Vào những năm 1950-1953, quân đội Pháp mở nhiều trận tấn công lớn nhằm tiêu diệt Việt Minh. Sau một trận càn của giặc, Hoàng Hòa được một gia đình nông dân ở thôn Đông Hồ, bên bờ sông Diêm Hộ thuộc huyện Thụy Anh (nay là huyện Thái Thụy, Thái Bình) giấu ở dưới hầm bí mật. Dưới ánh đèn dầu lạc, ông đọc được bài viết trên tờ Báo Cứu quốc tường thuật chuyến thăm Liên phân đội Thanh niên xung phong 312 tại bản Nà Cù, tỉnh Bắc Kạn, có thành tích phục vụ chiến đấu đánh tan Binh đoàn Lơ-pa và Sác-tông của Pháp trong Chiến dịch Đông Khê, Thất Khê của Bác Hồ. Cuối buổi nói chuyện, Bác đọc tặng anh em một bài thơ do Bác viết: “Không có gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp biển/ Quyết chí ắt làm nên”.
Đọc xong bài thơ của Bác, Hoàng Hòa như được tiếp thêm sức mạnh. Trong những năm sống ở vùng địch tạm chiếm, phong trào thanh niên hầu như chững lại nên ngoài nhiệm vụ động viên anh chị em ra sức đánh giặc, cứu nước. Ông nghĩ phải làm thế nào phổ biến rộng rãi bài thơ tới từng đoàn viên, từng phong trào của Đoàn. Thế là ông thức trắng đêm viết bài hát “Thanh niên xung phong làm theo lời Bác”. Bài hát được phổ biến rộng rãi, anh em góp ý bỏ hai từ “xung phong”. Bài hát “Thanh niên làm theo lời Bác” lan truyền và được hát tập thể trong các buổi khai hội Đoàn, trong những cuộc liên hoan mừng chiến thắng, trong những ngày mùa bội thu ở các tỉnh Tả ngạn Sông Hồng. Bài hát được lớp trẻ trên mọi miền đất nước đón nhận với tất cả nhiệt tình. Trong thời kỳ chống Mỹ, những lúc khó khăn, gian khổ nhất, lời Bác lại vang lên, nhắc nhở, thúc giục mọi người, tạo thành sức mạnh phi thường và một niềm tin vững chắc.
Sau ngày nửa phần đất nước được giải phóng, Thường vụ Trung ương Đoàn tổ chức hội nghị tổng kết phong trào thanh niên. Biết tin, Bác dành thời gian gặp gỡ các đại biểu về dự hội nghị tại Phủ Chủ tịch. Bác hỏi thăm sức khỏe mọi người, về tình hình sản xuất, kiến thiết ở miền Bắc và chi viện cho sự nghiệp giải phóng miền Nam. Bác đề nghị mọi người hát tập thể bài “Thanh niên làm theo lời Bác”. Mọi người hát xong, Bác hỏi tên tác giả, lúc đó Hoàng Hòa cũng có mặt. Bác khen: “Cháu làm bài hát hay đấy nhưng phải phổ biến cho mọi người cùng hát đấy nhé!”. Trước khi chia tay, Bác còn dặn: “Các cháu về đơn vị, địa phương phải cố gắng công tác, học tập và thực hiện đúng như lời bài mà các cháu vừa hát!”.
Tháng 10/1992, tại Đại hội Đoàn toàn quốc tổ chức tại Hà Nội, “Thanh niên làm theo lời Bác” được chọn là bài hát chính thức của Đoàn.
Nhạc sĩ Hoàng Hòa tên thật là Cao Hy Vọng, sinh năm 1930 tại Nam Định. Cái tên Hoàng Hòa được ghép tên và họ của cặp vợ chồng đã vào sinh ra tử cùng ông trong thời kháng chiến. Dấu ấn lớn nhất trong cuộc đời ông là hai người đồng chí ấy và việc sáng tác nhạc cho lời dạy thanh niên của Bác Hồ. Nhắc đến tên Hoàng Hòa, nhiều người nhớ đến một nhạc sĩ hơn một cán bộ đoàn. Thực ra, cả cuộc đời của Hoàng Hòa cống hiến cho phong trào thanh niên. Năm 15 tuổi , nhạc sĩ tham gia Đoàn Thanh niên Cứu quốc, từng là Bí thư Tỉnh đoàn Hưng Yên, Bí thư Thành đoàn Hải Phòng, Thường vụ TƯ Đoàn khóa III, IV; Là Trưởng ban Học sinh, Sinh viên và ông đã được vinh dự tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba vì sự cống hiến cho sự nghiệp xây dựng Đoàn và tuổi trẻ Việt Nam./.
Hoàng Long
Theo Báo Người cao tuổi
Nguyễn Minh Đức (st)
