Chủ tịch Hồ Chí Minh là vĩ nhân đã in đậm dấu ấn vào lịch sử dân tộc và lịch sử nhân loại. Dù đã mãi mãi đi xa, nhưng hình ảnh giản dị, tư tưởng và tấm gương đạo đức sáng ngời của Người luôn sống mãi trong trái tim các thế hệ người Việt Nam và bè bạn quốc tế. Chính vì vậy, nhiều năm qua, đã có rất nhiều nhà văn, nhà thơ, nhạc sỹ, họa sỹ, nghệ sỹ trong và ngoài nước bắt nguồn cảm hứng sáng tạo từ hình tượng của Người và hầu hết các tác phẩm viết về Bác đều có sức sống lâu bền cùng năm tháng. Sau đây là những bài thơ hay viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh của các tác giả nổi tiếng trong nước và quốc tế.
Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta.
1. Bài thơ “Ảnh Bác” của Trần Đăng Khoa
Nhà em treo ảnh Bác Hồ
Bên trên là một lá cờ đỏ tươi
Ngày ngày Bác mỉm miệng cười
Bác nhìn chúng cháu vui chơi trong nhà
Ngoài sân có mấy con gà
Ngoài vườn có mấy quả na chín rồi
Em nghe như Bác dạy lời
Cháu ơi đừng có chơi bời đâu xa
Trồng rau, quét bếp, đuổi gà
Thấy tàu bay Mỹ nhớ ra hầm ngồi.
2. Bài thơ “Bác đến” của Trần Ninh Hồ (1970)
Trong sổ vàng Trung đoàn chúng con
Năm một chín năm mươi ghi một lần Bác đến.
Sao chỉ ghi ngày giờ, không ghi gì nữa cả?
Con bồn chồn hỏi chính ủy của con.
Chính ủy mỉm cười: Thật, có thế thôi
Bác đến giữa đêm, chiến sĩ mình đang ngủ
Bác bảo: "Đừng làm ồn!", Bác lặng nhìn suốt lượt
Và ngay đêm, Bác lại lên đường.
Từ buổi Bác lên đường bao nhiêu nhớ thương
Bao người đã như con lặng nhìn trong sổ?
Bao năm tháng giữa bồi hồi thức, ngủ
Đến suốt đời con thấy Bác nhìn con!
3. Bài thơ “Bác Hồ - Người cho em tất cả” của Hoàng Long, Hoàng Lân
Cho ánh nắng ban mai,
Là những sớm binh minh
Cho những đêm trăng đẹp,
Là chị Hằng tươi xinh
Cây cho trái và cho hoa
Sông cho tôm và cho cá
Đồng ruộng cho bông lúa
Chim tặng lời reo ca
Anh bộ đội đến nhà,
Cho em lòng dũng cảm.
Cô giáo cho bài giảng,
Yêu xóm làng thiết tha.
Cùng em vượt đường xa xôi,
Là chiếc khăn quàng thắm tươi.
Cho em tất cả
Người mang cho em cuộc đời mới...
Tươi sáng đầy ước mơ.
Người cho em tất cả :
Là Bác Hồ Chí Minh.
4. Bài thơ “Bác ơi” của Tố Hữu (6-9-1969)
Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa
Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa...
Chiều nay con chạy về thǎm Bác
Ướt lạnh vườn cau, mấy gốc dừa!
Con lại lần theo lối sỏi quen
Đến bên thang gác, đứng nhìn lên
Chuông ôi chuông nhỏ còn reo nữa?
Phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn!
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thǎm, thấy Bác cười!
Trái bưởi kia vàng ngọt với ai
Thơm cho ai nữa, hỡi hoa nhài!
Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm
Quanh mặt hồ in mây trắng bay...
Ôi, phải chi lòng được thảnh thơi
Nǎm canh bớt nặng nỗi thương đời
Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông, mọi kiếp người.
Bác chẳng buồn đâu, Bác chỉ đau
Nỗi đau dân nước, nỗi nǎm châu
Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ
Cho hôm nay và cho mai sau...
Bác sống như trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già
Bác nhớ miền Nam, nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác, nỗi mong cha
Bác nghe từng bước trên tiền tuyến
Lắng mỗi tin mừng tiếng súng xa.
Bác vui như ánh buổi bình minh
Vui mỗi mầm non, trái chín cành
Vui tiếng ca chung hòa bốn biển
Nâng niu tất cả chỉ quên mình.
Bác để tình thương cho chúng con
Một đời thanh bạch, chẳng vàng son
Mong manh áo vải hồn muôn trượng
Hơn tượng đồng phơi những lối mòn.
Ôi Bác Hồ ơi, những xế chiều
Nghìn thu nhớ Bác biết bao nhiêu?
Ra đi, Bác dặn: "Còn non nước..."
Nghĩa nặng, lòng không dám khóc nhiều
Bác đã lên đường theo tổ tiên
Mác - Lênin, thế giới Người hiền
A'nh hào quang đỏ thêm sông núi
Dắt chúng con cùng nhau tiến lên!
Nhớ đôi dép cũ nặng công ơn
Yêu Bác, lòng ta trong sáng hơn
Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi
Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn.
5. Bài thơ “Cây vú sữa trong vườn Bác” của Quốc Tấn
Đầu vườn nghe động cánh ong
Kìa cây vú sữa Bác trồng năm nao !
Cành cây lá nắng xôn xao
Chim reo như đón Bác vào đâu đây.
Tay nghiêng thùng tưới bên cây
Rưng rưng... hoa tím uống đầy nắng tươi !
Ung dung Bác đứng ngắm cười
Cả trời xuân ấm tình Người thương yêu...
Mười lăm năm... mỗi sáng chiều
Bác Hồ chăm chút, nâng niu từng cành.
Cây càng khoẻ, lá càng xanh
Như miền Nam đó trưởng thành nở hoa.
Cành cao che mát sân nhà
Từng ôm bóng dáng Cha già sớm trưa.
Dạn dày sương gió nắng mưa
Trái ngon vẫn đậu đợi mùa chín thơm.
Mặc cho lửa đạn mưa bom
Ong xây bọng mật trong vòm lá xanh.
Đã nghe thơm nắng Ba Đình
Ngọt mùa vú sữa bờ kênh Tháp Mười.
Cây ơi ! Ơn Bác đời đời
Bác đi - Con cháu thay Người chăm cây !
6. Bài thơ “Cháu nhớ Bác Hồ” của Thanh Hải (8/1956)
Đêm nay bên bến Ô Lâu
Cháu ngồi cháu nhớ chòm râu Bác Hồ
Nhớ hình Bác giữa bóng cờ
Hồng hào đôi má, bạc phơ mái đầu
Mắt hiền sáng rực như sao
Bác nhìn tận đến Cà Mau sáng ngời
Nhớ khi trǎng sáng đầy trời
Trung thu bác gởi những lời vào thǎm
Nhớ ngày quê cháu tan hoang
Lụt trôi, Bác gởi lúa vàng vào cho
Nhớ khi nhà cháu ra tro
Bác đưa bộ đội về lo che giùm
Bác ơi nhớ mấy cho cùng
Ngoài xa Bác có thấu lòng cháu không.
Đêm đêm cháu những bâng khuâng
Giở xem ảnh Bác cất thầm bấy lâu
Nhìn mắt sáng, nhìn chòm râu
Nhìn vầng trán rộng, nhìn đầu bạc phơ
Càng nhìn càng lại ngẩn ngơ
Ôm hôn ảnh Bác mà ngờ Bác hôn
Bác ơi dù cách núi non
Mà hình Bác vẫn trong lòng không xa
Giặc kia muốn cắt sơn hà
Mà miền Nam vẫn hướng ra Bác Hồ,
Hướng về sắc đỏ ngọn cờ
Về ngày Nam Bắc cõi bờ liền nhau.
Đêm nằm cháu những chiêm bao
Ngày vui thống nhất Bác vào miền Nam.
Cổng chào dựng chật đường quan
Bác đến đình làng Bác đứng trên cao
Bác cười thân mật biết bao
Bác dặn đồng bào cặn kẽ từng câu
Ung dung Bác vuốt chòm râu
Bác xoa đầu cháu, Bác âu yếm cười.
Đêm nay trǎng lại sáng rồi
Trung thu nhớ bác cháu ngồi cháu trông
Ngoài xa nghe tiếng trống rung
Nghe những nhi đồng nhảy múa hò reo
Bác chắc cũng nhớ cháu nghèo
Miền Nam đau khổ sớm chiều trông ra.
7. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của Minh Huệ (1951)
Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ.
Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác.
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình dật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng.
Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng.
Thổn thức cả nỗi lòng
Thầm thì anh hỏi nhỏ :
- Bác ơi ! Bác chưa ngủ ?
Bác có lạnh lắm không ?
- Chú cứ việc ngủ ngo
Ngày mai đi đánh giặc
Vâng lời anh nhắm mắt
Nhưng bụng vẫn bồn chồn.
Không biết nói gì hơn
Anh nằm lo Bác ốm
Lòng anh cứ bề bộn
Vì Bác vẫn thức hoài.
Chiến dịch hãy còn dài
Rừng lám dốc lắm ụ
Đêm nay Bác không ngủ
Lấy sức đâu mà đi.
... Lần thứ ba thức dậy
Anh hoảng hốt giật mình
Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc.
Anh vội vàng nằng nặc :
- Mời Bác ngủ Bác ơi !
Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi ! Mời Bác ngủ !
- Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Bác thức thì mặc Bác
Bác ngủ không an lòng.
Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn.
Trời thì mưa lâm thâm
Làm sao cho khỏi ướt !
Càng thương càng nóng ruột
Mong trời sáng mau mau.
Anh đội viên nhìn Bác
Bác nhìn ngọn lửa hồng
Lòng vui sướng mênh mông
Anh thức luôn cùng Bác.
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.
8. Bài thơ “Em gặp Bác Hồ” của Trần Đăng Khoa (9.9.1969)
Có ai se sẽ ngồi xuống đầu giường
Đưa bàn tay mát như kem sữa
Xoa lên trán em đang dịu lửa
Vuốt lên mắt em đang bớt mờ
A, Bác Hồ!
Bác Hồ ta đó!
Bác mặc tấm áo ka ki
Bàng bạc sương rừng Pắc Bó
Trán Bác có ngôi sao
Thảo nào Bác đi đêm không lạc Bác ơi, Bác!
Bác cười rung rung chòm râu
Mắt Bác sao mà thương thế
Tóc Bác thơm lừng gió bể
Thơm nắng đường xa
Bác cho em nhiều quà
Và khen dạo này em béo khỏe
Hơn ngày xưa nhiều
Cúc áo em bị đứt từ chiều
Đêm phanh ra, hở ngực
Bác đắp vào cho em
Rồi Bác ra rất êm
Bác đi! Bác đi rồi!
Em bỗng oà lên khóc
Tỉnh dậy thấy ướt đầm mái tóc
Nhìn xem Bác có đâu đây,
Chỉ thấy đầy trời đèn sáng, mưa bay
Người người lặng im đi viếng Bác
Bóng đèn rưng rưng nước mắt...
Đúng rồi
Bệnh viện em vừa truy điệu Bác chiều nay
Nhưng Bác chỉ yên nghỉ ban ngày
Chứ ban đêm là Bác rời linh cữu
Bác chào chú đứng gác
Rồi đi vòng quanh khắp trên thế giới
Để chăm sóc trẻ con
Nhất là đứa nào phải nằm trong bệnh viện..
9. Bài thơ “Người đi tìm hình của nước” của Chế Lan Viên
Đất nước đẹp vô cùng nhưng Bác phải ra đi
Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác
Khi bờ bãi dần lui, làng xóm khuất
Bốn phía nhìn không bóng một hàng tre
Đêm xa nước đầu tiên ai nỡ ngủ
Sóng vô dưới thân tàu đâu phải sóng quê hương
Trời từ đây chẳng xanh màu xứ sở
Xa nước rồi càng hiểu nước đau thương
Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp
Giấc mơ con đè nát cuộc đời con
Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp
Một mái nhà yên rũ bóng xuống tâm hồn
Trăm cơn mơ không nổi một đêm dầy
Ta lại mặc cho mưa tuôn gió thổi.
Lòng ta thành con rối cho cuộc đời giật dây
Quanh Hồ Gươm không ai bàn chuyện vua Lê
Lòng ta đã thành rêu phong chuyện cũ
Hiểu sao hết những tấm lòng lãnh tụ
Tìm đường đi cho dân tộc theo đi.
Sông Hồng chảy về đâu và lịch sử
Bao giờ dãy Trường Sơn bừng giấc ngủ
Cánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây
Rồi cờ sẽ ra sao, tiếng hát sẽ ra sao
Nụ cười sẽ ra sao ơi ngày độc lập
Xanh biết mấy là trời xanh tổ quốc
Khi tự do về chói ở trên đầu
Khi mặt trời nghe bừng chói ở phương Đông
Cây cay đắng đã ra mùa trái ngọt
Người cay đắng đã chia phần hạnh phúc
Sao vàng bay theo búa liềm công nông
Luận cương đến Bác Hồ và người đã khóc
Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lê Nin
Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp
Tưởng bên ngoài đất nước đợi mong tin
Bác reo lên một mình như nói cùng đất nước
“Cơm áo là đấy, hạnh phúc đây rồi”
Hình của Đảng lồng trong hình của nước
Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười
Bác thấy:
Hiểu sao hết “Người đi tìm hình của nước”
Không phải hình một bài thơ đá tạc nên người
Một góc quê hương nửa đời quen thuộc
Hay một đấng vô hình sương khói xa xôi
Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mất
Sắc vàng nghìn xưa sắc đỏ tương lai
Thế đi đứng của toàn dân tộc
Một cách vinh hoa cho hai lăm triệu con người
Có nhớ chăng hỡi gío rét thành Ba Lê
Một viên gạch hồng Bác chống lại cả mùa đông băng gía
Và sương mù thành Luân Đôn có nhớ
Giọt mồ hôi người nhỏ giữa đêm khuya.
Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể
Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi
Những đất tự do những trời nô lệ
Những con đường cách mạnh đang tìm đi
Đêm mơ nước ngày thấy hình của Nước
Cây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhà
Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc
Chẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa
Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây
Dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt
Ruộng theo trâu về lại với người cày
Mỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, bể bạc
Không còn người bỏ xác trên đường ray
Giặc nước đuổi xong rồi trời xanh tiếng hát
Điện theo trăng vào phòng ngủ công nhân
Những kẻ quê mùa đã thành trí thức
Tăm tối cần lao nay hóa những anh hùng
Nước Việt Nam nghìn năm Đinh, Lý, Trần, Lê
Thành nước Việt Nam nhân dân mát suối
Mái rạ nghìn năm hồng thay sắc mới
Những đời thường cũng có bóng hoa che
Ôi đường đến với Lê-nin là đường về tổ quốc
Tuyết Mát cơ va sáng ấy lạnh trăm lần
Trông tuyết trắng như đọng nghìn nước mắt
Lê-nin mất rồi nhưng Bác chẳng dừng chân
Luận cương của Lê-nin theo người về quê Việt
Biên giới còn xa nhưng Bác đã đến rồi
Kìa bóng Bác đang hôn lên hòn đá
Lắng nghe trong màu hồng hình đất nước phôi thai.
Còn nữa
Huyền Trang (tổng hợp)
10. Bài thơ “Hồ Chí Minh” của Tố Hữu ( 26/8/1945)
Hồ Chí Minh
Người lính già
Đã quyết chiến hy sinh
Cho Việt Nam độc lập
Cho thế giới hoà bình!
Người đã sống nǎm mươi nǎm vũ bão
Vì nhân loại
Người quyết dâng xương máu
Vì giang sơn
Người quyết dứt gia đình!
Hồ Chí Minh
Người đã quyết
Mặc phong ba giá tuyết
Mặc gươm súng xiềng gông
Làm tên quân cảm tử đi tiên phong
Đánh trǎm trận, thề trǎm phen quyết thắng!
Bao thất bại dẫu xát lòng cay đắng
Hồn vẫn tươi vui, thơm ngát tình đời
Bước trường chinh dầu mỏi gối khan hơi
Tim gang thép vẫn bừng bừng lửa chiến
Cờ đã phất, phải gương cao quyết tiến! Người xông lên
Và cả đoàn quân, thừa huyết khí thanh niên
Rập bước tiến bên người Cha anh dũng.
Tiếng Người thét
Mau lên gươm lắp súng!
Và cả đoàn quân
Đã bao nhiêu nǎm tháng trải phong trần
Mắt sáng quắc tay xanh loè mã tấu
Vụt ào lên quyết hy sinh chiến đấu
Diệt cường quyền!
Ôi sức mạnh vô biên!
Hồ Chí Minh
Hỡi ngọn đuốc thiêng liêng
Trên đầu ta, ngọn cờ dân tộc
Trǎm thế kỷ trong tên Người: A'i Quốc
Bạn muôn đời của thế giới đau thương!
Chúng tôi đây
Lớp con cháu trên đường
Gươm tuốt vỏ, súng cầm tay, xốc tới
Ngọn cờ đỏ sao vàng bay phấp phới
Nước non Hồng vang dội Tiến quân ca
Hồ Chí Minh
Người trẻ mãi không già!
11. Bài thơ “Hồ Chí Minh” của Prékimala Mak - Dân tộc Châu Ro
Kính dâng Bác với tất cả tấm lòng
biết ơn của người Thượng
Khi viết tới Hồ Chí Minh
Người Ê-Đê, người Xê-đǎng, người Châu-Ro, người Gia-rai, người Ba-na...
Không dùng bút, dùng giấy, dùng mực
Mà rủ nhau vô rừng đào cây xachk-lang
Về mài thay bút, thay mực
Đời trước, đời sau chuyền nhau viết mãi
Viết về Hồ Chí Minh.
Hồ Chí Minh, Người là con sông lớn
Người là mặt trời
Người là mặt trǎng.
Mùa lạnh nhắc tới Hồ Chí Minh
cái bụng ấm
Mùa nắng nhắc tới Hồ Chí Minh
mây thêu mặt trời hồng
Mùa thu nhắc tới Hồ Chí Minh
mây lắng, trời trong.
Mùa xuân nhắc tới Hồ Chí Minh
cây cỏ đơm nhựa trổ bông.
Nói tới Hồ Chí Minh
Người Chàm, người H'rê, người Mơ-nông...
Không có lời nói nổi với lòng mình
Chỉ biết gói trong cái bụng.
Khi hát ca ngợi Hồ Chí Minh
Người Thượng mình chưa có bài ca để hát.
Chưa có đàn để đệm
Phải mượn:
Gió thổi lá cây to, cây nhỏ
Chim đrao, chim kơ-tia, chim nhông.
Nhờ sông bé, sông to
Nhờ rẫy lúa, nhờ thác cao
Nhờ sóng vỗ mạn đò...
Đất nước mình
Nhiều cây cao, cây thấp
Nhiều cây to, cây nhỏ
Nhiều sông dài, biển rộng...
Chẳng có sông núi, cây nào lớn bằng Hồ Chí Minh.
Hồ Chí Minh
Ôi! Người đó thiệt tình lớn quá!
Người là đất nước dạt dào bất diệt,
Người là gang, là thép
Đôi mắt Người hào quang rất đẹp
Người,hải đǎng của con tàu mặt biển
Người,niềm tin hy vọng
và sự sang giàu của đồng bào
Thượng chúng tôi...
12. Bài thơ “Bác Hồ” của Mađơlen Riphô (nữ thi sĩ Pháp)/Tế Hanh dịch
Người vào, cửa vẫn lặng im,
Hỏi han thân mật giống in những hình
Giấu thầm khi chửa hòa bình
Đêm đêm soi ảnh thấy mình ở trong
Người cầm hai đóa hoa hồng
Tựa như những đóa ta trồng vườn hoa
Hỏi thǎm tin tức chúng ta
Hiểu dân tộc Pháp hơn là bạn, tôi
Tôi như chim trắng trước Người
Chim lành thợ mỏ chǎn nuôi mái hè
Bay cùng xứ của Tôrê (1)
Tôi yêu tôi khổ vì quê hương mình
Toàn dân đã chặn chiến tranh
Với ta, người tặng tấm hình. Và hoa.
------------
(1) Đồng chí Tôrê (Maurice Thorez), Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Pháp, xuất thân thợ mỏ quê ở vùng mỏ miền Bắc nước Pháp.
13. Bài thơ “Bộ đội Ông Cụ” của Nông Quốc Chấn(7-1948)
Đồ ǎn đã sắm đủ rồi -
Mǎng vầu, phiắc pàn(1) nõn chuối,
Lợn bò, gạo nếp, gạo nương...
Các bản người người đưa tới,
Làng như sắp đám cưới!
Lần này nhộn nhịp hơn mọi khi.
Tại sao? Ta sẽ đón người gì?
Ai cũng mong để được xem bộ đội.
Cơm trưa xong, nắng lui về ngọn núi
Anh giao thông đến đưa gói thư
Tin bay đi bản trên xóm dưới
Già già trẻ trẻ đợi hoan hô,
Lớp học tan, tiếng ríu rít của học trò,
Tiếng của đồng bào gọi nhau tập hợp.
Bộ đội đã đến kia!
A lúi! Những người là người (2)!
Đeo súng ngắn, súng dài, súng dóp...
Hoan hô! Hoan hô!
Nhìn không chớp mắt.
Có cả người mũi lõ tóc quǎn,
Hai con mắt màu gio như lính Pháp(3)
Lại có Cụ Già chân đi đất,
Mặc bộ quần áo Nùng,
Tay cầm cái gậy mây rừng,
Miệng ngậm một điếu can không khói,
Bộ râu dài vừa trắng vừa đen,
Chân tay nhanh nhẹn như thanh niên...
Cụ Già cười, vẫy chào người đứng đón
Dân chúng rỉ tai nhau:
Bộ đội gì toàn những người lạ lạ?
Có lẽ đây là người "Gốc trỏ" (4).
Khi ǎn cơm chiều,
Bộ đội đếm: một, hai... ngồi trật tự.
Cụ đi từng bàn xem bát đũa.
Cho thổi còi, rồi Cụ ǎn sau.
Mọi người rủ nhau
Đốt đuốc đến xem quân Ông Cụ.
Người già đến, Cụ mời ngồi niềm nở,
Trẻ con lại, Cụ bế xoa đầu.
Cụ nói, dân nghe rõ từng câu -
"Muốn cách mệnh thành công mau!
Ta phải đoàn kết như bó đũa...!"
Gà đã gáy lượt đầu,
Nhưng tiếng vỗ tay còn như nứa nổ.
Còn vang vang tiếng hát của thiếu nhi.
Hôm sau, Cụ rời bản lên đường,
Cho bộ đội xếp hàng,
Cụ cảm ơn, Cụ trả tiền - dù chủ nhà không nhận;
Cụ bắt tay từng người.
Cụ đi khỏi rồi,
Ai cũng thương nhớ,
Người hỏi người không ai biết rõ:
"Tên Cụ Già là chi?
Tóc bạc vẫn còn đi,
"Nhất định đây là người "Pỏ cốc(5)"!
"Dân ta sắp tới ngày Độc lập".
Bước sang rằm tháng bảy,
Nhận được một tin mừng:
"Giải phóng quân đã vào Hà Nội"
"Khắp nơi mở hội tưng bừng...!
Có nhiều ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh!
Nhìn đôi mắt, bộ râu, ta nhớ nhớ
Giống Cụ Già trước đến bản ta!
Đúng! Đích đúng!
Đây là Ông Cụ!
Sung sướng thay! Bản ta toàn nam nữ
Lần đầu tiên đã được đón Bác Hồ
Chúng ta xin gửi một bức thư
Rằng: "Cả bản Mường vẫn nhớ lời Người nói".
----------------------------
(1) Tên một loại rau trong rừng, thường ǎn độn với nõn chuối.
(2) "A lúi" là tiếng trầm trồ khi thấy cái gì lạ.
(3) Mấy người Mỹ (danh nghĩa đồng minh) cùng đánh Nhật.
(4) "Gốc trỏ" nghĩa là ông tổ.
14. Bài thơ “Cây Bác Hồ” Tế Hanh (6-1970)
Mười nǎm về trước chưa sinh con
Khắp cả vùng đây đất xói mòn
Đá sỏi đồi hoang cây chẳng mọc
Xuân về không hé chút mầm non
Vâng theo lời Bác, Tết trồng cây
Từ đấy cành xanh, nhánh biếc đầy
Dương liễu đằng xa, dǎng lưới lục
Bạch đàn loang loáng trắng quanh đây
Theo đội con trai cha trồng vải
Hàng vải sum suê gió thổi lùa
Mẹ theo đội con gái đi trồng nhãn
Khóm nhãn ra hoa đã mấy mùa
Các chị em con có bóng xanh
Có chim ríu rít rộn trên cành
Có hoa thơm ngát bay theo gió
Khiến bầy ong kiếm mật vây quanh
Tháng nǎm ǎn vải, tháng sáu ǎn nhãn
Nhặt lá vun cành, lượm củi khô
Trưa chơi bóng mát, đêm trǎng sáng
Tất cả là ơn của Bác Hồ
Bác mênh mông quá, phải không con?
Như cả đất trời, cả núi non
Như lá hoa bốn mùa tươi tốt
Như rễ sâu tận đáy tâm hồn
Yêu Bác các con chǎm đi học
Giữ gìn nụ biếc lá non xanh
Lớn lên góp sức cùng anh chị
Bảo vệ quê hương đất nước mình
Và mỗi lần các con nhớ Bác
Các con im lặng ngẩng đầu lên:
Một vùng ánh sáng soi trên ngọn
Lộng gió từng cao - Bác ở trên...
15. Bài thơ “Đêm Tháng Nǎm” của Vǎn Thảo Nguyên (Đêm 19/5/1950)
Cơm gạo mốc, mà tưởng cơm nếp mới
Rau "tàu bay" không muối cũng thành canh
Trà không có, vội đun nồi nước suối
Lá "cơm xôi" ta thay lá chè xanh.
Vui mở tiệc giữa đồi cao núi đỏ
Mừng Bác Hồ tuổi thọ sáu mươi
Đêm tháng Nǎm, trời rung rinh ngọn gió
Như lòng con rung tiếng hát yêu đời.
Con cứ ngỡ như được ngồi bên Bác
Giữa thủ đô yêu quý của nước non
Con cứ ngỡ như đang cầm tay Bác
Nhảy kết đoàn trong buổi tối liên hoan.
Giờ xuất kích giữa tiếng gà rừng gáy
Lưỡi lê soi lấp lánh vạn vì sao
Quà dâng Bác là đồn Tây bốc cháy
Đêm tháng Nǎm, ôi! Vĩ đại biết bao!
16. Bài thơ “Giếng nước Bác Hồ” của Phan Thị Thanh Nhàn/Quảng An, (9-1969)
Làng con nghèo, ở ngoại ô
Một chiều vui được Bác Hồ tới thǎm
Bác xem chỗ ở chỗ ǎn
Đến bên giếng đất, ân cần Bác khuyên:
Làng ta rồi phải sạch hơn
Giữ cho đôi mắt như gương trong ngần
Bác về, gửi gạch tặng dân
Giếng đầu tiên ấy ở sân đình làng
Tròn xoe dưới một tán bàng
Ôi gàu nước mát đầy tràn thương yêu
Lòng Cha chia khắp xóm nghèo
Thẳm sâu mạch nước trong veo giếng này...
Cả làng đau mắt xưa nay
Bác về, như có bàn tay diệu kỳ
Tình thương lòng Bác chở che
Giếng sâu trong vắt bốn bề khơi lên
Bác cho con gái mắt huyền
Cụ già mắt sáng trẻ em mắt tròn
Tin đâu sét đánh làng con
Bác không còn? Bác không còn! Bác ơi!
Cả làng không hẹn không mời
Bước chân tụ lại một nơi - giếng đình
Cúi đầu, tay nắm vòng quanh
Đỏ hoe bờ giếng ân tình, Bác ơi!
Giếng đầy còn có khi vơi
Lòng dân nhớ Bác chẳng nguôi bao giờ.
17. Bài thơ “Hồ Chí Minh - tên Người là cả một niềm thơ” FÊLIX PITA RÔĐ'RIGHET – Cuba/Hoàng Hiệp dịch
Bởi vì người, Hồ Chí Minh
Nhà thơ Hồ Chí Minh,
Người nông dân Việt Nam trong sáng: Hồ Chí Minh,
bảy mươi tám nǎm gần trọn cả đời mình tranh đấu,
Và người đã hy sinh từ bỏ mọi tên,
để chỉ còn là một giọng nói, một hơi thở, một cái nhìn
để chỉ còn là... có gì đâu khác...
là đất nước, là máu xương Tổ quốc;
Bởi vì Người đau nỗi đau của những vết thương
trên mình mỗi em bé Việt nam bị quỷ "Yanki" giết chết,
Khi giặc lái của Lầu Nǎm goởc phá đổ mỗi ngôi nhà,
Thì lòng Người bỗng nhiên như sụp mái.
Bởi vì trong mỗi xóm nhỏ tan hoang vì bom napan Mỹ,
Một mảnh tim Người tự cháy xót xa!
Hồ Chí Minh, tên Người là cả đói ngày xưa
Vì Người đã chết hai triệu lần nǎm đói bốn nhǎm khủng khiếp
Bởi vì người đã mặc lên mọi tấm áo xác xơ
đã đi chân đất với mỗi đôi chân trần của người dân đất nước,
Bởi vì Người đã chứa chất nỗi tủi nhục của mọi người cùng cực,
Bởi vì Người đã từng chịu đau nỗi roi vọt đánh vào dân tộc,
Thuở bọn thực dân Pháp
hòa trộn than Hồng Gai với máu người thợ mỏ,
cao su miền Nam với máu người phu đất đỏ,
lúa gạo đồng bằng với máu nông dân,
để biến thành vàng bạc gấp trǎm;
Bởi vì lòng Người héo hon khi nắng hạn
Với ruộng đồng chết khát nǎm lại qua nǎm,
Và người mang cấy lại trên lòng mình
mỗi cây lúa chết ngạt vì lụt nước trắng bờ!
Hồ Chí Minh, tên Người là cả một niềm thơ.
Bởi vì Người đã sống cùng phu Quảng Châu, Thượng Hải.
Và đo được mức tận cùng đói rách,
và ở Nam Phi, Người cũng đo được đói rách tận cùng
của những người Âận cùng đinh sang đó
tìm miếng cơm nuôi sống qua ngày
Bởi vì Người đã đến với dân lao động
từ đào huyệt chôn mình khi vét dòng kênh Panama
Và như thế, Người đã nhận ra rằng:
Bất cứ ở đâu, con người cũng chỉ là một và đói khổ cũng chỉ là một,
và Người cũng biết: ở đâu cũng một lòng cǎm uất,
và đường đi chỉ có một mà thôi.
Bởi tất cả những điều đó và nhiều điều khác nữa
mà lời nói khó lòng chứa đựng:
Bởi vì đối với Người thì phẩm giá con người
còn cao hơn miếng cơm, danh vọng
Cao hơn cả trường tồn cuộc sống,
Hồ Chí Minh, tên Người là cả một niềm thơ.
Có thể ca ngợi Người như ca ngợi biển cả, núi cao,
như ngợi ca sông Cửu Long, sóng Hồng Hà.
Nói tới Người là nói vịnh Hạ Long, Điện Biên Phủ,
Chùa Một Cột, là nói những ruộng đồng đỏ ánh phù sa.
Có thể nói tới Người bằng hết thảy những lời tương tự
khi nói tới cây nhãn và cây tre xứ sở.
Bởi vì ca ngợi Người, Chủ tịch Hồ Chí Minh,
Nhà thơ Hồ Chí Minh
Người nông dân Việt Nam trong sáng: Hồ Chí Minh,
là ca ngợi đất nước Việt Nam tươi đẹp và đau thương.
Ca ngợi nước Việt Nam mà dáng dấp
không còn là một chiếc đòn tre gánh mỗi đầu mỗi thúng.
Mà là một hình dáng quang vinh của cửa ngõ có một không hai
để đi vào thế giới tương lai.
18. Bài thơ “Quê Bác” của Nguyễn Trọng Oánh (1959)
Thuyền xuôi xuôi mãi dòng sông
Dòng sông quê Bác nước trong đôi bờ
Xôn xao sóng đục con đò
Đã nghe âm ấm câu hò Nghệ An:
"Quê ta ngọt mía Nam Đàn
"Ngon khoai chợ Rộ, thơm cam Xã Đoài..."
Đường sang quê Bác đây rồi
Con nông giang nhỏ chạy dài đầu thôn
Nhà xưa Bác ở vẫn còn
Mái tranh nho nhỏ, nếp vườn thân yêu
Bác ơi, nhà Bác cũng nghèo
Quê hương Bác cũng như nhiều quê hương
Chỉ vì Bác rộng tình thương
Cho nên nắng đẹp mười phương tràn về.
Để người cuộn chỉ ngừng xe
Khǎn vuông yếm trắng lên đê giữ làng
Để người tắm nước quê hương
Thấy sông thêm rộng thấy đường thêm xinh
Tôi như chim nhỏ giữa rừng
Bác như nắng đẹp sưởi hồng ban mai
Lời đâu mà nói hết lời
Mái tranh còn mãi dấu Người thân yêu
Ra về bãi mía nhìn theo
Thuyền ai lên Rộ nước triều dâng dâng
Đất vui đất có anh hùng
Ta vui ta sống giữa lòng quê hương.
Còn nữa
Huyền Trang (tổng hợp)
19. Bài thơ “Thǎm Pác Bó” của Xuân Diệu (10-1964)
Nước từ gốc đá chảy tuôn
Suối xanh ngǎn ngắt một nguồn vô biên.
Xuôi xa rồi lại trào lên
Cây thài lài tía mọc bên đá ghềnh.
Một vùng thuần khiết non xanh
Như mang ánh mắt tinh anh Bác Hồ.
Hãy còn bàn đá nhấp nhô
Bác ngồi dịch sử, nghĩ cho muôn đời (1).
Rau mǎng cháo bẹ dâng Người,
Ngày ra bờ suối, tối thời vào hang.
Nơi đây Bác vạch đường quang
Mở ra sông núi, gồm sang biển trời.
Cải soong dưới suối đâm tươi
Xuống làng mái ngói điểm vui các nhà.
Thǎm hang trước, nhớ ngày xa
Bác trồng khóm trúc nay đà xanh um (2)
------------------
(1) Hồi ở Pác Bó, Hồ chủ tịch đã dịch cuốn Lịch sử Đảng Cộng sản Liên Xô (B) ra Tiếng Việt, làm tài liệu học tập cho cán bộ cách mạng.
(2) Dưới núi, nước phía bên Tuyên Quang chảy sang bên này (Cao Bằng) như từ trong đá chảy ra. Tháng Mười, đồng bào trồng cải soong. Ngày 20/2/1961, sau hai mươi nǎm, Bác về thǎm lại Pác Bó, có trồng một khóm trúc làm kỷ niệm.
20. Bài thơ “Trăm năm nhớ một chuyến đò” của Thanh Tịnh (9/1969)
Nhớ một tối giữa rừng Việt Bắc
Được xuống đò theo Bác sang ngang
Núi xe viền ánh trǎng vàng
Có đôi mắt sáng điểm màn trời sao.
Đó là Bác mà nào biết trước
Tưởng cụ già miền ngược sang sông
Dao rừng cài gọn bên hông
Gậy song cắp nách, túi vòng qua vai.
21. Bài thơ “Đọc thơ Bác” của Hoàng Trung Thông (5-1960)
Ngục tối, trái tim càng cháy lửa
Xích xiềng không khóa nổi lời ca
Trǎm sông nghìn núi chân không ngã
Yêu nước yêu người yêu cỏ hoa.
Đọc lời thơ Bác tâm hồn Bác
Một tấm gương trong chẳng bụi mờ
Bóng cây đại thụ trùm xanh mát
Cánh rộng chim bằng bay tự do.
Tự do! Gươm súng nào ngǎn được
Biển rộng sông dài ý chí cao
Thân ở trong tù, lòng ở Nước
Bay quanh hồn mộng ánh vàng sao.
Khi chim rừng ca rộn núi
Khi nhìn khóm chuối ánh trǎng soi
Lao lung vẫn giữ lòng thư thái
Nắm chắc trong tay cả cuộc đời.
Tôi đọc trǎm bài trǎm ý đẹp
A'nh đèn tỏa rạng mái đầu xanh
Vần thơ của Bác, vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông bát ngát tình.
22. Bài thơ “Người đã thấy Mặt trời Tháng Mười” của Sergei Aphonin
Những hàng tre hiện về trong giấc ngủ
Và bến cảng Sài Gòn, và hình bóng mẹ cha
Tim nhức nhối nỗi đớn đau ly biệt
Người nén lòng vượt lên mọi buồn đau
Trong ngục tối người làm thơ Nhật ký
Ánh Thái dương xuyên vượt cả màn đêm
Và rọi soi tận sâu thẳm tâm hồn
Gió quê hương vỗ về Người, an ủi
Trước Lăng Người bao vòng hoa tươi thắm
Của bạn bè khắp năm châu bốn biển
Trong tim ta Hình ảnh của Bác Hồ
Và Di huấn của Người còn sống mãi
Ba Đình - Ngày tuyên ngôn độc lập
Lời Bác Hồ còn mãi ngân vang
Cả dân tộc Việt Nam như một
Cùng nguyện thề gìn giữ núi sông.
23. Bài thơ “Thấm trong Di chúc” củaVũ Quần Phương(12-1969)
Suốt một đời Bác đã nghĩ về ta
Đến phút cuối tim Bác trào lên bút
Chữ xô dòng, lòng Bác buốt thương dân.
Ôi miền Nam không kịp nữa về thǎm
Nỗi nhớ tỏa trên mọi nhà mọi ngõ,
Phút chia biệt Bác nói lời đoàn tụ
Câu dặn dò nghe ấm vị hàn huyên.
Bác đi rồi còn trao lại niềm tin
Con không khóc, nhưng cứ trào nước mắt
"... đến ngày đó, tôi sẽ đi khắp hai miền Nam Bắc" (1)
Bác Hồ ơi! Ngày đó chẳng còn xa
Ai ngờ đâu, tháng 9 mồng 3...
Quá thương đời và lo nỗi dân đau,
Bác cố tránh nói những lời ly biệt
Mượn câu thơ để khuây lòng thương tiếc.
Ôi lòng Người đo sao hết mông mênh
Nghĩ việc gì Bác cũng nghĩ từ dân
Nói về Đảng cũng vì dân mà nói,
Nước còn giặc, dân còn khi lạnh đói
Bác đắng lòng trong mỗi miếng cơm ǎn,
Thắng quân thù dẫu phải mấy mươi nǎm
Nhưng hạt thóc rụng giữa đồng Bác tiếc.
Nguồn biển lớn uống muôn đời không hết
Vẫn kính nhường từng hạt nước trong sông.
Bác Hồ ơi! Vị muối mặn con ǎn
Đã kết đậm bao tình thương của Bác,
Manh áo ấm con mặc khi trở rét
Đã dệt vào trǎm mối Bác lo toan.
Phút giã từ trong ánh mắt đǎm đǎm
Nỗi ưu ái lại trào lên lần chót:
Hãy giữ đức cho trong, giữ lòng cho khiết
Sống kiệm cần, tương kết tương thân...
Ôi giọng Người hiền như giọng cha ông
Cứ mộc mạc mà thấm vào mãi mãi,
Con nghe Bác hiểu thêm tầm thời đại
Sáng thêm lòng nhân ái Việt Nam ta.
Trọn một đời Bác chung thủy gần xa
Trǎm ơn nghĩa luôn nặng đằm bên dạ.
Lời vĩnh biệt đã thành lời cảm tạ
Giọng khiêm nhường ôm bốn bể anh em.
Thế kỷ này đâu phải đã bình yên
Trái tim lớn nặng niềm đau mặt đất.
Tình bè bạn, phút ra đi, còn nhắc
Dao cắt lòng nhưng vẫn ngập yêu tin.
Lần đầu tiên Bác nói đến niềm riêng,
Cả nước khóc nghe những lời dặn cuối.
Ôi trời rộng và núi cao vời vợi
Sông biển nào sánh được Bác thương ta!
Bữa cơm ǎn vẫn quen nhút quen cà,
Lúc nhắm mắt xin dâng đừng tang chế.
Ôi tim Bác sao mà mênh mông thế!
Gương trong ngần cho muôn thuở cùng soi.
Triệu lòng người cùng cất gọi: Bác ơi!
"Muôn vàn tình thương yêu" Bác gửi lại trong lời
Chúng con đọc nghẹn ngào thấm thía
Tay Bác yếu không còn đều nét chữ
Tim Bác đập vẫn đồng bào đồng chí
Giây cuối cùng Bác vẫn gánh lo toan.
Bác Hồ ơi xin Bác cứ yên tâm!
Lời Bác dặn chúng con xin nguyện ước.
Mỗi giọt lệ thấm xuống dòng Di chúc.
Một lời nguyền vang đến suốt mai sau.
-------------------
(1) Trích trong Di chúc
24. Bài thơ “Viếng Lǎng Bác” của Viễn Phương (4/1976)
Con ở miền Nam ra thǎm lǎng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lǎng
Thấy một mặt trời trong lǎng đất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân...
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trǎng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
Mai về miền Nam, thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lǎng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn là cây tre trung hiếu chốn này.
25. Bài thơ “Nổi trống đồng non nước Việt Nam ơi!” của Trích Lữ Huy Nguyên (1976)
Hành quân
"Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào"
Tiếng xe xích rùng rùng sức bão
Cờ Mặt trận bay trên tháp pháo
Thơ Bác dồn thêm sức chiến xa.
Những tháng, nǎm, heo hút giữa rừng già
Con đường nhỏ, chân người xen dấu hổ
Vệt khắc cây mở lối mòn bữa đó
Giờ thênh thang đại lộ Hồ Chí Minh
Mới nǎm nào mắc võng giữa rừng xanh
Tiếng nai gộ còn làm ta ngơ ngác
Đang cơn sốt mở dài nghe thơ Bác:
"Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua".
Bác Hồ ơi! Toàn thắng đã về ta
Kính dâng Bác một mùa sen lịch sử
Các mũi tiến công như cánh hoa tung nở
Hương Tháng Nǎm thơm mát dạ Người.
Đã về ta toàn vẹn đất trời
Từ con sông nǎm nào đưa tiễn Bác
Các cỗ pháo gầm lên tấu nhạc
Nổi trống đồng!
Non nước Việt Nam ơi!
Trở về
Sau bao nǎm khắc nghiệt sống trên rừng
Vị môn thục còn đằm trong kỷ niệm
Đáy ba lô vẫn giữ gìn nếp võng
Sợi dây dù cuốn gọn giắt ngang lưng
Sải bước chân đi giữa phố phường đông
Dòng đại lộ gợi nhớ màu con thác
Dưới chân ta đôi dép mòn vẹt gót
Niềm tự hào bao nǎm tháng gian lao
Xe vút nhanh như từng trận mưa rào
Hanh hao nắng nhớ rừng trưa bóng rợp
Rừng sǎng leó, rừng lim, rừng khộp...
Những cánh rừng trên một neóo Trường Sơn.
Trước quân thù lòng chất chứa hờn cǎm
Để bùng nổ niềm vui này trọn vẹn
Đi dép cao su, làm nên nghiệp lớn
Đôi dép này xưa Bác vẫn từng đi
Thành phố mang tên Người, sau dằng dặc phân ly
Giờ đoàn tụ cuộc đời như treó lại
Sài Gòn ơi! lòng vui khẽ gọi
Ta đã về sau những tháng, nǎm xa
Ta đã về trong nhịp Tiến quân ca
Nơi Bác Hồ ra đi cho hôm nay ta đến
"Hòn ngọc Viễn Đông" sáng ngời bốn biển
Nổi trống đồng!
Non nước Việt Nam ơi!
26. Bài thơ “Nén hương nhớ Bác” của Huy Cận (1973)
I. Hai chị em
Bà Thanh(1)ra thǎm Bác Hồ tại Bắc Bộ Phủ.
Chị đến thǎm em là Chủ Tịch
Cho em thân thiết một bu gà.
Chị em bǎm bốn nǎm xa cách
Chuyện nước, tình quê: "Chị đó a?"
II. Bàn việc nước
Bác Hồ dặn cụ Huỳnh Thúc Kháng đêm trước hôm Bác đi Paris hồi tháng 5-1946
"Tôi đi, cụ chớ lo chi cả.
Quyền nước, lòng dân: cụ ở nhà"
Hai chén trà khuya sương nhẹ tỏa
Một câu "bất biến"(2)dặn phòng xa.
----------------------
(1)Bà Thanh: chị ruột của Bác Hồ, đã từng hoạt động cách mạng trong hàng chục nǎm; có ra thǎm Bác Hồ sau khi Bác ở chiến khu về Hà Nội. Hai chị em trong phút đầu gặp nhau chỉ thốt ra: "Em đó à!" "Chị đó à!"
(2)Đêm đó (25-5-1946), cụ Huỳnh có hỏi Bác Hồ về việc nước nên thế nào trong lúc gặp khó khǎn thì Bác Hồ trả lời: "Dĩ bất biến ứng vạn biến".
Còn nữa
Huyền Trang (tổng hợp)
27. Bài thơ “Thấy từ lúc ấy” của Chế Lan Viên
Địa trung hải xanh ngời
Bác lên boong lặng ngắm
Uy nghi trước bể trời
Bỗng mắt Người rực sàng
Hàng trăm chiến hạm Pháp
Chìm ngổn ngang bể khơi
Cái suy tàn đế quốc
Người vừa chợt thấy rồi.
Cảnh ấy theo Bác mãi
Trên hàng vạn dặm đường
Khi tàu qua Hồng hải
Lúc vào Ấn độ dương
Về Hạ Long lặng sóng
Bác ước nhìn bể ta
Đo trước mồ chôn giặc
Vào một ngày không xa
Trước bể trời lộng lẫy
Dim đôi mắt Bác cười
Nhìn trăm tàu giặc cháy
Trong trận thắng ngày mai.
28. Bài thơ “Nếu quên thanh gươm ta chẳng hiểu Người” của Chế Lan Viên
Nếu quên khẩu súng thanh gươm, ta chẳng hiểu Người
Tình yêu lớn hoá thành bão táp
Khi La Văn Cầu đưa cánh tay ra chặt
Nhát dao kia là bởi dất yêu đời.
Tình yêu lớn là tình yêu nóng bỏng
Như bà mẹ yêu con cầm lấy súng
Kẻ bị dìm xuống hiểu Người – nhưng ai vùng dậy hiểu nhiều hơn
Khi anh Trỗi hô tên Người trước giặc
Danh hiệu yêu thương làm giặc kinh hồn
Bác là suối trong - lại là chất thép
Là lửa ấm sinh thành... và huỷ diệt
Nếu sinh ra, không có lũ côn đồ
Chắc Bác đã yên lòng viết sử, làm thơ,
Người tình nhân của các mặt trời trên bể
Tri kỉ với hoa mộc trong vườn, trong phòng, hoa huệ
Yêu mùi hương ngay cả khi đôi chân "treo tựa giảo hình"
Trái tim vô biên đâu phải vô tình
Nhưng chỉ yêu thương ư ? Lúc này đâu phải lúc
Phải đốt cháy Trường Sơn – giành độc lập
Hiu hiu gió nhẹ mùa thu! Chẳng thể được nào
"Ào, ào, ào
"Ào,ào,ào...
"Ai có súng dùng súng, ai có dao dùng dao"...
Tình yêu lớn làm Bác thành chiến sĩ
Thành Tư lệnh tối cao đương trận thế rối bời
"Miễn được cây chông trừ giặc Mỹ"
Vần ' Thắng" vút lên cao, là thơ của một thời.
Người xuất quân giữa lúc bình minh không chịu bừn lên mà chực hoá hoàng hôn
Khi sông Mã, sông Hồng thành nước mắt sông Thương
Thành Tô Lịch cạn dòng. Khi Trường Sơn, Hồng Lĩnh,
Thôi chả dám vươn cao, chừng thấy lạnh
Tháp Chàm rơi viên gạch lúc sa cơ,
Nai mùa vàng ngơ ngác giữa vườn thơ,
Con ngựa Gióng rủ đầu đi bước một
Con hổ ngậm căm hờn trong cũi sắt
Tiếng đau thương thay cho tiếng thét gào.
Phật trăm tay mà chả có tay nào
Cầm lấy nổi một thanh gươm độ thế
"Vùng lên! Hỡi những người nô lệ"
Bác đến giữa trời mây như sét xé
Sạch quang mây. Nhân dân vùng lên theo chủ soái của mình.
Ngôi sao sáng đưa ta qua đêm trường thế kỉ.
Đã thành mặt trời chói rọi bình minh.
Có những kẻ vào sinh ra tử phi thường
Những khi cần định đoạt số phận một nước, một thời họ chùn bước lại.
Họ chỉ mang số phận mình thôi. Ngọn cờ, họ không mang nổi
Xoay chuyển núi sông, Bác là kẻ sang trang, là kẻ mở đường.
Mác - Lênin cùng với Hùng Vương
Người hội tụ của những nguồn ánh sáng
Cánh phượng hoàng bão dông của những trời cách mạng
Không cam tâm bay theo những lối bay thường.
Quân của Người ư ? Hôm qua thân còn bón gốc cao su
Xác đói lả vứt theo xe bò hốt rác
Chưa có súng gươm, còn cầm rổ rá ở bên đường hành khất
Là con "tốt" trong ván cờ - chưa biết thời cơ
Người đã đến dựng lên thành chủ lực
Ôi huy hoàng triều đại công nông
Paria đạp đổ một triều vua ba triều đế quốc
Con cắt con đánh ngã ông Đùng.
Vị tướng nhìn ta, vuốt chòm râu bạc
Khi ra quân cả nước còn mê, chưa tỉnh thức
Nay đến nơi, hoa cỏ thảy anh hùng.
29. Bài thơ “Ném thừng” của Chế Lan Viên
Bác ra thăm Ngọc Vừng
Mặc áo quần thủy thủ
Đầu đội mũ hải quân
Giải dài bay trong gió
Bể vỗ sóng muôn trùng
Chào người quen biết cũ
Đàn hải âu lượn vòng
Quanh chòm râu trắng xóa
Chủ tịch của một nước
Xa lâu về thăm "nhà"
Ra đi khá đột ngột
Biết lấy chi làm quà...
Dạy lũ cháu ném thừng
Chút nghề xưa của Bác
Liệu thử có quên chăng
Tự ngày xa sông nước
Thừng Bác ném ra xa
Lượn đường dây đẹp mắt
Và khi cuộn thừng về
Ôi vòng tay bao quát
Trời xanh xanh bao la
Bể bể ngời sóng bạc
Ngỡ cánh tay Bác vừa
Tóm gọn bầy đế quốc
30. Bài thơ “Lộc của đời” của Chế Lan Viên
Bạc phơ râu tóc của Người như một tiên ông
Người sinh ra là để ở một khu rừng
Cái xứ thiên nhiên không tên, thời gian không tuổi
Câu cá bên khe, làm thơ bên suối
Làm những bài thơ mở đầu bằng sắc núi
Xanh xanh.
Chính vì ta mà Bác phải lao vào giữa cuộc đấu tranh
Tám mươi năm chẳng nghĩ
Đi giữa xích xiềng đạn bom ầm ĩ
Giữa lý sự chua ngoa, cãi vã tục tằn
Lễ lạt, tiệc tùng và những diễn văn.
Bác đâu thích huân chương. Chỉ thích ngực trần
Áo mở cúc cho gió hè thổi mát
Mặc màu vải, màu mây đạm bạc
Để thoát cái, có thể lẫn vào thiên nhiên một cách bất thần
Nhớ kháng chiến trên ngàn cao Việt Bắc
Thấy cái yên tĩnh trầm tư, ta hiểu Bác
Tâm hồn Người ư, là yên tĩnh những ku rừng.
Ôi, những ngày chủ tịch phủ xanh um
Lộc non về, như trận thắng mùa xuân
Lộc chớm nở làm ta rưng nước mắt
Ta hiểu ra rồi. Người trồng cây cho Tổ quốc
Là muốn lộc của đời chia đến mỗi người dân.
31. Bài thơ “Giờ phút chót” của Chế Lan Viên (1971)
Gửi con gái Chấn Thanh
Không, không bao giờ ta quên ngày hôm ấy
Cả gia đình lắng bên đài nghe thông cáo Trung Ương
Bác mệt nặng. Lòng ta quây lấy Đảng
Cơn đau lớn rồi đây sao? Cả đất nước kinh hoàng
Ta dại dột từng nghĩ thầm đôi lúc
Bác sống cùng ta một số ngày trên trái đất
Rồi sẽ qua như tất cả mọi thiên tài
Sự thật đến rồi sao đây! Sự thật
Đài chưa báo xong câu... Lòng đã khóc rồi!
Không! Không! không! ta muốn thét nên lời
Nước da Bác đang hồng hào sinh lực
Trắng chòm râu như tuổi thọ muôn đời
Ta quen với Bác như với gì trường cửu nhất
Không thể có đất nước non sông mà lại thiếu người.
Bác nằm đấy ngoài kia là Bách thảo
Gió mang đến tiếng đùa reo các cháu
Bản đồ binh lực định miền Nam treo ở trong phòng
Người lắng tin cuối cùng về những trận tấn công
Và xa xa trong vườn cây sẽ hát
Thế mà rồi tất cả đã vời xa, sẽ khuất...
Ôi Bác đang sống trong căn phòng này và ta ở nơi kia
Tất cả y nguyên. Sao bỗng chia lìa?
Hoa ta thấy chính Bác đang nhìn thấy
Ta nghe những tiếng của mai này Bác cũng đang nghe
Bác đang sống ở trong dòng lịch sử
Và ta đang được cùng Người cùng nhịp thở
Ánh nắng soi ta là ánh nắng soi Người
Hạnh phúc thiêng liêng, hạnh phúc tuyệt vời
Hạnh phúc mất bây giờ ta mới hiểu!
Ôi ta sợ mỗi hàng cây xê xích bóng mặt trời
Mỗi tia nắng đi như cướp theo sự sống của người
Nắng hỡi nắng hãy ngừng im tại chỗ
Thời gian chảy chẳng gì ngăn nổi nó
Tôi không dám tranh chấp thời gian từng năm tháng nữa rồi
Một đêm này thôi, một sáng sau thôi,
Một phút một ngày Người ở với đời
Một tích tắc còn nghe hơi Bác thở
Một chớp mắt vẫn có người đâu đó
Và ta yên tâm đi trên trái đất này
Có Bác bên mình, có Bác đâu đây.
32. Bài thơ “Đọc văn Người” của Chế Lan Viên
Bác chẳng để cho ta nghìn quyển sách
Hồn thơ ấy ít ham thơ. Ham độc lập
Thay vì nghìn trang giấy bao la, Bác để tấm lòng
Một màu lộc, màu cây xanh mát mắt
Một Điện Biên. Một thành đồng Tổ quốc
Giữa đục của đời, một ngọn suối trong.
Những trang văn lỗi lạc tung hoành Bác viết ở Châu Âu,
Khi cầm đến nắm đất của quê hương, Người xếp lại
Với dân tộc ít lời. Người ít nói
Thấy nhiều trời bể non sông, giờ phải nói chi nhiều!
Giàu từ ngữ văn chương mà chi, khi Tổ quốc nghèo
Bác viết cho người mù chữ nghe và hiểu được
Không gì quý hơn Tự do, Độc lập
Bác muốn nhân dân cầm trên tay không nặng lắm tuổi tên Người.
Người ký X. Y. Z., C. B. như dân ký Lúa, Xoài
Người không muốn trang sách hóa thần, nhân dân quỳ để đọc
Dẫu tuyệt bút thi, thư cũng con đẻ của đời.
Người dẹp đi các ngọn đèn dư, các ánh sáng thừa
Những phản quang hồi quang làm đời lóa mắt
Bác không thích các mùi hương lõa lồ gay gắt
Người tắt đi các tiếng ồn và lí sự chua ngoa
Bác dạy ta "lai vô ảnh, khứ vô hình"
Đến rất nhẹ và ra đi rất nhẹ
Ta lẫn Bác với bầu trời và giọt lệ
Với hương mộc trong đêm và lộc nõn trên nhành
Ngọn suối reo! Nghe như tiếng Bác cười
Và ta đi giữa NON SÔNG và TRANG VIẾT của Người.
33. Bài thơ “Bác vẫn còn đây” của Chế Lan Vien
Chớ để quân thù nghe ta khóc, ơi em
Vết thương phải thành sẹo ngay đi mà đánh giặc
Đã đau rồi đừng khóc để đau thêm
Ta còn cả đời ta mà khóc Bác
Bom Mỹ nguỵ tranh thủ phút này để tấn công ta
Pháo đài máu với những bom bảy tấn
Nguyện thương đau không thành tiếng khóc oà
Ta đau đấy nhưng giết thù, ta vẫn sẵn
Ta có nước mắt thương đau nhưng ta còn có lửa thương đau
Giặc nếm cái chết lúc ta cười, cho chúng nếm thêm ngày ta khóc
Hễ đau nhiều thì dao chém lại càng sâu
Xuất kích lớn là giữa ngày tang tóc
Hai mươi năm trôi phút giây nào Bác không nghĩ đến miền Nam ?
Miền Nam "máu trong máu" và "thịt trong thịt" Bác.
Còn nữa
Huyền Trang (tổng hợp)
38. Bài thơ “Theo chân Bác” của Tố Hữu (1-1970)
(Nhớ lời Di chúc, theo chân Bác)
Tháng Năm ơi, có thể nào quên
Hàng bóng cờ tang thắt dải đen
Rủ giữa lòng đau. Ta nhớ mãi
Cuộc đời như ngọn lửa đầu tiên.
Tôi viết bài thơ mừng thọ Bác
Năm nay vừa tuổi tám mươi tròn
Chắc như thường lệ. Người đi vắng
Để mọi lời ca tặng nước non.
Tôi viết bài thơ cho các con
Mai sau được thấy Bác như còn
Phơ phơ tóc bạc, chòm râu mát
Đôi dép mòn đi, in dấu son.
Xin nhớ từ đây, nhớ lại ngày
Bác Hồ từ giã cõi Hôm nay
Bảy mươi chín tuổi xuân trong sáng
Vào cuộc trường sinh, nhẹ cánh bay...
Lạ thay, sức mạnh của tâm hồn
Mắt vẫn tươi như suối tận nguồn
Tay nhịp cho đời cao tiếng hát
Trời thu xanh ngát sáng Tuyên ngôn.
Như thế, Người đi... Phút cuối cùng
Nhẹ nhàng, thanh tịnh, rất ung dung
Lời Di chúc gửi, êm bên gối
Quên nỗi mình đau, để nhớ chung.
Bác ơi!
Thôi đập rồi chăng? Một trái tim
Đỏ như sao Hoả, sáng sao Kim!
Muốn oà nức nở bên em nhỏ
Nước mắt ta đành nuốt, lặng im.
Cứ nghĩ: Hồn thơm đang tái sinh
Ngôi sao ấy lặn, hoá bình minh
Cơn mưa vừa tạnh. Ba Đình nắng
Bác đứng trên kia, vẫy gọi mình.
Súng hãy gầm lên, nén xót đau
Hãy lau ráo lệ, ngẩng cao đầu!
Chỉ xin nhớ để lời đêm trước:
Đốt pháo hoa mừng, đến lễ sau.
Bác đi... Di chúc giục lòng ta
Cho cả muôn đời một khúc ca
Lẽ sống, niềm tin, mong ước lớn
Và tình thương, ơn nghĩa bao la.
*
Tôi trở về quê Bác, làng Sen
Ơi hoa sen đẹp của bùn đen!
Làng quen như thể quê chung vậy
Mấy dãy ao chua, mảnh đất phèn.
Thăm lại vườn xưa, mái cỏ tranh
Thương hàng râm bụt, luống rau xanh
Ba gian nhà trống, nồm đưa võng
Một chiếc giường tre, chiếu mỏng manh.
Ôi sáng hè vui, Bác trở về
Vẫn không quên lối cũ, tình quê
Bạn xưa, còn nhớ khi câu cá
Nhớ quả cà ngon, nhớ gốc chè....
Nhớ những năm nao... Máu Cửa Rào
Thân yêu hai tiếng gọi "đồng bào"
Phận nghèo, nước mấtt, dân nô lệ
Đêm tối, trời mây, chẳng ánh sao.
Đã tắt lâu rồi, lửa nghĩa quân
Phan Đình Phùng đó, Tống Duy Tân
Nguyễn Trung Trực lại Hoàng Hoa Thám
Đầu dám thay đầu, chân nối chân!
Muôn dặm đường xa, biết đến đâu?
Phan Chu Trinh lạc lối trời Âu
Phan Bội Châu, câu thơ dậy sóng
Bạn cùng ai, đất khách dãi dầu?
Cha đã đi đày, đau nỗi riêng
Còn nghe tiếng gót nặng dây xiềng...
Mẹ nằm dưới đất, hay chăng hỡi
Xin sáng lòng con ngọn lửa thiêng!
Từ đó, Người đi... những bước đầu
Lênh đênh bốn biển, một con tàu
Cuộc đời sóng gió. Trong than bụi
Tay đốt lò, lau chảo, thái rau.
Mở mắt trông quanh, màu sắc mới
Những bờ bến lạ, nước nông sâu
A', Âu đâu cũng lòng trong đục
Vàng máu chia hai cảnh khổ giàu.
Muôn nỗi đời như ảnh trắng đen
Bâng khuâng đêm lạnh, thức bên đèn
Một hòn gạch nóng nung tâm huyết
Mẩu bánh mì con nuôi chí bền.
Bao nẻo người đi, bước trước sau
Một câu hỏi lớn: Hướng về đâu?
Năm châu thăm thẳm, trời im tiếng
Sách thánh hiền lâu đã nhạt màu.
Găng-đi, quay lại chiếc xa xưa
Dệt tấm lòng nhân đựng gió mưa!
Nghiệp lớn, Tôn Văn vừa dựng đó
Trăm năm tay lái vững vàng chưa?
Ôi nhân loại! Địa cầu cháy bỏng
Lò sát sinh ngập máu xương rơi
Lũ đế quốc như bầy quỉ sống
Nướng người ăn, nhảy nhót, reo cười.
Bỗng sấm nổ, Rạng Đông chớp giật
Hoan hô Cách mạng tháng Mười Nga!
Tủ sắt ngai vàng quăng xuống đất
Công nông ta làm chủ đời ta,
Xóm thợ Pa-ri nghèo cuối ngõ
Tưng bừng gác trọ đón bình minh
Mác - Lê-nin đến... Từng trang đỏ
Chân lý đây rồi, lẽ tử sinh!
Đứng dậy! ơi Người cùng khổ ơi!
Tiếng chuông ta đánh, giục liên hồi
Hãy bay đi, hãy bay qua sóng
Về nước non xa, thức tỉnh đời...
*
Tháng Giêng, Mạc-tư-khoa tuyết trắng
Một người đi, quên rét buốt xương
Từ xa đến... Lòng đau trĩu nặng
Giữa dòng người im lặng trên đường.
Anh tìm ai? Lê-nin vĩ đại
Tinh hoa trái đất, chất kim cương
Con người đẹp nhất trong nhân loại
Trí tuệ, tình yêu của bốn phương.
Lê-nin ơi, Người Thầy, Người Cha
Niềm tin trong sáng mãi lòng ta
Đêm nay nằm đó, mà thanh thản
Vầng trán mênh mông toả chói loà.
Tưởng nghe tiếng Người vang giục bước
Hãy trở về Châu Á trẻ trung
Hỡi người trai Việt Nam yêu nước
Thổi bùng lên ngọn lửa anh hùng!
Về phương Đông, ta về phương Đông
Cùng phương Tây, giương ngọn cờ hồng
Đi ta đi, anh em đồng chí
Chặt xiềng gông, chặt hết xiềng gông!
Chào Trung Quốc trào sôi sức sống
Chào Quảng Châu công xã chính quyền
Đất tươi tốt. Đây mùa gieo giống
Hỡi Thanh niên cách mạng, vùng lên!
Hồn Nước gọi. Tiếng bom Sa Diện
Trái tim Hồng Thái nổ vang trời
Máu thơm tưới mầm non xuân đến
Vui lại rồi, Tổ quốc ta ơi!
Bác về kia! Đảng đã ra đời!
Trải mấy phong trần tuổi bốn mươi
Tay Bác cầm tay đồng chí trẻ
Tiến lên! Thời đại giục chân người.
*
Ôi sức trẻ! Xưa trai Phù Đổng
Vươn vai, lớn bổng dậy nghìn cân
Cưỡi lưng ngựa sắt bay phun lửa
Nhổ bụi tre làng, đuổi giặc Ân!
Như thế, buổi xuất quân hùng vĩ
Chúng ta đi, quyết chí, tự hào
Đường Kách mệnh sáng ngời chân lý
Đảng cầm cương lịch sử lên cao.
Hãy nghe khúc nhạc đầu hùng tráng
Bản trường ca chiến đấu Việt Nam
Trống Xô-Viết rung trời Cách mạng
Cờ búa liềm đỏ đất Hồng Lam!
Khủng bố trắng. Máu dầm mặt đất
Chật Côn Lôn, Lao Bảo, Sơn La
Muôn chiến sĩ, một lòng bất khuất
Chỉ thương người sương tuyết bôn ba.
Nguyễn Ái Quốc. Ôi tên tha thiết
Của đời ta. Người ở phương nào?
Gió ơi gió, ơi chim có biết
Một người tù cất cánh bay cao?
Ta lại dấn chân vào trận mới
Sóng người dâng ngập lối, biểu tình
Rầm rộ cuộc diễu binh vĩ đại
Vì tự do, cơm áo, hoà bình.
Và những ngày qua, những tháng qua
Thư về từng lá, ấm lòng ta
Đường dài nẻo ngắn, lời khuyên dặn
Trăm nỗi buồn vui, việc nước nhà...
Chiến tranh nổ. Gần xa hùm sói
Cắn cổ nhau. Pháp bại, Nhật vào.
Thân một cổ hai tròng buộc trói
Phải vùng lên, này súng này dao!
Bắc Sơn gọi, Nam Kỳ nổi dậy
Sống một ngày hơn mấy mươi năm
Lửa căm giận sôi dòng máu chảy
Sức mỗi người bỗng hoá thành trăm!
*
Chiều mùa Thu ấy... Đến Diên An
Có một Hồng quân, tay nóng ran
Đẩy chiếc xe bò lên với bạn
Rồi đi.... Lần bước xuống phương Nam...
Ôi sáng Xuân nay, Xuân 41
Trắng rừng biên giới nở hoa mơ
Bác về... Im lặng. Con chim hót
Thánh thót bờ lau, vui ngẩn ngơ...
Bác đã về đây, Tổ quốc ơi!
Nhớ thương, hòn đất ấm hơi Người
Ba mươi năm ấy, chân không nghỉ
Mà đến bây giờ mới tới nơi!
Ai đã đến, ai chưa đến đó
Có hòn núi Mác, suối Lê-nin
Hãy về thăm quê ta Pác Bó
Nơi Bác về, nguồn nước mới sinh.
Hỏi dòng khe ấy, hỏi tre lau
Những tháng ngày xưa.... Bác ở đâu?
Núi vẫn nghiêng đầu nghe vách đá
Hát cùng cây lá gió ngàn sâu...
Hát rằng:
Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng
Bàn đá chông chênh, dịch sử Đảng
Cuộc đời cách mạng thật là sang!
Hang lạnh nhớ tay Người đốt củi
Bập bùng lửa cháy suốt đêm thâu
Ai hay ngọn lửa trong hang núi
Mà sáng muôn lòng, vạn kiếp sau!
Ngày hội lớn. Trung ương quanh Bác
Lán tre vừa lợp, ấm tình thương
Lịch sử hôm nay, đầu ngọn thác
Gọi toàn dân cứu nước, lên đường.
Việt Minh, hai tiếng dậy chiến khu
Truyền khắp dân gian, đuổi giặc thù
Cây đá mừng reo theo mỗi bước
Sớm hôm xóm núi bóng Già Thu....
*
Lam Sơn dậy một vùng Núi đỏ
Du kích quân rộn rã thao trường
Cao-Bắc-Lạng khơi dòng thác đổ
Chảy về xuôi, mở lối đại dương.
Lại thương nỗi: Đoạ đày thân Bác
Mười bốn trăng tê tái gông cùm
Ôi chân yếu, mắt mờ, tóc bạc
Mà thơ bay... cánh hạc ung dung!
Xta-lin-grát. Đất trời vang động
E'n thu sang. Mừng Bác lại về!
Hoan hô Đội Tuyên truyền giải phóng
Buổi ra quân, gươm nóng lời thề!
Già nào
Trẻ nào
Đàn ông nào
Đàn bà nào
Kẻ có súng dùng súng
Kẻ có dao dùng dao.
Thấy Tây, cứ chém phứa
Thấy Nhật, cứ chặt nhào!
Ào ào ào... ào ào ào
Đường tiến công, sông núi xôn xao
Bác đã về xuôi. Chào Đại hội
Tiến quân ca sôi nổi Tân Trào!
Tổng khởi nghĩa! Lệnh truyền đêm trước
Sáng quân ra giải phóng Thái Nguyên
Hà Nội, Huế, Sài Gòn, cả nước
Đứng lên ta giành hết chính quyền!
*
Việt Nam, ta lại gọi tên mình
Hạnh phúc nào hơn được tái sinh
Mát dạ ông cha nghìn thuở trước
Cho đời, hai tiếng mới quang vinh!
Hôm nay sáng mồng hai tháng chín
Thủ đô hoa, vàng nắng Ba Đình
Muôn triệu tim chờ... chim cũng nín
Bỗng vang lên tiếng hát ân tình
Hồ Chí Minh! Hồ Chí Minh!
Người đứng trên đài, lặng phút giây
Trông đàn con đó, vẫy hai tay
Cao cao vầng trán... Ngời đôi mắt
Độc lập bây giờ mới thấy đây!
Người đọc tuyên ngôn.... Rồi chợt hỏi:
"Đồng bào nghe tôi nói rõ không?"
Ôi câu hỏi, hơn một lời kêu gọi
Rất đơn sơ mà ấm bao lòng!
Cả muôn triệu một lời đáp: "Có!"
Như Trường Sơn say gió biển Đông
Vâng, Bác nói, chúng con nghe rõ
Mỗi tiếng Người mang nặng núi sông.
Trời bỗng xanh hơn, nắng chói loà
Ta nhìn lên Bác, Bác nhìn ta
Bốn phương chắc cũng nhìn ta đó
Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà!
Ta đứng đây, lẫm liệt đường hoàng
Như Thạch Sanh, khí phách hiên ngang
Lưng đàn, tay búa, tay giương nỏ
Chém Mãng xà vương, giết đại bàng.
Chúng đến đó. Cả bầy hùm sói
Pháp theo Anh, một giống thực dân
Máu đã chảy. Miền Nam đã gọi
Những chuyến tàu hối hả ra quân...
Ghê thay lũ ô binh thổ phỉ
Kéo vào ăn, miền Bắc xác xơ
Nguy vận nước mong manh đầu chỉ
Sức toàn dân quyết giữ cơ đồ!
Bác Hồ thức. Năm canh không ngủ
Nghe phong ba gào thét đá ghềnh
Vững tay lái. Ôi người thuỷ thủ
Đã từng quen bốn biển lênh đênh!
Người trông gió bỏ buồm, chọn lúc
Nước cờ hay, xoay vạn kiêu binh
Lòng nhẫn nhục quyết không khuất phục
Yêu hoà bình, đâu sợ chiến chinh!
Giặc đã đánh. Thì ta quyết đánh!
Thà hy sinh tất cả, không nao
Lời Bác gọi, nửa đêm vang lệnh:
"Hãy xông lên, chiến sĩ đồng bào!"
Cả nước đáp một lời: Quyết thắng!
Phố phường giăng chiến luỹ, vươn cao
Xóm thôn dựng pháo đài, đứng thẳng
Tre thành chông, người hoá anh hào!
Trải chín năm trường, đi kháng chiến
Gót chân trơn càng luyện tinh thần
Con suối nhỏ cũng mang hồn biển
Mỗi đời riêng lớn giữa lòng dân.
Ta có Bác dẫn đường lên trước
Bác cùng ta, mỗi bước gian lao
Vui sao buổi hành quân nắng lửa
Bỗng gặp Người, lưng ngựa đèo cao...
Thương sao, sáng lên đường ra trận
Người đến thăm ta, vượt lũ nguồn
Nhớ sao giữa chiến trường lửa đạn
Người đứng trông ta đánh diệt đồn!
Chống gậy lên non xem trận địa
Vạn trùng núi đỡ vạn trùng mây
Quân ta khí mạnh nuốt Ngưu Đẩu
Thề diệt xâm lăng lũ sói cầy
Ôi những chiều mưa đầm lá cọ
Bác vào, tươi mỗi lán lều con...
Bữa cơm muối, măng non bí đỏ
Tháng ngày vui có Bác mà ngon!
Nơi Bác ở: Sàn mây vách gió
Sáng nghe chim rừng gáy bên nhà
Đêm trắng một ngọn đèn khêu nhỏ
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Tiếng hát xa đưa... Muôn tiếng hát
Điện Biên! Trời đất dậy tin mừng
Bác Hồ khẽ vuốt chòm râu mát
Gió sớm đưa hương ngát cả rừng...
Điện Biên! Lừng lẫy Việt Nam ta
Vang tiếng kèn vui gọi mọi nhà
Mời bạn gần xa ra tuyến lửa
Mở đường giải phóng A'-Phi-La!
*
Chưa vẹn tròn vui, đã sáng tươi
Đường lên hạnh phúc đỏ chân trời
Bốn nghìn năm cũ, bao mơ ước
Đã dược hôm nay, rạng mặt người!
Chung sức lại, ơi anh ơi chị
Ruộng đồng ta, nhà máy ta đây
Chỉ hai tiếng thân yêu: Đồng chí
Đã thương rồi, ấm những bàn tay.
Đơn giản vậy, cơm ăn áo mặc
Của ta nay, nặng biết bao tình
Cả không khí, trời xanh miền Bắc
Cũng trong như lòng Bác thương mình!
Muôn dặm ta đi, mới bước đầu
Nhớ lời Bác dạy, dễ quên đâu!
Nước non còn nỗi đau chia cắt
Nam Bắc hai miền, ta có nhau
Giặc Mỹ ngông cuồng đã đến đây
Hắn thường đem súng doạ Đông Tây
Lương tâm quen thói vàng mua bán
Có chúng ta đây, diệt chúng mày!
Máu đọng chưa khô, máu lại đầy
Hỡi Miền Nam trăm đắng nghìn cay
Hăm lăm năm chẳng rời tay súng
Đi trước về sau, đã dạn dày!
Hỡi Miền Bắc đó, nặng đôi vai
Gánh cả non sông, vượt dặm dài
Xẻ dọc Trường Sơn, đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai!
Ôi! đất anh hùng dễ mấy mươi
Chìm trong khói lửa, vẫn xanh tươi
Mưa bom, bão đạn, lòng than thản
Nhạt muối, vơi cơm, miệng vẫn cười.
Thời đại lớn cho ta đôi cánh
Không có gì hơn Độc lập Tự do!
Bốn mươi thế kỷ cùng ra trận
Có Đảng ta đây, có Bác Hồ.
Ta hiểu. Miền Nam thương nhớ Bác
Nóng lòng mong đợi Bác vào thăm
Ta hiểu. Đêm nằm nghe gió gác
Bác thường trăn trở, nhớ Miền Nam!
Ai nói giùm ta hết tấm lòng
Bác Hồ thương nhớ mỗi dòng sông
Mỗi hòn núi ở Miền Nam đó
Như thịt da ta rỏ máu hồng!
Bản đồ bên vách treo, không nói
In mãi bàn tay Bác chỉ đường
Tấm lịch ngày ngày nghe Bác hỏi:
Hôm nay, đâu thắng ở tiền phương?
Ơi anh Giải phóng chân không mỏi
Mỗi bước hành quân, mỗi chiến công
Có thấy ấm lòng nghe Bác gọi
Sáng đường, đôi mắt Bác hằng trông!
Các anh, các chị ở trong ra
Những đứa con yêu trở lại nhà
Có phải mỗi lần ta gặp Bác
Bác vui như trẻ lại cùng ta?
Ôi! nụ cười vui của Bác Hồ
"Miền Nam đánh giỏi, Mỹ thua to!"
Bác ơi! Con biết con chưa giỏi
Quét sạch đường đi, để Bác vô!
*
Còn những ai chưa được một lần
Trong đời, gặp Bác? Hãy nhanh chân
Tiến lên phía trước! Trên cao ấy
Bác vẫn đưa tay đón lại gần....
Bác vẫn đi kia... giữa cánh đồng
Thăm từng ruộng lúa, hỏi từng bông
Ghé từng hợp tác, qua thôn xóm
Xem mấy trường tươi, mấy giếng trong....
Bác vẫn về kia... Những sớm trưa
Hỏi lò than, xưởng máy, giàn tơ
Hỏi anh hỏi chị công nhân ấy
Vàng ngọc thi đua được mấy giờ?
Ơi anh bộ đội trên mâm pháo
Mắt lượn trời cao, dõi bóng mây
Có thấy, bốn mùa, quên nắng bão
Bên ta, Bác vẫn thức đêm ngày?
Biết chăng, hỡi mẹ rất anh hùng
Con mấy lần đi lập chiến công
Hỡi chị hằng trông ngày thắng trận
Bác khuyên thương nhớ vững bền lòng.
Và các em, có hiểu vì sao
Lòng Bác mênh mông vẫn dạt dào
Yêu nụ mầm non, yêu tuổi trẻ?
Biển thường yêu vậy sóng xôn xao...
Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh
Như một niềm tin, như dũng khí
Như lòng nhân nghĩa, đức hy sinh.
Đâu chẳng vang lời Bác thiết tha?
Đời vui tiếng Bác ấm muôn nhà
Bác đi... Đâu cũng nghe chân bước
Như gió xuân về, đất nở hoa....
Nếu có hôm nào ta vắng Bác
Chắc là Người bận chuyến đi xa...
Ơi đàn em nhỏ quên ca hát
Hãy lớn ngoan như Bác có nhà!
*
Anh dắt em vào cõi Bác xưa
Đường xoài hoa trắng nắng đu đưa
Có hồ nước lặng sôi tăm cá
Có bưởi cam thơm, mát bóng dừa.
Có rào râm bụt đỏ hoa quê
Như cổng nhà xưa Bác trở về
Có bốn mùa rau tươi tốt lá
Như những ngày cháo bẹ măng tre....
Nhà gác đơn sơ, một góc vườn
Gỗ thường mộc mạc, chẳng mùi sơn
Giường mây chiếu cói, đơn chăn gối
Tủ nhỏ, vừa treo mấy áo sờn.
Máy chữ thôi reo, nhớ ngón đàn
Thong dong chiếc gậy gác bên bàn
Còn đôi dép cũ, mòn quai gót
Bác vẫn thường đi giữa thế gian...
Bụt mọc dầm chân đứng đợi ai
Quanh hồ thấp thoáng bóng hôm mai
Ngọn đèn kia thức bên ai đó
Mà dạ hương còn phảng phất bay!
Ô vẫn còn đây, của các em
Chồng thư mới mở, Bác đang xem
Chắc Người thương lắm lòng con trẻ
Nên để bâng khuâng gió động rèm...
Con cá rô ơi, chớ có buồn
Chiều chiều Bác vẫn gọi rô luôn
Dừa ơi, cứ nở hoa đơm trái
Bác vẫn chăm tay tưới ướt bồn
Ôi lòng Bác vậy, cứ thương ta
Thương cuộc đời chung, thương cỏ hoa
Chỉ biết quên mình, cho hết thảy
Như dòng sông chảy, nặng phù sa.
Như đỉnh non cao tự giấu hình
Trong rừng xanh lá, ghét hư vinh
Bác mong con cháu mau khôn lớn
Nối gót ông cha, bước kịp mình.
Ta vào thăm Bác, gặp Lê-nin
Trán rộng yêu thương, dõi mắt nhìn
Người đến cùng ta, ngồi với Bác
Như hình với bóng, một anh linh.
*
Bác ơi!
Xin để Người yên giấc mộng say
Còn trời đất đó, nước non đây
Còn ba mươi triệu con Nam Bắc
Quyết thắng, bền gan, tay nắm tay.
Còn triệu anh em đồng chí đó
Bốn mươi năm Đảng, óc tim này.
Nhớ lời Di chúc, theo chân Bác
Lên những tầng cao, thẳng cánh bay!
Ngày mai, thống nhất lại non sông
Mẹ được gần con, vợ gần chồng
Ôi đến ngày ta vui sướng nhất
Thoả lòng Bác lại trở về trông!
Đời sẽ tươi hơn, xây dựng mới
Đàng hoàng to đẹp, sáng trời Đông
Tuổi xanh vững bước lên phơi phới
Đi tới, như lòng Bác ước mong.
Đem ngày gần lại, đổi năm xa
Nghĩa lớn tình chung, vẫn ruột rà
Bốn biển anh em hoà hợp lại
Trăm đường một hướng, nở muôn hoa
*
Bác ơi!
Tết đến. Giao thừa đó
Vẫn đón nghe thơ Bác mọi lần
Ríu rít đàn em vui pháo nổ
Tưởng nghìn tay Bác vỗ sang Xuân...
39. Bài thơ “Suối Lê-nin” của Trần Văn Loa
Ơi con suối xanh xanh
Dáng mềm mại thanh thanh
Xưa Bác ngồi câu cá
Vầng trán rộng mênh mông
Bác làm thơ cho suối
Đặt tên gọi Lê-nin
Bác uống nước dòng suối
Để thành máu nuôi tim.
Nước của rừng, của núi
Bác rửa mặt hằng ngày
Bước Bác đi sớm tối
Mang xuân về đó đây...
Ơi con suối Lê-nin
Cho em in mái tóc
Cả trời xanh dịu hiền
Thành tiếng ca em hát
Đẹp như là đôi mắt
Của người yêu gọi ta
Suối Lê-nin trong vắt
Những tâm hồn bao la
Khi nước nhà có giặc
Anh khoác súng lên đường
Chia tay em bờ suối
Anh chào dòng Lê-nin
Là thượng nguồn nơi sinh
Của nghìn dòng sông cả
Đây con suối Lê-nin
Xưa Bác ngồi câu cá?
Bên núi cao Các Mác
Vạch con đường đấu tranh...
Ta đã đến nơi đây
Xanh xanh ngời con suối
Chú chim nhỏ trên cây
Đang gọi hè mở hội.
Rừng với chim nao nức
Ngồi cắt nắng làm hoa
Những bông hồng, bông cúc
Nở quanh ảnh Bác Hồ.
40. Bài thơ “Cánh chim không mỏi” của Tố Hữu (12-1960)
Chiều nay gió lặng, nắng hanh
Mây hồng trắng nõn, trời xanh, Bác về
Sông hồng nắng rực bờ đê
Nắng thơm rơm mới, đồng quê gặt mùa
Bác đi, muôn dặm đường xa
Hôm nay tuyết lạnh, nay vừa nắng lên
Bác về, tóc có bạc thêm?
Năm canh, bốn biển, có đêm nghĩ nhiều?
Hỡi Người, tim những thwong yêu
Cánh chim không mỏi sơm chiều vẫn bay
Chim kêu tung cánh chim bay
Ba mươi sáu triệu chim bầy gọi nhau
Chim kêu ríu rít trên đầu
Mùa cam đương ngọt địa cầu của ta
Giá sương đương hẹn mùa hoa
Nắng xuân từ Mạc-tư-khoa đã về.
Sông hồng nắng rực bờ đê
Nắng thơm rơm mới, đồng quê gặt mùa
Hoa ơi, con gái của cha
Cha nâng con nhé, làm hoa mừng Người.
Bác về, vui đó, con ơi!
Bác hôn các cháu, bác cười với dân
Ngày vui vui những hai lần:
Bác về, mang cả mùa xuân lại nhà.
41. Bài thơ “Toàn thắng về ta” của Tố Hữu (1-5-1975)
Ôi, nỗi mừng dâng mọi nỗi mừng
Trào vui nước mắt cứ rưng rưng
Cả Việt Nam tiến công, cả miền Nam nổi dậy
Dồn dập tim ta, trăm trận thắng bừng bừng.
*
Không, không phải thiên thần
Bước chân hài bảy dặm
Vẫn là Anh, anh Giải phóng quân
Vẫn đôi dép cao su, đánh giặc suốt ba mươi năm, lội khắp sông sâu rừng thẳm.
Thuở Anh đi, sắc nhọn ngọn tầm vông
Giản dị như chàng trai làng Gióng
Vũ khí, chính là Anh, lòng yêu thương mênh mông.
Vũ khí, chính là Anh, lửa căm hờn nóng bỏng.
Tổ quốc cho Anh dòng sữa tự hào
Thời đại cho Anh ánh sao trí tuệ
Không có gì quý hơn Độc lập tự do.
Khí phách Anh là Trường Sơn thanh cao.
Rất mãnh liệt và cũng rất dịu dàng,
tâm hồn Anh là muôn trùng sóng bể.
Giặc Mỹ kiêu căng, tưởng có thể ngủ yên trên giường vàng, đầu gối lên bom.
Nghe chúng ngáy đủ run - đã có dã man làm luật
Bông choàng dậy, bàng hoàng… Sắp tắt hoàng hôn
Người chôn chúng là Anh, anh Giải phóng quân Việt Nam, mũ tai bèo, chân đất
Xử phạt chúng là anh nhân danh tình thương và lẽ phải.
Có lẽ nào cuộc sống hết tuổi xanh ?
Hãy cứu những em thơ đang quằn quại ngày đêm trong sợ hãi.
Hãy cứu tiếng chim ca và trái chín trên cành.
*
Lịch sử sang xuân. Anh vào trận cuối cùng
Đại lộ Hồ Chí Minh, thác réo, quân đi cuồn cuộn.
Anh đánh như sét nổ, trời rung
Anh chuyển như lũ dông, bão cuốn.
Chặt Buôn Mê Thuật, rụng cả Tây Nguyên
Quét Huế - Thùa Thiên, đổ nhào Đà Nẵng.
Và Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên
Và Phan Thiết, Phan Rang, Đà Lạt, Nha Trang, lũ ngụy cuống cuồng, rũ rượi một màu tang cờ trắng.
Đường tiến quân ào ào chiến thắng.
Phía trước chờ Anh, người mẹ mong con.
Pháo hãy gầm lên, đỏ nòng bắn thẳng
Rộn rực xe tăng chồm tới Sài Gòn!
Ôi, buổi trưa nay, tuyệt trần nắng đẹp
Bác Hồ ơi! Toàn thắng về ta
Chúng con đến, xanh ngời ánh thép
Thành phố tên Người lộng lẫy cờ hoa
Cho chúng con giữa vui này được khóc
Hôn mỗi đứa em, ôm mỗi mẹ già
Như lòng Bác, mỗi khi Bác đọc
Đồng bào miền Nam, mắt kính bỗng nhoà.
*
Chúng con sẽ gấp trăm lần mạnh
Đứng gác biển trời tươi mát màu lam.
Bởi có Bác, từ nơi đây ra đi tìm đường kách mệnh.
Cho chúng con nay được trở về, vĩnh viễn Việt Nam!
Dọc theo hành trình con đường hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, những bài thơ viết về Bác Hồ kính yêu đã khắc họa rõ nét phẩm chất giản dị, khiêm tốn, chí công vô tư, chuẩn mực về lòng yêu nước, vẻ đẹp trí tuệ của Bác. Nhắc mãi tên Người qua năm tháng “Như một niềm tin, như dũng khí/Như lòng nhân nghĩa, đức hy sinh” - Bác trở thành biểu tượng của niềm tin chiến thắng, của tinh thần giản dị thanh khiết, của tình yêu thương vô bờ bến đối với đồng bào, với Tổ quốc. Có một tượng đài vĩnh hằng với thời gian và sống mãi trong lòng các thế hệ Việt Nam là tượng đài Bác Hồ trong thơ viết về Bác - viết về những phẩm chất tinh hoa, đạo đức và tư tưởng của Người./.
Huyền Trang (tổng hợp)
