1. Sự ra đời của Ngày Pháp luật Việt Nam
Cùng với việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống trở thành yêu cầu cấp thiết, cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và hiệu quả với nhiều hình thức, biện pháp phù hợp. Ngày Pháp luật Việt Nam là một trong những hình thức, biện pháp triển khai cụ thể nhằm đáp ứng yêu cầu đó. Ngày Pháp luật Việt Nam bắt nguồn từ sáng kiến của địa phương. Xuất phát từ nhu cầu đa dạng hóa các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật các tỉnh: Hà Tây (trước đây), Tiền Giang, Long An đã tổ chức triển khai mô hình này với tính chất là một ngày sinh hoạt pháp luật tập trung để cán bộ, công chức, viên chức, Nhân dân nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật. Từ mô hình này, năm 2010, Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ (nay là Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương) đã hướng dẫn việc nhân rộng trên phạm vi toàn quốc và được đánh giá là một cách làm mới, tích cực, góp phần đa dạng hóa các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật hiện có.
Ngày 20/6/2012, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật. Xuất phát từ vai trò của pháp luật, ý nghĩa của Hiến pháp năm 1946 - Bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa với những giá trị về tư tưởng pháp quyền, quyền lực thuộc về Nhân dân, bảo đảm quyền con người, quyền công dân và thực tiễn triển khai mô hình “Ngày Pháp luật”, kết hợp với tham khảo kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới, Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật đã quy định ngày 09 tháng 11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 8) - Ngày Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hoà thông qua Hiến pháp năm 1946. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội. Cụ thể hóa nội dung này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 28/2013/NĐ-CP ngày 04/4/2013 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật (Nghị định số 28/2013/NĐ-CP), trong đó quy định cụ thể nội dung, hình thức và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong tổ chức triển khai thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam.
2. Mục đích, ý nghĩa của Ngày Pháp luật Việt Nam
- Thượng tôn Hiến pháp và pháp luật: Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, đề cao giá trị của Hiến pháp, pháp luật trong Nhà nước pháp quyền, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội. Với ý nghĩa đó, để hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam, các cơ quan, đơn vị, địa phương tập trung hoàn thành tốt các nhiệm vụ liên quan đến công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật, đồng thời mọi tổ chức, cá nhân nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật, góp phần đưa các quy định của pháp luật đi vào cuộc sống.
- Xây dựng niềm tin, tình cảm, thái độ ứng xử phù hợp với pháp luật, tạo nên sự bền vững của ý thức pháp luật, tạo lập kỷ cương, phép nước góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng, phổ biến, giáo dục pháp luật và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.
Pháp luật của nước ta đảm bảo nguyên tắc công bằng, minh bạch; ghi nhận, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp cho mỗi cá nhân và hài hòa lợi ích trong xã hội. Qua việc tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam xây dựng niềm tin, tình cảm, thái độ, hành vi ứng xử phù hợp với quy định của pháp luật, nâng cao ý thức bảo vệ pháp luật của toàn dân. Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức nhằm đề cao giá trị con người, xây dựng nhân cách, ý thức làm chủ, tôn trọng kỷ cương, tự do trong khuôn khổ pháp luật; coi trọng các giá trị đạo đức tốt đẹp; ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, lòng yêu nước, xây dựng nếp sống văn hoá. Đây chính là yếu tố tạo nên sự bền vững của ý thức pháp luật, kỷ cương, phép nước.
Bên cạnh đó, Nhà nước pháp quyền đòi hỏi một hệ thống pháp luật hoàn thiện. Việc tổ chức Ngày Pháp luật Việt Nam là một trong những điều kiện quan trọng thúc đẩy tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Pháp luật chỉ có thể điều chỉnh tốt nhất hành vi khi được chấp hành một cách tự nguyện, thực sự trở thành nhu cầu tự thân, có ý thức của mỗi người. Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức nhằm nâng cao nhận thức, ý thức pháp luật, tự giác chấp hành Hiến pháp, pháp luật, tích cực tham gia bảo vệ pháp luật; động viên toàn xã hội thi hành pháp luật nghiêm minh.
- Hướng tới xây dựng văn hóa pháp lý trong toàn xã hội
Văn hóa pháp lý được thể hiện hàng ngày ở tất cả các lĩnh vực hoạt động của Nhà nước, cá nhân và xã hội. Để hình thành văn hóa pháp lý cần phải xây dựng lối sống theo pháp luật. Ngày Pháp luật Việt Nam góp phần xây dựng lối sống theo pháp luật, tạo lập thói quen tự giác thực hiện, ứng xử theo pháp luật và nâng cao nhận thức pháp luật của mỗi người.
3. Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tích cực hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam
Cấp ủy, lãnh đạo các cấp trong Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn xác định phổ biến, giáo dục pháp luật là một bộ phận quan trọng của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, là nhiệm vụ của các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo. Do đó, việc hưởng ứng, triển khai thực hiện Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo quy định tại Điều 8 Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật có hiệu lực từ ngày 01/01/2013 được Ban Quản lý Lăng duy trì, triển khai thực hiện nề nếp, nội dung, hình thức tổ chức linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tiễn như: (1) Tự nghiên cứu sách, báo, tài liệu tại tủ sách pháp luật; tiến hành củng cố tủ sách đã có; tại các phòng, ban bố trí đặt tủ sách ở vị trí thuận tiện cho công tác lưu giữ, tra cứu và sử dụng; (2) Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật; các Hội nghị phổ biến, quán triệt văn bản luật có mời báo cáo viên các Bộ, ngành tham gia giới thiệu về nội dung pháp luật; (3) Tổng hợp tin, bài, thông báo các văn bản, chính sách mới trên Trang tin điện tử Ban Quản lý Lăng; sao in, cấp phát tài liệu, sách, đĩa tuyên truyền; (4) Lồng ghép với sinh hoạt ngày Đảng của các chi bộ gắn với hình thức “Mỗi ngày một điều luật”; lên lớp tập trung học tập, quán triệt các chuyên đề Nghị quyết Đại hội đảng các cấp; thông báo chính trị, thời sự; thông qua các buổi sinh hoạt thường xuyên và chương trình, hành động, phong trào thi đua của các tổ chức quần chúng; phổ biến, quán triệt thông qua các cuộc họp giao ban, giao nhiệm vụ; trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao; (5) Tuyên truyền, cổ động trực quan về “Ngày Pháp luật” qua hệ thống pano, áp phích, băng rôn, màn hình LED.... và các hình thức phù hợp khác.
Sau 10 năm thực hiện Luật Phổ biến giáo dục pháp luật, Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tiếp tục được cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tích cực hưởng ứng, triển khai nghiêm túc, tạo hiệu ứng tích cực, góp phần xây dựng lối sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Ngày 28/10/2022, Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành văn bản số 2067/HĐPH-VP hướng dẫn các cơ quan, đơn vị tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam năm 2022 với các nội dung chính sau:
- Về khẩu hiệu tuyên truyền
(1) Sống và làm việc theo pháp luật là việc làm thiết thực hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
(2) Tích cực hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng, thi hành và bảo vệ pháp luật.
(3) Tăng cường truyền thông chính sách pháp luật, góp phần tạo đồng thuận xã hội và đưa pháp luật vào cuộc sống.
(4) Cán bộ, công chức, viên chức, chiến, sỹ, người lao động Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trách nhiệm, sáng tạo, thực hiện hiệu quả nhiệm vụ, công vụ.
(5) Chủ động tìm hiểu, gương mẫu tuân theo Hiến pháp và pháp luật là trách nhiệm của mỗi cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
(6) Hiểu biết và chấp hành pháp luật là bảo vệ chính mình và cộng đồng, vì một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
(7) Hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tích cực tham gia hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật.
(8) Ý thức chấp hành pháp luật là thước đo hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.
- Về nội dung, hình thức, thời gian thực hiện
(1) Về nội dung
Căn cứ điều kiện thực tế và nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị, các hoạt động hưởng ứng Ngày pháp luật Việt Nam năm 2022 cần gắn với quán triệt, phổ biến nội dung chính sách, quy định mới, nhất là nội dung các Luật được Quốc hội thông qua trong năm 2021, 2022; kết hợp chặt chẽ với giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; củng cố vững chắc niềm tin của cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động vào chế độ; tuyệt đối trung thành với sự nghiệp giữ gìn lâu dài và bảo vệ tuyệt đối, an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, phát huy ý nghĩa chính trị, văn hóa của Công trình Lăng; tăng cường đoàn kết, tập hợp, vận động cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động thực hiện tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật, trọng tâm là:
Quán triệt, phổ biến sâu rộng nội dung chính sách trong các văn bản pháp luật, các hành vi bị nghiêm cấm và chế tài xử lý; các quy định mới được sửa đổi, bổ sung, thay thế; các chính sách, nội dung dự kiến sửa đổi, bổ sung, ban hành mới; những vấn đề dư luận, xã hội quan tâm hoặc cần định hướng dư luận xã hội, trọng tâm là các lĩnh vực: Phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; cải cách hành chính; bảo vệ môi trường; đất đai; xử lý vi phạm hành chính... Kịp thời phản ánh, lan tỏa các nhân tố tích cực, góp phần củng cố niềm tin, tạo đồng thuận trong toàn xã hội.
Đẩy mạnh giáo dục ý thức tuân thủ và chấp hành pháp luật; tuyên truyền gương người tốt, việc tốt, điển hình tiên tiến trong xây dựng, thực hiện và bảo vệ pháp luật; các mô hình hay, cách làm hiệu quả trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; phê phán, đấu tranh với hành vi vi phạm pháp luật hoặc lệch chuẩn xã hội; nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động trong chủ động tìm hiểu, học tập pháp luật gắn với xây dựng văn hóa pháp lý; tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức, nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.
(2) Về hình thức
Các cơ quan, đơn vị chủ động lựa chọn hình thức hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam phù hợp, thiết thực, hiệu quả, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao; chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin, đổi mới, đa dạng các hình thức hưởng ứng một cách linh hoạt, tiết kiệm và có sức lan tỏa sâu rộng, tập trung vào một số hoạt động sau:
Tập trung tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật (viết tin, bài, phổ biến các văn bản, chính sách mới….) trên Trang tin điện tử Ban Quản lý Lăng và hệ thống truyền thanh nội bộ của cơ quan, đơn vị. Tổ chức treo panô, áp phích, băng rôn, khẩu hiệu tuyên truyền về Ngày pháp luật Việt Nam năm 2022 tại trụ sở cơ quan, đơn vị. Về panô khẩu hiệu, các cơ quan, đơn vị có thể tham khảo và sử dụng một số mẫu do Bộ Tư pháp cung cấp tại chuyên mục “Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” trên Cổng Thông tin điện tử Bộ Tư pháp.
Tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam hoặc lồng ghép hưởng ứng thông qua hội nghị, hội thảo, tọa đàm, qua hoạt động chính trị, chuyên môn phù hợp với điều kiện thực tiễn; lồng ghép trong triển khai hoạt động xây dựng, thi hành, bảo vệ pháp luật; biên soạn, in ấn, cung cấp tài liệu pháp luật; các cuộc thi tìm hiểu pháp luật cho toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động tại cơ quan, đơn vị; lồng ghép hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam kết hợp với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao... Khuyến khích các cơ quan, đơn vị tổ chức hoạt động đối thoại chính sách - pháp luật, giải đáp pháp luật…
Tổng kết, đánh giá, tôn vinh tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; vận động cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động và nhân dân tuân thủ, chấp hành chính sách, pháp luật; xây dựng, phát hiện, nhân rộng mô hình hay, cách làm mới, hiệu quả phù hợp với điều kiện, tình hình thực tiễn và yêu cầu nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị.
(3) Về thời gian thực hiện
Các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam cần được tổ chức thường xuyên, liên tục trong cả năm, trong đó tập trung vào đợt cao điểm từ ngày 01/11/2022 đến ngày 09/11/2022.
Năm 2022 là năm thứ 10 cả nước thực hiện hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam, nhằm khẳng định, làm sâu sắc thêm mục đích, ý nghĩa của Ngày Pháp luật Việt Nam và vai trò của pháp luật đối với đời sống xã hội. Với tinh thần đó, việc cán bộ, công chức, viên chức, chiến sỹ, người lao động Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tích cực hưởng ứng, triển khai thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của các cơ quan, đơn vị; thiết thực đưa chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống, lan tỏa sâu rộng tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ và trong đời sống xã hội./.
Huyền Trang (tổng hợp)
