Năm 2013, sau quá trình chuẩn bị công phu từ triển khai công tác nghiên cứu khoa học, tổ chức hội thảo, lấy ý kiến từ các bộ, ban, ngành của Trung ương và Hà Nội, ý kiến tham gia của các nhà khoa học chuyên ngành…đi tới kết luận: Hai vườn tre bên Lăng Bác được trồng từ năm 1975 có nguồn gốc nguyên sản từ tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An đã hết chu kỳ sinh trưởng, cần phải thay thế, trồng lại. Ban Quản lý Lăng có văn bản trình và đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho phép cải tạo hai vườn tre bên Lăng Bác. Dự án “Cải tạo hai vườn tre bên Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh” đã được triển khai và hoàn thành vào ngày 19/5/2013.
Sau khi tiến hành cắt cây, đánh gốc và thu hồi toàn bộ hơn 2000 cây tre tại vườn tre Lăng Bác, số lượng tre cũ đã được thu hồi và giao cho Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa Sơn do nghệ nhân Nguyễn Văn Trung làm Giám đốc tại làng nghề Phú Vinh, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, Hà Nội để chế tác ra các sản phẩm gắn với hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh và các hoạt động của Người lúc sinh thời.
Gốc tre sau khi thu hồi
Làng nghề Phú Vinh, Phú Nghĩa, Chương Mỹ, Hà Nội là một làng nghề mây tre đan nổi tiếng cả nước. Nét đặc trưng truyền thống trong sản phẩm mây tre đan Phú Vinh là hình dáng tuy đơn giản, mộc mạc nhưng kỹ thuật sản xuất lại rất tinh xảo, đòi hỏi sự công phu của những đôi bàn tay tài hoa, khéo léo. Để sản xuất các sản phẩm mây tre, các nghệ nhân phải thực hiện nhiều bước từ khâu chọn mua, xử lý nguyên liệu đến chế tác sản phẩm. Nếu nguyên liệu là tre thì phải được phơi tái sau đó cho vào bể ngâm hóa chất chống mối mọt trong 10 ngày rồi vớt ra để nghiến mấu, cạo vỏ, dùng giấy giáp đánh bóng và phơi khô. Công đoạn tiếp theo là đưa tre vào lò, dùng rơm, rạ hoặc lá tre để hun lấy mầu. Sau khi hun, tre được đưa ra khỏi lò, để nguội rồi uốn thẳng và chuốt nan tre. Nếu nguyên liệu là mây thì phải trải qua 2 công đoạn trong kỹ thuật chế biến là phơi sấy và chẻ mây. Công đoạn phơi sấy mây phải đúng kỹ thuật nếu không mây sẽ bị đỏ và mất vẻ óng mềm. Sau khi phơi sấy, mây được cắt thành từng đoạn dài 3m, nắn thẳng rồi được chẻ thành các sợi đều nhau để đan. Màu sắc của các sản phẩm mây tre đan rất phong phú, có thể là màu nguyên thủy của mây tre hay được hỗ trợ qua cách pha chế sơn PU.
Các sản phẩm mây tre đan của Phú Vinh có mặt khắp cả nước và được xuất khẩu sang gần 50 nước trên thế giới, được các du khách đến từ Nhật, Mỹ, Đức, Pháp…rất ưa thích. Đặc biệt, việc tặng tranh chân dung đan bằng mây tre cho các nguyên thủ quốc gia của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta khi đi thăm các nước hoặc đón các đoàn tại Việt Nam là một món quà đối ngoại mang ý nghĩa đặc biệt về một nghề thủ công độc đáo, tài hoa của nhân dân ta.
Tham quan làng nghề
Nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa đặc biệt của các sản phẩm mỹ nghệ được làm từ vườn tre Lăng Bác có tác dụng giáo dục truyền thống, tuyên truyền việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Các sản phẩm sẽ được lưu giữ tại Phòng Truyền thống của đơn vị, làm quà tặng cho các địa phương, giới thiệu với đồng bào trong nước và bạn bè quốc tế khi về Lăng viếng Bác.Trung tâm Nghiên cứu Ứng dụng Khoa học Công nghệ và Môi trường (Trung tâm) - Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghiên cứu lựa chọn các mẫu sản phẩm phù hợp, hợp đồng với Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa Sơn chế tác các sản phẩm tranh đan nan tre, đèn bàn tạo dáng từ gốc tre… rất độc đáo và có giá trị thẩm mỹ cao.
Một số sản phẩm của Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa Sơn
Sau 2 năm thực hiện, Trung tâm đã tiếp nhận các sản phẩm mỹ nghệ sản xuất từ tre thu hồi của vườn tre Lăng Bác. Ngày 14/5/2015, Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổ chức Hội nghị Báo cáo kết quả phối hợp trong việc sản xuất, quản lý sử dụng tre thu hồi.
Một số sản phẩm mỹ nghệ từ vườn tre Lăng Bác
Phát biểu tại Hội nghị, đồng chí Nguyễn Văn Cương, Trưởng ban Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá cao công tác phối hợp hiệp đồng giữa Trung tâm và Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa Sơn, sự nhiệt tình, trách nhiệm trong việc chế tác những tác phẩm mỹ nghệ đặc sắc,thể hiện lòng tôn kính Chủ tịch Hồ Chí Minh, đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc; đồng thời đồng chí cũng giao nhiệm vụ cho Trung tâm cùng Văn phòng Ban Quản lý Lăng phối hợp với Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa Sơn nghiên cứu, chế tác các sản phẩm lưu niệm phù hợp có nguồn gốc từ vườn tre Lăng Bác để phục vụ đồng bào khi có dịp về Lăng viếng Bác và tham quan Khu Di tích lịch sử - văn hóa Ba Đình. Cũng tại Hội nghị, thay mặt lãnh đạo Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Nguyễn Văn Cương trao tặng Huy hiệu Bác Hồ cho các nghệ nhân và các cán bộ lâm nghiệp đã tham gia thực hiện nhiệm vụ nêu trên.
Lãnh đạo Ban Quản lý Lăng tặng Huy hiệu Bác Hồ, chụp ảnh lưu niệm cùng đại diện Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa Sơn
Trần Thanh Huyền
