Xây dựng, chỉnh đốn Đảng là nhu cầu tự thân của một đảng mác-xít chân chính. Kết hợp đúng đắn giữa xây dựng và chỉnh đốn Đảng vừa là khoa học tổ chức, vừa là nghệ thuật quản trị nội bộ Đảng; có vai trò phòng ngừa, ngăn chặn, sàng lọc, loại bỏ các yếu tố có khả năng gây thoái hóa, biến chất; bảo đảm giữ vững bản chất giai cấp công nhân và nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng.
Kết hợp đúng đắn giữa xây dựng và chỉnh đốn Đảng vừa là khoa học tổ chức, vừa là nghệ thuật quản trị nội bộ Đảng (Trong ảnh: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước dự Hội nghị cán bộ toàn quốc về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng). Ảnh: TTXVN
Vai trò, sự cần thiết phải kết hợp xây dựng với chỉnh đốn Đảng
Xây dựng và chỉnh đốn Đảng là nhiệm vụ cơ bản, quan trọng, cấp bách, có ý nghĩa quyết định đối với toàn bộ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, sự tồn vong của Đảng và chế độ, sự phát triển bền vững của đất nước. Với ý nghĩa, tầm quan trọng đặc biệt đó, kể từ khi ra đời đến nay, trong các văn kiện đại hội Đảng, các hội nghị trung ương và trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo sự nghiệp cách mạng, xây dựng và chỉnh đốn Đảng là một nội dung trung tâm, vấn đề then chốt trong hoạt động và tổ chức của Đảng. Bản thân nhiều đồng chí lãnh đạo Đảng tiền bối và hiện nay, bên cạnh là lãnh tụ chính trị, đồng thời cũng là nhà lý luận, có nhiều bài viết, tác phẩm về xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Xây dựng và chỉnh đốn Đảng là hai mặt của một quá trình. Xây dựng là việc xác lập, hình thành đường lối, Cương lĩnh chính trị, các quy định, quy chế; làm cho tư tưởng của cán bộ, đảng viên phù hợp, thống nhất cao và tin tưởng vào đường lối, chủ trương của Đảng; là việc xây dựng tổ chức, cán bộ, phương thức lãnh đạo,... Chỉnh đốn là việc uốn nắn, chấn chỉnh, sắp đặt lại cho đúng theo quy định, Điều lệ Đảng; xử lý, đấu tranh chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực,... Xây dựng và chỉnh đốn Đảng liên quan mật thiết với nhau, gắn liền với nhau, bổ trợ, tác động đến nhau. Trong xây dựng có chỉnh đốn, trong chỉnh đốn có xây dựng.
Trong mỗi giai đoạn, thời kỳ, căn cứ vào đặc điểm, bối cảnh, yêu cầu của sự nghiệp cách mạng, xây dựng và chỉnh đốn Đảng có nhiệm vụ trọng tâm khác nhau. Nếu như trong thời kỳ đấu tranh giành chính quyền, trong các cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc, xây dựng, chỉnh đốn Đảng tập trung chủ yếu vào nhiệm vụ hoạch định đường lối cách mạng giải phóng dân tộc, đường lối kháng chiến đúng đắn, sáng tạo; thống nhất tư tưởng và hành động, chống ngả nghiêng, dao động trước khó khăn, khi đối mặt nguy cơ sinh tử, mất - còn; củng cố lòng tin, nâng cao ý chí, tăng cường quyết tâm kháng chiến..., thì trong thời kỳ hòa bình xây dựng đất nước, xây dựng, chỉnh đốn Đảng tập trung vào việc nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền, bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ để Đảng đủ sức lãnh đạo công cuộc đổi mới; đấu tranh chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực,... trong bộ máy Đảng và Nhà nước.
Hiện nay, công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế càng sâu rộng lại càng xuất hiện những vấn đề mới, những khó khăn, thách thức đòi hỏi Đảng phải luôn tự đổi mới, tự chỉnh đốn để đủ sức lãnh đạo cách mạng. Tinh thần tự đổi mới, tự chỉnh đốn đã được Đảng ta phát huy cao độ trong thời kỳ đấu tranh giành chính quyền, trong cách mạng giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, trở thành truyền thống tốt đẹp của Đảng; nhờ đó, Đảng không ngừng lớn mạnh, vượt qua mọi sóng gió, những bước ngoặt của lịch sử để lãnh đạo cách mạng Việt Nam thành công. Trong thời kỳ hòa bình, xây dựng, phát triển đất nước, truyền thống đó cần tiếp tục được phát huy lên một tầm cao mới, với chất và lượng mới, trở thành ý thức thường trực trong mỗi cán bộ, đảng viên, cấp ủy, tổ chức đảng để tạo thành nguồn sức mạnh to lớn giúp Đảng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách tiếp tục đưa sự nghiệp đổi mới tiến lên.
Thực tiễn sau khi đất nước thống nhất, bước vào công cuộc đổi mới cũng cho thấy, việc kết hợp giữa xây dựng với chỉnh đốn Đảng còn một khoảng cách. Về lý luận, trong nhiều văn kiện, nghị quyết của Đảng đã đề cập đến xây dựng, đổi mới và chỉnh đốn Đảng. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện lại chưa chú ý đúng mức, chưa chỉ đạo kiên quyết việc chỉnh đốn Đảng, chưa kịp thời uốn nắn, chấn chỉnh, xử lý cán bộ, đảng viên vi phạm quy định, Điều lệ Đảng. Việc kết hợp giữa xây dựng với chỉnh đốn chưa hài hòa, hiệu quả, chưa có tác dụng hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Đây là một trong những nguyên nhân lý giải vì sao từ khi đất nước thống nhất, đặc biệt là bước vào công cuộc đổi mới, tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực, quan liêu, “lợi ích nhóm”,... diễn ra ngày càng nghiêm trọng trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên.
Bên cạnh đó, các thế lực thù địch, phần tử bất mãn, cơ hội chính trị không từ một thủ đoạn nào nhằm chống phá sự nghiệp cách mạng của Đảng và đất nước. Chúng tìm đủ mọi cách để mưu toan phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, xuyên tạc rằng, Đảng phạm nhiều sai lầm, khuyết điểm trong lãnh đạo, chỉ đạo; đảng cộng sản lãnh đạo mất dân chủ, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là cuộc “đấu đá nội bộ”, “phe này cánh kia”, “nhẹ trên nặng dưới”; xuyên tạc công tác cán bộ, mưu toan hạ bệ hình tượng lãnh tụ Hồ Chí Minh, trắng trợn cho rằng chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã lỗi thời, không thể làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng,...
Tất cả những vấn đề lý luận và thực tiễn trên cho thấy, việc nhận thức đúng đắn, đầy đủ, sâu sắc ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác xây dựng Đảng nói chung, kết hợp xây dựng với chỉnh đốn Đảng nói riêng là hết sức quan trọng, cấp bách, tạo cơ sở cho việc triển khai thực hiện một cách hài hòa, chặt chẽ, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm giữa “xây” và “chống”, “chống” và “xây” nhằm tiếp tục tạo chuyển biến thực chất trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Nhận thức của Đảng về sự kết hợp giữa xây dựng với chỉnh đốn Đảng trong quá trình đổi mới đất nước
Trong quá trình đổi mới đất nước, Đảng ta đã dành nhiều công sức cho công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Đã có không ít nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về xây dựng Đảng. Các cương lĩnh, văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc đều có đề cập đến công tác xây dựng Đảng; có đại hội có báo cáo riêng về xây dựng Đảng. Ban Bí thư khóa VII đã chỉ đạo tiến hành tổng kết 20 năm xây dựng Đảng thời kỳ 1975 - 1995. Tính từ Đại hội VI đến Đại hội XIII, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành nhiều nghị quyết, kết luận chuyên đề về xây dựng Đảng1. Nhiều văn kiện, báo cáo, nghị quyết, kết luận nêu trên đã đề cập đến quan điểm, nhận thức về sự kết hợp giữa xây dựng và chỉnh đốn Đảng, thể hiện ở những điểm chủ yếu sau:
Một là, xây dựng và chỉnh đốn Đảng có mối quan hệ mật thiết; phải kết hợp hài hòa, chặt chẽ, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm.
Đảng ta cho rằng, xây dựng Đảng gồm hai mặt “xây” và “chống”, có quan hệ mật thiết và phải kết hợp chặt chẽ với nhau. Trong chỉnh đốn có đổi mới và trong đổi mới có chỉnh đốn. Do vậy, “phải thực hiện tốt cả yêu cầu xây và yêu cầu chống”2. Trên cơ sở kết hợp giữa “xây” và “chống”, “lấy xây làm chính, cổ vũ mạnh mẽ các nhân tố tích cực, tạo ra môi trường, nếp sống, lối sống lành mạnh, có văn hóa; lấy cái tích cực, cái tốt đẩy lùi cái tiêu cực, cái xấu”3.
Nhận thức của Đảng về kết hợp giữa xây dựng với chỉnh đốn Đảng tiếp tục được bổ sung, phát triển, đặc biệt trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” và Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”. Theo đó, kết hợp “chống và xây”, “xây và chống”; trong đó “xây” là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài; “chống” là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách; tập trung giải quyết những vấn đề bức xúc, trì trệ nhất. Đại hội XIII của Đảng đặc biệt coi trọng công tác xây dựng Đảng, đã phát triển thành tố “Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh” của Đại hội XII thành “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng” trong Tiêu đề Báo cáo chính trị Đại hội XIII; đồng thời nhấn mạnh, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã gắn kết chặt chẽ giữa “xây” và “chống”4. Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25-10-2021, của Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, “Về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”” nhấn mạnh, “phải đặc biệt coi trọng và đưa công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng lên tầm cao mới, gắn với xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”; “kết hợp hài hòa giữa “xây” và “chống”, xây là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài, chống là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, thường xuyên”.
Hai là, từ kết hợp xây dựng và chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức đến xây dựng, chỉnh đốn Đảng trên các mặt chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức, cán bộ. Mỗi mặt có vị trí, vai trò riêng, bổ trợ, tác động lẫn nhau.
Trong giai đoạn 1986 - 2011, Đảng ta nhận thức, xây dựng, chỉnh đốn Đảng là quá trình thống nhất, được thực hiện trên ba mặt: chính trị, tư tưởng và tổ chức. Ba mặt ấy gắn liền với nhau, có mối quan hệ, tác động lẫn nhau, trong đó xây dựng Đảng về chính trị có vai trò quyết định. Xây dựng Đảng về chính trị là việc xác định đường lối, chính sách, Cương lĩnh chính trị, hệ tư tưởng chính trị, bản lĩnh chính trị,... Có đường lối, cương lĩnh đúng mới có nội dung, phương hướng tiến hành công tác tư tưởng, tổ chức. Nếu không đi từ xây dựng Đảng về mặt chính trị hoặc xác định nhiệm vụ chính trị không đúng, thì khó tránh khỏi những hạn chế, khuyết điểm, thậm chí sai lầm. Do vậy, xây dựng, chỉnh đốn Đảng về tư tưởng và tổ chức phải xuất phát từ đường lối, nhiệm vụ chính trị; đồng thời, bảo đảm cho đường lối, nhiệm vụ chính trị được xác định đúng, thấu suốt và thực hiện đầy đủ.
Tại Đại hội XII của Đảng, Đảng ta bổ sung thành tố “đạo đức” cùng với “chính trị, tư tưởng và tổ chức” cấu thành mục tiêu xây dựng Đảng. Đây là một điểm mới, điểm nhấn của Đại hội XII. Xây dựng Đảng về đạo đức có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, được đặt ngang hàng, có mối liên hệ, tác động đến xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức.
Tại Đại hội XIII, Đảng ta tiếp tục bổ sung thành tố “cán bộ”, tạo thành hệ mục tiêu gồm năm thành tố của công tác xây dựng, chính đốn Đảng, gồm: chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Mỗi thành tố có vị trí, vai trò riêng, tác động, bổ trợ và thúc đẩy lẫn nhau. Đại hội XIII nhấn mạnh, trong những năm tới phải đặc biệt coi trọng và đẩy mạnh hơn nữa xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ”5.
Vượt qua nhiều khó khăn, Chi bộ bản Tà Đằng - bản vùng cao, vùng sâu và xa nhất của xã đặc biệt khó khăn Tà Xi Láng, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái - có 16 đảng viên tham gia sinh hoạt đảng nghiêm túc, đều đặn hằng tháng. Ảnh: TTXVN
Ba là, Đảng phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn.
Đảng ta coi tự đổi mới, tự chỉnh đốn là quy luật tồn tại và phát triển của mình. Bởi vì, một đảng duy nhất cầm quyền như Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ có thể giữ vững được vị trí, vai trò lãnh đạo, nhận được sự yêu mến, tin tưởng của nhân dân khi và chỉ khi không ngừng tự đổi mới và chỉnh đốn để có đủ trình độ, trí tuệ, bản lĩnh chính trị, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu. Công cuộc đổi mới càng đi vào chiều sâu, nhiều vấn đề mới được đặt ra càng đòi hỏi Đảng phải vượt lên để đủ sức lãnh đạo sự nghiệp cách mạng; đồng thời, kịp thời uốn nắn, chấn chỉnh, kiểm soát, ngăn chặn tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và những hạn chế, yếu kém tồn tại trong Đảng. Do vậy, tự đổi mới và chỉnh đốn phải gắn chặt với nhau, là công việc thường xuyên, liên tục, không ngừng nghỉ.
Bốn là, gắn xây dựng và chỉnh đốn Đảng với học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh góp phần quan trọng vào việc xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu.
Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18-5-2021, của Bộ Chính trị, “Về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị “về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”” nhấn mạnh: Kết hợp chặt chẽ giữa học tập với làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của mỗi địa phương, đơn vị và công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng,... Thực hiện đồng bộ giữa “xây” và “chống”; “xây” là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài, “chống” là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách. “Xây” là tổ chức tốt các phong trào thi đua yêu nước; động viên cán bộ, đảng viên, nhân dân thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và nghị quyết đại hội đảng của các địa phương, cơ quan, đơn vị đã đề ra. “Chống” là đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; phê phán, xử lý nghiêm những việc làm sai trái, thiếu trách nhiệm, quan liêu, hách dịch, cửa quyền; kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với tinh thần không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không ngừng nghỉ, không bị tác động bởi bất cứ tổ chức, cá nhân có hành vi không lành mạnh nào. Nâng cao khả năng cảnh tỉnh, răn đe đối với những tư tưởng, biểu hiện tiêu cực, đồng thời khuyến khích, cổ vũ cán bộ, đảng viên suy nghĩ, hành động vì lợi ích chung, vì hạnh phúc của nhân dân, làm cho Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh.
Năm là, xây dựng và chỉnh đốn Đảng muốn kết hợp hiệu quả, tạo sự chuyển biến thực sự phải gắn với xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; với lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và chủ động, tích cực hội nhập quốc tế.
Xây dựng và chỉnh đốn Đảng phải gắn liền với việc kiện toàn tổ chức và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, gắn với việc xây dựng và củng cố các tổ chức chính trị - xã hội, hình thành sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị. Trong hệ thống ấy, mỗi tổ chức có vị trí, vai trò riêng, đồng thời các tổ chức đó gắn bó chặt chẽ với nhau, tạo thành một hệ thống thống nhất. Do vậy, muốn kết hợp hiệu quả xây dựng với chỉnh đốn Đảng phải đặt trong mối quan hệ khăng khít, gắn với xây dựng hệ thống chính trị, với vấn đề phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh - đối ngoại.
Thực hiện các quan điểm, chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, kể từ khi đổi mới đất nước đến nay, đặc biệt là trong nhiệm kỳ Đại hội XII, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo với quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt; kết hợp chặt chẽ, hài hòa, hiệu quả giữa xây dựng và chỉnh đốn Đảng, trong đó xây dựng Đảng được tập trung đẩy mạnh, chỉnh đốn Đảng được chú trọng, tăng cường; nhờ đó, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã đạt được kết quả toàn diện, trong đó nổi bật là: Đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; sắp xếp tổ chức bộ máy, sáp nhập đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và tinh giản biên chế, đổi mới công tác cán bộ, ngăn chặn tình trạng chạy chức, chạy quyền; tăng cường kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, xử lý nghiêm những tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên vi phạm, không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Kết quả của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng các nhiệm kỳ qua và nhiệm kỳ Đại hội XII đã góp phần rất quan trọng để đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay, Đảng ta đoàn kết, thống nhất, trong sạch, vững mạnh hơn; niềm tin của nhân dân đối với Đảng được củng cố, tăng cường hơn6.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng còn nhiều hạn chế, yếu kém. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ còn diễn biến phức tạp; một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm, thiếu gương mẫu, phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, sa vào chủ nghĩa cá nhân, bị cám dỗ bởi lợi ích vật chất, vi phạm kỷ luật đảng, vi phạm pháp luật. Những hạn chế, yếu kém đó do nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan, nhưng chủ yếu là do nguyên nhân chủ quan; trong đó, từ góc độ kết hợp giữa xây dựng và chỉnh đốn Đảng, có thể rút ra một số nhận xét sau:
Thứ nhất, một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc tính chất, tầm quan trọng và kết hợp hài hòa, hiệu quả giữa xây dựng với chỉnh đốn Đảng.
Trong các nghị quyết, kết luận của Đảng, việc kết hợp giữa xây dựng và chỉnh đốn đã được đề cập; tuy nhiên, khi tổ chức triển khai thực hiện, vấn đề chỉnh đốn chưa được quan tâm đúng mức, chỉ đạo chưa sâu sát, thiếu quyết liệt, còn tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm trong công tác kiểm tra, xử lý vi phạm. Điều này đã được Đảng thẳng thắn thừa nhận trong nhiều văn kiện: “Chưa kết hợp đúng đắn giữa “xây” và “chống”, biểu dương và phê bình”7; lãnh đạo chưa kiên quyết đấu tranh chống tiêu cực, trước hết là chống tham nhũng, chống buôn lậu. Chưa đề ra các giải pháp có hiệu lực để khắc phục bất công xã hội. Để kéo dài tình trạng kỷ cương, pháp luật không nghiêm8; chưa xử lý kỷ luật nghiêm minh và kịp thời những cán bộ, đảng viên có vi phạm9. Đây là một trong những nguyên nhân khiến việc thực hiện nhiều nghị quyết, kết luận về xây dựng, chỉnh đốn Đảng chưa đạt được yêu cầu đề ra.
Thứ hai, có những thời điểm chưa quán triệt và thực hiện đầy đủ Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng. Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn, phải giữ gìn Đảng ta thật sự trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân. Tuy nhiên, sau khi đất nước thống nhất, trong những năm đầu tiến hành công cuộc đổi mới, Đảng chưa nhận thức, chú ý đúng mức, chưa đặt đúng tầm quan trọng của việc chỉnh đốn Đảng theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chưa coi trọng đúng mức việc nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội và xây dựng Đảng trong điều kiện Đảng lãnh đạo chính quyền, ở thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội10. Vì thế, có ý kiến đề nghị cần làm rõ khuyết điểm của Đảng trong nhiều khóa do không thực hiện Di chúc của Bác về chỉnh đốn Đảng dẫn đến suy thoái11.
Thứ ba, trong quan hệ giữa phát triển kinh tế với xây dựng Đảng, có những thời điểm, nhiều cấp ủy, tổ chức đảng chú trọng quá mức đến phát triển kinh tế, chưa quan tâm đầy đủ, đúng mức đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Trí tuệ, thời gian, công sức ở nhiều nơi còn bị cuốn vào các vấn đề kinh tế - xã hội, xây dựng cơ bản, vào việc chạy dự án, dàn xếp nội bộ12.
Bài học kinh nghiệm
Cán bộ, chiến sĩ lâm trường 103, Đoàn kinh tế - quốc phòng 327 (Quân khu 3) hướng dẫn kỹ thuật thu hái chè cho đồng bào.
Ảnh: ckt.gov.vn
Một là, xây dựng và chỉnh đốn Đảng phải kiên định, vận dụng sáng tạo nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng, phù hợp với thực tiễn ở Việt Nam; quán triệt, thực hiện nghiêm nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình để giữ vững đoàn kết, thống nhất trong Đảng; chống khuynh hướng bảo thủ, cơ hội, cực đoan; phải đặt lợi ích của Đảng, của đất nước, của nhân dân lên trên hết, trước hết.
Hai là, phải kết chặt chẽ, hài hòa, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm giữa xây dựng với chỉnh đốn; trong đó, “xây” là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài; “chống” là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách. Trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng phải chọn những vấn đề thực sự quan trọng, cấp bách, trọng tâm, xuyên suốt để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tránh làm một cách dàn trải, tạo bước chuyển biến cụ thể, thực chất.
Ba là, xây dựng và chỉnh đốn Đảng phải có quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nhân dân; phải được tiến hành một cách kiên quyết, kiên trì, có bước đi, phương pháp phù hợp, lộ trình cụ thể, không nóng vội; đặc biệt, cần có quyết tâm chính trị cao, sự chỉ đạo sâu sát, hiệu quả, kịp thời, không có vùng cấm, không có ngoại lệ của đội ngũ lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước.
Bốn là, xây dựng và chỉnh đốn Đảng phải toàn diện, đồng bộ, triệt để, thường xuyên không ngừng nghỉ về các mặt chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức, cán bộ. Các mặt, lĩnh vực đó có liên quan chặt chẽ với nhau. Trên từng lĩnh vực, nội dung đổi mới cũng bao gồm nhiều mặt. Nếu chỉ đổi mới một lĩnh vực hoặc một khâu nào đó, thì việc xây dựng và chỉnh đốn Đảng không thể đạt được yêu cầu như mong muốn; đồng thời, trong mỗi khâu, mỗi mặt phải xác định đúng khâu then chốt để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đạt hiệu quả cao nhất./.
Nguyễn Văn Chung
Theo Tạp chí Cộng sản
Tâm Trang (st)
-----------
1. Có thể kể đến như: Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VI, “Về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng, bảo đảm thực hiện Nghị quyết Đại hội VI của Đảng”; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa VII, “Về một số nhiệm vụ đổi mới và chỉnh đốn Đảng”; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (lần 2 khóa VIII, “Về một số vấn đề cơ bản và cấp bách trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng”; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI, “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25-10-2021, của Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, “Về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa””
2. Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t. 49, tr. 348
3. Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t. 61, tr. 317
4, 5. Xem: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 77, 180
6. Xem: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. II, tr. 220 - 221
7. Tiểu ban Tổng kết xây dựng Đảng (nhiệm kỳ Đại hội VII): Kỷ yếu tổng kết công tác xây dựng Đảng 1975 - 1995, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t. 1, tr. 100
8. Xem: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t. 50, tr. 449
9. Xem: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t. 52, tr. 191
10. Xem: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t. 51, tr. 211
11, 12. Xem: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t. 60, tr. 75, 747
