Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư hiện nay, internet, mạng xã hội (MXH), với đặc điểm về tính mở, phạm vi tương tác đa chiều, không giới hạn về không gian, tích hợp nhiều tính năng đa phương tiện, nguồn tin phong phú, đa dạng,… đã trở thành nhu cầu thiết yếu trong đời sống con người; tác động trực tiếp và mạnh mẽ làm thay đổi nhận thức, hành vi của mỗi cá nhân nói riêng, đến sự ổn định và phát triển của xã hội nói chung. Việt Nam là quốc gia nằm trong nhóm nước có tốc độ tăng trưởng internet, MXH nhanh nhất thế giới. Theo số liệu thống kê đến tháng 01-2020, trong số 96,9 triệu dân cả nước có 68,17 triệu người (chiếm 70% dân số) dùng internet, cao thứ 12 trên thế giới và thứ 6 châu Á; 65 triệu người (chiếm 67% dân số) dùng MXH, chủ yếu là Facebook (đứng thứ 7 trong số 10 quốc gia sử dụng Facebook nhiều nhất) và là một trong 10 nước có số người dùng Youtube cao nhất thế giới. Trong đó, 94% người dùng internet hằng ngày là sinh viên, trí thức trẻ, thanh niên; sĩ quan trẻ, chiến sĩ trong quân đội cũng chiếm tỷ lệ khá cao trong việc sử dụng internet, MXH hàng ngày.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực mang lại thì MXH cũng tác động tiêu cực đến sĩ quan trẻ và chiến sĩ. Nhiều MXH tung tin không chính xác, giật tít gây sốc, câu like, đưa tin sai sự thật, thậm chí bịa đặt, đang từng ngày, từng giờ tác động vào tâm tư, tình cảm của bộ đội, nhất là những người có trình độ nhận thức, bản lĩnh chính trị, kinh nghiệm sống còn hạn chế, dẫn đến cái nhìn phiến diện, vội thể hiện quan điểm cá nhân một cách tùy tiện, thiếu căn cứ khoa học… . Thực tế trong những năm vừa qua đã có một số sĩ quan trẻ, hạ sĩ quan, chiến sĩ sử dụng internet, MXH để chơi cá độ bóng đá, chơi game, vay nặng lãi..., dẫn tới hậu quả rất nặng nề, đơn vị và gia đình phải phối hợp giải quyết trong một thời gian dài. Mặt khác, cán bộ, chiến sĩ tùy tiện sử dụng MXH không đúng quy định dẫn tới việc bị rò rỉ các bí mật quân sự; dễ bị các thế lực thù địch tuyên truyền, lôi kéo, lợi dụng....
Trước tình hình đó, đòi hỏi cấp ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp và cơ quan chính trị trong các đơn vị cần làm tốt một số giải pháp nhằm quản lý chặt chẽ tư tưởng bộ đội trước tác động của không gian mạng như sau:
Một là, thường xuyên làm tốt công tác giáo dục, định hướng tư tưởng và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền cho cán bộ, chiến sĩ, trong đó hết sức chú trọng quan tâm đến đội ngũ sĩ quan, chiến sĩ trẻ.
Tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị khóa XII về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tường của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; Chỉ thị số 47/CT-CT ngày 08/01/2016 của Tổng cục Chính trị về tổ chức lực lượng đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị trên không gian mạng trong Quân đội; Chỉ thị số 847/NQ-QUTW ngày 28/12/2021 của Quân uỷ Trung ương về tiếp tục phát huy phẩm chất “Bộ độ Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới và các văn bản chỉ đạo của Trung ương, Quân đội, cấp uỷ, chỉ huy đơn vị phù hợp với tình hình của từng cơ quan, đơn vị.
Duy trì có nền nếp giáo dục, định hướng tư tưởng sẽ giúp bộ đội nhận thức đúng được những chuẩn giá trị về chính trị - xã hội, đạo đức, phong cách người chiến sĩ trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Trên cơ sở đó, định hướng cho bộ đội tìm kiếm, lựa chọn nội dung trên MXH phù hợp với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, nhiệm vụ Quân đội. Từ đó trau dồi lòng yêu nước, yêu chế độ, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; có tình yêu quê hương, đất nước, gắn bó mật thiết với nhân dân; sống có trách nhiệm với đồng chí, đồng đội, tích cực tham gia vào các hoạt động chung của đơn vị, quan tâm đến các sự kiện chính trị, xã hội của đất nước; ra sức học tập, rèn luyện, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Tổ chức tốt công tác tuyên truyền miệng và hoạt động báo cáo viên, coi đây là kênh thông tin quan trọng nhất, kịp thời nhất nhằm định hướng tư tưởng cho bộ đội. Hằng tuần, tháng duy trì tốt chế độ nói chuyện thời sự, thông báo chính trị, trực tiếp cung cấp thông tin có định hướng theo đúng quan điểm của Đảng, Nhà nước; Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Tổng cục Chính trị. Đặc biệt, trước các vấn đề nhạy cảm về chính trị, đối ngoại, an ninh, quốc phòng, những vấn đề nóng của tình hình thế giới, Biển Đông, các hoạt động quan trọng của lãnh đạo Đảng và Nhà nước,... cần nhanh chóng triển khai cho báo cáo viên thông tin, định hướng kịp thời, góp phần ổn định tình hình, thống nhất về nhận thức. Tổ chức nhiều nội dung, hình thức tuyên truyền, giáo dục phong phú gắn với phê phán, phản bác luận điệu sai trái bằng những lý lẽ sắc sảo, khoa học, khách quan, thực tế, có sức thuyết phục cao. Tăng cường công tác thông tin, truyền tuyền, kịp thời giải đáp thông tin từ nội bộ, cơ sở, tạo dư luận rộng rãi phản bác quan điểm sai trái, thù địch. Đồng thời, chỉ đạo và tổ chức lực lượng nòng cốt, chuyên sâu đấu tranh trực tiếp vào các trang mạng để chia sẻ thông tin chính thống, đăng tải bài viết, comment vạch trần quan điểm sai trái, thù địch, trên không gian mạng để người đọc nhận thức đầy đủ và đúng đắn.
Hai là, chủ động, tích cực, kịp thời nắm bắt được đầy đủ, chính xác diễn biến tư tưởng của bộ đội; đặc biệt chú trọng nắm bắt toàn diện tư tưởng bộ độị trước tình hình nhạy cảm trong xã hội và đơn vị .
Để tiến hành công tác tư tưởng đạt hiệu quả cao, vấn đề đầu tiên và khó khăn nhất là làm sao phải nắm bắt được tư tưởng của bộ đội trước tác động nhiều chiều của không gian mạng. Bởi vì, có nắm bắt được mới dự báo, đánh giá, xử lý, giải quyết tình hình một cách chủ động, ngăn ngừa những tình huống bất trắc xảy ra, khắc phục những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và kịp thời đấu tranh với các hoạt động chống phá Quân đội của các thế lực thù địch. Kinh nghiệm quá trình quản lý hạ sĩ quan, chiến sĩ trong những năm vừa qua, có những chiến sĩ học tập, rèn luyện rất tốt, nhưng trước tác động của MXH, của bạn bè đã bị xa ngã, rơi vào tình cảnh nợ nần chồng chất; bê tha, thoái hoá, biến chất, dẫn tới bị thi hành kỷ luật; cá biệt có người bị tước quân tịch…. Do đó, việc chủ động nắm bắt tình hình tư tưởng của bộ đội ngay từ cơ sở, từ tiểu đội, đại đội là hết sức cần thiết. Cấp ủy, chính trị viên và người chỉ huy đại đội, tiểu đoàn một mặt thường xuyên phát huy tốt trách nhiệm bám nắm bộ đội; mặt khác có biện pháp phù hợp để phát huy sức mạnh tổng hợp trong nắm bắt tư tưởng của đội ngũ đảng viên, cán bộ đoàn, của những cán bộ, hạ sĩ quan, chiến sĩ cốt cán...
Hoạt động tuyên truyền, giáo dục cần kết hợp chặt chẽ việc nắm bắt tư tưởng, giáo dục nâng cao nhận thức với thực hiện các phong trào thi đua, các cuộc vận động và xây dựng môi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh để nắm bắt, quản lý, định hướng tư tưởng học viên. Cơ quan chính trị cần theo sát các hoạt động của các đơn vị để kịp thời phát hiện những việc làm hay, có hiệu quả; đồng thời rút kinh nghiệm ngay những việc làm chưa tốt, kém hiểu quả; không chờ đến hội nghị sơ kết, tổng kết, khi đó mất tính thời sự của công tác tư tưởng.
Ba là, tích cực xây dựng môi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh tại cơ quan, đơn vị, tạo bầu không khí vui tươi, phấn khởi để bộ đội hăng say công tác và cống hiến.
Phát huy có hiệu quả các thiết chế văn hóa ở đơn vị thông qua việc tổ chức tốt các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể thao, vui chơi giải trí, nhất là trong ngày nghỉ, giờ nghỉ, tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích góp phần ngăn chặn sự xâm nhập của các loại văn hóa phẩm và thông tin xấu độc thẩm thấu vào đơn vị. Trong đó chú trọng duy trì nền nếp và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các Câu lạc bộ, phòng Hồ Chí Minh đã được xây dựng tại các đơn vị cơ sở. Thực hiện có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”. Phát huy không gian văn hóa, lịch sử Tượng đài Hồ Chí Minh, phòng truyền thống… trong đơn vị để giáo dục, động viên bộ đội tiếp tục giữ vững, phát huy truyền thống của quân đội, đơn vị trong tình hình mới. Đồng thời, trong công tác tuyên truyền, giáo dục cần nắm vững phương châm lấy “xây” để “chống” lấy “cái đẹp, dẹp cái xấu”, cổ vũ mạnh mẽ các nhân tố tích cực, lấy cái tích cực, cái tốt đẩy lùi cái tiêu cực, cái xấu. Lấy xây dựng nội bộ trong sạch, vững mạnh là nhân tố quyết định; phòng ngừa những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; khắc phục tình trạng thụ động, chủ quan, lơ là mất cảnh giác.
Bốn là, quản lý tốt hoạt động khai thác, sử dụng mạng internet, điện thoại cá nhân, máy tính bảng của bộ đội trong từng cơ quan, đơn vị.
Sử dụng điện thoại di động, internet là nhu cầu thường xuyên của sĩ quan trẻ và hại sĩ quan, chiến sĩ. Tuy nhiên, trong thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự, chiến sĩ phải chấp hành triệt để, nghiêm túc các quy định của quân đội và đơn vị về sử dung điện thoại, máy tính bảng và hoạt động khai thác internet. Xuất phát từ đặc điểm đó, các đơn vị trực tiếp quản lý chiến sĩ, một mặt phải thường xuyên làm tốt công tác quán triệt, giáo dục để mỗi chiến sĩ đều tự giác chấp hành tốt các quy định; mặt khác phải tổ chức chặt chẽ, chu đáo, an toàn để chiến sĩ sử dụng điện thoại di động, máy tính bảng và sử dụng khai thác internet có hiệu quả, đúng mục đích. Thường xuyên chăm lo, kiểm tra thiết bị, đường truyền internet đối với các thiết bị lắp đặt tại phòng Hồ Chí Minh, để mỗi người khi đến phòng Hồ Chí Minh, được truy cập internet đều cảm thấy thoải mái, không bị ép buộc, theo dõi, quản lý....
Song song với những công việc trên, các đơn vị cần thường xuyên làm tốt việc phổ biến kiến thức và các quy định của quân đội về sử dụng internet và tham gia MXH trong đơn vị. Phổ biến các quy định về việc cung cấp, khai thác, sử dụng thông tin, tránh để lộ, lọt thông tin quân sự, tài liệu mật. Cùng với đó, cần duy trì và chấp hành nghiêm kỷ luật trong quản lý, sử dụng khai thác mạng internet, bảo vệ bí mật của Quân đội, của Đảng và Nhà nước. Tăng cường quản lý cán bộ, chiến sĩ khi sử dụng các phương tiện máy tính, điện thoại thông minh có kết nối mạng internet, tham gia MXH theo đúng quy định của Quân đội và Luật An toàn thông tin mạng, Luật An ninh mạng. Quản lý các hoạt động cung cấp và sử dụng thông tin điện tử trên internet theo đúng các quy định của pháp luật về công nghệ thông tin, báo chí, xuất bản, bảo vệ bí mật Nhà nước và các quy định quản lý thông tin điện tử trên internet. Khai thác tốt các máy tính ảo tại đơn vị, chủ động “phủ xanh” thông tin, không để “khoảng trống” thông tin trên mạng internet. Tận dụng không gian mạng internet để truyền bá quan điểm đúng, thông tin trung thực, khách quan, kịp thời, chính xác cho bộ đội. Đồng thời, thông qua hệ thống Blogger để tổ chức đấu tranh trực diện với quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng theo phương châm: “chủ động, kiên quyết, nhạy bén, kịp thời, liên tục, triệt để”.
Năm là, phát huy vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì, cán bộ quản lý trực tiếp hạ sĩ quan, chiến sĩ.
Mỗi cán bộ, đảng viên phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm “nói đi đôi với làm”, phẩm chất, đạo đức, lối sống và sự gương mẫu, theo phương châm: trên trước dưới sau, “cán bộ là tấm gương mẫu mực cho chiến sĩ noi theo”. Trong đó, phải hết sức giữ gìn việc chấp hành tốt các quy định về sử dụng internet và MXH. Thực hiện lời nói đi đôi với việc làm. Thường xuyên bám sát học viên; kiểm tra, nắm chắc tình hình tdiễn biến tư tưởng, kịp thời phát hiện và giải quyết tốt các mâu thuẫn, những băn khoăn, vướng mắc nảy sinh. Khi phát hiện những diễn biến, tình huống xấu trong tư tưởng của bộ đội cần được báo cáo kịp thời với cấp có thẩm quyền để thống nhất biện pháp khắc phục, giải quyết. Trong công tác nắm bắt và xử lý các tình huống về tư tưởng, tuyệt đối không để bị động, bất ngờ; để xảy ra hậu quả mới tìm cách khắc phục....Đặc biệt, trong tình hình hiện nay, các thế lực thù địch, phản động đang ra sức triệt để lợi dung MXH, môi trường internet để chống phá Đảng, Nhà nước và Quân đội. Nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Quân đội và Học viện là có thật. Việc chống “diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa” Quân đội, trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa là cuộc đấu tranh hết sức quyết liệt, gay gắt, lâu dài và vô cùng phức tạp, đòi hỏi sự kiên trì, kiên quyết và nêu gương cao của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì các cấp mới góp phần đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch; đồng thời giữ gìn được môi trường trong sạch, lành mạnh trong quân đội.
Nghiên cứu, vận dụng linh hoạt các giải pháp trên để định hướng và quản lý chặt chẽ tư tưởng bộ đội, đặc biệt là đội ngũ sĩ quan trẻ và hạ sĩ quan, chiến sĩ là trách nhiệm của cấp ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị trong các cơ quan, đơn vị. Đây là việc làm vừa mang tính thường xuyên, vừa cấp bách trong tình hình hiện nay. Nhận thức đúng tình hình, sẽ có nhiều giải pháp hiệu quả, tạo sức đề kháng, “hệ miễn dịch” trong mỗi chiến sĩ, góp phần tạo sự thống nhất cao về chính trị, tư tưởng, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội./.
Trung tướng, PGS.TS Đặng Nam Điền
Nguyên Chính ủy BTL Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1- Chỉ thị số 34-CT/BBT, ngày 17/4/2009 của Ban Bí thư (khóa X) về đấu tranh chống âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa;
2- Thông tư số 110/2014/TT-BQP, ngày 22/8/2014 của Bộ Quốc phòng về việc Ban hành Quy chế quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ internet trong Quân đội nhân dân Việt Nam;
3- Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị (khóa XII) về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tường của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch;
4- Chỉ thị số 47/CT-CT ngày 08/01/2016 của Tổng cục Chính trị về tổ chức lực lượng đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị trên không gian mạng trong Quân đội;
5- Đề án đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong Quân đội của Tổng cục Chính trị.
