Một nghệ nhân ở An Giang từng ghi vào kỷ lục Guiness Việt Nam với bức Di chúc Bác Hồ lớn nhất Việt Nam, cũng ghi thêm vào kỷ lục này là “Người làm tranh bằng lá thốt nốt nhiều nhất Việt Nam”.
Tranh lá thốt nốt của ông cũng từng được giải "Phong trào khôi phục và phát triển các ngành nghề thủ công truyền thống ở Việt Nam" do một đơn vị của Nhật Bản tổ chức. Ông cũng là người đầu tiên phát hiện và chọn ngã rẽ cho loại hình nghệ thuật làm tranh độc đáo với vật liệu lá thốt nốt.
Ông Tạng bên bức tranh Bác Hồ và Bác Tôn. (ảnh: DanViet)
Một lần tình cờ gặp được ông tại buổi trao tặng bức tranh Bác Tôn làm bằng lá thốt nốt cho Bảo Tàng Tôn Đức Thắng vào một ngày cuối tháng ba, nghệ nhân Võ Văn Tạng, người con đất An Giang đã làm cả khán phòng suýt xoa vì bức chân dung quá lớn, rất độc đáo và tinh tế. Nhìn vào bức tranh, ít ai nghĩ rằng nó lại được làm từ hàng trăm mảnh lá thốt nốt non ghép lại và được đôi tay tài hoa của nghệ nhân thể hiện bằng nét vẽ bút lửa một cách tinh tế, hài hòa, cân đối. Người nghệ nhân ấy còn nắm bắt được thần thái của Bác để đưa vào tranh một cách sống động. Bức chân dung Bác Tôn có chiều cao 1m76, bề ngang rộng 1m2, chất liệu tranh làm hoàn toàn bằng lá thốt nốt. Bức tranh này người nghệ nhân đã cùng ba người thợ giỏi của mình miệt mài suốt 15 ngày đêm mới hoàn thành.
Ông Võ Văn Tạng trao tặng Bảo tàng bức tranh
về Bác Tôn làm bằng lá thốt nốt. (ảnh: Lệ Loan)
Dáng vẻ hiền lành, chân chất và khiêm tốn, người nghệ nhân quê gốc An Giang trải lòng: Từ nhỏ ông đã say mê hội họa, vẽ tranh, nhưng ông lại chọn ngã rẽ học đại học kinh tế và làm việc ở ngân hàng. Thỉnh thoảng ông vẫn vẽ tranh tặng bạn bè, người thân như một thú chơi tao nhã để tiêu khiển và để thỏa mãn niềm đam mê dành cho hội họa.
Trong một lần tình cờ đi xuống vùng quê khảo sát thẩm định cho vay vốn đối với tổ người Khmer làm quạt bằng lá thốt nốt khi ông còn là giám đốc ngân hàng nông nghiệp ở huyện Thoại Sơn, nhìn thấy chất liệu loại lá này trắng, đẹp, ông mua về một ít với ý định thử dùng làm chất liệu cho tranh của mình. Nhưng do công việc ở ngân hàng cứ cuốn lấy ông nên nắm lá thốt nốt vẫn chưa được dùng đến.
Bẵng đi mấy năm sau, khi dọn căn gác cũ, ông thấy bó lá thốt nốt mình mua năm xưa vẫn nguyên vẹn, màu lá không đổi, độ bền dai vẫn giữ nguyên, không giống như lá cây thiên tuế để lâu dễ giòn gãy mà ông từng thử dùng làm chất liệu cho tranh. Ông tìm hiểu thì mới biết, loại lá thốt nốt này xưa kia người Khmer từng dùng để chép kinh Phật và lưu giữ những quyển kinh này được cả hàng trăm năm. Ông Tạng chợt nghĩ, nếu dùng loại lá này làm chất liệu, những bức tranh của ông sẽ có độ bền tương tự. Hình ảnh về Bác Hồ, Bác Tôn, làng mạc, nông thôn, lũy tre làng, đồng quê Việt Nam trong tranh của ông cũng được lưu giữ lâu hơn.
Trước đó, ông Tạng từng thử nghiệm các loại hình tranh truyền thống, nhưng vẫn nghĩ rằng khó mà cạnh tranh lại với các họa sĩ chuyên nghiệp, phải tìm sự khác biệt, lạ, độc đáo, không lặp lại. Và sự khác biệt mà sau những năm tháng ấp ủ, ông đã tìm thấy được, đó chính là chất liệu tranh bằng lá thốt nốt chưa từng có ai làm. Đây cũng là ngã rẽ cho con đường làm tranh của ông sau khi về hưu.
Gam màu bức tranh làm từ lá thốt nốt có màu trắng ngà. Có người ví màu của nó giống như màu "nhạt nắng chiều". Để có màu bức tranh trắng sáng và đẹp, người nghệ nhân cũng tốn không ít tâm sức. Chất liệu dùng làm tranh phải là loại lá non hoặc búp lá của cây thốt nốt có tuổi thọ cao, phơi khô rồi phân loại theo từng màu: Trắng, trắng ngà, vàng, vàng đậm… và để ở nơi khô ráo. Khi làm tranh, tách từng bẹ lá thốt nốt nhỏ ra thành từng sợi mảnh rồi xếp lại một cách tỉ mỉ, khéo léo kết dính lại trên một lớp giấy sao cho không thấy đường ghép, sau đó, dùng bút lửa vẽ chân dung hoặc khung cảnh trên nền lá thốt nốt. Màu chủ đạo cho loại hình tranh này là màu vàng, nâu và đen.
Hiện nay, tranh thốt nốt của ông Võ Văn Tạng khá đa dạng, khoảng 200 kiểu mẫu khác nhau, số lượng đã lên tới 20.000 tác phẩm. Một nửa trong số này là tranh chủ đề về Bác Hồ, Bác Tôn. Tuy nhiên, bản Di chúc Bác Hồ lại là tác phẩm đưa tên tuổi ông Võ Văn Tạng, 73 tuổi, ở ấp Bắc Sơn, Thị trấn Núi Sập, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang ghi vào sách Kỷ lục Guinness Việt Nam với bức tranh “Di chúc Bác Hồ làm bằng lá thốt nốt lớn nhất Việt Nam”. Ngoài ra, ông còn ghi thêm một kỷ lục nữa là “Nghệ nhân làm tranh bằng lá thốt nốt nhiều nhất Việt Nam” vào năm 2010.
Bản Di chúc của Bác Hồ viết bằng chất liệu lá thốt nốt lớn nhất có kích thước 1,18m, cao 2,5m do nghệ nhân Võ Văn Tạng thực hiện. Ảnh: T.L/Baclieuonline
Bản Di chúc làm bằng lá thốt nốt của nghệ nhân Võ Văn Tạng có chiều cao hơn 2m, bề ngang 1m22 dán bằng thủ công cỡ chữ lớn, ảnh lớn với hai mặt vẽ chân dung Bác Hồ, bốn ảnh nhỏ quê Bác. Mặt còn lại là toàn văn bản Di chúc gồm có 56 dòng với trên 1.000 chữ do ông Võ Văn Tạng cùng nhóm thợ giỏi của mình miệt mài làm trong suốt một tháng trời. Bản Di chúc được lồng trong khung gỗ kích thước 2,55 x 3,55m có chạm trổ tinh xảo với những họa tiết như hình đài sen, rồng, kỳ lân và được trưng bày trong ngôi nhà gỗ, lợp ngói trang trọng tại khu du lịch Thoại Sơn. Nghệ nhân Võ Văn Tạng, tâm sự: “Trong quá trình làm tranh, tôi làm rất nhiều, nhưng tâm đắc nhất là sản phẩm di chúc Bác Hồ làm bằng lá thốt nốt đạt kỷ lục Việt Nam là bản di chúc lớn nhất Việt Nam làm bằng lá thốt nốt. Hiện nay đang trưng bày ở khu du lịch của Thoại Sơn. Bức tranh này làm hai mặt, một bên là toàn văn di chúc của Bác Hồ bằng chất liệu lá thốt nốt hoàn toàn làm bằng thủ công, mặt thứ hai phía trên là chân dung Bác Hồ, ở dưới là thể hiện bốn mốc thời gian ghi nhớ về Bác Hồ - nơi Bác sinh ra, nơi Bác tìm đường cứu quốc ở Bến cảng Nhà rồng, rồi Bác đọc Tuyên ngôn Độc lập, sau cùng là Lăng Bác”.
Theo ông Tạng, đây là bức tranh khó làm nhất từ trước đến nay, khi làm phải tính toán, chỉnh sửa nhiều lần cho phù hợp với kích cỡ, dễ nhìn, dễ đọc. Nhưng với tình cảm sâu sắc của ông và bảy người thợ của mình dành cho Bác Hồ, từng nét chữ, nét vẽ, hình ảnh, chi tiết đều cố gắng chăm chút cho bức tranh sống động.
Thật ra, về Bác Hồ có rất nhiều tài liệu và khía cạnh để khai thác làm tranh, nhưng sở dĩ ông đầu tư nhiều công sức cho bức tranh bản Di chúc Bác Hồ là vì ông nghĩ ít ai có cơ hội đọc hết những nội dung trong bản Di chúc của Bác. Chỉ có khi tham quan ngắm tranh, người ta mới lắng lòng vừa chiêm ngưỡng bức tranh, vừa đọc kỹ những dòng nhắn nhủ của Bác.
Làm tranh về Bác, học tập theo Bác, ông mở cơ sở làm tranh vừa thỏa mãn niềm đam mê, vừa giải quyết công ăn việc làm cho nhiều người, thậm chí ông nhận luôn các em khuyết tật. Điều đáng nói là các em mới vào làm cơ sở của ông không phải đóng học phí, mỗi tháng còn được ông hỗ trợ cho mỗi em 1,5 triệu đồng để trang trải ăn uống, sinh hoạt. Sau 3 tháng, em nào có khả năng phát triển sẽ được trả theo bậc lương của thợ. Ông Võ Văn Tạng tâm niệm: “Đối với Bác Hồ, cả cuộc đời của Bác hy sinh vì dân vì nước. Bác sống rất mẫu mực, giản dị và thanh liêm chính trực, trên thế giới cũng khó có người nào được như Bác Hồ. Về cuộc đời Bác Hồ, Bác Tôn cũng giáo dục cho thế hệ trẻ, nhất là cho các thợ, mỗi ngày các em vẽ về Bác Hồ, rồi mình cũng nói thêm về cuộc đời Bác Hồ, Bác Tôn, phải nói là các em rất thấm thía. Đối với người lớn thì làm gương, noi gương Bác”.
Ngoài tranh làm chân dung Bác Hồ, Bác Tôn, những bức tranh khác với chủ đề quê hương cũng luôn có sức hút và gợi nhớ quê cha đất tổ đối với những người xa quê. Nhiều Việt kiều về quê thường đặt mua tranh của ông, họ muốn mang theo chút hương vị quê nhà về nơi xa xứ. Trong tương lai, ông đang có ý định mở rộng thêm cơ sở làm tranh bằng lá thốt nốt. Và với nghệ nhân Võ Văn Tạng, mỗi bức tranh vẽ chân dung Bác Hồ, Bác Tôn đem lại cho ông một cảm xúc khác nhau. Nhưng trên hết, khi nghĩ về Bác, về nhân cách sống của Bác, mỗi chúng ta cũng sẽ biết sống vị tha, khiêm tốn, giản dị và cao thượng hơn mỗi ngày./.
Lệ Loan
Theo voh.com.vn
Minh Thu (st)
