Đã 70 năm trôi qua kể từ Chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu, đã có rất nhiều cuốn sách, bài báo của các tướng lĩnh, chính khách, các học giả và nhà báo nước ngoài viết về chiến dịch lịch sử này.
Dưới đây, Báo Quân đội nhân dân xin lược dẫn đánh giá của một số nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu quân sự, chính trị, nhà sử học, nhà báo... ở các nước, đặc biệt là sự đánh giá của một số sĩ quan cao cấp trong quân đội Pháp đã từng tham chiến trên chiến trường Đông Dương nói chung và mặt trận Điện Biên Phủ nói riêng.
Dư luận thế giới đã xác nhận: “Chiến thắng Điện Biên Phủ của nhân dân Việt Nam đã điểm tiếng chuông báo chết cho chủ nghĩa thực dân Pháp không chỉ ở Việt Nam mà ở tất cả các thuộc địa Pháp” (Báo Algeria). “Điện Biên Phủ đã gây niềm phấn khởi cho nhân dân Việt Nam và nhân dân các nước bị áp bức” (Báo Marokr). “Thắng lợi (ở Điện Biên Phủ) của Việt Nam là một hy vọng to lớn và tươi sáng cho chúng tôi, cổ vũ chúng tôi chiến đấu” (Báo Cuba)...
Đường lối lãnh đạo sáng suốt, thông minh
Trong cuốn sách “Thời điểm của sự thật”, tướng Navarre, Tổng chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp tại Việt Nam, đã thừa nhận: “Ở Việt Minh, không có những chủ trương chính trị và những chủ trương quân sự riêng rẽ mà là những chủ trương chính trị - quân sự thống nhất. Những chủ trương đó được quyết định bởi một Ủy ban Trung ương mà người Tổng chỉ huy đồng thời là Bộ trưởng Quốc phòng là một ủy viên. Kế hoạch quân sự được đặt trong một tổng thể mà tất cả mọi việc đều hướng vào nhiệm vụ bảo đảm cho sự thành công”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Ban Thường vụ Trung ương Đảng quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ. Ảnh tư liệu
Trong cuốn sách “Cuộc chiến tranh mười nghìn ngày”, tác giả Michael Maclear viết: “Đối với ông Giáp, cảm giác khi gặp thì người ta thấy ông là một con người giống Napoleon về dáng vóc và kiến thức. Ông ta là một chiến lược gia có tài, với chủ trương chạy đua thời gian, trước mắt phải diệt tốt, đợi thời cơ sẽ diệt xe... Ông thua nhiều trận nhưng ông ta lại chẳng bao giờ thua một cuộc chiến tranh nào”. Điều đó cũng được tướng Navarre viết trong cuốn sách “Đông Dương hấp hối”, thể hiện rõ sự khâm phục đối với “đối thủ đáng kính trọng”...
Tác giả G. Roy viết trong cuốn sách “Trận Điện Biên Phủ”, xuất bản năm 1963 tại Paris (Pháp), trong đó có đoạn: “Bất chấp hàng tấn bom đạn đã được ném xuống đường giao thông, con đường bảo đảm cho quân lính đối phương tiếp nhận được vũ khí, trang bị ấy không bao giờ bị cắt đứt. Đừng nghĩ là sự viện trợ của Trung Quốc đã đánh bại tướng Navarre, mà chính là những chiếc xe đạp Peugeot của Pháp thồ được từ 200 đến 300kg, điều khiển bởi những con người ăn không đủ no và ngủ ngay trên những tấm ni lông trải trên mặt đất. Tóm lại, tướng Navarre không bị đánh bại bởi các phương tiện chiến tranh mà bởi trước hết là sự thông minh và ý chí quyết thắng của đối phương”.
Cuộc chiến toàn dân
Tác giả David Halberstam, trong cuốn sách “Hồ” (Nhà xuất bản Random Hause - New York, năm 1971) đã viết: “Quân địch ở khắp nơi, ai cũng có thể là địch thủ. Mỗi cần vụ, mỗi người hầu trong nhà, mỗi thư ký là người Việt Nam đều có thể là tay chân Việt Minh cộng sản. Mỗi phụ nữ trong các làng đều có thể là một điệp viên báo cho Việt Minh biết một đội tuần tra Pháp đã đến chỗ nào, bao nhiêu lính, mang súng gì, nhưng không hề nói cho quân Pháp biết điều gì...”.
Trong cuốn sách “Chiến tranh cách mạng của cộng sản”, tác giả K.Tenihen viết: “Các chiến thuật này được thực hiện một cách xuất sắc, thường xuyên bởi một quân đội gồm những sĩ quan và binh lính tận tụy và gan dạ. Họ sống với nhau chung một hoàn cảnh, cùng chịu đựng và chia sẻ với nhau những gian khó. Nhìn bề ngoài khó phân biệt được binh lính với sĩ quan, họ thật sự chung sức với nhau để thực hiện mọi lý tưởng”.
Tác giả David Halberstam viết: “Nhưng sau tiếng súng cuối cùng một chốc, tôi thấy một sự chu đáo kỳ lạ - lập lại trật tự hoàn toàn. Các sĩ quan của họ lượn khắp trận địa, không hề tự phụ là những người chiến thắng mà chỉ như thể là một cuộc hành quân vừa mới kết thúc và một cuộc hành quân khác đang bắt đầu. Không thể nhận ra, một nét khoe khoang nào ở họ - không có lễ chiến thắng. Họ để mắt tới mọi thứ, họ ghi chép, ra lệnh cho binh lính của họ. Ở chỗ kia binh lính mang tiểu liên dồn tù binh lại, tập hợp họ thành hàng ngũ và dẫn họ đi. Mọi việc được tiến hành không có một hành động dã man nào và cũng không có sự thương hại. Như vậy, mọi sự phải làm với lòng nhân đạo”.
Cảm phục về một quân đội anh hùng
Trong cuốn sách “Đông Dương đỏ”, xuất bản tại Paris, năm 1975, tướng Raoul Albin Louis Salan của Pháp phải thừa nhận: Quân đội nhân dân Việt Nam đã “trở thành bộ máy chiến tranh không gì sánh kịp”. Sức mạnh cơ bản của “bộ máy chiến tranh” đó không phải là sức mạnh của đội quân nhà nghề, không phải nằm ở vũ khí, trang bị, mà là ở chính trị - tinh thần, ở ý chí quyết tâm bảo vệ sự sinh tồn của dân tộc trước thế lực ngoại xâm.
Nhà nghiên cứu C.Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc khẳng định: “Thất bại của người Pháp tại Điện Biên Phủ khiến Pháp phải mau chóng chấm dứt sự cai trị ở Đông Dương cũng như sự hiện diện của mình ở Đông Nam Á”. Ông cũng cho rằng, Chiến thắng Điện Biên Phủ gửi đi một thông điệp: Việt Nam sở hữu một nghệ thuật quân sự có thể đánh bại bất kỳ đạo quân xâm lăng nào và lịch sử Việt Nam đã chứng minh điều đó./.
HUYỀN TRANG (Theo Sách Điện Biên Phủ - Bài ca bất diệt, Nxb Hồng Đức, 2016, tr298, tr299, tr300, tr301)
Theo Báo Quân đội nhân dân
Bảo Ngọc (st)
