Sau hơn 30 năm đổi mới, trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, để tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ xây dựng, quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, ngày 28-9-2018, Bộ Chính trị (Khóa XII) đã ban hành Nghị quyết 33-NQ/TW về “Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia”. Trong đó xác định 5 quan điểm cần quán triệt thực hiện có hiệu quả.
Sau hơn 30 năm đổi mới, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Tuy nhiên, nước ta vẫn đang đứng trước những thách thức, nguy cơ không nhỏ. Nhiệm vụ xây dựng, quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, nhất là trên biển, trên không, gặp nhiều khó khăn, thách thức; kinh tế - xã hội ở một số địa phương khu vực biên giới chậm phát triển, hệ thống chính trị cơ sở còn yếu, hoạt động chưa hiệu quả, đời sống của nhân dân chậm được cải thiện; tình trạng di cư tự do, ô nhiễm môi trường, hoạt động của các loại tội phạm gia tăng, v.v. Các thế lực thù địch, cơ hội chính trị tăng cường hoạt động “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nội bộ, chống phá ta quyết liệt, với thủ đoạn rất tinh vi. Trong khi đó, tình hình tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ giữa các quốc gia trên thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ xảy ra xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ. Các nước lớn tiếp tục điều chỉnh chiến lược, cạnh tranh quyết liệt, đẩy mạnh can dự, gây sức ép về mọi mặt với quốc gia khác, thậm chí mưu toan “vẽ lại” đường biên giới, v.v.
Trong bối cảnh đó, Bộ Chính trị (Khóa XII) ban hành Nghị quyết 33-NQ/TW về “Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia” (sau đây gọi tắt là Chiến lược) nhằm không để bị động, bất ngờ về chiến lược; lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quản lý bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia có hiệu quả. Đây là Chiến lược chuyên ngành quốc gia, chỉ rõ: Môi trường chiến lược; mục tiêu chung và 06 mục tiêu cụ thể; 05 quan điểm; 05 nguyên tắc; 05 phương châm; 08 nhóm nhiệm vụ, giải pháp thực hiện nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta. Chiến lược là sự cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước về tăng cường quốc phòng - an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Quán triệt, tổ chức thực hiện có hiệu quả Chiến lược là trách nhiệm chính trị, tình cảm thiêng liêng đối với “phên giậu” quốc gia của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trước hết là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trực tiếp là Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng.
05 quan điểm đó là: (1). Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước và sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc, là nhân tố quyết định đến cùng sự thắng lợi của sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia. (2). Quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị và cả nước; dựa vào dân, lấy dân làm gốc, nhân dân là chủ thể, “mỗi người dân biên giới là cột mốc sống”; lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt, Bộ đội Biên phòng là lực lượng chuyên trách, lực lượng chiến đấu đầu tiên, bám trụ đến cùng để bảo vệ và giữ vững biên giới quốc gia. (3). Quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia đặt trong tổng thể hai nhiệm vụ chiến lược: Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Kết hợp giữa xây dựng, quản lý với bảo vệ biên giới quốc gia, lấy xây dựng là trung tâm, quản lý, bảo vệ là trọng yếu, thường xuyên. Phát triển kinh tế - xã hội gắn với củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phát huy sức mạnh tổng hợp để quản lý, bảo vệ và phòng thủ vững chắc biên giới quốc gia. (4). Kiên quyết, kiên trì đấu tranh, bảo vệ vững chắc chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc ở khu vực biên giới. Giải quyết mọi bất đồng, tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở pháp luật, thông lệ quốc tế, “vừa hợp tác, vừa đấu tranh” và sẵn sàng kết hợp các biện pháp, hình thức khác làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn và hoạt động xâm phạm, xâm chiếm biên giới quốc gia. (5). Phát huy sức mạnh toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại, dựa vào nội lực là chính, kết hợp với tăng cường, mở rộng hợp tác quốc tế, xây dựng, quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia hòa bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác, phát triển, văn minh, hiện đại; phòng thủ vững chắc biên giới quốc gia. Nắm vững 05 quan điểm trong Chiến lược có ý nghĩa quyết định, đảm bảo việc tổ chức thực hiện có hiệu quả các nhóm nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.
Để thực hiện thắng lợi Chiến lược, các cấp, các ngành, tổ chức, lực lượng, trực tiếp là Bộ đội Biên phòng, trước hết là cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp cần quán triệt, thực hiện nghiêm tú, toàn diện các quan điểm đã xác định trong Chiến lược. Trong đó, đặc biệt chú ý quan điểm: Quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị và cả nước; dựa vào dân, lấy dân làm gốc, nhân dân là chủ thể, “mỗi người dân biên giới là cột mốc sống”; lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt, Bộ đội Biên phòng là lực lượng chuyên trách, lực lượng chiến đấu đầu tiên, bám trụ đến cùng để bảo vệ và giữ vững biên giới quốc gia trong tình hình mới. Quan điểm này xác định nhiệm vụ hết sức thiêng liêng và cao cả, nhưng cũng rất nặng nề, đòi hỏi phải có sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và sự tham gia với trách nhiệm cao của các ban, bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương, cùng nhân dân cả nước, với tinh thần: “Tất cả hướng về biên giới”, xây dựng biên giới trở thành “phên giậu” vững chắc, bảo vệ sự trường tồn của quốc gia, dân tộc.
Với vai trò chuyên trách của mình, Bộ đội Biên phòng chủ động tham mưu, giúp Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, tạo sự thống nhất nhận thức và hành động của các tổ chức, lực lượng và toàn dân về bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới; xây dựng phong trào “Cả nước hướng về biên giới, hải đảo” gắn với thực hiện hiệu quả “Ngày Biên phòng toàn dân”. Đồng thời, tập trung nguồn lực đẩy nhanh các chương trình, dự án đầu tư xây dựng khu vực biên giới, đáp ứng yêu cầu củng cố hệ thống chính trị cơ sở, phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh và đối ngoại trên địa bàn biên giới. Cùng với đó, cần quán triệt, thực hiện tốt chính sách đối ngoại của Đảng, đa dạng hóa, đa phương hóa các hình thức hợp tác của các cấp, các ngành; làm tốt công tác đối ngoại quốc phòng, biên phòng, đối ngoại nhân dân hai bên biên giới; giải quyết thỏa đáng những tồn tại trong quan hệ biên giới với từng nước và các vấn đề về biên giới mới nảy sinh. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, các văn bản quy phạm pháp luật về biên giới và bảo vệ biên giới; nâng cao năng lực quản lý, điều hành của Nhà nước, sự phối hợp chặt chẽ của các ngành, các lực lượng từ Trung ương đến địa phương trong thực hiện Chiến lược.
Sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia là “của dân, do dân, vì dân”. Vì thế, dựa vào dân, lấy dân làm gốc, nhân dân là chủ thể, phải làm cho “mỗi người dân biên giới là cột mốc sống” vừa là quan điểm, vừa là nguyên tắc, phương châm chỉ đạo của Đảng ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Dễ mười lần không dân cũng chịu, khó trăm lần dân liệu cũng xong”1. Để phát huy sức mạnh của nhân dân, Bộ đội Biên phòng phải phối hợp, tham mưu, xây dựng đồng bộ các giải pháp thực hiện tốt công tác vận động quần chúng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thời gian qua, Bộ đội Biên phòng đã chủ trì, phối hợp với các ban, bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương tổ chức nhiều phong trào, chương trình, mô hình vì nhân dân biên giới2 được cấp ủy, chính quyền và nhân dân các địa phương, nhất là địa phương khu vực biên giới nhiệt tình ủng hộ. Qua đó, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, Quân đội và Bộ đội Biên phòng, xây dựng “thế trận lòng dân”, thế trận biên phòng toàn dân trong thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc, nhân dân tích cực tham gia xây dựng, quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh, biên giới quốc gia. Phát huy kết quả đã đạt được, Bộ đội Biên phòng cần chủ động nghiên cứu, xây dựng nội dung, giải pháp, hình thức thực hiện công tác vận động quần chúng sát với thực tế, mang lại hiệu quả hơn nữa. Theo đó, cán bộ, chiến sỹ Biên phòng phải thường xuyên bám sát địa bàn, “cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng dân tộc”, “nói cho đồng bào hiểu, làm cho đồng bào tin”, “thực tâm, thực chất”, tích cực tham gia củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị ở cơ sở; phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, tạo điểm tựa vững chắc cho nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia.
Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, Bộ đội Biên phòng tập trung xây dựng lực lượng theo hướng: Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, lấy xây dựng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức làm cơ sở, nền tảng để xây dựng các nhân tố khác. Quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm Đề án “Tổ chức lực lượng Bộ đội Biên phòng giai đoạn 2017 - 2021 và những năm tiếp theo” và Đề án “Quy hoạch hệ thống đồn, trạm biên phòng đến năm 2021 và những năm tiếp theo”. Đồng thời, tham mưu với Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng các giải pháp phù hợp để ổn định biên chế, tổ chức và đầu tư phương tiện, trang bị tiên tiến, hiện đại, đảm bảo lực lượng Biên phòng: Tinh, gọn, mạnh, cơ động, thực hiện nhiệm vụ có hiệu lực, hiệu quả. Cán bộ, chiến sỹ Biên phòng phải nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức toàn diện, chuyên sâu; ý thức tổ chức kỷ luật và thể lực cao; trình độ chuyên môn, năng lực, phong cách công tác tốt. Bên cạnh đó, phối hợp với các cơ quan chức năng tham mưu với Đảng, Nhà nước những giải pháp cải thiện chế độ, chính sách đối với cán bộ, chiến sĩ và người dân biên giới, nhất là chính sách hậu phương Quân đội, nhằm thu hút gia đình cán bộ, chiến sĩ Biên phòng lên sinh sống ở khu vực biên giới; kịp thời động viên, cổ vũ nhân dân vùng biên bám trụ, quy hoạch, đưa dân ra biên giới, thiết lập những “cột mốc sống” bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.
Thiếu tướng Đỗ Danh Vượng, Chính ủy Bộ đội Biên phòng
Theo Tạp chí Quốc phòng toàn dân
Xuân Đức (st)
1. Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 12, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 212.
2. Các phong trào: “Ngày Biên phòng toàn dân”; “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia”, “Bộ đội Biên phòng chung sức xây dựng nông thôn mới và tham gia xóa đói giảm nghèo khu vực biên giới”, v.v. Các mô hình: “Cán bộ biên phòng tăng cường xã”, “Thầy thuốc quân hàm xanh”, “Kết nghĩa hai bên biên giới”, “Xây dựng đồn - trạm hữu nghị, biên giới bình yên”, “Điểm sáng văn hóa vùng biên”, “Hãy làm sạch biển”, v.v. Các chương trình: “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản”, “Mái ấm và bò giống cho người nghèo nơi biên giới, hải đảo”, “Giao lưu biên giới và biên cương thắm tình hữu nghị”, “Bảo tồn và phát triển các dân tộc thiểu số”, v.v.
