“Bác Hồ là vị cha chung
Là sao Bắc Đẩu, là vầng Thái Dương”
Không riêng gì dân tộc Việt Nam, mà cả thế giới đều đã công nhận Chủ tịch Hồ Chí Minh là một vĩ nhân, một danh nhân văn hóa thế giới và là một nhà ái quốc - chính trị gia lỗi lạc.
Không thể kể hết bao nhiêu áng văn, vần thơ, sách vở, báo chí, cùng tất cả các bộ môn văn hóa nghệ thuật khác đã bao năm tiếp nối ca ngợi với sự thành kính, tôn phục một con người vĩ đại, nhưng lại hết sức bình dị như Bác Hồ. Vậy mà, để nói về Bác, dường như là bất tận, vô cùng, càng nói càng thấy không đủ, nói tiếp vẫn không thấy thừa, càng nghiên cứu càng thấy cái bóng mênh mông của Người mỗi lúc mỗi rộng lớn hơn với ánh hào quang sáng ngời của một vì tinh tú.
Để bày tỏ lòng biết ơn của nhân dân đối với vị lãnh tụ cao cả và nỗi ước mong Bác được trường thọ, sống mãi cùng với dân tộc trong sự nghiệp đấu tranh cứu nước và giữ nước, Bưu chính Việt Nam đã phát hành những bộ tem đặc biệt nhân dịp 19-05 như những lời chúc thọ Bác thành tâm nhất của hàng chục triệu trái tim người Việt Nam.
Năm 1949, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem đầu tiên mừng thọ Bác Hồ: “Kỷ niệm lần thứ 59 Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 2 mẫu do họa sĩ Nguyễn Sáng thiết kế thể hiện chân dung Bác Hồ những năm đầu kháng chiến chống Pháp. Đây là bộ tem độc đáo của Việt Nam vì được in typo 1 màu trên giấy dó, loại giấy làm từ vỏ cây dó bằng phương pháp thủ công, tại Nhà in Trung ương Việt Bắc ở bản Thi, xã Gia Diên, huyện Ấm Hạ, tỉnh Phú Thọ.
Hai năm sau, vào năm 1951, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm lần thứ 61 Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 3 mẫu do họa sĩ Bùi Trang Chước thiết kế, mang hình chân dung Bác Hồ bên cạnh bản đồ Tổ quốc và một ngôi sao lớn đang rực sáng. Bộ tem này cũng được in tại Nhà in Trung ương Việt Bắc.
Sáu năm sau, vào ngày 19-05-1957, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm 67 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 4 mẫu. Họa sĩ Ngô Tôn Đệ thiết kế theo ảnh chụp của nhiếp ảnh gia Đinh Đăng Định, được in offset một màu tại Nhà in Ngân hàng Quốc gia Việt Nam. Chúng ta có thể nhìn thấy vầng trán cao cao cùng đôi mắt và nét mặt ẩn chứa đầy niềm trăn trở suy tư của Bác trước vận mệnh của đất nước và cuộc sống của đồng bào ruột thịt.
Ngày 19-05-1960, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm 70 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 3 mẫu và 2 bloc. Đây là bộ tem có nhiều khác biệt so với các bộ tem những năm trước, do họa sĩ Nguyễn Thế Vinh thực hiện. Hình ảnh Bác trong bộ đồ ka-ki quen thuộc tươi cười, ôm các cháu thiếu nhi đang dâng lên những đóa hoa sen hồng thơm ngát. Đặc biệt, bloc tem mang hình chân dung Hồ Chủ tịch trong bộ tem này còn in chữ ký của Người bên dưới.
Ngày 19-05-1965, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm 75 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 2 mẫu do họa sĩ Trịnh Quốc Thụ thiết kế.
Cũng trong năm 1965, mẫu tem “Chủ tịch Hồ Chí Minh” nằm trong bộ tem “Lãnh tụ” cũng được phát hành ngày 28-11 để mừng thọ Bác 75 tuổi. Đây là mẫu tem được in với kỹ thuật offset nhiều màu kết hợp với khắc thép 1 màu ở Hungary, là mẫu tem Bác Hồ in khắc thép đầu tiên và duy nhất.
Ngày 19-05-1970, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm 80 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 3 mẫu và 2 bloc cũng do họa sĩ Trịnh Quốc Thụ thiết kế. Đây là bộ tem phát hành khi Bác đã đi xa trong niềm tiếc thương vô hạn của cả dân tộc. Bộ tem mang hình chân dung Bác qua các thời kỳ, trong đó có hình ảnh Bác đang đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình - Hà Nội ngày 02-09-1945. Trên 2 bloc tem của bộ tem này đều có chữ ký của Bác.
Chỉ một năm sau đó, ngày 19-05-1971, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm 81 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 4 mẫu và 1 bloc do họa sĩ Bùi Trang Chước thiết kế, mang hình Huy hiệu “Hồ Chủ tịch” với chân dung Bác nhìn nghiêng, phía dưới đề bốn chữ “Người tốt, việc tốt”.
Vào năm kế tiếp, ngày 19-05-1972, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm 82 năm Ngày sinh Hồ Chủ tịch” gồm 2 mẫu như nén nhang thơm thành kính thắp lên để tưởng nhớ đến công ơn trời biển của Người. Lần phát hành này, ngành Bưu chính Việt Nam đã thay đổi tư duy về nội dung theo hướng trở về cội nguồn của một danh nhân. Hình ảnh làng Sen, Kim Liên, Nghệ An, nơi Bác được sinh ra và lớn lên và ngôi nhà sàn bình dị trong vườn Phủ Chủ tịch ở Hà Nội, nơi Bác sống và làm việc lúc sinh thời đã được họa sĩ Trịnh Quốc Thụ thể hiện thành công trên bộ tem này.
Sau Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, ngày 19-05-1975, bộ tem “Kỷ niệm 85 năm Ngày sinh Hồ Chủ tịch” gồm 2 mẫu được phát hành rộng rãi khắp ba miền của Tổ quốc. Trên tem là hình ảnh Bác Hồ tươi cười trong bộ kaki vàng chanh, đưa tay vẫy chào đồng bào cả nước, gợi cho chúng ta nghĩ đến lời bài hát “Như có Bác Hồ trong ngày đại thắng” cùng nhịp điệu hân hoan đầy xúc động. Bộ tem này cũng do họa sĩ Trịnh Quốc Thụ thiết kế.
Tiếp đến, ngày 19-05-1978, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm 88 năm Ngày sinh Hồ Chủ tịch” gồm 2 mẫu do các họa sĩ Trần Lương, Đặng Quý Quyền, Đỗ Việt Tuấn cùng thiết kế, thể hiện hình ảnh “Bác bắt nhịp bài ca kết đoàn” và hình ảnh Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, nơi Bác yên giấc đời đời.
Hai năm sau, ngày 19-05-1980, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm lần thứ 90 Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 2 mẫu. Chân dung người thanh niên yêu nước Nguyễn Ái Quốc hoạt động ở Liên Xô những năm 20 của thế kỷ trước và chân dung Hồ Chủ tịch những năm cuối đời do họa sĩ Trịnh Quốc Thụ thiết kế, trình bày rất sinh động.
Ngày 19-05-1985, Bưu chính Việt Nam tiếp tục phát hành tem mừng sinh nhật Bác bằng bộ tem “Kỷ niệm 95 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 4 mẫu và 1 bloc được in ở Cuba do họa sĩ Nguyễn Hiệp thiết kế thể hiện các hình ảnh: "Hồ Chủ tịch quan sát trận địa (Đông Khê 1950)", "Bác Hồ đọc sách", "Chân dung Hồ Chủ tịch" và "Bác Hồ làm việc ở vườn Phủ Chủ tịch". Bloc tem của bộ tem mang hình chân dung Bác và 1 đóa sen hồng tượng trưng cho những phẩm giá cao đẹp của Người và gợi nhớ về làng Sen quê Bác.
Bộ tem “Kỷ niệm 100 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại” (19/05/1890 – 19/05/1990) là bộ tem mang ý nghĩa trọng đại nhất, vì chính năm này, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) đã công nhận Chủ tịch Hồ Chí Minh là “Anh hùng giải phóng dân tộc, Nhà văn hóa kiệt xuất Việt Nam”. Bưu chính nước ta phát hành bộ tem đặc biệt này vào ngày 11-05-1990, sớm hơn ngày sinh của Bác 8 ngày. Bộ tem này do họa sĩ Trần Thế Vinh thiết kế, đoạt giải cao nhất trong cuộc thi vẽ tem do Tổng cục Bưu điện Việt Nam tổ chức. Bộ tem gồm 5 mẫu: "Đường cách mạng - Nhà yêu nước - Nhà thơ", "Hồ Chí Minh - Người dẫn dắt mọi thắng lợi của Cách mạng Việt Nam", "Miền Nam đang ở trong trái tim tôi", "Đoàn kết là sức mạnh", "Vì lợi ích trăm năm trồng người" và 1 bloc "Việt Nam - Hồ Chí Minh, lãnh tụ - nhà thơ" được trình bày rất đẹp và trang trọng, có chữ ký của Bác Hồ và biểu trưng UNESCO.
Ngày 14-08-1995, Bưu chính Việt Nam phát hành mẫu tem “Kỷ niệm 105 năm Ngày sinh Hồ Chủ Tịch” do họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn thiết kế, nằm trong bộ tem “Kỷ niệm 50 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 02-09” với hình ảnh Bác Hồ đang bế cháu thiếu nhi, thể hiện tình cảm dạt dào của Bác Hồ với thiếu niên, nhi đồng như câu hát “Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên, nhi đồng. Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu nhi Việt Nam”.
Năm năn sau, ngày 19-05-2000, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 1 mẫu do họa sĩ Hoàng Thúy Liệu thiết kế thể hiện chân dung Hồ Chủ tịch và ngôi nhà thân thương ở làng Sen - quê nội và nơi ở của Người lúc nhỏ.
Năm 2001, tuy không phát hành tem kỷ niệm ngày sinh của Bác Hồ, nhưng cũng có một mẫu tem mang hình ảnh Bác được phát hành vào ngày 19-05 mang tên “Kỷ niệm 60 năm Ngày thành lập Mặt trận Việt Minh (19/5/1941 – 19/5/2001)”. Bộ tem đã cho chúng ta biết thêm một kiến thức lịch sử quan trọng: ngày thành lập Mặt trận Việt Minh trùng với ngày sinh của Bác.
Năm 2010 là dịp kỷ niệm 120 năm ngày sinh Bác Hồ và kỷ niệm 20 năm UNESCO công nhận Người là “Anh hùng giải phóng dân tộc, Nhà văn hóa kiệt xuất Việt Nam” (1990 - 2010), ngày 16-05, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức phát hành đặc biệt tại Nghệ An bộ tem “Kỷ niệm 120 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh” gồm 1 mẫu do họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn thiết kế với hình ảnh trung tâm là chân dung Bác Hồ với nét mặt đôn hậu, bao dung; vầng hào quang tỏa ánh hồng rực rỡ tượng trưng cho tư tưởng của Người, là kim chỉ nam soi đường chỉ lối cho Cách mạng Việt Nam. Bên dưới chân dung Bác là hình ảnh đầm sen, loài hoa tượng trưng cho những giá trị đạo đức cao đẹp của Người, thuần khiết, thánh thiện và tươi sáng.
Ngoài những bộ tem kể trên, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam cũng phát hành 2 bộ tem bưu chính mừng thọ Bác Hồ, đó là:
Bộ tem "Kỷ niệm 80 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh" được phát hành ngày 19-05-1970 gồm 4 mẫu do họa sĩ Trần Huy Khánh thiết kế với hình ảnh Bác Hồ đang tưới cây vú sữa do đồng bào miền Nam gửi tặng.
Bộ tem "Kỷ niệm lần thứ 85 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh" được phát hành ngày 06-10-1975 gồm 2 mẫu có mẫu thiết kế giống với bộ tem “Kỷ niệm 85 năm Ngày sinh Hồ Chủ tịch” cũng do họa sĩ Trịnh Quốc Thụ thiết kế.
Hình ảnh thân thương và gần gũi của Bác Hồ xuất hiện rất nhiều trên tem bưu chính nước ta và cả nước ngoài. Đó cũng chính là kho tàng văn hóa quý báu mà chúng ta cần phải biết trân trọng, gìn giữ, lưu truyền cho muôn đời sau sao cho nguyện vọng “Chủ tịch Hồ Chí Minh sống mãi trong sự nghiệp vĩ đại của dân tộc Việt Nam” mãi mãi là hiện thực./.
LTY - HA
Thu Hiền (st)
