Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta thường xuyên chú trọng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng. Trong đó, phát huy vai trò của nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng được Đại hội XIII tiếp tục xác định là nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn hiện nay.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với đồng bào dân tộc Buôn Tơng Jú, xã Ea Kao, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk _Ảnh: TTXVN
Sự vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong sự nghiệp cách mạng của Đảng
Phát huy vai trò của nhân dân và dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng là một nguyên tắc xây dựng Đảng theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Bởi lẽ, Đảng ta không có mục tiêu nào khác ngoài việc phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Nhân dân là chỗ dựa vững chắc, là nguồn gốc sức mạnh của Đảng. Với Đảng, “mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, lấy hạnh phúc, ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”(1).
Vì thế, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, quan điểm nền tảng của việc dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng là “theo đúng đường lối nhân dân”, với sáu nội dung cơ bản: “Đặt lợi ích nhân dân lên trên hết;/ Liên hệ chặt chẽ với nhân dân;/ Việc gì cũng bàn với nhân dân, giải thích cho nhân dân hiểu rõ;/ Có khuyết điểm thì thật thà tự phê bình trước nhân dân, và hoan nghênh nhân dân phê bình mình;/ Sẵn sàng học hỏi nhân dân;/ Tự mình phải làm gương mẫu cần kiệm liêm chính, để nhân dân noi theo”(2).
Sức mạnh của Đảng bắt nguồn từ sức mạnh của nhân dân. Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng không chỉ là nhiệm vụ của riêng Đảng, mà còn là trách nhiệm của nhân dân, bởi Đảng là của dân tộc; Đảng không có mục tiêu nào khác ngoài việc phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Muốn vậy, Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân, phát huy dân chủ, bảo đảm phát huy vai trò làm chủ của nhân dân, tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng một cách thực chất, hiệu quả.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn thấm nhuần và hết sức coi trọng việc vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng. Đại hội XIII của Đảng đánh giá toàn diện về phát huy vai trò của nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đồng thời xác định phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp, nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ quan trọng này trong thời gian tới, đặc biệt là sự vận dụng đầy đủ, toàn diện, sáng tạo, ngày càng sâu sắc hơn những nội dung, phương thức phát huy vai trò của nhân dân và dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng là chủ trương xuyên suốt, nhất quán của Đảng ngay từ khi mới thành lập, là kinh nghiệm quý báu của Đảng trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Các đại hội Đảng trước đây đều nêu vấn đề dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, cả trong Điều lệ Đảng và trong tổng kết bài học kinh nghiệm. Đại hội XIII của Đảng thể hiện tư duy mới và quyết tâm chính trị cao là “sửa chữa” từ trong nội bộ, để xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh. Đại hội yêu cầu phát huy vai trò quan trọng, sự tham gia có hiệu quả của nhân dân trong xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; trên cơ sở bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân, giữa các vùng, miền, địa phương; quan tâm đến các đối tượng yếu thế trong xã hội. Quyết định số 23-QĐ/TW, ngày 30-7-2021, của Bộ Chính trị, “Về việc ban hành Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị”, tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, thực hiện tốt cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Tổ chức hiệu quả, thực chất việc nhân dân tham gia giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị; nâng cao phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Lấy kết quả thực hiện công việc, sự hài lòng, tín nhiệm và hạnh phúc của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định đặc biệt coi trọng, đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu. Đảng ta xác định 10 nhiệm vụ, giải pháp đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng(3); trong đó, nhấn mạnh việc tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả nhiệm vụ, giải pháp: “Thắt chặt hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng”(4).
Công tác dân vận là một nội dung rất quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Quan điểm Đại hội XIII của Đảng là cần nhận thức sâu sắc và rõ hơn về vai trò, nội dung của công tác dân vận; không nên hiểu dân vận chỉ là sự vận động một chiều từ phía Đảng, nhằm tác động tới quần chúng nhân dân, tuyên truyền, vận động, tổ chức nhân dân thực hiện Cương lĩnh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, mà cần phải làm rõ hơn nữa vai trò của nhân dân trong tham gia xây dựng Đảng, ủng hộ và bảo vệ Đảng. Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức, hành động của các cấp ủy đảng, hệ thống chính trị về công tác dân vận; có cơ chế phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh trong tình hình mới”(5).
Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII của Đảng tiếp tục khẳng định vai trò, tầm quan trọng của nhân dân trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Trong các nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu của Kết luận Hội nghị lần thứ tư của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII có nội dung: “Phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội; thực sự dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”(6).
Quan điểm Đại hội XIII của Đảng là xây dựng Đảng gắn liền với xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính trị. Vì vậy, việc nhân dân tham gia xây dựng Đảng cũng là góp phần quan trọng vào xây dựng Nhà nước, xây dựng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Nhân dân phát huy được quyền làm chủ thực chất, tích cực, chủ động và tự giác tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh là yêu cầu khách quan, bảo đảm củng cố, giữ vững bản chất giai cấp công nhân, bản chất nhân dân của Đảng Cộng sản cầm quyền, lãnh đạo đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Dân vận Trung ương Bùi Thị Minh Hoài thăm hỏi, động viên công nhân Khu công nghiệp Tam Thăng, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam _Ảnh: TTXVN
Thực tiễn phát huy vai trò của nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng và một số vấn đề đặt ra hiện nay
Trong những năm qua, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo mang tính chiến lược về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, về công tác dân vận và phát huy vai trò của nhân dân trong giám sát, tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước tiếp tục thể chế hóa, cụ thể hóa việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân thành các văn bản pháp luật và chỉ đạo tổ chức thực hiện. Những nỗ lực đó vừa phát huy tốt chế độ dân chủ đại diện, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, Chính phủ, hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân các cấp, vừa thực hiện tốt chế độ dân chủ trực tiếp ở cơ sở, để nhân dân bàn bạc và quyết định trực tiếp những công việc quan trọng, thiết thực, gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời, đa dạng hóa các hình thức, biện pháp để phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Cụ thể là:
Thứ nhất, Đảng dựa vào nhân dân trực tiếp tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Nhân dân trực tiếp phản ánh, góp ý với cấp ủy về công tác cán bộ, chủ trương, đường lối của Đảng. Nhân dân có quyền góp ý, kiến nghị đối với tổ chức đảng và chính quyền, phát hiện yếu kém, khuyết điểm của tổ chức và cá nhân cán bộ, đảng viên, nhất là những hành vi tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, “lợi ích nhóm”; hoặc tổ chức để nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng thông qua hoạt động của các cấp, các ngành, đối thoại, tiếp công dân, tiếp nhận và kịp thời chỉ đạo xử lý đơn, thư khiếu nại, tố cáo, giải quyết kiến nghị, phản ánh chính đáng của nhân dân, trong đó có những vấn đề liên quan đến đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.
Các cuộc vận động nhân dân tham gia đóng góp ý kiến xây dựng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được thực hiện hiệu quả, đặc biệt là việc lấy ý kiến của nhân dân đối với dự thảo văn kiện đại hội đảng bộ các cấp, dự thảo văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng,... đã trở thành đợt sinh hoạt chính trị rộng khắp trên cả nước. Bầu không khí dân chủ trong Đảng, trong xã hội được mở rộng, gắn với việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và những kết quả tích cực trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; trong phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí đã tạo sự tin tưởng, đồng thuận trong xã hội, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, công cuộc xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.
Ngày 30-7-2020, Ban Dân vận Trung ương đã ban hành Kế hoạch số 21/KHBDVTW, “Về việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân góp ý vào các dự thảo văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng”; theo đó, Ban Dân vận Trung ương đã phối hợp với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương, tổ chức lấy ý kiến nhân dân, lấy ý kiến đại diện các tổ chức thành viên Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các nhân sĩ, trí thức, doanh nhân, chức sắc tôn giáo, đồng bào dân tộc thiểu số, người Việt Nam ở nước ngoài, đội ngũ công nhân, nông dân, người lao động, thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh, người cao tuổi. Điều đó cho thấy sự công phu, bài bản, trí tuệ, dân chủ và cầu thị trong xây dựng văn kiện, nghị quyết của Đại hội, thể hiện được sự gắn bó mật thiết giữa “ý Đảng” với “lòng Dân”. Các góp ý của đại diện các tầng lớp nhân dân thể hiện sự tâm huyết, thẳng thắn, tinh thần trách nhiệm cao đối với Đảng, nhân dân, đất nước. Đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, thể hiện tinh thần cầu thị, dân chủ ngày càng cao của Đảng, phát huy trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân tham gia vào quá trình hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách phát triển đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Điều này thể hiện được chiều sâu của sự gắn bó mật thiết giữa Đảng với nhân dân, giữa nhân dân với Đảng, phát huy tinh thần khối đại đoàn kết toàn dân tộc; qua đó, huy động trí tuệ toàn dân để xây dựng, hoàn thiện các văn kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước.
Các hình thức góp ý với Đảng và giám sát đội ngũ cán bộ, đảng viên ngày càng được chú trọng. Theo Kết luận số 54-KL/TW, ngày 9-5-2023, của Ban Bí thư, về “Tiếp tục thực hiện Quyết định số 99-QĐ/TW, ngày 3-10-2017 của Ban Bí thư về tiếp tục phát huy vai trò của Nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; ở nhiều nơi đã hình thành nền nếp, thường xuyên, công khai, minh bạch việc thông tin, tổ chức để nhân dân tham gia thảo luận xây dựng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phương hướng, nhiệm vụ công tác của địa phương, cơ quan, đơn vị; động viên nhân dân tham gia giám sát hoạt động của tổ chức đảng và của cán bộ, đảng viên.
Các tỉnh ủy, thành ủy đã tổ chức đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy với nhân dân; việc xử lý đơn, thư khiếu nại, tố cáo và những kiến nghị, nguyện vọng hợp pháp, chính đáng của nhân dân, doanh nghiệp được quan tâm, chỉ đạo thực hiện. Nhiều vụ, việc tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, các biểu hiện vi phạm đạo đức công vụ, văn hóa truyền thống được báo chí, phương tiện truyền thông xã hội phát hiện, phản ánh, lên án, đã giúp các cơ quan chức năng nhanh chóng vào cuộc kiểm tra, xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật. Việc tổ chức lấy ý kiến nhận xét của nhân dân nơi cư trú (thôn, xóm, tổ dân phố) đối với cán bộ, đảng viên trước khi kiểm điểm cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên theo định kỳ được thực hiện nghiêm túc. Cùng với việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng, việc lấy phiếu tín nhiệm trong Đảng, Quốc hội, hội đồng nhân dân là cách thức hữu hiệu để nhân dân giám sát việc thực hiện trách nhiệm của đội ngũ cán bộ lãnh đạo.
Thông qua hoạt động của các tổ tự quản của nhân dân ở cơ sở, ban thanh tra nhân dân, các tổ giám sát cộng đồng là cách thức quan trọng để nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Để thực hiện nội dung này, trong những năm qua, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, biện pháp để ngày càng phát huy mạnh mẽ vai trò của nhân dân trong tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng một cách trực tiếp, hiệu quả. Cùng với việc ban hành Hiến pháp năm 2013, nhiều quy định đã được sửa đổi, bổ sung để phát huy quyền làm chủ thực sự của nhân dân, tạo cơ sở pháp lý vững chắc để thực hiện nghiêm túc phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”(7). Những quy định này góp phần tăng cơ hội để nhân dân góp ý xây dựng và hoàn thiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giám sát đội ngũ đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức để tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Thứ hai, nhân dân gián tiếp tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng thông qua hoạt động của Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp và các đại biểu do nhân dân bầu; thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.
Nhân dân là người lựa chọn, bầu ra các đại biểu tham gia Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp và các cơ quan dân cử. Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 đã thành công tốt đẹp. Đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân để bầu ra những đại biểu ưu tú, tiêu biểu nhất đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, nhằm xây dựng, củng cố và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 có số lượng cử tri đi bầu lớn nhất từ trước đến nay, với 69.523.277 cử tri và tổng số cử tri đã tham gia bỏ phiếu là 69.243.939 người (đạt 99,6%); cử tri cả nước đã thực hiện bầu được 3.721 đại biểu hội đồng nhân dân cấp tỉnh, 22.550 đại biểu hội đồng nhân dân cấp huyện, 239.788 đại biểu hội đồng nhân dân cấp xã(8).
Thông qua hoạt động của Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp, những tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân gửi đến nghị trường Quốc hội, những vấn đề nhân dân quan tâm, bức xúc, những nội dung cần tháo gỡ về cơ chế, chính sách, pháp luật,... đã được bàn bạc, thảo luận công khai, dân chủ, xử lý phù hợp; qua đó, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội cũng như của các cơ quan dân cử.
Thông qua hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, mỗi cán bộ, đảng viên cùng nhân dân tích cực tham gia giám sát các cơ quan, tổ chức đảng trong việc thực hiện các nhiệm vụ theo đúng chức năng, quyền hạn của cơ quan, đơn vị đó; tham gia giám sát đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là những đảng viên có chức, có quyền, những người công tác ở lĩnh vực nhạy cảm, dễ nảy sinh vi phạm,...; qua đó, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả nhiều mặt trong công tác xây dựng Đảng, công tác cán bộ, kiểm tra, giám sát việc chấp hành và tổ chức thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng.
Công tác giám sát, phản biện xã hội được triển khai thực hiện đồng bộ trong toàn hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã tổ chức 16.770 đoàn giám sát, nghiên cứu, xem xét 19.264 văn bản, tham gia giám sát 28.031 cuộc; chủ trì tổ chức 5 hội nghị phản biện xã hội đối với các dự thảo luật quan trọng(9); góp ý 58 văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức 5.618 hội nghị phản biện xã hội, gửi 10.402 văn bản phản biện; tổ chức 520 hội nghị đối thoại phản biện trực tiếp. Trong năm 2022, ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố ban hành 25.575 báo cáo tình hình nhân dân; tổ chức được 43.844 hội nghị lắng nghe tâm tư, nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân(10).
Một số vấn đề đặt ra trong phát huy vai trò của nhân dân và dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng hiện nay
Trong những năm qua, mặc dù nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Đảng và cả hệ thống chính trị trong thực hiện chủ trương dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng; tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện còn gặp phải những khó khăn, hạn chế nhất định; vì thế, chưa thực sự đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh.
Một số cấp ủy, chính quyền nhận thức về vấn đề này chưa thật sự sâu sắc và đầy đủ, thậm chí có nơi còn vi phạm quyền làm chủ của nhân dân, ngại tiếp xúc, đối thoại với nhân dân, thiếu trách nhiệm trong giải quyết nguyện vọng chính đáng, bức xúc của người dân. Một số cấp ủy, tổ chức đảng chưa xử lý kịp thời hoặc giải quyết không hợp lý những vụ, việc được nhân dân phản ánh, thậm chí còn có hiện tượng bao che. Ở nhiều nơi, việc giám sát, đóng góp ý kiến của nhân dân thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội còn mang tính hình thức, hiệu quả chưa cao, ví dụ như có đặt hòm thư góp ý ở cơ quan, đơn vị, nhưng nhận được rất ít hoặc không nhận được ý kiến đóng góp, kiến nghị của nhân dân.
Việc tiếp nhận, xử lý ý kiến, kiến nghị của nhân dân ở một số cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chính quyền chưa thấu tình, đạt lý, dẫn đến tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp và kéo dài, tạo “điểm nóng”, nhất là trong lĩnh vực quản lý đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng, thu hồi, sử dụng đất. Người dân còn có biểu hiện né tránh, e ngại trong việc góp ý, phê bình cán bộ, đảng viên, không dám tố giác hành vi tham nhũng, tiêu cực, lãng phí,...
Những hạn chế này đã được Đảng ta chỉ ra: “Vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân ở một số nơi chưa thường xuyên, hiệu quả còn thấp, nhất là giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên”(11). Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII của Đảng nhận định: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý nhận thức chưa đầy đủ tính chất, tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng”; “Hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên chưa hiệu quả”(12).
Tiếp tục thực hiện hiệu quả chủ trương dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo tinh thần Đại hội XIII trong thời gian tới
Nhằm thực hiện hiệu quả chủ trương dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh, trong thời gian tới cần tập trung thực hiện nhiệm vụ chủ yếu sau:
Một là, chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về quyền làm chủ, ý thức trách nhiệm của nhân dân trong thực hiện nhiệm vụ tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Tuyên truyền sâu rộng các nội dung căn bản và cốt yếu của xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, nội dung xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính trị. Làm rõ giá trị chuẩn mực đạo đức cách mạng của Đảng, gắn liền với học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong Đảng và toàn xã hội, nêu cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên. Làm cho nhân dân nắm được hoạt động của hệ thống tổ chức đảng, cũng như về năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng; hiểu rõ phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng và yêu cầu, tiêu chuẩn của Đảng trong xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược.
Các cấp ủy, chính quyền cần tuyên truyền, vận động để mỗi người dân nhận thức rõ hơn về vai trò, trách nhiệm của mình trong tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Mỗi người dân cần nhận thức rõ khi thực hiện nhiệm vụ tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng chính là giúp cho Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện, cũng là để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, dân tộc và đất nước. Khi nhận thức rõ ràng và đầy đủ, mỗi người dân sẽ nâng cao được tinh thần tự giác của mình; đồng thời, các tổ chức đảng, chính quyền các cấp có thể vận động nhân dân tham gia đóng góp, xây dựng Đảng, xây dựng và bảo vệ các thiết chế bảo đảm, phát huy quyền làm chủ của nhân dân một cách thuận lợi và hiệu quả hơn.
Cán bộ, đảng viên tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế cho đồng bào dân tộc thiểu số ở xã Tung Chung Phố, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai _Ảnh: TTXVN
Hai là, tiếp tục khẳng định vai trò chủ thể, vị trí trung tâm của quần chúng nhân dân trong quá trình xây dựng, phát triển, bảo vệ đất nước; thực hành dân chủ rộng rãi, công khai, trước hết là dân chủ trong Đảng. Phát huy dân chủ phải được coi là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu để nhân dân tham gia hiệu quả vào công cuộc xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, là cơ sở quan trọng để Đảng dựa vào nhân dân trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Chủ động rà soát, bổ sung, cụ thể hóa những nội dung về phát huy dân chủ được quy định trong Hiến pháp, pháp luật, các văn bản của Đảng và trong hệ thống chính trị.
Ba là, xây dựng cơ chế phù hợp (cơ chế đối thoại, bàn bạc và lắng nghe ý kiến của nhân dân), tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng có hiệu quả. Đảng, Nhà nước luôn xác định “dân là gốc”, luôn tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng: “Phát huy vai trò, sự tham gia của nhân dân trong xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên cơ sở bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân, giữa các vùng, địa phương; quan tâm đến các đối tượng yếu thế trong xã hội. Tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, thực hiện tốt cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng””(13).
Từng bước hoàn thiện và đẩy mạnh thực hiện Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Quy chế về giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, các văn bản pháp luật liên quan đến quyền làm chủ của nhân dân, thực hiện dân chủ ở cơ sở,... Cần phát huy hơn nữa vai trò của nhân dân trong việc đánh giá, giám sát đội ngũ cán bộ, đảng viên về thực hiện chức trách, nhiệm vụ, các nội dung liên quan đến phẩm chất, đạo đức, lối sống,...
Bốn là, Đảng, Nhà nước tiếp tục triển khai thực hiện tốt chủ trương, chính sách bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, nguyện vọng chính đáng của nhân dân; nâng cao chất lượng đời sống mọi mặt cho người dân, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, bảo đảm an sinh xã hội, giải quyết tốt những vấn đề bức xúc hiện nay. Việc cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân sẽ góp phần nâng cao hơn nữa niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước; từ đó, góp phần phát huy hơn nữa vai trò của nhân dân, tăng tính hiệu quả, chất lượng đóng góp của nhân dân trong tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Năm là, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội phải thực sự gần dân, sát dân, là cầu nối giữa nhân dân với Đảng, đóng vai trò quan trọng trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, tích cực vận động nhân dân tham gia đóng góp ý kiến, góp phần xây dựng, phát triển đất nước nhanh và bền vững trong bối cảnh mới.
Các cấp ủy, tổ chức đảng cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội chủ động, tích cực, sáng tạo hơn nữa trong phát huy vai trò của nhân dân, phát huy dân chủ, tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia đóng góp ý kiến xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đặc biệt là vai trò của nhân dân tham gia giám sát các cơ quan, tổ chức đảng, hệ thống chính trị thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình; tăng cường giám sát đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ, đảng viên có chức, có quyền. Tập trung giám sát, phản biện xã hội trong quá trình xây dựng chủ trương, nghị quyết, đường lối của Đảng; ban hành chính sách, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, bảo đảm sát thực tiễn, thể hiện sự hòa hợp, gắn bó giữa “ý Đảng” với “lòng Dân”, tạo sự đồng thuận trong toàn xã hội.
Sáu là, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, đặc biệt là chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt đủ phẩm chất, năng lực, uy tín; thực sự trọng dân, gần dân, hiểu dân; có trách nhiệm và biết phát huy vai trò, quyền làm chủ của nhân dân, thực sự hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Mỗi cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng cần kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; tạo cơ sở chính trị - pháp lý và niềm tin vững chắc của nhân dân đối với Đảng, cùng nhân dân xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng nặng nề, phức tạp hơn trong giai đoạn phát triển mới của đất nước./.
-----------------------------
(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 28
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 7, tr. 177
(3) Đó là: Xây dựng Đảng về chính trị; xây dựng Đảng về tư tưởng; xây dựng Đảng về đạo đức; xây dựng Đảng về tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị; tổ chức cơ sở đảng, đảng viên; cán bộ và người đứng đầu; công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật; quan hệ giữa Đảng với nhân dân; đấu tranh phòng, chống tham nhũng; đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng
(4) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 191
(5) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 191
(6) Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 105
(7) Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Sđd, tr. 105
(8) Báo cáo tổng kết cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026
(9) Luật Thanh tra (sửa đổi), Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Đất đai (sửa đổi), Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Nghị định của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo
(10) Theo Báo cáo số 220-BC/BDVTW, ngày 28-2-2023, của Ban Dân vận Trung ương, “Về kết quả công tác dân vận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương năm 2022, nhiệm vụ trọng tâm năm 2023”
(11) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. II, tr. 206
(12) Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Sđd, tr. 89
(13) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 191 – 192
BÙI THỊ MINH HOÀI
Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Dân vận Trung ương
Theo Tạp chí Cộng sản
Thanh Huyền (st)
