Công tác đảng, công tác chính trị là hoạt động lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, nguyên tắc cơ bản xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Vì vậy, đổi mới tư duy và hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong thực hiện Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự vấn đề hết sức quan trọng và cấp thiết.
Chiến lược Quốc phòng là chiến lược phòng thủ quốc gia, bảo vệ đất nước, sẵn sàng chống chiến tranh xâm lược; mang tính chất hòa bình, tự vệ, bằng sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh của thời đại. Trong đó, đường lối chính trị đúng đắn là nhân tố quyết định, sức mạnh quốc phòng là then chốt, sức mạnh quân sự là đặc trưng, trực tiếp là sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang, nòng cốt là Quân đội nhân dân; kết hợp sức mạnh bên ngoài, đối tác chiến lược và đối tác toàn diện tạo thế để bảo vệ Tổ quốc, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, do Nhà nước quản lý, điều hành, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương làm tham mưu và tổ chức thực hiện.
Hiện nay, việc xác định rõ đối tượng, đối tác là yếu tố hết sức quan trọng để bảo vệ Tổ quốc cũng như thúc đẩy hợp tác, đấu tranh quốc phòng, xây dựng và phát triển đất nước. Do đó, công tác đảng, công tác chính trị phải nhận thức đúng đắn và dự báo chính xác các đối tượng quốc phòng cả bên trong và bên ngoài; chỉ rõ tính chất, đặc thù của đối tượng, làm cơ sở để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân nhận biết đấu tranh; không để đất nước bị động, bất ngờ về chiến lược, giữ vững ổn định chính trị - xã hội; ngăn chặn hiệu quả các nguy cơ chiến tranh và xung đột vũ trang; xử lý thắng lợi các tình huống quốc phòng, sẵn sàng đánh thắng mọi hình thái chiến tranh xâm lược. Cùng với đó, Chiến lược Quốc phòng còn xác định phương hướng xây dựng Quân đội hiện đại, ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ; xác định rõ các quan điểm chỉ đạo của Đảng về tổ chức thực hiện các chiến lược. Khẳng định sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng “thế trận lòng dân” là nhân tố quyết định thắng lợi; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên, bảo đảm lợi ích quốc gia - dân tộc là tối thượng.
Chiến lược Quân sự là nghệ thuật sử dụng sức mạnh Nhà nước trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, bộ phận chủ đạo của nghệ thuật quân sự; chỉ đạo nghệ thuật chiến dịch và chiến thuật; là tổng thể phương châm, chính sách và mưu lược được hoạch định trên nền tảng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với nền an ninh nhân dân và thế trận an ninh nhân dân, nhằm ngăn ngừa, sẵn sàng tiến hành chiến tranh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa giành thắng lợi.
Trên cơ sở dự báo đối tượng tác chiến, Chiến lược Quân sự đề ra tư tưởng chỉ đạo, xác định mục tiêu, nguyên tắc, phương thức tiến hành chiến tranh, phương thức tác chiến chiến lược; xây dựng thế trận; tổ chức, sử dụng lực lượng chiến lược, vận dụng các loại hình tác chiến, các biện pháp chiến lược trong đấu tranh vũ trang và chiến tranh; kết hợp chặt chẽ đấu tranh quân sự với các hình thức đấu tranh khác, chú trọng hình thức tác chiến mới, như: tác chiến không gian mạng và tác chiến tiến công tổng hợp.
Để công tác đảng, công tác chính trị thực sự là “linh hồn, mạch sống” của Quân đội, đổi mới tư duy, phát huy hiệu quả hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong triển khai và thực hiện Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự, góp phần tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội, thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao trong điều kiện mới, cần phải thực hiện tốt một số nội dung chính sau đây:
Một là, công tác đảng, công tác chính trị phải quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, hướng dẫn và chỉ đạo của Tổng cục Chính trị trong thực hiện Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự.
Trước hết, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị phải làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội nhận thức rõ về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc, mục tiêu, phương thức bảo vệ Tổ quốc của Đảng; mục tiêu hàng đầu, mục tiêu quan trọng, phương châm, nhiệm vụ của Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự. Đặc biệt, tư duy về đối tượng, đối tác có bước phát triển mang tính đột phá. Do đó, chúng ta phải có cách nhìn biện chứng chuyển từ tư duy “bạn, thù” sang tư duy “đối tác, đối tượng” trên cơ sở lợi ích quốc gia - dân tộc; thấy rõ sự đan xen, chuyển hóa giữa đối tượng, đối tác; lấy đối tác làm cơ sở để thiết lập quan hệ quốc tế rộng rãi; đồng thời, đấu tranh với đối tượng. Đây là nội dung căn bản nhất trong Chiến lược bảo vệ Tổ quốc mà Nghị quyết Hội nghị lần thứ Tám, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI), ngày 25-10-2013 đã khẳng định.
Vì vậy, công tác đảng, công tác chính trị phải quán triệt thật tốt các quan điểm, nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, hướng dẫn và chỉ đạo của Tổng cục Chính trị trong thực hiện Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự; tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng, nhất là vai trò của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp; duy trì nghiêm các chế độ, nền nếp, thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức, nâng cao hiệu quả hoạt động công tác đảng, công tác chính trị. Vận dụng đúng đắn quan điểm của Đảng về đối tượng, đối tác để có phương pháp tiến hành hoạt động công tác đảng, công tác chính trị đạt kết quả tốt, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, ý thức, trách nhiệm, biến quyết tâm thành hành động cách mạng. Chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch, bổ sung, điều chỉnh tổ chức, biên chế, vũ khí, trang bị, huấn luyện, giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, phát triển công nghiệp quốc phòng, v.v. Qua đó, góp phần rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm chất, đạo đức, nhân cách của người quân nhân cách mạng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ về mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Hai là, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị; kịp thời, chủ động làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền, định hướng tư tưởng, dư luận cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trước những vấn đề mới, phức tạp, nhạy cảm.
Trong bối cảnh thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, thay đổi nhanh chóng và tiềm ẩn những nhân tố khó lường, nguy cơ mất ổn định vẫn hiện hữu cả từ bên trong và bên ngoài, nếu không giải quyết kịp thời, hiệu quả sẽ đe dọa trực tiếp đến sự an nguy của đất nước và chế độ xã hội chủ nghĩa của nước ta. Do vậy, công tác đảng, công tác chính trị, trực tiếp là công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng phải triển khai toàn diện và đồng bộ; tập trung giáo dục, quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm, tư tưởng mới về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc của Đảng, những nội dung cơ bản của Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự; xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức; chủ động thông tin tuyên truyền, định hướng tư tưởng, dư luận trước những vấn đề mới, phức tạp; tăng cường bản chất giai cấp công nhân, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội để không chỉ đánh thắng chiến tranh xâm lược của địch, mà còn ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, xung đột.
Trước những vấn đề nhạy cảm, chúng ta cần hết sức bình tĩnh, kiên trì, kiên quyết đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa,… giải quyết bất đồng, tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế và các cơ chế, quy tắc ứng xử của khu vực1. Do đó, Quân đội phải không ngừng đổi mới tư duy, nâng cao chất lượng chính trị, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu trong mọi tình huống; chủ động nắm chắc tình hình, xử lý tốt những vấn đề thực tiễn đặt ra; sẵn sàng ứng phó kịp thời, hiệu quả các mối đe dọa an ninh truyền thống và phi truyền thống. Chủ động làm thất bại mọi âm mưu, hành động chống phá của các thế lực thù địch.
Ba là, bám sát đường lối quân sự của Đảng, không ngừng nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ về mối quan hệ giữa Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự để tiến hành công tác đảng, công tác chính trị đạt hiệu quả cao.
Sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc là của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, trong đó Đảng định ra đường lối để thực hiện. Đường lối quân sự của Đảng là một trong những cơ sở quan trọng nhất hình thành Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự. Đường lối quân sự gồm nhiều nội dung, trong đó có ba nội dung cơ bản hợp thành, đó là: Xây dựng nền quốc phòng toàn dân; xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân và tiến hành chiến tranh nhân dân. Vì vậy, phải tăng cường tiềm lực quốc phòng, củng cố thế trận quốc phòng; xây dựng nền quốc phòng toàn dân, toàn diện, độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường và ngày càng hiện đại.
Chiến lược Quốc phòng và Chiến lược Quân sự có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: Chiến lược Quân sự là cụ thể hóa nội dung cốt lõi của Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quốc phòng là “văn kiện” thể chế hóa các quan điểm quốc phòng của Đảng, để Đảng, Nhà nước lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành công cuộc phòng thủ đất nước, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, đấu tranh quốc phòng, ngăn chặn và đẩy lùi các nguy cơ chiến tranh, đánh bại mọi âm mưu, thủ đoạn và hành động phá hoại hòng lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta của các thế lực thù địch.
Công tác đảng, công tác chính trị phải làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân hiểu rõ, nắm vững đường lối quân sự của Đảng; qua đó, tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Đảng, Nhà nước quản lý chặt chẽ mọi hoạt động trong lĩnh vực quốc phòng, quân sự. Nhận thức rõ mối quan hệ biện chứng giữa Chiến lược Quốc phòng và Chiến lược Quân sự. Chiến lược Quốc phòng tối ưu nhất là giữ cho đất nước không phải tiến hành chiến tranh, nên cần phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc trên mọi lĩnh vực. Chiến lược Quân sự là tổng thể các hoạt động của Quân đội sử dụng trong một cuộc chiến tranh, bao gồm một hệ thống các biện pháp quân sự chung nhất cho Quân đội tác chiến, sử dụng có hiệu quả sức mạnh quân sự trong chiến tranh. Thời bình, Chiến lược Quốc phòng tiến hành đấu tranh quốc phòng, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc bằng biện pháp phi vũ trang là chính; còn Chiến lược Quân sự giữ vị trí làm chỗ dựa, hậu thuẫn cho các hình thức đấu tranh khác. Chiến lược Quốc phòng chỉ đạo xây dựng Chiến lược Quân sự, xây dựng lực lượng vũ trang, phát triển khoa học, nghệ thuật quân sự. Khi chiến tranh xảy ra, Chiến lược Quân sự sẽ giữ vai trò chủ đạo để thực hiện phương thức đấu tranh vũ trang là chủ yếu. Lúc này, Chiến lược Quân sự là nòng cốt của Chiến lược Quốc phòng, nhưng không đồng nhất với Chiến lược Quốc phòng mà có ý nghĩa răn đe, ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ và đánh bại chiến tranh xâm lược của địch; bám trụ, bám dân để chiến đấu, bảo vệ nhân dân, bảo vệ Tổ quốc; chủ động, tích cực đấu tranh trên tất cả lĩnh vực; kết hợp đấu tranh vũ trang và phi vũ trang. Trong mọi tình huống, phải kiên quyết giữ vững sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước; có đối sách phù hợp với từng đối tượng, từng tình huống.
Bốn là, nâng cao chất lượng công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho các đối tượng, phát quy vai trò của cơ quan quân sự địa phương trong tham mưu cho cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự, gắn phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh, xây dựng khu vực phòng thủ ngày càng vững chắc.
Hoạt động công tác đảng, công tác chính trị phải tạo ra nhân tố chính trị - tinh thần vững mạnh, làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh và khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang địa phương; xây dựng lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ, tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ. Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị, địa phương xây dựng kế hoạch và làm tốt công tác giáo dục, bồi dưỡng nâng cao nhận thức chính trị, tư tưởng cho các đối tượng. Đồng thời, tổ chức nghiêm túc các đợt học tập, quán triệt, triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và nghị quyết của cấp ủy các cấp về công tác quốc phòng, quân sự địa phương; về Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự, trong đó tập trung thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Nghị quyết 28-NQ/TW, ngày 22-9-2008 của Bộ Chính trị (khóa X), Nghị định 152/2007/NĐ-CP và Nghị định 02/2016/NĐ-CP của Chính phủ về xây dựng khu vực phòng thủ và các quy định của Pháp lệnh bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự.
Bản chất nền quốc phòng Việt Nam là nền quốc phòng toàn dân “của dân, vì dân và do dân” và mang tính chất hòa bình, tự vệ. Tuy nhiên, sức mạnh quốc phòng phụ thuộc rất lớn vào tính chất, mức độ hiện đại của nền quốc phòng. Một nền quốc phòng mạnh là một nền quốc phòng hiện đại, nhưng không phải bất kỳ nền quốc phòng hiện đại nào cũng trở thành nền quốc phòng mạnh. Vì thế, xây dựng nền quốc phòng ngày càng hiện đại phải trên cơ sở tổng hợp của nhiều yếu tố “phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị, tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế”2, tăng cường nguồn lực cho quốc phòng, kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng theo hướng lưỡng dụng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đây là một trong những nhân tố tạo nên “sức mạnh mềm”, đòi hỏi công tác đảng, công tác chính trị cũng phải đi sâu vào từng lĩnh vực để xây dựng một nền quốc phòng toàn dân thực sự vững mạnh.
Tiếp tục bổ sung vào chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh trong các nhà trường và toàn xã hội những nội dung, mức độ phù hợp từng đối tượng. Các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện kiên quyết, nghiêm túc các chương trình, kế hoạch hành động của mình. Thường xuyên kiểm tra, giám sát, báo cáo kịp thời, quyết tâm chính trị cao, tổ chức chặt chẽ và có phương pháp khoa học là cơ sở để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện tốt Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự, góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Năm là, công tác đảng, công tác chính trị tích cực, chủ động tuyên truyền và đẩy mạnh hoạt động đối ngoại quốc phòng, hợp tác quốc tế về quốc phòng, tổ các thực hiện đúng đắn, linh hoạt, sáng tạo đường lối đối ngoại của Đảng, vừa hợp tác vừa đấu tranh, tránh xung đột, đối đầu, bị cô lập hay lệ thuộc.
Hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng có vai trò rất quan trọng đối với sự nghiệp củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc và là kế sách bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa bằng biện pháp hòa bình. Vì vậy, công tác đảng, công tác chính trị phải nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền chủ trương hội nhập quốc tế về quốc phòng, chính sách quốc phòng cho cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân; đồng thời, đẩy mạnh công tác thông tin đối ngoại quốc phòng với các đối tác và cộng đồng quốc tế. Quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, trước hết là Nghị quyết 22-NQ/TW, ngày 10-4-2013 của Bộ Chính trị “Về hội nhập quốc tế”; Nghị quyết 806-NQ/QUTW, ngày 31-12-2013 của Quân ủy Trung ương về “Hội nhập quốc tế và đối ngoại về quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo” và để thích ứng với cục diện mới, đòi hỏi chúng ta phải thực hiện chính sách “ngoại giao cân bằng”, đan xen quan hệ với các nước lớn, không lệ thuộc vào bất kỳ nước nào; đưa công tác đối ngoại quốc phòng đã xác lập đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả. Tích cực xây dựng lòng tin chiến lược, tăng cường hợp tác quốc phòng song phương, đa phương với các nước nhằm giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước, không ngừng tăng cường, củng cố quốc phòng, hoạt động phòng thủ, giành và giữ quyền chủ động, bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa, không để bị động bất ngờ trong mọi tình huống.
Trong quan hệ đối ngoại quốc phòng phải kiên định về mục tiêu, nguyên tắc về chiến lược, hết sức mềm dẻo, linh hoạt về sách lược, đúng phương châm “dĩ bất biến ứng vạn biến”, xử lý đúng đắn, sáng tạo các mối quan hệ, các tình huống quốc phòng, thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Lãnh đạo tốt việc kết hợp chặt chẽ nội dung hợp tác giữa công tác đảng, công tác chính trị với hợp tác về trang bị kỹ thuật quân sự, thương mại quân sự,… (nhất là khi Việt Nam tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương); chủ động ngăn ngừa và giảm thiểu tác động tiêu cực của quá trình hội nhập quốc tế đến các hoạt động quốc phòng, quân sự để thực hiện tốt mục tiêu Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự.
Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục đối với cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam đang thực hiện nhiệm vụ tham gia các cơ chế hợp tác quốc phòng đa phương với các hoạt động như diễn tập về an ninh phi truyền thống và các hoạt động khác để phòng ngừa xung đột và tăng khả năng đối phó với các thách thức đang nổi lên; tích cực tham gia tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn, cứu trợ thảm họa thiên tai; tham gia Phái bộ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc; đẩy mạnh các hoạt động hợp tác, giao lưu quốc phòng giữa các quân khu giáp biên giới, Hải quân, Biên phòng, Cảnh sát biển Việt Nam với các nước láng giềng, bạn bè, góp phần xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, nâng cao vị thế, uy tín của Quân đội và đất nước trên trường quốc tế.
Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực và trong nước có nhiều thay đổi, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc được bổ sung và có bước phát triển; do đó, đổi mới tư duy và nâng cao hiệu quả hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, quân sự nói chung, triển khai thực hiện Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự nói riêng là quy luật, một yêu cầu khách quan trong xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.
Thiếu tướng, TS. Đặng Quang Minh,
Phụ trách Viện trưởng Viện Chiến lược Quốc phòng
Theo Tạp chí Quốc phòng toàn dân điện tử
Đức Lâm (st)
___________
1. ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, H. 2016, tr.148, 154.
2. Sđd, tr. 148
