong đó có 671 cán bộ học thạc sĩ, tiến sĩ ở nước ngoài (202 tiến sĩ và 469 thạc sĩ); 409 thạc sĩ đào tạo theo hình thức liên kết trong nước. Đến tháng 6-2016, còn trên 130 cán bộ đang học tập ở nước ngoài.
Về bồi dưỡng ngắn hạn: Bồi dưỡng ngắn hạn theo các chuyên đề ở nước ngoài được 434 đoàn với 8.915 lượt cán bộ tham gia tại 22 quốc gia. Bồi dưỡng ngoại ngữ ở trong nước cho 2.529 cán bộ theo hình thức tập trung; bồi dưỡng ngoại ngữ ở nước ngoài cho 1.468 cán bộ.
Về bồi dưỡng trung hạn: Đề án đã tổ chức cho 38 cán bộ tham gia các khóa bồi dưỡng trung hạn tại Nhật Bản, Xinhgapo, Thái Lan, Mỹ, trong đó có 25 cán bộ cấp vụ, cấp sở và 13 đồng chí cán bộ quy hoạch cấp thứ trưởng.
(8) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr.191-192.
(9) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà nội, 2001, tr.138.
(10) ĐCSVN:Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Khóa XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr.25.
