Chủ tịch Hồ Chí Minh với các sự kiện trong Tháng Sáu qua các năm (1890-1969)

Phần 2. Giai đoạn 1930-1945

* Cuối tháng 5 năm 1930 : Từ Xinhgapo, Nguyễn Ái Quốc trở lại Hồng Kông.

* Tháng 6- 1931

- Ngày 6: Sáng sớm, Nguyễn Ái Quốc - tên trong thẻ căn cước là Tống Văn Sơ, bị cảnh sát Hồng Kông, dưới sự chỉ đạo của thanh tra cảnh sát Carây (A.E. Carey) bất ngờ vây bắt tại ngôi nhà số 168, đường Tam Lung ( có tài liệu ghi là Tam Kung), Cửu Long mà không có lệnh bắt. Cùng bị bắt với Nguyễn Ái Quốc còn có Lý Phương Thuận (Lý Sâm). Cảnh sát thu được một số giấy tờ do Người ghi những địa danh mà cảnh sát Anh và mật thám Pháp không xác định được.

- Từ ngày 6 đến ngày 11: Nguyễn Ái Quốc bị giam trong nhà giam của Sở Cảnh sát Hồng Kông. Được một người Việt Nam báo tin Người bị bắt và nhờ giúp đỡ, F.H.Lôdơbi (Francis Henry Loseby - Luật gia dân chủ tiến bộ người Anh, lúc đó là Giám đốc Công ty Luật sư RUSS của người Anh ở Hồng Kông) đến thăm Người. Khi Nguyễn Ái Quốc nói không có tiền để nhờ cãi, ông Lôdơbi đã hứa sẽ giúp “vì danh dự chứ không nhất thiết vì tiền”.

Người đã cung cấp những thông tin cần thiết cho luật sư và cùng luật sư thống nhất về phương hướng bào chữa.

- Ngày 11: Nguyễn Ái Quốc bị Thống đốc Hồng Kông ra lệnh bắt giam (Lệnh thứ nhất).

- Từ ngày 12 đến ngày 18: Nguyễn Ái Quốc bị đưa từ Nhà giam của Sở Cảnh sát Hồng Kông đến giam tại ngục Víchtôria.

- Ngày 15: Nhiều tài liệu do Nguyễn Ái Quốc viết bị cảnh sát tìm thấy ở Văn phòng của Hile Nulen (Hilaire Noulens) - Thư ký Chi nhánh Ban Phương Đông, Quốc tế Cộng sản khi ông này bị bắt ở Thượng Hải.

- Ngày 24: Nguyễn Ái Quốc được luật sư người Anh F.H. Lôdơbi đến gặp tại ngục Víchtôria.

- Ngày 25: Nguyễn Ái Quốc bị Thống đốc Hồng Kông ra lệnh bắt giam (Lệnh thứ hai).

* Ngày 27- 6- 1932: Đơn kháng án của Nguyễn Ái Quốc gửi lên Hội đồng Cơ mật Hoàng gia Anh đã được các luật sư của Nguyễn Ái Quốc và luật sư của Bộ Thuộc địa cùng nhau thoả thuận giải quyết một số điều khoản như sau:

 Nguyễn Ái Quốc sẽ rút đơn kháng án nếu chính quyền Hồng Kông cam kết:

1- Bỏ việc chỉ định "tàu biển" trong lệnh trục xuất.

2- Trong bất cứ trường hợp nào cũng không giao người kháng án cho Pháp hoặc đến một lãnh thổ do Pháp bảo hộ hoặc xuống một tàu biển của Pháp.

3- Chính quyền Hồng Kông sẽ hết sức cố gắng để bảo đảm rằng người kháng án sẽ đến được nơi muốn đến.

4- Chi 250 bảng Anh cho phí tổn của người kháng án.

* Mùa Xuân, trước tháng 6- 1934: trong bộ quần áo dài Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc bước lên một chiếc tàu hàng Xôviết ở Thượng Hải để đi Liên Xô. Sau mấy ngày, tàu cập cảng Vlađivôxtốc (Liên Xô). Tháng 6 -1934 Nguyễn Ái Quốc đến Mátxcơva.

* Ngày 29- 6 - 1935: Hoàn cảnh của Nguyễn Ái Quốc từ sau khi thoát khỏi nhà tù Hồng Kông được đề cập trong thư của Trưởng phòng Đông Dương Vêra Vaxiliêva gửi Ban Phương Đông Quốc tế Cộng sản, bày tỏ băn khoăn về việc Nguyễn Ái Quốc dễ dàng thoát khỏi nhà tù Hồng Kông, sự theo dõi sát sao của cảnh sát Pháp và việc tại sao Nguyễn Ái Quốc không được đi thực tế và tham gia vào công tác bí mật của Đảng. Bức thư có đoạn: "Tháng 6 - 1934, Nguyễn Ái Quốc đến Mátxcơva. Qua lời kể của đồng chí thì khó xác định được tại sao đồng chí lại dễ dàng ra khỏi nhà tù và thoát khỏi tay cảnh sát Pháp... Đồng chí nói rằng chuyến đi này được tiến hành nhờ sự giúp đỡ của Vayăng Cutuyariê (Vaillant Couturier) trong thời gian ở Trung Quốc. Tôi nghĩ rằng tất cả những việc này cần phải được kiểm chứng một cách thận trọng. Khi đồng chí đến đây, chúng tôi đã chuyển đồng chí tới Trường Lênin tại Mátxcơva, nơi đồng chí đang nghiên cứu... Nhiều lần đồng chí đề xuất với tôi xem xét vấn đề và thảo luận việc thành lập mối liên lạc giữa các Đảng. Đồng chí kiên trì theo dõi những chuyến đi của học viên, họ đi đâu và với nhiệm vụ gì và rất đau khổ vì tại sao đồng chí không được tham gia vào việc này hay việc khác của công tác bí mật ".

* Mùa Hè 1936: Nguyễn Ái Quốc cùng với một số đồng chí trong Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản chuẩn bị cho các đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, Tú Hưu về nước qua đường Pháp - Hồng Kông - Việt Nam. Người dặn kỹ kinh nghiệm, mật hiệu liên lạc khi đến Hồng Kông... Người còn dặn mấy ý kiến chuyển tới đồng chí Duy (tức Lê Hồng Phong) ở Thượng Hải: Trung ương Đảng phải chuyển về trong nước để trực tiếp lãnh đạo phong trào; không thoả hiệp với bọn tơrốtxkít; lập Mặt trận Dân tộc dân chủ rộng rãi chống phátxít, chống chiến tranh đế quốc...

Nguyễn Ái Quốc tích cực chuẩn bị kế hoạch xin về nước. Người dự định sang Béclin rồi sang Pháp, và từ Pháp đi tàu về Đông Dương... Nếu gặp khó khăn thì đến Thượng Hải, nơi Quốc tế Cộng sản đã lập lại các cơ sở liên lạc của mình, rồi tìm đường về Việt Nam.

Nguyễn Ái Quốc được Vụ Tổ chức cán bộ của Quốc tế Cộng sản mời đến làm tờ khai lý lịch, hộ chiếu, giấy đi đường... Song, chuyến đi này phải huỷ bỏ vì tình hình thay đổi.

Trong khi chờ đợi một dịp khác, Nguyễn Ái Quốc vào làm việc tại Viện Nghiên cứu các vấn đề dân tộc và thuộc địa đặt trụ sở tại nhà số 25, đại lộ Tvécxkôi ở Mátxcơva.

* Khoảng giữa năm 1937: Nguyễn Ái Quốc (Lin) dự kỳ thi học kỳ I năm học 1937-1938 của lớp Nghiên cứu sinh Viện Nghiên cứu các vấn đề dân tộc và thuộc địa. Các môn duy vật biện chứng, lịch sử cổ đại và lịch sử trung đại đạt trung bình, môn lịch sử hiện đại đạt điểm xuất sắc ( Kết quả được trích từ “Phiếu cá nhân” của nghiên cứu sinh: LIN, kỳ I, năm thứ nhất, năm học 1937-1938).

Nguyễn Ái Quốc (Lin) là một trong hai nghiên cứu sinh không đăng ký đi nghỉ hè một tháng theo kế hoạch của Viện Nghiên cứu các vấn đề dân tộc và thuộc địa dành cho các nghiên cứu sinh.

* Ngày 6- 6 - 1938: Nguyễn Ái Quốc (Lin) viết Thư gửi một đồng chí ở Quốc tế Cộng sản. Toàn văn bức thư (viết bằng tiếng Pháp) như sau:

Đồng chí thân mến,

Hôm nay là ngày kỷ niệm lần thứ bảy việc tôi bị bắt giữ ở Hồng Kông. Đó cũng là ngày mở đầu năm thứ tám tình trạng không hoạt động của tôi. Nhân dịp này, tôi viết thư gửi đồng chí để xin đồng chí giúp đỡ tôi thay đổi tình cảnh đau buồn này.

Đồng chí hãy phân tôi đi đâu đó. Hoặc là giữ tôi ở lại đây. Hãy giao cho tôi làm một việc gì mà theo đồng chí là có ích. Điều tôi muốn đề nghị với đồng chí là đừng để tôi sống quá lâu trong tình trạng không hoạt động và giống như là sống ở bên cạnh, ở bên ngoài của Đảng.

Tôi sẽ rất biết ơn đồng chí, thưa đồng chí thân mến, cho phép tôi được hội kiến. Tôi tin rằng như vậy sẽ tốt hơn. Đã từ lâu rồi đồng chí không gặp tôi.

Đồng chí thân mến, xin đồng chí nhận lời chào cộng sản anh em của tôi.

6-6-1938 LIN        

* Tháng 6 - 1939

 - Ngày 23: Bài viết Thư từ Trung Quốc - Về chủ nghĩa Tờrốtxki khởi đầu bằng dòng chữ “Quế Lâm, ngày 10-5-1939”, ký tên P.C. Lin, của Nguyễn Ái Quốc, đăng trên báo Notre Voix. Nguyễn Ái Quốc chuyển đến người đọc năm nhận định về chủ nghĩa Tờrốtxki và bọn tờrốtxkít:

1. Đây là một vấn đề liên quan đến toàn quốc, toàn dân: Một vấn đề chống lại Tổ quốc, chứ “không phải là sự tranh cãi trong nội bộ Đảng Cộng sản Trung Quốc”.

2. Bọn phát xít Nhật và bọn phát xít nước ngoài tuyên truyền xuyên tạc, làm cho người ta tưởng rằng những người cộng sản và bọn tờrốtxkít là cùng một cánh với nhau.

3. Bọn tờrốtxkít ở tất cả các nước là những bè lũ bất lương, những con chó săn của chủ nghĩa phátxít.

4. Ở tất cả các nước, bọn tờrốtxkít đều dùng những tên gọi hoa mỹ để che giấu những công việc kẻ cướp, bẩn thỉu của chúng.

5. Bọn tờrốtxkít không chỉ là kẻ thù của chủ nghĩa cộng sản, mà còn là kẻ thù của nền dân chủ và tiến bộ. Đó là bọn phản bội và mật thám tồi tệ nhất.

Cuối thư, Người hẹn sẽ nói rõ hơn về hành động của bọn tờrốtxkít Trung Quốc trong một bức thư sau. Kèm theo một lời chào: “Mong sớm được gặp lại các bạn”.

- Từ ngày 20-6 đến tháng 9- 1939: Với bí danh Hồ Quang, Nguyễn Ái Quốc tham gia khoá 2 lớp huấn luyện cán bộ du kích Nam Nhạc (Hồ Nam, Trung Quốc) phụ trách việc nghe đài lấy tin cho lớp huấn luyện. Cùng với các giáo quan và cán bộ được Đảng Cộng sản Trung Quốc phái đến, đồng chí Hồ Quang ở trong khu vườn cam thuộc một trang trại của địa chủ ở phía tây thị trấn Nam Nhạc. Trong nơi đóng quân có đặt điện đài để nghe tin tức trong nước và thế giới và để liên lạc với Văn phòng Bát lộ quân ở Quế Lâm.

* Tháng 6 - 1940

- Đầu tháng: Nguyễn Ái Quốc, mang bí danh đồng chí Vương, gặp các đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp vừa từ trong nước sang tại công viên Thuý Hồ ( Vân Nam- Trung Quốc). Người nói chuyện với các đồng chí, hỏi thăm về các khó khăn khi đi đường, về Mặt trận Dân chủ trong nước gần đây, về chuyện làm báo... Trả lời câu hỏi (do Hoàng Văn Thụ dặn xin ý kiến Nguyễn Ái Quốc) về vấn đề “Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức ở Á Đông”, Người nói: “Vẫn rất cần, nhưng điều kiện tổ chức thì hiện nay chưa chín nên chưa đặt ra” và nói thêm: “Các đồng chí ra được thế này là tốt. Vài ngày nữa sẽ bố trí công tác cho các đồng chí”...

Nguyễn Ái Quốc với bí danh Hồ Quang, giới thiệu đồng chí Phạm Văn Đồng (bí danh Lâm Bá Kiệt) và đồng chí Võ Nguyên Giáp (bí danh Dương Hoài Nam) đi học Trường Quân chính của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Trước khi hai đồng chí lên đường, Người căn dặn: Lên đấy “Cố gắng học thêm quân sự”. Người viết một giấy ký tên Hồ Quang giới thiệu hai đồng chí này đến Quý Dương, để từ đó đi Diên An.

- Sau ngày 20: Ở Côn Minh, sau khi nghe tin Pari bị quân Đức chiếm (20-6-1940), Nguyễn Ái Quốc triệu tập cuộc họp tại một ngôi nhà nhỏ là phòng họp và Toà soạn của báo Đ.T. Người phân tích: “Việc Pháp mất nước là một cơ hội rất thuận lợi cho cách mạng Việt Nam. Ta phải tìm mọi cách về nước ngay để tranh thủ thời cơ. Chậm trễ lúc này là có tội với cách mạng”. Hội nghị tán thành nhận định trên. Khi có người băn khoăn vì không có vũ khí để cướp chính quyền, Người vạch rõ: “Khởi nghĩa thì phải có vũ khí. Đó là một trong những vấn đề rất quan trọng của cách mạng. Nhưng nếu bây giờ có vũ khí thì lấy ai mà vác vũ khí? Cho nên cứ tìm cách về nước đã, sau đó chúng ta sẽ vận động quần chúng. Khi quần chúng đã giác ngộ cao thì ta sẽ có vũ khí”.

Nguyễn Ái Quốc điện cho đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp (đang chờ xe tại Quý Dương) không đi Diên An nữa, mà đợi tại Quế Lâm để tìm cách về nước, vì Chính phủ Pháp đã đầu hàng phát xít Đức chiếm đóng.

Nguyễn Ái Quốc chỉ thị cho Phùng Chí Kiên, Vũ Anh đến Quý Dương để cùng với đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp "đi Quế Lâm để tìm cách về nước". Cử Trần Văn Hinh (vừa ở Nam Kỳ sang) đi Diên An để xây dựng quan hệ mới, đón chuyển biến mới của tình hình thế giới.

Nguyễn Ái Quốc lên đường đi Trùng Khánh bằng máy bay. Một trong những mục đích của chuyến đi này là tìm gặp Chu Ân Lai để trao đổi ý kiến về thời cuộc. Trước khi đi, Người dặn đi dặn lại Vũ Anh và các đồng chí ở Côn Minh lo chuẩn bị mọi mặt để khi Người trở lại có thể lên đường về nước ngay.

* Khoảng giữa năm 1941: Tại Pác Bó, Nguyễn Ái Quốc tổ chức lớp huấn luyện chính trị - quân sự ngắn hạn cho cán bộ địa phương. Người trực tiếp giảng bài, đồng chí Đức Thanh đi sát giúp đỡ học viên hằng ngày.

Trong buổi khai mạc lớp học, sau khi đồng chí Đức Thanh phổ biến chương trình lớp học, Nguyễn Ái Quốc giảng bài tình hình thế giới. Người chỉ rõ: “Bọn phát xít đã tấn công Liên Xô, Tổ quốc của cách mạng thế giới, nhưng nhân dân Liên Xô nhất định sẽ chiến thắng. Việt Nam ta cũng đứng ở trong phe dân chủ mới, ủng hộ Liên Xô chống lại phe phát xít”.

Trong các buổi học sau, Nguyễn Ái Quốc giảng về tình hình trong nước và nhiệm vụ của cách mạng trước mắt, về năm bước công tác quần chúng. Trong những buổi huấn luyện quân sự, Người giảng về chiến thuật du kích, các hình thức đánh du kích.

Sau bốn ngày huấn luyện, các học viên tập vận dụng những điều đã học vào công tác vận động quần chúng. Nguyễn Ái Quốc đóng vai một quần chúng, các học viên làm người tuyên truyền cách mạng. Sau khi học tập, Người nhận xét chỗ sai, chỗ đúng của từng học viên.

Lớp học kết thúc, Nguyễn Ái Quốc phái ba đồng chí (Nam Tuấn, Ái Nam, Xuân Trường) về Hà Quảng tiếp tục hoạt động, hai đồng chí (Đồng chí Quý và đồng chí Quang Trung) lại sang bên kia biên giới nhận nhiệm vụ khác.

- Tháng 6, ngày 6 - 1941: Triển khai thực hiện Nghị quyết của Hội nghị Trung ương lần thứ Tám về tổ chức Việt Minh, Nguyễn Ái Quốc viết thư Kính cáo đồng bào gửi các tầng lớp nhân dân cả nước. Mở đầu bức thư, Người nêu lên tình cảnh khổ nhục của nhân dân ta dưới ách thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật. Người ca ngợi những tấm gương oanh liệt của các bậc tiền bối trong cuộc đấu tranh giành quyền độc lập tự do. Tuy nhiên, việc lớn chưa thành vì “cơ hội chưa chín” và vì “dân ta chưa hiệp lực đồng tâm”. Người chỉ rõ: “Trong lúc này quyền lợi dân tộc giải phóng cao hơn hết thảy. Chúng ta phải đoàn kết lại đánh đổ bọn đế quốc và bọn Việt gian đặng cứu giống nòi ra khỏi nước sôi lửa nóng”... Người chỉ rõ hiện thời muốn đánh Pháp, Nhật, ta chỉ cần một điều: “Toàn dân đoàn kết... Việc cứu quốc là việc chung. Ai là người Việt Nam đều phải kề vai gánh vác một phần trách nhiệm: người có tiền góp tiền, người có của góp của, người có sức góp sức, người có tài năng góp tài năng...”.

Cuối thư, Người kêu gọi: “... Hỡi các chiến sĩ cách mạng! Giờ giải phóng đã đến. Hãy phất cao cờ độc lập, lãnh đạo toàn dân đánh tan thù chung. Tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc đương vang dội bên tai các đồng chí! Máu nóng của bậc anh hùng đương sục sôi trong lòng các đồng chí! Chí phấn đấu của quốc dân đương chờ đợi sự lãnh đạo của các đồng chí!

Chúng ta hãy tiến lên! Toàn thể đồng bào tiến lên!

Đoàn kết thống nhất đánh đuổi Pháp, Nhật!

Việt Nam cách mạng thành công muôn năm!

Thế giới cách mạng thành công muôn năm!”.

- Khoảng cuối tháng 6- 1941:

Nguyễn Ái Quốc yêu cầu các đồng chí Dương Hoài Nam (Võ Nguyên Giáp) và Lâm Bá Kiệt (Phạm Văn Đồng) chọn một số thanh niên Cao Bằng đi học lớp vô tuyến điện ở Liễu Châu (Trung Quốc) . Mỗi học viên được nhận một tên mới, lý lịch mới và thống nhất gọi lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc là Hoàng Quốc Tuấn ( Theo Hoàng Quốc Việt, Phan Việt Bắc, ... 10 người được chọn là: 1- Nông Văn Chí (tên thật là Đơ), bí danh Phan Việt Bắc. 2- Nguyễn Văn Chí (tên thật là Liên), bí danh Đông Tùng. 3- Lưu Minh Đức (tên thật là Lưu Khải Hoàn). 4- Lý Đạt Thành (tên thật là Hoàng Văn Ròng), bí danh Hoàng Việt Huy. 5- Lý Quang Vinh (tên thật là Đoàn Văn Mưu), bí danh Dương Công Khởi. 6- Nguyễn Hữu Hào (tên thật là Nguyễn Văn Khanh), bí danh Vũ Lâm. 7- Đoàn Hồng Sơn (tên thật là Đoàn Văn Ngô).8- Trần Quốc Quang, bí danh Hoàng Hoa. 9- Triệu Văn Minh, chưa rõ tên thật và bí danh. 10- Phạm Văn Quý, chưa rõ tên thật và bí danh.).

* Tháng 6 - 1942

- Ngày 24: Dọc lên vùng núi Lũng Dẻ, thuộc khu núi đá Lam Sơn, Nguyễn Ái Quốc tức cảnh đọc bài thơ chữ Hán: Thướng Sơn.

Lục nguyệt nhị thập tứ,

Thướng đáo thử sơn lai.

Cử đầu hồng nhật cận,

Đối ngạn nhất chi mai.

Dịch thơ: Lên núi:

Hai mươi tư tháng sáu,

Lên ngọn núi này chơi.

Ngẩng đầu: mặt trời đỏ,

Bên suối một nhành mai.

                                      (Bản dịch thơ của Tố Hữu) 

- Ở một địa điểm gần Lũng Lừa, vào những buổi tối, Nguyễn Ái Quốc hướng dẫn cho các đồng chí Vũ Anh, Đặng Văn Cáp, Hoàng Văn Lộc, Vân Trình, Bình Dương (tức Khoa), Hồng My (tức Trương Nam Hiến), Xích Thắng (tức Dương Mạc Thạch) học tập Lịch sử Đảng Cộng sản (b) Nga.

- Sau đợt công tác ở Hoà An, Nguyên Bình (Cao Bằng), Nguyễn Ái Quốc trở lại Pác Bó. Người cải trang thành một thầy lang, kiêm thầy cúng: Mặc bộ quần áo chàm địa phương, chân đi giày vải, cuốn trên đầu một chiếc khăn to che lấp cả vầng trán cao, sau lưng đeo lủng lẳng một cái nón kiểu địa phương, tay chống gậy đi theo đồng chí liên lạc trong vai người đi đón thầy cúng, gánh sách cúng, hộp ấn gỗ, hộp bút lông, một cái thanh la nhỏ, mấy bó hương, một con gà nhỏ và một chai rượu. Người đã qua trạm gác của địch ở ngã ba Đôn Chương (gần Nà Mạ - Cao Bằng) an toàn. Nguyễn Ái Quốc ở Nà Mạ một buổi. Người hỏi chuyện Kim Đồng, khuyên Kim Đồng cố gắng hơn nữa... Tối hôm đó, Kim Đồng hoàn thành nhiệm vụ đưa Nguyễn Ái Quốc về Pác Bó.

* Từ tháng 5 đến tháng 7- 1943: Trong nhà giam của Cục Chính trị Đệ tứ chiến khu, Hồ Chí Minh viết các bài thơ: Bài 121: Độc Tưởng công huấn từ (Đọc lời giáo huấn của ông Tưởng); bài 122: Lương Hoa Thịnh tướng quân thăng nhậm Phó Tư lệnh (Tướng quân Lương Hoa Thịnh thăng chức Phó Tư lệnh); bài 123: Tặng tiểu Hầu (Hải) (Tặng chú Hầu (Hải)).

Hồ Chí Minh chưa được tự do nhưng không còn phải chịu đói và bị ngược đãi nữa. Người được phép đọc sách báo và thỉnh thoảng gửi về Việt Nam những tờ báo trong đó Người lồng một vài tin tức. Đối với người Trung Quốc, Người có vẻ một học giả cao tuổi, lễ độ và trầm lặng. Người dịch cuốn Tam dân chủ nghĩa của Tôn Dật Tiên và Trung Quốc đích mệnh vận (Vận mệnh của Trung Quốc) của Tưởng Giới Thạch ra tiếng Việt.

* Cuối tháng 5, đầu tháng 6 - 1945: Hồ Chí Minh đến thăm cán bộ học viên Trường Quân chính kháng Nhật tại Tân Trào. Người ân cần hỏi thăm tình hình sinh hoạt, học tập của học viên, tình hình làm ăn của đồng bào.

Anh em chỉ biết Người là một ông cụ người Nùng, nói sõi tiếng Kinh.

- Trước ngày 4 - 6 - 1945: Hồ Chí Minh nghe báo cáo về những nghị quyết của Hội nghị quân sự Bắc Kỳ ngày 15 tháng 4 và chỉ thị: “Nay vùng giải phóng ở miền ngược đã bao gồm các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên, địa thế nối liền với nhau, nên lập thành một khu căn cứ lấy tên là Khu giải phóng. Thống nhất các lực lượng vũ trang lại là rất đúng, nên đặt tên là Quân giải phóng”.

Người còn bàn với Hoàng Quốc Việt, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Lương Bằng làm bản dự thảo về việc thành lập Khu giải phóng và quyết định triệu tập Hội nghị cán bộ toàn khu để thống nhất lãnh đạo và triển khai công tác.

Tại thôn Tân Lập (Tân Trào), Hồ Chí Minh đi thăm nơi ăn ở của đơn vị Giải phóng quân. Thấy nền nếp thiếu trật tự, Người gặp đồng chí chỉ huy để góp ý kiến. Đồng chí chỉ huy nói: “Phê bình chúng tôi! Chuyện ấy đã có cấp trên của chúng tôi”. Người ôn tồn nói: “Tôi là người dân, tôi có quyền phê bình, góp ý với bộ đội chứ!... Bộ đội cách mạng là bộ đội của dân cơ mà!”.

 - Trong tuần lễ đầu tháng 6: Hồ Chí Minh điện cho Pátti, báo tin Người đã chuẩn bị sẵn sàng hơn 1.000 quân du kích được huấn luyện tốt, tập trung ở Chợ Chu, Định Hoá.

- Ngày 9: Hồ Chí Minh viết thư cho Sáclơ Phen. Toàn văn bức thư như sau:

Ông Phen thân mến!

Ông T. và người giúp việc của ông ta vẫn mạnh khoẻ. Chúng tôi đã trở nên bạn bè thân thiết như anh em một nhà. Tôi hy vọng ông sẽ đến thăm chúng tôi một ngày gần nhất.

Ông làm ơn đưa bức thư này tới người bạn của tôi tên là Tống Minh Phương ở quán cà phê Đông Dương. Mười hoặc mười hai ngày sau đó họ sẽ trao cho ông một gói quà trong đó có lá cờ của Đồng minh. Tôi rất cảm ơn ông nếu ông gửi những thứ đó cho tôi bằng cách nhanh nhất.

Xin gửi ông và ông Bécna cùng các bạn những lời tốt đẹp nhất.

Chúc ông sức khoẻ và may mắn.

9-6-1945

Thân mến

HỒ

- Giữa tháng 6: Hồ Chí Minh, qua một trong những đầu mối tiếp xúc giữa Người với Pátti, được biết rằng có một toán người Mỹ, do một sĩ quan cấp cao đứng đầu, sẽ được thả dù xuống Tuyên Quang và yêu cầu phía Việt Nam chuẩn bị.

Hồ Chí Minh đến xóm Lũng Cò (thuộc xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương) khảo sát địa hình và tìm hiểu tình hình mọi mặt, chọn địa điểm làm sân bay để đón quân Đồng minh.

- Tháng 6, ngày 14 (5 tháng 5 âm lịch): Vì bận việc nên Hồ Chí Minh không nhận lời mời của gia đình ông Nguyễn Tiến Sự đến ăn Tết Đoan ngọ.

Thấy mẹ con bà Sự mang quà lên biếu, có người khác trong làng bắt cả gà sống lên theo, Người rất trân trọng tấm lòng của đồng bào nhưng từ chối và nói: "Tôi có phải là thầy cúng đâu mà ông mang gà sống lên. Ông mang về nhà đi".

- Khoảng cuối tháng 6: Hồ Chí Minh đến thăm lớp báo vụ được tổ chức trên bờ một con suối, gần lán làm việc của Người tại Nà Lừa.

Nhận được báo cáo do giao thông hoả tốc chuyển đến đề nghị chuyển nơi ở vào sâu trong núi hơn vì quân Nhật huy động lực lượng lớn sắp đánh vào Tân Trào, Hồng Thái, Hồ Chí Minh chỉ thị: “Địch không thể vào tới đây nếu ta quyết tâm chiến đấu và biết tổ chức cách đánh chặn chúng lại, mặc dầu lực lượng ta rất nhỏ. Không chuyển vị trí”.

- Ngày 30: Qua vô tuyến điện, Hồ Chí Minh trả lời Pátti rằng Người đồng ý tiếp nhận một toán người Mỹ và yêu cầu cho biết bao giờ thì người Mỹ có thể đến.

Còn nữa

Huyền Trang (tổng hợp)

 

* Tháng 6 -1946

- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Pêgu (Rănggun) đi Cancútta (ấn Độ). 11 giờ đến Cancútta. Đại biểu Toàn quyền Anh và Lãnh sự Pháp ra sân bay đón.

- Ngày 2: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện về cho Chính phủ: “Chúng tôi đã tới Cancútta được bình yên cả, sau một đêm ngủ ở Pêgu (Rănggun). Hôm tới, chúng tôi sẽ lại lên đường. Chúng tôi nhờ Chính phủ cảm ơn đồng bào ta và các bạn người Pháp đã tiễn chúng tôi ở Gia Lâm. Tôi gửi những cái hôn cho các cháu”. 11 giờ, Người đến thăm chính thức Thống đốc xứ Bănggan (Bengale).

- Ngày 3: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Sanđécnago (Changdernagor) theo lời mời của Tỉnh trưởng tỉnh này.

Trả lời phỏng vấn một tờ báo lớn ở Cancútta về Liên bang Đông Dương và Liên hiệp Pháp. Người nói: “Thực là một sự mỉa mai nếu lại đặt cho Đông Dương một viên toàn quyền, song tôi hy vọng rằng cuộc đàm phán chính thức ở Pari sẽ có kết quả tốt... Việt Nam không có tham vọng gì về đất đai của hai nước láng giềng. Hiện giờ, quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và hai nước đó chưa có, nhưng rồi thế nào cũng phải có”. Về cuộc xung đột Pháp - Xiêm, Người nói: “Việc đó thuộc thẩm quyền của Pháp” và khẳng định Việt Nam rất có cảm tình với ấn Độ.

Trên báo Quyết Thắng, cơ quan của Việt Minh Trung Bộ, xuất bản tại Thuận Hoá (Huế), số 47, ngày 3-6-1946 đăng thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh Gửi Trại nhà nghèo tỉnh Quảng Ngãi với nội dung sau: "Tôi vừa tiếp được bức ảnh thêu và phong thư. Trước hết, tôi cám ơn tấm lòng thân ái của anh em đối với tôi. Hai là tôi phải khen rằng anh em thêu rất khéo. Bức thêu đó đã chứng tỏ rằng: Thủ công nghệ của nước ta mai sau chẳng những có thể tranh đua mà lại có thể tranh giải nhất của thủ công mỹ nghệ trong thế giới. Ba là tôi mong anh em sẽ cho tôi biết cách tổ chức và đời sống của anh em trong trại. Bốn là tôi ao ước rằng: nhờ sự cần kiệm của anh em, Trại nhà nghèo sẽ mau tiến bộ thành Trại nhà khá, rồi dần dần thành Trại nhà giàu làm kiểu mẫu cho anh em khác. Chúc anh em gắng sức và mạnh khoẻ"

- Ngày 4: Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Cancútta tới Agra (Agra).

- Ngày 5: 10 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Agra đến Carasi (Karachi, nay thuộc Pakixtan). Tổng đốc người Anh ra sân bay đón và mời Người về nghỉ tại Phủ Tổng đốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện về cho Chính phủ: “Đến Carasi 12 giờ ngày 5 tháng 6. Tôi vẫn khoẻ. Tướng Xalăng và tôi là thượng khách của Chính phủ ở đây. Tôi lại khởi hành buổi sáng thứ ba".

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Habanha (Habangna, Irắc). Người nghỉ lại ăn cơm trưa rồi lên đường đi tiếp.

- Ngày 7: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Cairô (Cairo), Thủ đô Ai Cập. Đại diện Sứ quán Pháp ra sân bay đón và mời Người về nghỉ tại Sứ quán.

Người gửi điện về cho Chính phủ: "Ngày 7 tháng 6, đến Lơke. Tất cả đều như thường. Cho chúng tôi biết ngày khởi hành của hai đại biểu và tin tức trong nước. Gửi cho phái đoàn ngoại giao. Chuyển lời chào thân ái của tôi tới các vị Uỷ viên Pháp, tướng Lơcléc và Valuy".

Cùng ngày, bài viết Đặt kế hoạch tác chiến, ký tên Q.Th., đăng trên báo Cứu quốc, số 260. Người lược dịch phương pháp dùng binh của Tôn Tử và bổ sung thêm cho phù hợp với điều kiện chiến tranh mới, từ việc đặt ra kế hoạch cho đến đường lối chiến lược, chiến thuật. Ngườiã chỉ ra 12 điểm chủ yếu và bí quyết của các nhà quân sự “Nhưng trong việc quân, những việc bất trắc thực là thiên biến vạn hoá và thường xảy ra luôn luôn. Phải biết tuỳ cơ ứng biến, không thể bắt chước mà bảo được. Chiến thuật cốt yếu để được thắng lợi là phải áp dụng thuật giả trá và tuyệt đối giữ bí mật”.

- Ngày 8: Tại khách sạn nhỏ của Pháp tại Cairô, trước lúc dùng bữa sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói với tướng R. Xalăng: “Tôi vừa mới quay lưng đi, người ta đã nặn ra cái Chính phủ Nam Kỳ. Tôi vừa được biết tin này qua báo chí và đài phát thanh ở Cairô. Tôi được biết, vào lúc 9 giờ sáng ngày 1 tháng 8 ông Xêđin (Cao uỷ Pháp ở Nam Bộ) đã đọc một bức thư của Đô đốc Đácgiăngliơ, chế tạo ra cái Chính phủ này, có bác sĩ Thỉnh làm Chủ tịch và đại tá Xuân làm Phó Chủ tịch kiêm Bộ trưởng Quốc phòng. Tại sao không báo cho tôi biết tin này trước khi tôi lên đường? Thật là một âm mưu phi pháp. Tướng quân này, các ông đừng biến Nam Bộ thành một thứ Andát Loren mới, nếu không chúng ta sẽ đi tới cuộc chiến tranh trăm năm đấy. Ông hãy làm ơn đưa tôi quay trở lại Hà Nội".

Tướng R. Xalăng đề nghị Chủ tịch cứ đi Pháp, vì ở đó "người ta" đang chờ Người để "thanh toán các vấn đề". Một lát sau, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói tiếp với R. Xalăng: Thôi được, tôi tin ông vì ông là một sĩ quan. Tôi biết ông coi trọng chúng tôi và ở Pháp tôi cũng nhiều bạn.

- Ngày 9: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được điện của Chính phủ Pháp từ Pari, đề nghị Người đến Can (Cannes) nghỉ tạm, chờ Chính phủ mới của Pháp thành lập sẽ đón Người về Pari.

- Ngày 10: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được điện của Chính phủ Pháp cải chính bức điện ngày 9-6, đề nghị Người đến Biarít ( Pháp) chờ Pháp lập Chính phủ mới.

Trong thời gian chờ đợi ở Cairô, Người cùng một số anh em trong đoàn đi thăm thành phố, xem các hiệu sách. Có lần khi vào nghỉ ở một hàng giải khát, một người đến xin được chụp ảnh Người.

- Ngày 11: Sáng, rời Cairô đi Angiêri. Người điện về cho Chính phủ: “11 giờ, rời Cairô. Tất cả đều như thường. Từ khi rời Hà Nội không được biết tin tức gì cả. Đánh điện cho biết ngay".

Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Bixcra (Biskra, Angiêri). Tỉnh trưởng người Pháp ra đón Người.

- Ngày 12: Nghỉ tại Khách sạn Pale (Palais), Người điện về cho Chính phủ ta: “Thứ tư ngày 11 chúng tôi tới Biarít, gặp Mạnh Hà, Trần Ngọc Danh, Bửu Hội và nhiều đại biểu của các đoàn thể kiều bào. Chúng tôi ở đây vài ngày để đợi Chính phủ Pháp thành lập. Nhắc những vị đại biểu còn thiếu đi ngay và cho chúng tôi biết ngày đi. Cho biết tin trong nước."

Trong ngày, Người tiếp J.Xanhtơny, đại diện Ngoại trưởng Pháp và ông Quận trưởng Bayon đến chào.

- Ngày 13: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi dạo trên bãi biển khoảng 1 giờ, sau đó tiếp đại biểu Việt kiều từ nhiều nơi ở Pháp đến Biarít chào mừng Người. Nhiều người quyên tiền nhờ Chủ tịch chuyển giúp về nước.

Trong ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cảm ơn Việt kiều đã quyên góp ủng hộ đất nước và nhận điện của nhiều Việt kiều các nước Pháp, Anh, Mỹ, Tân Đảo... gửi tới chúc mừng.

- Ngày 14: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi dạo trên bãi biển, sau đó tiếp kiều bào, nhân sĩ đến thăm.

Tổng Công hội Pháp gửi điện chúc mừng Người và khẳng định tinh thần đoàn kết của những người lao động Pháp đối với nhân dân Việt Nam. Người nhận được thư chúc mừng của ông Giuýtxtanh Gôđa (Justin Godart), Chủ tịch Hội hữu nghị Việt - Pháp.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chối trả lời phỏng vấn của Hãng Thông tấn Pháp AFP vì Chính phủ mới của Pháp chưa thành lập. Người chỉ nói qua về những nguyên tắc cụ thể để có thể đem lại kết quả cho cuộc đàm phán, về ảnh hưởng của văn hoá Pháp trên thế giới, và kết luận: “Dùng văn minh mà chinh phục người ta thì bền vững hơn dùng súng đại bác”.

Cùng ngày, hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Noi gương anh em Tự vệ chiến đấu Hoàng Diệu (ký bút danh Q.T.) và Phương pháp tác chiến (ký bút danh Q.Th.) đăng trên báo Cứu quốc, số 266.

Trong bài Noi gương anh em Tự vệ chiến đấu Hoàng Diệu, Người biểu dương những việc làm tốt của Tự vệ chiến đấu thành Hoàng Diệu "Anh em Tự vệ chiến đấu thành Hoàng Diệu đáng làm gương cho không những tự vệ các địa phương mà cho cả các hạng thanh niên".

Bài Phương pháp tác chiến giới thiệu cách đánh trong Binh pháp Tôn Tử: phải đánh thật nhanh để thắng nhanh... nhưng đánh thật nhanh không phải là hấp tấp vội vàng mà quên cả cơ mưu, phải vừa nhanh vừa có mưu cơ mới quyết định được thắng lợi... “Cho nên người làm tướng có mưu trí bao giờ cũng lo lắng đến lợi, đến hại. Lo đến lợi mới có đủ tin tưởng làm trọn được nhiệm vụ. Lo đến hại mới tìm mưu kế để giải trừ được gian nguy”.

- Ngày 15: Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được tin Đô đốc Đácgiăngliơ từ Sài Gòn trở về Pari.

- Ngày 16: Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm vùng ngoại ô Biarít, đến gần biên giới Pháp - Tây Ban Nha, thăm động Luốcđơ (Lourdes) và một vài nơi khác.

- Ngày 17: Cùng J.Xanhtơny, tướng Raun Xalăng, Pơti (Petit) đại biểu Quốc hội kiêm Thị trưởng Biarít đi thăm phong cảnh miền núi Pirênê và thị trấn Xanh - Giăng đơ Luyz (Saint-Jean de Luz), dự ngày hội của dân làng Xarơ (Sare), xem đánh cầu Pơlốt (Pelote). Sau cuộc múa hát, đánh cầu do nhân dân địa phương tổ chức để chào mừng, Người dự tiệc rượu cùng các quan chức trong vùng, chụp ảnh với các em thiếu nhi.

Trả lời phỏng vấn của Hãng Thông tấn Pháp AFP, Người nói: “Tôi rất tin cậy ở kết quả của cuộc Hội nghị Pháp - Việt này. Hai nước Pháp - Việt xa nhau không phải vì văn hoá, lý tưởng, mà chỉ vì quyền lợi của một vài cá nhân. Mục đích của Pháp là tự do, bình đẳng, bác ái, nếu Pháp thi hành đúng thì chắc chắn sẽ mua được tình thân thiện của Việt Nam”.

Cùng ngày, Người nhận được điện chúc mừng của Hội hữu nghị Pháp - Việt.

- Ngày 18: Sáng, cùng J.Xanhtơny đặt vòng hoa trước Đài kỷ niệm chiến sĩ trận vong tại Biarít nhân kỷ niệm ngày tướng Sáclơ đờ Gôn (Charles de Gaulle) ra lời hiệu triệu kháng chiến.

- Ngày 19: Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đại biểu Chính phủ Pháp, nhân viên trong Phái đoàn Việt Nam và hoạ sĩ Việt kiều  Mai Trung Thứ đi thăm đồng bằng phía bắc Biarít.

Cùng ngày, bài viết Tại sao hợp tác xã chưa thấy xuất hiện ở thôn quê (ký bút danh Q.Th.), đăng trên báo Cứu quốc, số 270. Theo tác giả, có tình hình đó là do:

1. Những tri thức phổ thông chưa được phổ cập ở thôn quê. Khác với các nước, ở nước ta, những tri thức về hợp tác xã đối với chúng ta đến nay vẫn còn rất mới lạ. "Chúng ta chưa hiểu rõ lợi ích của hợp tác xã thế nào và cách thức tổ chức thế nào nên không dám bạo dạn đứng ra khởi xướng lập hợp tác xã".

2.  Thiếu cán bộ hoạt động: Người hành nghề kinh doanh ít, lại không thạo tính toán, chỉ làm theo lối buông trôi, gặp chăng hay chớ.

Để phổ cập hợp tác xã thôn quê, cũng theo tác giả, những điều kiện cần thiết là:

1. Cổ động tuyên truyền: Xuất bản sách báo nói về hợp tác xã phát cho dân quê; Chính phủ cử người xuống các  địa phương giảng giải cho dân chúng hiểu rõ lợi ích và cách thức tổ chức hợp tác xã.

2. Mở lớp huấn luyện cán bộ chuyên về hợp tác xã.

3. Làm thí điểm. "Chỉ khi nào dân chúng thấy lợi ích của hợp tác xã đã hiển nhiên thì khi đó phong trào hợp tác xã mới có thể sôi nổi, bồng bột được".

- Ngày 20: Chiều, Người tiếp Bộ trưởng Quân giới Tilông (Tillon) và ba nghị sĩ Pháp đến Biarít chào mừng. Người mời họ ăn cơm chiều và nghỉ lại đến sáng hôm sau.

- Ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm bờ biển Biarít.

Cùng ngày, bài viết giới thiệu về Binh pháp Tôn Tử với nhan đề: Vấn đề quân nhu và lương thực, ký tên Q.Th., đăng trên báo Cứu quốc, số 272. Trích dẫn và phân tích những câu nói của Tôn Tử về vấn đề cung cấp quân nhu và lương thực trong chiến tranh, tác giả rút ra kết luận: "Về quân sự, quân nhu và lương thực rất quan trọng. Có binh hùng, tướng giỏi, nhưng thiếu quân nhu, lương thực không thể thắng trận được. Nếu việc cung cấp lương thực, quần áo, thuốc men, súng ống, đạn dược cho quân đội ngoài mặt trận không làm được đầy đủ chu đáo, binh sĩ bị hãm vào vòng thiếu thốn, sẽ mất hết tinh thần chiến đấu... Cho nên, người làm tướng giỏi phải tìm hết mưu kế để cướp lấy lương thực của quân địch".

- Ngày 22: 12 giờ, rời Khách sạn Pale đi Pari. Quan chức địa phương tổ chức tiễn Người trọng thể. 13 giờ, máy bay cất cánh tại sân bay Pácmơ Biarít (Parme Biarritz), trên cắm quốc kỳ hai nước Việt Nam và Pháp.

16 giờ 10 phút, máy bay hạ cánh xuống sân bay Lơ Buốcgiê (Le Bourget). Nhà ga sân bay được trải thảm nhung đỏ, treo cờ Việt Nam và Pháp. Bộ trưởng Bộ nước Pháp hải ngoại Mariúyt Mutê (Marius Moutet), Bộ trưởng Lễ tân đại diện Chính phủ Pháp, J. Đuymen (Jacques Dumaine), các tướng lĩnh đại diện các quân, binh chủng, đại biểu các đảng, đoàn thể, trên một nghìn Việt kiều và nhân dân Pari đã đón Chủ tịch Hồ Chí Minh tại sân bay. Sau lễ chào cờ, Người cùng đại diện Chính phủ Pháp đi duyệt đội danh dự. Trước khi lên ôtô, Người nói trước máy ghi âm của phóng viên Hãng Thông tấn Pháp AFP: “Tôi rất lấy làm bằng lòng được đặt chân lên đất của một nước đã chịu đau khổ nhiều vì lý tưởng và tự do. Cảm ơn Chính phủ và dân chúng Pháp tiếp đãi tôi một cách long trọng. Mong sau này hai dân tộc Pháp và Việt Nam cộng tác một cách bình đẳng, thật thà và thân thiện”.

Đoàn xe đưa Người về Khách sạn Roayan Môngxô (Royal Monceau) nằm trên đại lộ Ôsơ (Hoche), gần Phủ Tổng thống Pháp. Đi dẫn đường và hộ vệ có nhiều xe ô tô và xe mô tô của Cục Công an Pari và Bộ Nội vụ. Hai bên đường từ trường bay về khách sạn, cách mấy chục thước lại có một cảnh binh đứng canh, cấm xe cộ và người qua lại. Dân chúng đứng hai bên đường xem rất đông, nhiều lúc họ vỗ tay và hoan hô tỏ tình thân thiện.

Tại khách sạn cũng có lính danh dự đứng chào và canh gác. Trước khách sạn có treo một lá cờ đỏ sao vàng rất lớn.

- Ngày 23: 12 giờ, Người tiếp tướng Gioăng (Juin), Tổng tham mưu trưởng quân đội Pháp đến chào. 16 giờ, Người tiếp một số trí thức Việt Nam tại Pháp, phần nhiều là thầy thuốc, kỹ sư và một vài hoạ sĩ, ai cũng náo nức muốn về để giúp Tổ quốc.

17 giờ 15, tại Khách sạn Roayan Môngxô, Người mở tiệc trà đón hơn 50 thiếu nhi Việt Nam ở Pari cùng cha mẹ các cháu đến chào. Người trao lá cờ của nhi đồng Hoàng Diệu (Hà Nội) cho em Trương Hồng Quân, 12 tuổi, đại diện nhi đồng Việt Nam tại Pari. Người cùng các em trò chuyện và chụp ảnh kỷ niệm.

- Ngày 24: 8 giờ, Người tiếp khoảng 100 đại biểu kiều bào Nam Bộ đến chào mừng và nghe thông báo tình hình nước nhà. 9 giờ 30, Người gặp đại biểu trí thức Nam Bộ tại Pháp. 13 giờ, Người tiếp Bộ trưởng Mariúyt Mutê và J.Xanhtơny cùng một số nhân viên cao cấp trong Chính phủ Pháp. 18 giờ, Người tiếp Đô đốc Đácgiăngliơ đến chào.19 giờ, Người tiếp Ban lãnh đạo Hội hữu nghị Pháp - Việt đến chào.

Cùng ngày, Người còn tiếp Luật sư Giôê Noman (Joé Nordman), Chủ tịch Công đoàn báo chí Pháp và nhận được nhiều thư, điện chúc mừng của kiều bào ở khắp nơi gửi đến.

- Ngày 25: 6 giờ 30, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đoàn đến thăm và đặt vòng hoa tại mộ ông Khánh Ký trong nghĩa trang Tioa Paridiêng (Thiois Parisien).

13 giờ 30, Người tiếp hơn 100 đại biểu chiến binh, công binh Việt kiều.

15 giờ 15, Người làm việc với Phái đoàn Việt Nam tham dự cuộc đàm phán.

16 giờ, Người tiếp phóng viên báo L'Humanité Dimanche đến chụp ảnh.

17 giờ 10, tại Khách sạn Roayan Môngxô, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp 84 đại biểu các báo Pháp và báo nước ngoài. Người nói: “Từ khi tới Pháp, ở Biarít thăm Baxcơ và cho tới khi đến Pari, tôi được Chính phủ đón tiếp long trọng, nhân dân Pháp và các nhà báo chào mừng nồng nhiệt. Tôi rất cảm ơn. Hôm nay, tôi chưa thể tuyên bố gì, để đợi Chính phủ Pháp tiếp chính thức”. Sau đó, Người mời các phóng viên dự tiệc trà. Trước khi tiệc tan ( hồi 18 giờ), Người cầm những bông hoa trên bàn tiệc tặng mỗi nữ phóng viên một bông, còn lại một bông, Người tặng cho nam phóng viên nhiều tuổi nhất.

18 giờ 30, Người tiếp và mời cơm các lãnh tụ Đảng Cộng hoà bình dân (M.R.P) gồm các ông Mác Ăngđrê (Max André), Môrixơ Suman (Maurice Schuman) - Chủ tịch Đảng, Phrăngxixcơ Gay (Francisque Gay) - Bộ trưởng, étmông Misơlê (Edmond Michelet) - Bộ trưởng, Côlanh (Colin), Goócte (Gortais), Đơbây (Debay), Amôri (Amaury), và Ternoa (Terrenoir). Phía Việt Nam có các ông Phạm Văn Đồng, Nguyễn Mạnh Hà.

21 giờ 15, tiệc tan, nhưng Tổng thư ký M.R.P và ông Anbe, Tổng biên tập một tờ báo, còn nán lại trò chuyện với Người đến 22 giờ.

- Ngày 26: 7 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm “đột kích” anh em trong Phái đoàn Việt Nam ở Khách sạn Xanhtơ Annơ (Sainte Anne) và Khách sạn Luvrơ (Louvre).

10 giờ 20, Người tiếp các đại biểu Liên đoàn ái hữu người Việt Nam ở Liông (Lyon), Pari, Boócđô (Bordeaux), Tuludơ (Toulouse) và các tỉnh khác đến chào và thông báo với Người về tình hình kiều bào ta ở Pháp.

13 giờ, Người mời cơm ông bà P.Cốt (P.Cot).

17 giờ, Người tiếp Luật sư Mác Clanhvin Blôngcua (Max Clainville Bloncourt) đến thăm.

20 giờ, Người tiếp và mời cơm các yếu nhân Đảng Xã hội Pháp (S.F.I.O): bà Mácty Cápgra (Marty Capgras); ông Bộ trưởng Ăngđrê Philíp (André Philip), ông Bộ trưởng Mariúyt Mutê (Marius Moutet), nghị sĩ Sáclơ Luyxi (Charles Lussy), và các uỷ viên Trung ương Ru (Roux), Xtiblơ (Stible), v.v.. Có bốn đại biểu trong Phái đoàn Việt Nam cùng dự.

- Ngày 27: 20 giờ, Người tiếp đại biểu Đảng Cộng sản Pháp: bà Braoong (Braun), Phó Chủ tịch Quốc hội; nghị sĩ P.Vayăng Cutuyriê (P. Vaillant Couturier); ông bà M.Casanh (M.Cachin); ông M.Tôrê, Phó Chủ tịch Chính phủ; J.Đuyclô (J.Duclos), Phó Chủ tịch Quốc hội; các uỷ viên Trung ương A.Mácty (A.Marty); Lêông Môve (Léon Mauvais); Bộ trưởng Xây dựng Ph.Bi-u (F.Billoux); Bộ trưởng Quân khí C.Tilông (C.Tillon)... Cùng tiếp khách có các ông Hoàng Minh Giám và Phạm Huy Thông.

Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư cho Bộ trưởng Bộ nước Pháp hải ngoại Mariúyt Mutê, phản kháng việc quân đội Pháp chiếm đóng Phủ Toàn quyền cũ ở Hà Nội.

- Ngày 28: 12 giờ, Người tiếp tướng Gioăng và tướng Đơvedơ (Devèze) đến thăm.20 giờ, Người tiếp Đoàn đại biểu Phụ nữ quốc tế đến thăm. Các đại biểu đã thông báo với Người: Trong cuộc họp cùng ngày, Liên đoàn Phụ nữ dân chủ thế giới đã công nhận Hội Phụ nữ Việt Nam là hội viên. Người nói với các đại biểu vài nét về những thành tích, những hy sinh, nỗ lực của phụ nữ Việt Nam trong cuộc chiến đấu giành chính quyền cũng như bảo vệ và xây dựng đời sống mới.

- Ngày 29: 12 giờ, Người đi dự cơm trưa tại gia đình Đô đốc Đácgiăngliơ. Cùng dự có các ông Phạm Văn Đồng, Hoàng Minh Giám, Nguyễn Mạnh Hà và một số người bạn Pháp.

20 giờ, Người tiếp Thư ký Liên đoàn thể dục, thể thao và lao động Henri Grexanh (Hanri Gressin) và đại biểu các tổ chức thanh niên Pháp như Thanh niên Công giáo, Thanh niên dân chủ, Thanh niên cộng hoà, Thanh niên hướng đạo và đoàn đại biểu Hội Thanh niên thế giới gồm có người Mỹ, Anh, Đan Mạch... Các đại biểu hỏi thăm tình hình thanh niên Việt Nam. Với mỗi câu hỏi, Người đều trả lời hai lần, một lần bằng tiếng Anh và một lần bằng tiếng Pháp. Các đại biểu đề nghị được gọi Người là bác hồ và thông báo: Hội Thanh niên thế giới đã công nhận thanh niên Việt Nam gia nhập Hội.

- Cuối tháng: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gặp một số nhà tư bản đại diện cho các xí nghiệp công nghiệp, thương mại của Pháp ở Đông Dương. Người nói đến tình trạng thiếu kỹ sư và chuyên gia các ngành mà Việt Nam rất cần và mong muốn cuộc đàm phán tại Phôngtennơblô sẽ đạt kết quả tốt đẹp.

* Tháng 6- 1947

- Ngày 2: Tại Tân Trào (Tuyên Quang), 1 giờ sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ toạ phiên họp Hội đồng Chính phủ.

- Ngày 10: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Tướng Raun Xalăng (Raul Salan) vừa trở lại Đông Dương nhận chức Tổng chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp thay Tướng Valuy (Valluy). Đồng thời, nhờ Xalăng chuyển bức thư của Người viết gửi Lêông Bơlum. Trong Thư gửi Tướng R. Xalăng có đoạn:"Vì chúng tôi đã buộc phải chiến đấu, thì các ngài hãy tỏ ra là những chiến binh hào hiệp, những đối thủ quân tử, trong khi chờ đợi chúng ta lại trở thành bạn hữu của nhau. Chúng ta đã từng là bạn. Giữa hai chúng ta hiện nay vẫn là bạn bè của nhau. Ngài muốn như vậy chứ?. Vì tình yêu thương con người, lòng nhân đạo và nhân danh tình bạn của chúng ta, tôi yêu cầu ngài nghiêm cấm binh lính Pháp sát hại dân lành, hãm hiếp phụ nữ, đốt phá làng mạc và phá huỷ nhà thờ, đền miếu như họ vẫn làm từ trước tới nay. Tôi đảm bảo với ngài rằng binh lính và thường dân Pháp ở chỗ chúng tôi được đối xử rất tử tế. Tôi hy vọng người của chúng tôi trong tay các ngài cũng được đối xử như vậy".

Trong Thư gửi Chủ tịch Lêông Bơlum, sau khi nêu rõ "những nét thật đặc biệt" về nguyên nhân, về diễn biến và hậu quả của chiến tranh, Người viết:"Vậy làm thế nào để chấm dứt cuộc chiến tranh huynh đệ tương tàn này, làm thế nào để lập lại hoà bình?. Tôi cho rằng, chỉ có một chính sách phù hợp là chính sách mà chính ngài đã đề ra trên báo Dân chúng (ngày 12-12-1946), một chính sách hữu nghị và tin tưởng lẫn nhau, dựa trên sự thống nhất và độc lập của Việt Nam trong Liên hiệp Pháp. Vì lợi ích và tương lai chung của hai dân tộc chúng ta, tôi hy vọng các ngài sẽ cố gắng làm cho chính sách khôn ngoan và hào hiệp đó được thực hiện".

- Ngày 12: Viết thư gửi Đại hội Đảng bộ Liên khu IV, Người căn dặn: "Hội thì phải nghị, nghị thì phải quyết, quyết thì phải hành" và nhấn mạnh: "Các đồng chí đều là cán bộ cao cấp tức là những người phụ trách vận mệnh an nguy của nước nhà và dân tộc. Vì vậy mỗi đồng chí phải gắng làm cho đúng năm chữ: Trí, Nhân, Dũng, Nghĩa, Liêm... Nếu thiếu một trong năm điều đó, tức là một khuyết điểm to và ảnh hưởng đến công tác.

- Ngày 16: Viết Thư gửi các nhân viên cơ quan Chính phủ, Người khen ngợi mọi người đã cố gắng vượt qua thiếu thốn gian khổ, cùng nhau đoàn kết, đồng cam cộng khổ tham gia kháng chiến. Người chỉ rõ: cuộc trường kỳ kháng chiến chính là "một viên đá thử vàng đối với mỗi một quốc dân, đồng thời là một trường học để rèn luyện cho cán bộ".

Lấy tư cách "như một người anh", Người nêu một số kinh nghiệm bản thân, khuyên nhủ và căn dặn mọi người những việc làm thiết thực để giữ vững, nâng cao tinh thần và sức mạnh mỗi người góp phần làm cho cuộc kháng chiến cứu nước mau đi đến thắng lợi.

- Ngày 17: Tại Tân Trào (Tuyên Quang), từ 14 giờ đến 18 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Đảng đoàn Chính phủ. Từ 20 giờ đến 1 giờ sáng hôm sau (18-6), Người chủ toạ phiên họp Hội đồng Chính phủ, bàn hai vấn đề chính: Kỷ niệm sáu tháng kháng chiến và nghe Bộ trưởng Bộ Quốc phòng báo cáo và thảo luận về tình hình quân sự trong sáu tháng qua.

- Ngày 19: Nhân kỷ niệm cuộc kháng chiến toàn quốc tròn sáu tháng, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi gửi đồng bào và toàn thể các chiến sĩ vệ quốc quân, dân quân tự vệ. Người nêu rõ những thất bại của địch, sự trưởng thành của ta qua sáu tháng chiến đấu và phân tích những nguyên nhân dẫn tới thắng lợi: Vì kháng chiến của ta là chính nghĩa; Vì đồng bào ta đại đoàn kết; Vì tướng sĩ ta dũng cảm; Vì chiến lược ta đúng; Vì ta nhiều bầu bạn. Người kêu gọi: "Chúng ta quyết hy sinh chịu khổ và gắng sức 5 năm, 10 năm để phá tan cái xiềng xích nô lệ 80 năm vừa qua, để tranh lấy quyền thống nhất và độc lập cho muôn đời sắp đến".

- Ngày 20: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi gửi nhân dân thế giới, nêu rõ ý nghĩa cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam và kêu gọi nhân dân Pháp, nhân dân châu á, các nhân sĩ dân chủ trên thế giới hãy cùng hành động với nhân dân Việt Nam, hãy "lên tiếng ủng hộ hoà bình, ủng hộ chính nghĩa, ủng hộ dân chủ, ủng hộ Việt Nam".

- Ngày 22: Trả lời phỏng vấn của một nhà báo nước ngoài về những câu hỏi liên quan đến tính chất của Chính phủ Việt Nam, thời hạn kết thúc chiến tranh, chương trình kiến thiết của Việt Nam sau chiến tranh... Nói về chương trình kiến thiết bước đầu của Việt Nam sau chiến tranh, Người "rất hoan nghênh tư bản Pháp và tư bản các nước cộng tác thật thà với chúng tôi".

Đề cập tới vai trò của trí thức Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng đất nước, Người khẳng định: "Trí thức là vốn liếng quý báu của dân tộc. ở nước khác như thế, ở Việt Nam càng như thế... Địa vị những người trí thức ái quốc Việt Nam là cùng với toàn thể đồng bào, kiến thiết nước Việt Nam mới, một nước Việt Nam thống nhất và độc lập, dân chủ, tự do, hạnh phúc".

- Ngày 30: Điện chúc mừng tới Ban Chấp hành Đảng Dân chủ Việt Nam nhân kỷ niệm lần thứ 3 ngày thành lập Đảng Dân chủ, Người chỉ rõ: Đảng Dân chủ có nhiệm vụ rất quan trọng là "làm cho dân chủ thắng lợi hoàn toàn". Người mong các đảng viên Dân chủ nêu cao tinh thần đoàn kết, ra sức thi đua bằng hành động cụ thể trong thực tế cứu nước và xây dựng đất nước, đồng thời từng đảng viên "phải là người kiểu mẫu trong sự hy sinh phấn đấu cho Tổ quốc, cho đồng bào".

- Tháng 6

Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời các nhà báo Việt Nam về những lời tuyên bố mới đây của Cao uỷ Bôlaéc (Bollaert). Người công nhận ông ta đã có những ý kiến đúng đắn về hướng giải quyết cuộc chiến ở Việt Nam, nhưng điều kiện họ đưa ra thì không thể nào chấp nhận được. Một lần nữa, Người nhắc lại thiện chí của Chính phủ ta trong việc giải quyết vấn đề chiến tranh ở Việt Nam.

Hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh đăng trên báo Sự Thật:

1. Bài Cán bộ tốt và cán bộ xoàng (ký bút danh A.G.), đăng trên số 77. Người chỉ rõ: Nơi nào có cán bộ tốt thì "công việc rất phát triển", nơi nào cán bộ xoàng thì "công việc cứ luộm thuộm". Bằng những ví dụ điển hình ở những địa phương có cán bộ "tốt" và cán bộ "xoàng", Người kết luận: "Cán bộ mà lên mặt quan cách mạng thì mọi việc đều lủng củng. Cán bộ mà biết làm cho dân tin, dân phục, dân yêu, thì việc gì cũng mỹ mãn".

2. Bài Người tuyên truyền và cách tuyên truyền (ký bút danh A.G.) đăng trên số 79. Người hướng dẫn cho các cán bộ tuyên truyền cách tuyên truyền để "dân hiểu, dân nhớ, dân theo, dân làm". Muốn vậy, theo tác giả, người đi tuyên truyền phải hiểu rõ nội dung, phải biết cách nói, phải có lễ độ, phải chịu khó, chịu khổ đi sát với dân.

* Tháng 6- 1948

- Ngày 7: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra tuyên bố sau khi Pháp thành lập Chính phủ bù nhìn toàn quốc tại Hà Nội. Tuyên bố nêu rõ: Chính phủ và nhân dân Việt Nam "không bao giờ thừa nhận những giấy tờ gì do bọn bù nhìn ấy ký kết với bất cứ nước nào" và "sẽ theo pháp luật nước nhà trừng trị bọn phản quốc ấy".

- Ngày 10: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi gửi nhân dân cả nước và toàn thể các tướng sĩ nhân dịp 1.000 ngày kháng chiến. Sau khi nhắc lại truyền thống đấu tranh kiên cường của dân tộc Việt Nam, phân tích những điều kiện và hoàn cảnh của cuộc kháng chiến hiện nay, tình hình địch ta và triển vọng của cuộc chiến đấu chính nghĩa của nhân dân ta, Lời kêu gọi viết:"Chúng ta đủ điều kiện thắng lợi. Chúng ta chắc thắng lợi. Song chúng ta phải biết rằng, càng gần đến thắng lợi thì càng gay go. Mà gay go càng nhiều, thì thắng lợi càng to. Vì vậy, mỗi một người quốc dân phải tẩy sạch cái thói: Khi thì quá lạc quan, khi thì quá bi quan. Phải tẩy sạch cái chứng cầu yên, gặp sao hay vậy, muốn ăn quả mà biếng trồng cây.

Mỗi một người dân phải hiểu: Có tự lập mới độc lập, có tự cường mới tự do. Đã đoàn kết, ta phải đoàn kết chặt chẽ rộng rãi thêm. Đã cố gắng, ta phải hăng hái mà cố gắng mãi. Mỗi một người phải lấy việc xung phong trong phong trào Thi đua ái quốc làm nhiệm vụ thiêng liêng của mình, phải cố làm cho được.

Như vậy, thì kháng chiến nhất định thắng lợi, kiến quốc nhất định thành công".

- Ngày 11: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc. Lời kêu gọi nêu rõ mục đích, phương châm và khẩu hiệu của thi đua ái quốc, những nội dung thi đua cụ thể cho từng giới đồng bào và hô hào mọi tầng lớp nhân dân ai cũng thi đua, ai cũng tham gia kháng chiến và kiến quốc. Người tin tưởng: "Với tinh thần quật cường và lực lượng vô tận của dân tộc ta, với lòng yêu nước và chí kiên quyết của nhân dân và quân đội ta, chúng ta có thể thắng lợi, chúng ta nhất định thắng lợi".

- Trước ngày 14: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho anh em thương binh Trại an dưỡng Liên khu X. Thư viết:"Cảm ơn các chú đã gửi chè biếu tôi. Chè ngon lắm, vì tự các chú đã sản xuất được. Tôi rất vui lòng, các chú hăng hái tham gia cuộc Thi đua ái quốc, quyết chí đi đến tự cấp tự túc. Tôi chắc các chú sẽ thành công".

- Ngày 14: Sáng, dự họp Đảng đoàn Chính phủ để đánh giá công việc của các bộ từ sau ngày kháng chiến, đặc biệt là sự phối hợp chương trình hoạt động giữa các bộ. Phát biểu tại cuộc họp, Người lưu ý về tình trạng thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, cần khắc phục thiếu sót đó theo nguyên tắc: Tổ chức hợp lý, chỉ đạo hợp lý và thi hành hợp lý.

- Ngày 16: Sáng, chủ tọa cuộc họp Hội đồng liên bộ. Một trong những vấn đề được bàn nhiều là biện pháp đối phó với chính phủ bù nhìn Nguyễn Văn Xuân và thái độ đối với Vĩnh Thuỵ.

- Ngày 19: Nhân dịp kỷ niệm 1.000 ngày kháng chiến, Người gửi thư cho các cán bộ và chiến sĩ, biểu dương những cố gắng tiến bộ của bộ đội trong mùa "luyện quân lập công" vừa qua. Những đơn vị có thành tích xuất sắc nhất được Người nêu tên cụ thể. Người còn nhắc đến những đóng góp của các đội du kích, phụ lão, phụ nữ, các cháu liên lạc "đã làm cho thế giới biết rằng: người già, đàn bà và trẻ con Việt Nam đều là những chiến sĩ yêu nước và dũng cảm, tranh đấu hy sinh cho Tổ quốc", và căn dặn mọi người "phải tiếp tục tiến bộ mau hơn nữa, nhiều hơn nữa", "phải thi đua nhau, đánh những trận to lớn hơn nữa, giết nhiều giặc, cướp nhiều súng hơn nữa".

Trong ngày, Người dự Lễ kỷ niệm 1.000 ngày kháng chiến, cũng là Lễ phát động thi đua ái quốc. Tại buổi lễ, Người nói chuyện về tình hình, nhiệm vụ, giải thích về thi đua.

- Ngày 21: Gửi điện khen đồng bào xã Giới Xuân (Gia Định, Nam Bộ) về thành tích đã thanh toán xong nạn mù chữ, Người mong các xã khác cố gắng noi gương Giới Xuân: "Chúng ta cần phải đánh tan giặc dốt, cũng như đánh tan giặc ngoại xâm".

- Trước ngày 22: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho các khu về việc tổ chức kỷ niệm 1.000 ngày chiến đấu của đồng bào miền Nam. Bức thư có đoạn: "Để nhớ đến bao nhiêu chiến sĩ và đồng bào Nam Bộ và miền Nam Trung Bộ đã bỏ mình vì nước trên bãi chiến trường hoặc dưới sự tàn sát của quân giặc; để ghi công những chiến sĩ đã tiên phong giữ vững nền độc lập và thống nhất của nước nhà, toàn quốc sẽ long trọng kỷ niệm 1.000 ngày chiến đấu của đồng bào miền Nam."Nhân dịp ấy, Chính phủ sẽ tuyên dương công trạng và thăng thưởng các chiến sĩ miền Nam đã có công đặc biệt với nước nhà. Các khu cần báo cáo gấp để Chính phủ xét".

- Trước ngày 26: Nhân dịp Hội nghị kinh tế lần thứ hai, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi hội nghị, nhấn mạnh: "Chúng ta kháng chiến về mọi mặt. Kinh tế là một mặt trận rất quan trọng.

Chúng ta vừa kháng chiến, vừa kiến quốc. Kinh tế lại là một ngành hoạt động tối quan trọng.

Bây giờ chúng ta phải có một nền kinh tế kháng chiến. Nền kinh tế đó làm cơ sở cho nền kinh tế kiến quốc.

Vì vậy chúng ta phải có chương trình kế hoạch kinh tế rất thiết thực. Chúng ta phải làm cho "Thực túc binh cường". Khi đã có kế hoạch đó, thì chúng ta phải cố gắng thực hiện cho kỳ được".

- Trước ngày 30: Gửi thư tới đồng bào các tỉnh có đê, Người nhắc nhở mọi người phải coi việc giữ vững đê điều để chống giặc lụt cũng là công việc kháng chiến, và mong đồng bào sẽ quyết tâm vượt qua mọi khó khăn.

Gửi thư cho ông Hoàng Đạo Thúy đề nghị ông làm Tổng thư ký cho Ban vận động thi đua ái quốc Trung ương. Bức thư viết: "Gửi ông Hoàng Đạo Thuý.

Lão đồng chí,

Nay có một việc rất quan trọng, cần một người có sáng kiến, nhiều kinh nghiệm và tính xốc vác. Tức là việc làm Tổng Bí thư cho Ban thi đua Trung ương.

Tôi muốn nhờ đồng chí phụ trách việc ấy, chắc đồng chí sẽ không từ chối. Vẫn biết bên Quốc phòng và Tổng chỉ huy cũng cần đồng chí giúp. Song nếu đồng chí bằng lòng, thì tôi sẽ tìm cách thu xếp".

* Tháng 6- 1949

- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh trở lại Khâu Lấu, xã Tân Trào, huyện Sơn Dương (Tuyên Quang).

Cùng ngày, bài viết của Người nhan đề Thế nào là liêm, ký bút danh Lê Quyết Thắng, đăng trên báo Cứu quốc, số 1257. Sau khi phân tích những nội dung mới của chữ Liêm và nêu cụ thể của những hành vi bất liêm cùng tác hại của nó, bài báo có đoạn:"Để thực hiện chữ Liêm, cần có tuyên truyền và kiểm soát, giáo dục và pháp luật, từ trên xuống, từ dưới lên.Trước nhất là cán bộ các cơ quan, các đoàn thể, cấp cao thì quyền to, cấp thấp thì quyền nhỏ. Dù to hay nhỏ, có quyền mà thiếu lương tâm là có dịp đục khoét, có dịp ăn của đút, có dịp "dĩ công vi tư".

Vì vậy, cán bộ phải thực hành chữ Liêm trước, để làm kiểu mẫu cho dân.

"Quan tham vì dân dại". Nếu dân hiểu biết, không chịu đút lót, thì "quan" dù không liêm cũng phải hoá ra Liêm.

Vì vậy dân phải biết quyền hạn của mình, phải biết kiểm soát cán bộ, để giúp cán bộ thực hiện chữ Liêm.

Pháp luật phải thẳng tay trừng trị những kẻ bất liêm, bất kỳ kẻ ấy ở địa vị nào, làm nghề nghiệp gì".

- Ngày 2: Nhân ngày mở đầu cuộc vận động "Rèn cán chỉnh quân" (rèn luyện cán bộ chấn chỉnh quân đội), Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư chúc toàn thể quân đội, dân quân và công nhân quốc phòng hăng hái xung phong thi đua, thành công vẻ vang trong cuộc vận động này. Người nhắc nhở: "Sự thành công phần lớn là do cán bộ, vậy cán bộ phải cố gắng hơn mọi người để làm kiểu mẫu cho mọi người".

Cùng ngày, bài viết của Người nhan đề Thế nào là Chính, ký bút danh Lê Quyết Thắng, đăng trên báo Cứu quốc, số 1258. Bài báo có đoạn: "Chính nghĩa là không tà, nghĩa là thẳng thắn, đứng đắn. Điều gì không đứng đắn, thẳng thắn, tức là tà."Cần, Kiệm, Liêm là gốc rễ của Chính. Nhưng một cây cần có gốc rễ, lại cần có ngành, lá, hoa, quả, mới là hoàn toàn. Một người phải Cần, Kiệm, Liêm, nhưng còn phải Chính mới là người hoàn toàn". Người nêu những điều cần thiết để mỗi người thực hiện được chữ Chính.

- Ngày 4, 5, 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ toạ phiên họp của Trung ương, lần lượt thảo luận các đề án về chính trị, dân sự, quân vận, kinh tế.

Ngày kỷ niệm sinh nhật của Người (19-5), đồng bào các nơi gửi tới rất nhiều tặng phẩm. Người đem đến hội nghị một số. Giờ nghỉ, quà ít người nhiều, Người cho "bốc thăm", có người trúng bộ quần áo lụa, có người trúng gói trà, người trúng chai mật ong, v.v.. Không khí vui vẻ mà đầm ấm.

- Từ ngày 14 đến ngày 16: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì phiên họp Hội đồng Chính phủ để nhận định về tình hình thế giới, trong nước, bàn một số vấn đề của các Bộ: Quốc phòng, Tài chính, Nội chính... Tổng kết phiên họp, Người nhấn mạnh:

a- Mọi việc muốn thành công cần phải trông vào dân. Các kế hoạch chương trình cần phổ biến cho dân hiểu và vận động dân tham gia.

b- Cán bộ cần chú ý giúp cho nhân viên quán xuyến công việc, trông xa và trông rộng, nhìn rõ công việc chung.

c- Trong kế hoạch thi đua của các Bộ, cần phải chú ý việc tuyên truyền trong dân...

d- Các Bộ và các cơ quan phải luôn luôn giữ bí mật, quân sự hoá, chuẩn bị tinh thần và vật chất để sẵn sàng đối phó với mọi chuyển biến của thời cuộc.

- Ngày 20: Chủ tịch Hồ Chí Minh, với bút danh Lê Quyết Thắng, viết xong cuốn sách Cần kiệm liêm chính. Cuốn sách gồm bốn chương: Cần, Kiệm, Liêm, Chính mà nội dung đã được Người viết trong bốn bài báo: Thế nào là Cần, Thế nào là Kiệm, Thế nào là Liêm, Thế nào là Chính, lần lượt đăng trên báo Cứu quốc các ngày 30-5-1949, 31-5-1949, 1-6-1949 và 2-6-1949.

- Trong tháng 6

+ Trả lời phỏng vấn của phóng viên báo Franc-Tireur về quan hệ giữa Việt Nam với Pháp và Trung Quốc, về kết quả những cải cách xã hội ở Việt Nam, về bản ký kết giữa Chính phủ Pháp và Bảo Đại. Trả lời câu hỏi: "Cụ có sợ Trung Hoa và Liên Xô sẽ thống trị Việt Nam không?", Người nói: "Chúng tôi không sợ ai cả. Không nước nào có thể thống trị được chúng tôi".

+ Gửi thư cho Hội nghị thi đua ái quốc, sau khi biểu dương "phong trào khá cao và rộng, bộ đội, đoàn thể, cơ quan và nhân dân hăng hái, nhiều đơn vị đã có kết quả khá", Người nhận xét: "Tổ chức và lãnh đạo còn kém, không phát triển được hết sáng kiến và năng lực của quần chúng. Cơ quan lãnh đạo các cấp, các ngành, các đoàn thể, các địa phương thiếu sự phối hợp với nhau, thiếu sự tổng kết kinh nghiệm và trao đổi kinh nghiệm". Người mong Hội nghị bàn cách sửa chữa những khuyết điểm ấy và mỗi cán bộ, mỗi người dân, mỗi ngành đều ra sức thiết thực thi đua với tinh thần chuẩn bị tổng phản công.

Huyền Trang (tổng hợp)

Còn nữa

 

* Tháng 6- 1950

- Ngày 1: Trong Thư gửi thiếu nhi toàn quốc đăng trên báo Sự Thật, số 134, Người nêu rõ ý nghĩa của Ngày 1-6 đối với thiếu nhi thế giới, còn ở nước ta "vì giặc Pháp gây ra chiến tranh, chúng nó đốt nhà, giết người cướp của. Vì vậy người lớn phải kháng chiến, trẻ con cũng phải kháng chiến". Người hứa với các cháu: "Đến ngày đánh đuổi hết giặc Pháp, kháng chiến thành công, thì Bác cùng Chính phủ và các đoàn thể cũng cố gắng làm cho các cháu đều được no ấm, đều được vui chơi, đều được học hành, đều được sung sướng".

Số báo trên còn đăng bài Phải giữ bí mật của Người, với bút danh X.Y.Z. Bài báo phân tích ý nghĩa của việc giữ bí mật, phê phán thói ba hoa và yêu cầu "tất cả các cơ quan, bộ đội, tất cả các đoàn thể phải phụ trách thiết thực huấn luyện cho binh sĩ, cán bộ và nhân dân điều lợi, điều hại và cách giữ bí mật. Mỗi người phải coi việc giữ bí mật là một nghĩa vụ của mình đối với Tổ quốc, đối với Chính phủ".

- Ngày 2: Gửi thư cảm ơn Quốc hội, Chính phủ, các đoàn thể, các cán bộ, đồng bào trong nước, ngoài nước và trong vùng tạm bị địch chiếm, đặc biệt với các cụ phụ lão, các thanh thiếu niên và các cháu nhi đồng, đã gửi thư, gửi điện, gửi quà chúc thọ, Người mong toàn thể chiến sĩ, toàn thể đồng bào, mọi người đều giữ lời hứa với Người là ra sức thi đua thực hiện chương trình Tổng động viên của Chính phủ, mọi người đều nhằm vào một mục đích chung: Tất cả để chiến thắng.

- Ngày 15: Gửi thư tới đồng bào các tỉnh có đê, Người căn dặn: "Mùa lụt sắp đến, giữa lúc đồng bào đang tích cực chuẩn bị chuyển mạnh sang tổng phản công. Giữ vững đê điều để chống giặc lụt cũng là một việc chuẩn bị". Người tin tưởng đồng bào sẽ quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, cùng với chính quyền, chuyên môn, bộ đội, dân quân và các đoàn thể nhân dân kiên quyết chống giặc lụt, cũng như kiên quyết chống giặc ngoại xâm.

- Trong tháng 6 -1950: Trung ương Đảng quyết định mở Chiến dịch Biên giới. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị: Chiến dịch này "Chỉ cho đánh thắng, không cho đánh bại".

* Tháng 6- 1951

- Ngày 1: Gửi thư cho nhi đồng toàn quốc nhân Ngày Quốc tế thiếu nhi, Người nêu rõ người lớn kháng chiến là đấu tranh cho nhi đồng, nhưng nhi đồng cũng đấu tranh bằng cách: Thi đua học tập, thi đua giúp tăng gia sản xuất, thi đua giúp đỡ gia đình các thương binh, tử sĩ; đoàn kết, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau giữa nhi đồng Việt Nam với nhi đồng Liên Xô, Trung Quốc và các nước để giữ gìn và hưởng thụ hạnh phúc hòa bình và dân chủ.

- Từ ngày 4 đến ngày 6: Chủ trì phiên họp của Hội đồng Chính phủ nghe báo cáo về tình hình thế giới tháng 4 và tháng 5; tình hình quân sự tháng 5-1951; các vấn đề nội chính, kinh tế, tài chính, ngân hàng, canh nông, công thương, giao thông công chính, văn hóa xã hội, lương bổng và một số vấn đề khác. Phát biểu tổng kết phiên họp, Người nêu hai vấn đề:

1. Thành công của phiên họp là đã giải quyết được nhiều vấn đề quan trọng, nhất là vấn đề kinh tế - tài chính. Đó là một sự chuyển hướng lớn.

2. Muốn thực hiện được các công tác quan trọng trên thì trong nội bộ tư tưởng phải thông suốt, phải dựa vào dân và thực hành dân chủ.

- Ngày 14: Bài viết Đạo đức của Mỹ, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 12. Sau khi nêu lên quan niệm đạo đức của Giêsu, Phật Thích Ca, Khổng Tử và một số ý kiến của các nhà lãnh đạo Mỹ thừa nhận Mỹ đã sử dụng các thủ đoạn quân sự, kinh tế, chính trị... để thực hiện chiến tranh xâm lược, gây nhiều tội ác với các dân tộc khác, Người khẳng định đạo đức của đế quốc Mỹ là “đạo đức giết người”.

- Ngày 16: Bài viết Tổng tuyển cử ở Pháp, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1841, Người chỉ rõ luật tuyển cử dân cử giả hiệu ở các nước tư bản và các cuộc tuyển cử ở các nước này đều do Mỹ giật dây.

- Ngày 20 : Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Dân mua máy bay, xe tăng, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1844, nêu gương thi đua ái quốc của nhân dân Trung Quốc, với nhiều hình thức, quyên góp tiền để mua vũ khí cho bộ đội đánh Mỹ, giúp Triều và khuyên nhân dân ta cũng nên thi đua với anh chị em nước bạn.

- Ngày 21: Hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân dân, số 13.

Bài Liên Xô vĩ đại, ca ngợi đất nước, nhân dân Liên Xô đã chiến đấu và chiến thắng trong cuộc chiến tranh to nhất, khủng khiếp nhất trong lịch sử loài người và chiến thắng kẻ thù nguy hiểm nhất là phát xít Đức.

Bài Em bé Triều Tiên, nêu lên tấm gương yêu nước của em bé Triều Tiên đã lấy thân mình che hai hòm thuốc khỏi bị bom đạn bắn vào và em đã hy sinh anh dũng. Người khẳng định: “Trẻ con anh hùng chứng tỏ cả dân tộc anh hùng” và tin tưởng vào sự tất thắng trong cuộc kháng chiến của nhân dân Triều Tiên và nhân dân Việt Nam.

- Ngày 25: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Phe nào mạnh, phe nào yếu, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1847, nêu lên một cách giải thích khéo của một nữ cán bộ về vấn đề mạnh hay yếu của phe dân chủ và phe đế quốc.

- Ngày 26: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Đi theo ma, mặc áo giấy, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1848, chỉ rõ sự tàn bạo của quân đội Mỹ ở Triều Tiên thông qua lời kể của một sĩ quan Mỹ.

- Ngày 27: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện khen các chiến sĩ tham gia chiến dịch Quang Trung “đã tiêu diệt hơn 20 đại đội địch, đã làm lay động tinh thần ngụy quân, đã phát triển chiến tranh du kích, bảo vệ nhân dân, bảo vệ mùa màng”.

- Ngày 28: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Phòng gian, trừ gian, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân số 14, nói về kinh nghiệm phòng gian, trừ gian của Trung Quốc và nhắc nhở: “Phòng gian phải đi đôi với giữ bí mật. Đó là hai việc quan trọng cho công cuộc kháng chiến”.

- Ngày 29: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Khói lửa và dầu hỏa, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1850, nêu lên cuộc tranh giành giữa các nước đế quốc xung quanh vấn đề dầu lửa ở Iran.

- Ngày 30: Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp Đoàn đại biểu nhân dân Việt Nam do đồng chí Hoàng Quốc Việt làm Trưởng đoàn, Linh mục Phạm Bá Trực làm Phó trưởng đoàn, trước khi đoàn lên đường thăm nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa và Cộng hòa dân chủ nhân dân Triều Tiên.

Cùng ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Vận động ngụy binh, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1851, nêu lên những ví dụ tốt trong việc vận động ngụy binh quay về với kháng chiến và chỉ rõ “bổn phận của mỗi một đồng bào ở vùng tạm bị chiếm là chịu khó gần gũi ngụy binh. Giải thích cho họ rồi, kéo họ về với ta. Đó là một cách tham gia kháng chiến rất thiết thực”.

- Trong tháng 6:

+ Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho giáo viên, cán bộ phụ trách và ban huấn luyện lớp cán bộ cung cấp. Sau khi nêu rõ “việc cung cấp cũng quan trọng như trực tiếp đánh giặc trước mặt trận”, nhưng “để làm cho đúng thì phải có một chính sách rõ rệt, một tư tưởng thấu suốt”, Người đã chỉ dẫn những biện pháp nâng cao tư tưởng, đạo đức, nghiệp vụ nhằm làm cho lớp học đạt kết quả tốt xứng đáng với sự dạy bảo và tin cậy của Chính phủ, Đoàn thể và bộ đội.

+ Gửi thư cho Hội nghị tình báo, Người căn dặn: Tình báo là tai mắt. Tai phải tỏ, mắt phải sáng. Mọi công tác, nhất là công tác tình báo phải tránh chủ quan, khinh địch, hiếu danh và cá nhân chủ nghĩa.

* Tháng 6 - 1952

- Ngày 4: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cảm ơn các cơ quan, đoàn thể, đại biểu các ngành, các giới, các địa phương đã chúc mừng nhân kỷ niệm lần thứ 62 ngày sinh của Người.

Cùng ngày, bài Đạo đức lao động của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2092, trích dẫn một số ý kiến của Lênin và Xtalin về đạo đức lao động và khuyên cán bộ, nhân dân ta phải biết tổ chức lao động kết hợp với phong trào thi đua để đạt hiệu suất cao nhất.

- Ngày 5: Hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 60, ngày 5-6-1952.

- Bài Ngô Gia Khảm, nêu gương cần cù, tiết kiệm, sáng tạo trong lao động, "không sợ khổ, vượt mọi khó khăn, kiên quyết làm vượt mức nhiệm vụ. Đó là mấy đức tính của anh hùng Ngô Gia Khảm".

- Bài Nguyễn Thị Chiên, ca ngợi tinh thần anh dũng, gan dạ, mưu trí của người nữ trung đội trưởng du kích, vừa đánh giặc giỏi vừa "trung thành với đoàn thể, kiên quyết bám sát dân, luôn luôn thương yêu đồng đội, nắm vững và ra sức thi hành chính sách nên đã lập được công to, rất xứng đáng là Anh hùng quân đội".

- Bài Thay ma đổi quỷ, đưa câu chuyện một “bà mẹ Pháp đòi mở nắp quan tài đưa từ Việt Nam về để được nhìn mặt con lần cuối, nhưng bên trong lại là xác của người lính Việt”, để tố cáo nhà cầm quyền Pháp không chỉ lừa dối nhân dân Pháp bằng cách nói sai sự thật về con số lính Pháp chết ở Việt Nam, mà còn dùng cả thủ đoạn “thay ma đổi quỷ” để lừa dối người sống. Còn số phận của ngụy binh, lúc sống thì làm bia đỡ đạn chết thay cho chúng, lúc chết phải thay thế làm ma binh sĩ Pháp.

- Ngày 10: Bài viết của Người: Ấn Độ, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2096, phân tích kết quả cuộc tổng tuyển cử bầu Quốc hội ấn Độ cho thấy lực lượng cánh tả ở ấn Độ (Mặt trận thống nhất), Đảng Cộng sản đã giành được thắng lợi bước đầu.

- Ngày 12: Bốn bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 61 về một số anh hùng, trí thức tiêu biểu:

+ Bài Trần Đại Nghĩa, nêu tấm gương nhà trí thức đã nhiệt tình từ Pháp xin về nước để phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, phục vụ kháng chiến. Bác viết: “Kỹ sư Nghĩa đã có công to trong việc xây dựng quân giới, luôn luôn gần gũi, giúp đỡ, dạy bảo và học hỏi anh em công nhân, đã thắt chặt lý luận với thực hành”.

+ Bài Nguyễn Quốc Trị, nêu tấm gương anh hùng thi đua diệt giặc lập công, đã đánh 95 trận từ Bình Trị Thiên đến Việt Bắc, tự mình diệt hơn 200 tên giặc, bị thương nặng năm lần mà vẫn không rời bộ đội. Đồng chí Trị được Đại hội toàn quốc bầu làm Anh hùng quân đội.

+ Bài Nhi đồng với các anh thương binh, kể về một nhi đồng khi được gặp anh hùng La Văn Cầu, bị cụt một tay vì đánh giặc bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ nhi đồng, đã viết thư cho Người và hứa sẽ ra sức học tập, tăng gia, ủng hộ bộ đội nhất là các anh thương binh.

+ Bài Sau Đại hội toàn quốc, khen ngợi những thành tích mà anh chị em công nhân và lao động trí óc đã đạt được, đồng thời, Người chỉ ra những khuyết điểm cần phải sửa và tin tưởng chắc chắn anh chị em công nhân lao động trí óc sẽ sửa được, không những thế còn đẩy mạnh phong trào thi đua tiến lên mãi.

- Ngày 13 : Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Thanh niên hoạt động, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2098, giới thiệu những thành tích thi đua của thanh niên tỉnh Y vùng tạm bị chiếm trong công tác tuyên truyền vận động quần chúng, địch vận và tham gia bộ đội địa phương, dân quân du kích. Tác giả kết luận:

“Trăm năm trong cõi người ta

Thi đua kháng chiến, mới là thanh niên”.

- Ngày 18 : Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Chủ tịch ủy ban dân tộc giải phóng Trung ương Cao Miên Sơn Ngọc Minh nhân kỷ niệm ngày Cao Miên tuyên bố  độc lập.

- Ngày 19: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Dân tộc anh hùng và anh hùng của dân tộc, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 62, nêu gương anh hùng Nguyễn Quang Vinh đã đánh giặc hơn 300 trận. Chiến công to nhất là đã phá hỏng một chiếc tàu chiến của địch.

- Ngày 21: Bài Mỹ sợ hòa bình, ký bút danh Đ.X, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đăng báo Cứu quốc, số 2104, dẫn chứng cách tính toán của Mỹ qua các con số đăng trên báo chí về việc tư bản Mỹ thu lãi bao nhiêu trong cuộc chiến tranh ở Triều Tiên để cắt nghĩa vì sao Mỹ sợ hòa bình.

- Ngày 24: bài Hồ Kiến Tú, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2106, Người kể về sự tích một nữ thanh niên Trung Quốc 17 tuổi lúc đầu chỉ là thợ học việc, nhờ ra sức công tác và học tập, tích cực tham gia thi đua, đã trở thành một nữ anh hùng sản xuất. Người nhắn nhủ: “Với sáng kiến và sự cố gắng thi đua, thì những người lao động sẽ đoạt được những thành tích kỳ lạ xưa nay chưa từng thấy”.

- Ngày 25: đến thăm và nói chuyện tại Hội nghị cung cấp toàn quân lần thứ nhất. Đề cập đến bổn phận của người cán bộ cung cấp, Người chỉ rõ: “Là phục vụ chiến sĩ đi đánh giặc và những người dân công đi giúp chiến dịch...” vì vậy  “phải làm thế nào một bát gạo, một đồng tiền, một viên đạn, một viên thuốc, một tấc vải, phải đi thẳng đến chiến sĩ”. Người căn dặn các cán bộ cung cấp phải yên tâm công tác. “Trong bộ máy cách mạng, từ người quét nhà, nấu ăn cho đến Chủ tịch một nước đều là phân công làm đày tớ cho dân... không có việc sang, hèn. Công việc gì làm tròn, bổ ích cho kháng chiến, cho nhân dân đều là công việc sang, công việc gì bên ngoài có vẻ lòe loẹt mà không làm tròn là công việc xấu”.

- Ngày 26: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: 16 tuổi đã là chiến sĩ thi đua toàn quốc, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 63. Tác giả kể về gương dũng cảm chiến đấu của em Mấn (bộ đội) và gương cần cù lao động của em Thanh (thợ làm giấy). Cuối cùng, tác giả kết luận:

“Anh hùng không kể trẻ già

Bé mà diệt giặc cũng là “trượng phu”.

- Ngày 27: Bài Mỹ thất bại, ký bút danh Đ.X, đăng báo  Cứu quốc, số 2108, Người dẫn lời thú nhận của cựu Tổng thống Mỹ Huvơ về tình hình các nước Tây Âu không thực hiện đúng những lời cam kết với Mỹ về quân sự và chuẩn bị chiến tranh. Trong khi ở Mỹ: Lạm phát tăng, thuế má nặng, hàng triệu gia đình bị bần cùng hóa. “Thế là: ngoại giao và kinh tế của Mỹ đều thất bại”.

- Ngày 30: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Hội đồng Chính phủ bàn về tình hình thế giới, tình hình quân sự tháng đầu năm và một số vấn đề khác.

* Tháng 6- 1953

- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho các cháu thiếu niên, nhi đồng trong và ngoài nước nhân Ngày Quốc tế Thiếu nhi, "chúc các cháu vui vẻ, mạnh mẽ, ngoan ngoãn, tiến bộ". Người đặc biệt gửi lời "khen ngợi các cháu trong vùng tạm bị chiếm đã hăng hái tham gia kháng chiến".

Cùng ngày, bài thơ của Người: Nhi đồng kháng chiến, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 115, biểu dương thành tích tham gia kháng chiến của em Thu, quê ở Bắc Giang  mới 16 tuổi đã lập nhiều chiến công.

- Ngày 5: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Chính sách kinh tế của Đảng và Chính phủ, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2352, nên bốn chính sách kinh tế của Đảng và Chính phủ là:

1. Công tư đều lợi. Kinh tế quốc doanh là công. Nó là nền tảng và sức lãnh đạo của kinh tế dân chủ mới. Cho nên Đảng, Chính phủ và nhân dân ta phải ra sức phát triển và ủng hộ nó. Đối với những người phá hoại nó, trộm cắp của công, khai gian lậu thuế, thì phải trừng trị.

Tư là những nhà tư bản dân tộc, và kinh tế cá nhân của nông dân và thủ công nghệ. Đó cũng là lực lượng cần thiết cho công cuộc xây dựng kinh tế nước nhà. Cho nên Chính phủ cần giúp họ phát triển. Nhưng họ phải phục tùng sự lãnh đạo của kinh tế quốc gia, phải hợp với lợi ích của đại đa số nhân dân.

2. Chủ thợ đều lợi. Nhà tư bản thì không khỏi bóc lột nhưng Chính phủ ngăn cấm họ bóc lột công nhân quá tay. Chính phủ phải bảo vệ lợi quyền của công nhân. Đồng thời, vì lợi ích lâu dài, anh chị em thợ cũng để cho chủ được số lợi hợp lý, không yêu cầu quá mức.

Chủ và thợ đều tự giác, tự động, tăng gia sản xuất lợi cả đôi bên.

3. Công nông giúp nhau. Công nhân ra sức sản xuất nông cụ và các thứ cần dùng khác để cung cấp cho nông dân. Nông dân thì ra sức tăng gia sản xuất, để cung cấp lương thực và các thứ nguyên liệu cho công nhân. Do đó mà càng thắt chặt liên minh giữa công nông.

4. Lưu thông trong ngoài. Ta ra sức khai thác lâm thổ sản để bán cho các nước bạn và để mua những thứ ta cần dùng.

- Ngày 6: Hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 116:

+ Bài Hạt đỗ trắng và hạt đỗ đen, giới thiệu cách tự tu dưỡng của một cán bộ: Mỗi khi mắc khuyết điểm thì bỏ vào lọ một hạt đỗ đen và khi có ưu điểm thì bỏ vào lọ một hạt đỗ trắng. Cứ 10 hôm đem ra xem ưu, khuyết điểm đến đâu để phát huy ưu điểm sửa chữa khuyết điểm. Người cho rằng, cách tự kiểm thảo ấy rất tốt, biết phân biệt địch, bạn rõ ràng, phải trái rõ ràng, đen trắng rõ ràng, thì lập trường cũng rõ ràng.

+ Trong bài Phải chống bệnh quan liêu, Người phê bình các cơ quan báo chí đăng mục góp ý phê bình các cán bộ và cơ quan không đến nơi đến chốn; những nơi bị phê bình thì im lặng không có ý kiến gì. Người nhắc nhở: Báo chí cần nêu những vụ, việc điển hình, phân tích rõ ràng để cho mọi người nhận rõ quan liêu, tham ô, lãng phí là tội ác và khuyến khích quần chúng mở rộng phong trào phê và tự phê bình. Khi nhận được thư phê bình của quần chúng thì phải lựa chọn, kiểm tra và có lãnh đạo. "Mục đích của việc ba chống là nhằm cải tạo tư tưởng, tư tưởng trong sạch, lập trường vững vàng thì tránh được nhiều khuyết điểm". Bài báo kết luận: Mở rộng dân chủ phê bình trong cơ quan và ngoài quần chúng, từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, thì nhất định tẩy được bệnh quan liêu, tham ô, lãng phí.

- Ngày 8: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Ôn cũ và biết mới, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2354. Tác giả hệ thống lại 24 bài viết của Người đã đăng trên báo Cứu quốc, và đề nghị các cá nhân, đơn vị cần ôn lại những bài viết đó và liên hệ với công tác của mình xem đã giúp ích được chừng mực nào. Sau đó, sẽ tiếp tục nghiên cứu thêm.

- Ngày 9: đến dự và nói chuyện tại Lễ bế mạc lớp chỉnh huấn cán bộ đảng, dân, chính các cơ quan trung ương, Người khen ngợi những tiến bộ của anh chị em trong lớp chỉnh huấn: Cán bộ ngoài Đảng đã hiểu Đảng, gần Đảng và tin Đảng hơn trước. Mọi người đã hiểu "muốn làm người cán bộ hoàn toàn thì cán bộ chuyên môn phải hiểu chính trị, cán bộ chính trị phải hiểu chuyên môn"; biết rõ ai là bạn, ai là thù trên thế giới, trong nước và trong mình; nhận rõ mối quan hệ giữa lợi ích chung của dân tộc với lợi ích riêng của cá nhân; dứt khoát phải có lập trường vững chắc...Người nhấn mạnh: "Muốn tiến bộ mãi thì phải học tập. Học trong sách báo, học trong công tác, học với anh em, học hỏi quần chúng. Học tập để phát triển ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm. Muốn đạt mục đích ấy thì phải thực hiện dân chủ tự phê bình... tự phê bình, giúp đỡ cho mọi người tiến bộ". Người căn dặn: "Học là cốt để hành", mọi người "phải ghi nhớ và phải quyết tâm thực hành những điều đã học trong lớp chỉnh huấn". Tăng cường đoàn kết, giữ vững kỷ luật cách mạng, nâng cao tinh thần trách nhiệm, kiên quyết vượt mọi khó khăn, toàn tâm toàn ý phụng sự nhân dân, phụng sự kháng chiến.

- Ngày 11: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Chống sâu bọ, diệt giặc đói, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 117, biểu dương tinh thần cố gắng của nông dân các tỉnh Hưng Yên, Thái Bình, Phú Thọ và Nam Định trong việc diệt sâu bọ, bảo vệ mùa màng. Người khẳng định đó là những việc làm thiết thực để chống giặc đói và giặc ngoại xâm.

- Ngày 12: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Thời đại mới, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2357, nêu rõ: Thời đại của chúng ta là thời đại mới, thời đại cách mạng thắng lợi. Có ba mâu thuẫn chính: mâu thuẫn giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản, giữa đế quốc với các dân tộc thuộc địa, giữa các nhóm tư bản độc quyền và giữa các nước đế quốc. Kết quả ba mâu thuẫn ấy là: cách mạng vô sản, cách mạng dân tộc bùng nổ và thắng lợi.

- Ngày 15: Bài báo của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Xã hội mới, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2359, nêu rõ: Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười, một loạt nước thuộc địa và phụ thuộc đã vùng lên giành chính quyền, thành lập nhà nước dân chủ mới như Tiệp Khắc, Rumani, Hunggari, Bungari, Đông Đức, Ba Lan, Anbani, Bắc Triều Tiên, Trung Quốc. ở Việt Nam, năm 1945, Cách mạng Tháng Tám thành công, thành lập một nước dân chủ mới. Người kết luận: "Thế lực đế quốc ngày càng thu hẹp, phe dân chủ và chủ nghĩa xã hội ngày càng mạnh mẽ".

- Ngày 16: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Ích nước lợi nhà, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 118. Bài báo biểu dương thành tích của cán bộ và nông dân xã Xuân Huy (tỉnh Phú Thọ) quyết tâm vượt mọi khó khăn, cải tiến cách trồng trọt, nên đã thu được kết quả tốt: Thu nhập bình quân trong xã tăng 30% so với vụ trước. Nhờ vậy xã đã làm tốt nghĩa vụ đối với Nhà nước, tích cực đóng góp cho kháng chiến. Người nhắc nhở các cơ quan, đoàn thể, các huyện, xã hãy học tập kinh nghiệm của xã Xuân Huy.

- Ngày 18: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện chúc mừng tới ông Sơn Ngọc Minh, Chủ tịch Ủy ban Dân tộc Giải phóng Trung ương Cao Miên nhân kỷ niệm Ngày tuyên bố độc lập của Cao Miên. Bức điện có đoạn: “Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch, của ủy ban dân tộc giải phóng Trung ương, nhân dân Miên đã thu được nhiều thắng lợi vẻ vang trong công cuộc kháng chiến. Thắng lợi của nhân dân Miên cũng là thắng lợi chung của nhân dân Việt Nam và Liên minh Việt - Miên -Lào đoàn kết chiến đấu, đánh đuổi kẻ thù chung là thực dân Pháp và can thiệp Mỹ”.

- Ngày 19: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Tình hình thế giới ngày nay, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2362. Bài báo nêu rõ: Thế giới ngày nay chia thành hai phe rõ rệt: Phe đế quốc do Mỹ cầm đầu và phe dân chủ do Liên Xô lãnh đạo. Chính sách của Mỹ là "lấy máu người phát tài ta", song Mỹ sẽ thất bại vì kinh tế khủng hoảng, bị cô lập, mâu thuẫn nội bộ sâu sắc, chính sách xâm lược là trái với chính nghĩa, cả thế giới lên án. Còn Liên Xô, quân đội hùng mạnh, nhiều kinh nghiệm, quân dân đoàn kết nhất trí. Người kết luận: Lực lượng của phe dân chủ vô cùng to lớn và mạnh hơn phe đế quốc, đủ đánh tan âm mưu của đế quốc và đẩy thế giới tiến lên.

- Ngày 21: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Công tác cầu đường, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 119, bài viết nêu rõ: Cầu đường là mạch máu của một nước. Cầu đường tốt thì lợi cho kinh tế, quân sự, chính trị... Vì vậy, "làm cầu đường cũng như một chiến dịch. Người làm cầu đường cũng là một chiến sĩ".

- Ngày 22: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Tình hình trong nước, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2364. Qua phân tích tình hình trong nước, Người cho thấy: thế của thực dân Pháp ngày càng yếu dần, còn ta vì có chính nghĩa, vì biết đoàn kết, ngoài thì đoàn kết với nhân dân các nước Miên, Lào, Liên Xô, Trung Quốc..., trong thì đoàn kết toàn dân, đặc biệt là nông dân (bởi đại đa số nhân dân là nông dân) nên nhất định giành được thắng lợi. Người kết luận: "Thực hiện đúng chính sách ruộng đất, tức là đẩy kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn".

- Sau ngày 23: Thăm Trường Chính trị Trung cấp Quân đội, Người nói chuyện với cán bộ, học viên khóa VI về nhiệm vụ phản đế, phản phong của cách mạng Việt Nam, căn dặn mọi người phải nắm vững mục đích của chỉnh quân chính trị là làm cho quân đội ta trở thành một quân đội nhân dân cách mạng quyết chiến quyết thắng, "Dù có bao nhiêu khí giới tinh xảo mà con người không có lập trường vững, quan điểm đúng, thiếu tinh thần trong sạch, một lòng một dạ phục vụ nhân dân thì súng đó cũng bỏ đi". Người nhắc nhở cán bộ, học viên nhà trường: Để thực hiện được mục đích của chỉnh quân chính trị, mọi người phải "có quyết tâm cải tạo", "tự mình phải có quyết tâm cải tạo để tiến bộ".

- Từ ngày 25 đến ngày 27: Chủ trì phiên họp Hội đồng Chính phủ xem xét tình hình thế giới trong hai tháng vừa qua, kiểm điểm công tác sáu tháng đầu năm và giải quyết một số vấn đề quan trọng khác như: Chế độ quản chế đối với những địa chủ chống pháp luật, việc chỉnh đốn chính quyền cấp xã qua phát động quần chúng, cách thi hành ruộng đất ở những nơi chưa phát động quần chúng và việc quản lý cán bộ chính quyền các cấp. Phát biểu kết luận phiên họp, Người nêu rõ những tiến bộ về quân sự, kinh tế qua sáu tháng đầu năm, những thiếu sót cần khắc phục về mặt văn hóa và nhắc nhở phải chú ý nâng cao đời sống của nhân dân, cán bộ và bộ đội hơn nữa.

- Ngày 26: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Tinh thần yêu nước và tinh thần quốc tế, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2367. Sau khi phân tích nội dung của tinh thần yêu nước và tinh thần quốc tế, Người khẳng định lập trường của nhân dân ta là "kiên quyết giữ gìn quyền độc lập tự do và đất đai toàn vẹn của nước mình", đồng thời cương quyết đứng về "phe dân chủ do Liên Xô lãnh đạo và Trung Quốc giúp sức". Người kết luận: "Tinh thần yêu nước và tinh thần quốc tế liên hệ khăng khít với nhau, vì lẽ đó, ta vừa ra sức kháng chiến, vừa tham gia phong trào ủng hộ hòa bình thế giới".

Bài viết của Người: Công nhân Trung Quốc, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 120, giới thiệu về sự phát triển của giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn ở Trung Quốc từ sau cách mạng thành công đến nay. Người chỉ rõ: Công nhân Trung Quốc luôn là người đi đầu trong việc thực hiện kế hoạch 5 năm. Đó là điều mà giai cấp công nhân Việt Nam cần học tập.

- Ngày 30: Bài viết Đảng Lao động Việt Nam lãnh đạo kháng chiến và kiến quốc, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2369, Người khẳng định phải có sự lãnh đạo của Đảng "cách mạng và kháng chiến mới thắng lợi, kiến quốc mới thành công". Bởi có Đảng mới làm cho quần chúng giác ngộ, có Đảng quần chúng mới nhận rõ tình hình, định ra được đường lối và phương châm đúng, có Đảng mới tổ chức và giáo dục quần chúng thành một đội quân hùng mạnh để đánh đổ kẻ địch, tranh lấy chính quyền. Cách mạng dù thắng lợi rồi, quần chúng vẫn cần có Đảng vì âm mưu xâm lược của đế quốc vẫn còn, kinh tế, quốc phòng, văn hóa xã hội vẫn phải lo xây dựng, tổ chức; quần chúng vẫn cần có sự lãnh đạo, giáo dục để đi đến thắng lợi hoàn toàn.

- Trong tháng 6:

+ Gửi thư cho Hội nghị cán bộ y tế toàn quốc năm 1953, Người vạch rõ tầm quan trọng và mối quan hệ giữa nhiệm vụ bảo vệ sức khỏe cho cán bộ và nhân dân đối với công cuộc kháng chiến, kiến quốc, nêu rõ nhiệm vụ phòng bệnh cũng cần thiết như trị bệnh. Người chỉ rõ những yêu cầu về chuyên môn, chính trị, tổ chức đối với cán bộ y tế và căn dặn mọi người phải thương yêu người bệnh, như anh em ruột thịt, phải tận tâm tận lực phụng sự nhân dân, phải thực hiện "Lương y phải kiêm từ mẫu".

+ Gửi thư cho các lớp chỉnh huấn cơ quan, Người nêu rõ và giải thích ba vấn đề chính giúp anh chị em có hướng nghiên cứu, đó là: Vì sao phải chỉnh huấn? Chỉnh huấn phải thế nào? và nhiệm vụ của mọi người. Xác định nhiệm vụ cho mỗi thành viên tham gia chỉnh huấn, Người vạch rõ: "Cán bộ phụ trách các cơ quan phải thật thà lãnh đạo việc chỉnh huấn. Những người dự lớp chỉnh huấn thì phải quyết tâm học tập, quyết tâm cải tạo; giúp nhau học tập, giúp nhau cải tạo".

+ Gửi thư cho Hội nghị cán bộ của Tổng cục Cung cấp, Người khen ngợi những thành tích mà cán bộ đã đạt được và căn dặn: “mỗi cán bộ, công nhân viên "Phải luôn luôn nâng cao tinh thần trách nhiệm. Phải thật lòng thương yêu binh sĩ. Phải chỉnh đốn tổ chức và công tác. Và thường xuyên phải "Mở rộng dân chủ"".

* Tháng 6 - 1954

- Ngày 1: Nhân dịp Ngày Quốc tế thiếu nhi (1-6), Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho nhi đồng toàn quốc: "Chúc các cháu ngoan ngoãn, mạnh khỏe, vui vẻ, tiến bộ". Người thay mặt nhi đồng Việt Nam "gửi các cháu nhi đồng các nước bạn và thế giới nhiều cái hôn".

Cùng ngày, bài viết của Người: Ưu điểm và khuyết điểm trong phát động quần chúng giảm tô đợt 4, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 190. Người khẳng định cán bộ ta trong đợt bốn phát động quần chúng giảm tô, tiến bộ nhiều, nhưng vẫn còn mắc những khuyết điểm nặng như: Sợ khổ, ngại khó, tự mãn, lập trường không vững, lãnh đạo thiếu sót. Cuối cùng, Người mong toàn thể cán bộ "thi đua sửa chữa, để tiến bộ hơn nữa và để làm trọn nhiệm vụ một cách vẻ vang".

- Ngày 2: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Trời đất Việt không dung giặc Pháp, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2610. Bài báo cho biết: Thực dân Pháp huyênh hoang, thách thức với ta ở Điện Biên Phủ, chúng tuyên bố: "Việt Minh sẽ bị đánh tan ở Điện Biên Phủ". Nhưng những chiến thắng liên tiếp của quân và dân ta ở Điện Biên Phủ đã làm cho giặc Pháp hốt hoảng, lúng túng và lo sợ. Tinh thần binh sĩ Pháp lo lắng, bạc nhược trước những thất bại ngày một lớn trên chiến trường. Đất Việt đã không dung giặc Pháp!

- Ngày 4: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Quan binh Pháp không thương thương binh Pháp, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2611. Bài báo tố cáo sự nhẫn tâm của bọn chỉ huy Pháp đối với thương binh Pháp trong trận Điện Biên Phủ. Tác giả dẫn tin của Hãng U.P. về "lòng thương" của sĩ quan Pháp với binh lính Pháp: Khi vào trận thì chúng kêu gọi quân lính xông lên, tử thủ; khi chúng bị thất bại (ở Điện Biên Phủ) thì chính tướng Đờ Cát lại ra lệnh cho súng lớn bắn vào hầm để thương binh bên cạnh Sở Chỉ huy Pháp.

Cùng ngày, báo Nhân Dân, số 191, đăng bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Bắt rễ xâu chuỗi, ký bút danh C.B. Bài báo chỉ rõ việc đi sâu đi sát quần chúng, "bắt rễ xâu chuỗi" là công việc quan trọng trong phát động quần chúng. Muốn có rễ, chuỗi tốt thì cán bộ phải dựa vào nhân dân, đi sát thực tế. Có như vậy việc phát động quần chúng mới thành công.

- Ngày 7: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi hai bức thư, một bức viết với lời lẽ trân trọng, một bức viết với lời lẽ thăm hỏi thân tình, chia buồn về việc mẹ Giáo sư Bộ trưởng Hoàng Minh Giám vừa qua đời.

Cùng ngày, bài viết Từ Biên giới đến Điện Biên Phủ, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2613. Người đánh giá cao những thắng lợi của quân đội ta từ chiến thắng Biên giới (10-1950) đến chiến thắng Điện Biên Phủ (5-1954). Trận Biên giới đã làm cho cả nước Pháp xôn xao, còn trận Điện Biên Phủ đã làm cho cả thế giới xôn xao. Những thắng lợi của ta đã làm cho binh lính Pháp chán nản, hoang mang, nội bộ Pháp - Mỹ lục đục, tướng Nava bị cách chức. Bài báo cũng lưu ý chúng ta không được chủ quan khinh địch, tiếp tục vượt qua những khó khăn mới, nhiều Điện Biên Phủ mới đang chờ đợi chúng ta.

Trong ngày, báo Nhân Dân, số 192, đăng bài Đoàn thanh niên xung phong, ký bút danh C.B. Bài báo nêu lên thành tích mà đoàn thanh niên xung phong mặc dù vừa mới xây dựng đã có được là do “họ được lựa chọn cẩn thận và giáo dục chu đáo, lại được Đảng chăm sóc” và nhắc nhở thanh niên ngày nay sẵn có chí khí vững chắc và một tương lai vẻ vang, nên mọi người đều phải cố gắng sửa chữa khuyết điểm, phát huy ưu điểm, trau dồi đạo đức cách mạng, học tập và công tác, để trở thành cán bộ kiểu mẫu mai sau.

- Ngày 9: Bài viết Hà Nội, một thành phố bị bao vây, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2615, Người trích đăng tin từ một tờ báo tư sản Pháp viết về Hà Nội. Tác giả bài báo đó cho rằng Hà Nội là một thành phố bị bao vây, một cuộc bao vây nguy hiểm vì đại đa số dân Hà Nội có cảm tình với Chính phủ Việt Minh. Những người đẩy xích lô, những cô gái nhảy, những thanh niên học sinh đều có thể là tai mắt hoặc chiến sĩ bí mật của Việt Minh. Bài viết kết luận: Điều đấy chứng tỏ tinh thần của địch rất hoang mang.

- Ngày 10: Bài viết ý kiến của người Mỹ, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 193, Người trích một số ý kiến của phái đoàn Quốc hội Mỹ đi điều tra tình hình châu á. Họ cho rằng: Đế quốc Mỹ là tội nhân gây chiến tranh, phá hoại hòa bình, là kẻ ủng hộ những chính phủ độc tài ở châu á bị nhân dân khinh rẻ, còn đại đa số nhân dân Việt Nam đều ủng hộ Chính phủ Hồ Chí Minh.

- Ngày 11: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Thương hại trẻ con Mỹ, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2616. Bài viết nêu lên tình cảnh trẻ em ở Mỹ: không đủ trường học, phải đi làm thuê để kiếm sống, v.v.. Trong khi đó, Chính phủ Mỹ tiêu hàng tỷ đôla cho chiến tranh.

- Ngày 13: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Chớ kiêu ngạo, phải khiêm tốn, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 194, chỉ rõ bệnh cá nhân chủ nghĩa đẻ ra bệnh kiêu ngạo mà kết quả của nó là làm cho cán bộ thoái bộ, xuống dốc rồi đi đến bất mãn, hủ hóa. Do đó, "chúng ta phải tuyệt đối chống bệnh kiêu ngạo, phải luôn luôn khiêm tốn". Muốn vậy, theo Người, mọi công tác phải dựa hẳn vào quần chúng, hoan nghênh quần chúng đôn đốc và kiểm tra, đoàn thể phải giữ vững dân chủ tập trung, tập thể lãnh đạo, mở rộng tự phê bình và phê bình, nhất là phê bình từ dưới lên trên. "Khiêm tốn là một đạo đức mà mọi người cách mạng phải luôn luôn trau dồi".

- Ngày 14: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Nguy hiểm" và "đáng buồn", ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2618. Bài báo viết về sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế của nước Nga sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Đó chính là điều nguy hiểm và đáng buồn đối với đế quốc Mỹ.

Cùng ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Chính phủ Lanien đổ rồi, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 195. Bài báo nêu lên nguyên nhân sụp đổ của Chính phủ Pháp Lanien: Theo đuổi cuộc chiến tranh xâm lược hao người tốn của ở Việt Nam; đẩy đời sống nhân dân Pháp đến chỗ khốn cùng.

- Ngày 16: Bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Nava" chinh phụ ngâm, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2620. Với 20 câu thơ mang tính châm biếm, phỏng theo tác phẩm Chinh phụ ngâm, tác giả mô tả tình cảm tướng Pháp Nava khi bị Chính phủ Pháp cách chức, đuổi về nước.

- Ngày 18: Bài viết Đồng bằng anh dũng, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2621. Bài báo ca ngợi tinh thần dũng cảm của nhân dân vùng đồng bằng suốt tám năm trường đoàn kết chặt chẽ, chiến đấu không ngừng, vượt qua nhiều gian khổ và lập được nhiều chiến công.

- Ngày 19: Gửi điện cho ông Sơn Ngọc Minh, Chủ tịch Chính phủ kháng chiến Khơme ( Campuchia) chúc mừng ngày Độc lập của nước Khơme tự do. Bức điện có đoạn: "Thắng lợi của nhân dân Khơme cũng là những thắng lợi chung của nhân dân Việt Nam, của khối liên minh nhân dân Khơme - Việt Nam - Pathét Lào đoàn kết chiến đấu, để tranh lại tự do độc lập của ba dân tộc anh em...".

- Ngày 20: Bài viết Chữ Đại thêm một chấm, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2623. Người nêu kinh nghiệm đấu tranh chống Việt gian rất độc đáo của các cụ phụ lão, địch tuy biết nhưng không làm gì được: Nhân dịp Pháp và ngụy quân bù nhìn bắt dân phải mang khẩu hiệu, biểu ngữ đi biểu tình ủng hộ Bảo Đại! Các cụ cũng viết khẩu hiệu bằng chữ cho "Bảo Đại vạn tuế" nhưng thêm một chấm về phía tay phải trên chữ  Đại, thành ra "Bảo khuyển vạn tuế!".

- Ngày 22: Bài viết Cần phải xem báo Đảng, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 197. Người nêu lên tầm quan trọng của báo Đảng, vì nó giúp nâng cao trình độ chính trị và năng suất công tác của cán bộ. Nếu không xem báo Đảng, nghiên cứu báo Đảng thì không thể làm công tác tuyên truyền, tổ chức và lãnh đạo quần chúng được.

- Ngày 25: Bài viết Kinh nghiệm phát động quần chúng giảm tô, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 198. Người phê phán một số cán bộ ở một vài địa phương do không nắm vững chính sách, nên để xảy ra việc dùng nhục hình trong việc thực hiện giảm tô, có nơi xem nhẹ việc chỉnh đốn Đảng, đã ảnh hưởng không tốt đến công việc. Người nhắc nhở “Tất cả cán bộ phải nghiên cứu kỹ và thi hành đúng chính sách và chỉ thị của Đảng và Chính phủ, phải ra sức sửa chữa và tránh những sai lầm trên, để đưa cuộc vận động quần chúng đến thành công hoàn toàn”.

- Ngày 26: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Một đoạn lịch sử Pháp, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2627. Bài báo viết về tinh thần chiến đấu anh dũng của nhân dân Pháp chống quân xâm lược Anh hồi cuối thế kỷ XV.

- Ngày 28: Gửi thư khen ngợi cán bộ, chiến sĩ Liên khu V và thưởng cho tiểu đoàn X, vừa đánh thắng ở An Khê, Huân chương Kháng chiến hạng nhất, Người căn dặn toàn thể chiến sĩ và cán bộ cần phải cố gắng: "nắm vững tình hình địch, thi đua giết giặc lập công, ra sức dân vận, ngụy vận" và "Chớ nên vì thắng mà kiêu, chủ quan khinh địch" để giành nhiều thành tích to lớn hơn.

Cùng ngày, bài viết Nước Goatêmala anh dũng, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 199. Người ca ngợi tinh thần dũng cảm của nhân dân nước Goatêmala, tuy là một nước nhỏ nhưng đã dám chống lại đế quốc Mỹ cùng chính phủ và quân đội bù nhìn của chúng.

- Ngày 30: Bài viết Chuyện con Tấm con Cám, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2630. Dựa vào chuyện Tấm Cám, Người nói về phong trào phát động quần chúng ở nông thôn: nhiều cán bộ chịu khó, chịu khổ đi sâu, đi sát quần chúng, vừa giáo dục, bồi dưỡng, vừa dẫn dắt, giúp đỡ và động viên nhiều quần chúng lạc hậu đã trở thành những quần chúng tốt.

Còn nữa

Huyền Trang (tổng hợp)

 

Phần 5. Giai đoạn 1955 - 1969

Tháng 6-1955

- Ngày 1: Gửi thư cho các cháu và cán bộ các Trường miền Nam nhân Ngày Quốc tế thiếu nhi, Người căn dặn các cháu thiếu nhiphải thương yêu giúp đỡ lẫn nhau, phải đoàn kết chặt chẽ;phải yêu lao động, giữ kỷ luật, rèn luyện đức tính tự lập trong sinh hoạt.Người nêu lên trách nhiệm của các cán bộ phục vụ và giảng dạy:Nên yên tâm công tác, thương yêu các cháu như con em ruột thịt của mình, trong công tác, trong học tập phải cố gắng thi đua, trao đổi kinh nghiệm để cùng nhau tiến bộ không ngừng.

Cùng ngày, bài viết1- 6, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 455, Người nhắc nhở các ngành, các cấp và các bậc cha mẹ, anh chị phải quan tâm chăm sóc dạy dỗ các em thiếu nhi; giúp các em phát triển toàn diện để trở thành những người có ích cho Tổ quốc. Người chỉ rõ:Phải dạy các em theo năm điểm yêu: Yêu người, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, yêu quý của công; và bốn tính tốt: Hoạt bát, mạnh dạn, chất phác, thật thà.

- Ngày 4: Dự phiên họp bất thường Hội đồng Chính phủ bàn về đường lối và sách lược đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà.

- Ngày 6: Bài viếtĐạo đức cách mạng, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 460, Người nêu rõ vai trò quan trọng của đạo đức cách mạng trong sự nghiệp đổi xã hội cũ thành xã hội mới và xây dựng mỹ tục thuần phong; ca ngợi các chiến sĩ cách mạng nước ta đã nêu cao đạo đức cách mạng. Đồng thời, Người chỉ ra những thoái hoá đạo đức của một số cán bộ sau ngày hoà bình lập lại, những ảnh hưởng xấu của xã hội cũ với các cán bộ trong Đảng và ngoài Đảng.Để ngăn ngừa cái xấu, Đảng cần phải chú trọng việc giáo dục đạo đức cách mạng, tăng cường tinh thần cảnh giác, mở rộng tự phê bình và phê bình trong cán bộ, đảng viên.

- Ngày 7: Trong bàiPhát triển đảng ở nông thôn trong phát động quần chúng, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 461, Người nêu lên tầm quan trọng của công tác xây dựng Đảng ở nông thôn trong cải cách ruộng đất. Người viết:“Chi bộ mạnh hay là yếu, công tác chi bộ tốt hay là xấu, ảnh hưởng rất lớn đến việc cải tạo nông thôn. Vì vậy, chỉnh đốn chi bộ là một việc quan trọng bậc nhất trong phong trào cải cách ruộng đất: loại những phần tử xấu ra, đưa những phần tử tốt vào để thêm lực lượng mới cho Đảng”. Người chỉ rõ những nội dung cần xem xét trước khi kết nạp đảng viên mới. Công tác phát triển đảng phải được tiến hành thật chu đáo, phải theo đúng những quy định của Trung ương và đồng thời với việc phát triển Đảng phải chú ý công tác bồi dưỡng, giáo dục đảng viên mới thường xuyên, liên tục.

- Ngày 10: Bài viếtTếu thật!, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 464, Người lên án Chính phủ Mỹ dự định tổ chức báo động giả tại Thủ đô và 50 thành phố của nước Mỹ để phòng chống chiến tranh nguyên tử, làm cho dân chúng Mỹ hoang mang, lo sợ. Người kết luận:

"Dọa người, người chẳng sợ đâu,

Tự mình rước lấy lo âu cho mình".

- Ngày 11: Bài viếtPhong trào thi đua ở các nhà thương, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 465. Người biểu dương phong trào thi đua phục vụ người bệnh, học tập chính trị, chuyên môn và thực hành tiết kiệm tại một số bệnh viện tiêu biểu ở Hà Nội như Bệnh viện Phủ Doãn (nay là Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức), Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Mắt...

- Ngày 13: Thăm và nói chuyện với Hội nghị sản xuất cứu đói họp tại Hà Nội. Người nói:“Chính sách của Đảng và Chính phủ là phải hết sức chăm nom đến đời sống của nhân dân. Nếu dân đói, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân ốm là Đảng và Chính phủ có lỗi...". Người yêu cầu phát động phong trào thi đua sản xuất và tiết kiệm, cán bộ, đảng viên phải xung phong gương mẫu trong phong trào. Sau khi chỉ rõ những khuyết điểm, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn cán bộ, đảng viênphải nắm vững đường lối, chính sách của Đảng và Chính phủ, biết dựa vào lực lượng và sáng kiến của nhân dân; nếu cố gắng và tin tưởng thì sẽ chống và phòng được nạn đói.

- Ngày 14: Trong bàiTự phê bình và phê bình, bút danh C.B., đăng báo Nhân Dân, số 468, Người phân tích tầm quan trọng của phê bình và tự phê bình: "Tự phê bình và phê bình là thứ vũ khí sắc bén nhất, nó giúp cho Đảng ta mạnh và ngày càng thêm mạnh. Nhờ nó mà chúng ta sửa chữa khuyết điểm, phát triển ưu điểm, tiến bộ không ngừng". Người nêu lên các thái độ khác nhau trong phê và tự phê. Chỉ rõ cần"phải học tập tinh thần và tác phong" của các đồng chí thật thà tự phê bình và kiên quyết sửa chữa khuyết điểm;"phải mời ra khỏi Đảng"những kẻ bảo thủ không chịu tiếp thu phê bình và"phải giúp đỡ"những đồng chí phê bình người thì đúng đắn, nhưng tự phê bình thì "ôn hoà".

- Ngày 15: Bài viếtMiền Nam đen tối,bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 469. Trong bài, Người lên án sự can thiệp của Mỹ vào miền Nam đã làm cho xã hội miền Nam hỗn loạn: các phe nhóm chống đối, tiêu diệt lẫn nhau làm cho nhiều thường dân chết oan, nhiều nhà cửa, xóm làng bị thiêu cháy. Người kết luận:

"Khóc than khôn xiết sự tình,

Tự mình gây vạ chuốc mình vào trong".

- Ngày 18: BáoNhân Dân, số 472 đăng bàiĐường số 5 anh dũng, bút danh C.B., Người khen ngợi quân dân dọc đường số 5 đã lập nhiều chiến công vang dội trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ. Người kết luận:

"Đường số 5 hơn trăm đồn bốt

Dân đường 5 có một lòng son

Dù cho sông cạn đá mòn

Quyết tâm gìn giữ nước non Lạc Hồng".

BàiCác quyền tự do dân chủ của nhân dân Khơme phải được đảm bảo theo đúng Hiệp định Giơnevơ, bút danh T.L., Người lên án Chính phủ Hoàng gia Campuchia do sự xúi giục của Mỹ, đã bắt bớ, giam cầm một số nhà báo tiến bộ ở Campuchia. Đó là những hành động vi phạm quyền tự do dân chủ, vi phạm những điều khoảnHiệp định Giơnevơvề Đông Dương.

- Ngày 20: Bài viếtBộ đội làm dân vận,bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 474. Trong bài, Người biểu dương cán bộ, chiến sĩ một số đơn vị quân đội ở Phú Thọ và Khu Tả ngạn đã tích cực giúp đỡ đồng bào địa phương tăng gia sản xuất, học tập chính trị, văn hoá, giữ gìn vệ sinh, v.v..

- Ngày 21: Bài viếtXã kiểu mẫu,bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 475. Trong bài, Người biểu dương nhân dân xã Nam Thượng, huyện Nam Đàn, Nghệ An đã đoàn kết chặt chẽ, thương yêu đùm bọc, giúp đỡ nhau chống lũ lụt, đẩy mạnh sản xuất, xây dựng tổ đổi công. Bà con trong xã còn dành dụm được hai tấn ngô, khoai, giúp đỡ xã bạn đang gặp khó khăn về lương thực.

- Ngày 22: Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn đầu Đoàn đại biểu Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đi thăm Liên Xô và Trung Quốc. Trong lễ tiễn đoàn tại Phủ Chủ tịch, Người đã đọc lời tuyên bố trước khi lên đường, tin chắc cuộc đi thăm này sẽ thắt chặt thêm tình hữu nghị giữa nhân dân, Chính phủ Việt Nam với nhân dân Liên Xô và Trung Quốc.

- Ngày 23: Cùng Đoàn đại biểu Chính phủ ta đến Nam Ninh, thủ phủ Khu tự trị Choang - Quảng Tây. Tại ga xe lửa Nam Ninh, Người dự lễ đón tiếp của chính quyền Quảng Tây. Trong diễn văn đọc tại buổi lễ, Người bày tỏ niềm phấn khởi được đến thăm đất nước Trung Quốc và cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu của nhân dân Quảng Tây.

- Ngày 25: 10 giờ 30, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đoàn đại biểu Chính phủ ta tới sân bay Bắc Kinh. Người đã đọc bài phát biểu bày tỏ niềm vui mừng của Đoàn đại biểu Chính phủ ta khi đến thăm nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa; khẳng định tình hữu nghị lâu đời giữa nhân dân hai nước sẽ ngày càng phát triển trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, bảo vệ hoà bình ở châu á và trên toàn thế giới.

- Ngày 26: 7 giờ 30, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Đại sứ quán Việt Nam và nói chuyện với cán bộ, học sinh Việt Nam tại Bắc Kinh.

20 giờ, Người dự chiêu đãi của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa Chu Ân Lai tại khách sạn Bắc Kinh. Sau diễn văn chào mừng của Thủ tướng Chu Ân Lai, Người đã đọc đáp từ nói lên tình đoàn kết, hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

- Ngày 29: 8 giờ 30, Người thăm Trường tiểu học số hai thuộc Trường Đại học Sư phạm Bắc Kinh.

Bài viết "Tự do dân chủ" của Ngô Đình Diệm, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 483. Bài viết dẫn một vài chứng cứ cụ thể việc Ngô Đình Diệm cố tình vi phạmHiệp định Giơnevơ,gây nhiều tội ác với đồng bào miền Nam, trong khi chúng thường rêu rao về cái gọi là "tự do dân chủ".

- Ngày 30: Tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Chủ tịch Mao Trạch Đông và Thủ tướng Chu Ân Lai xem Đoàn nghệ thuật ấn Độ biểu diễn.

Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Không phá đám nổi, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 484. Bài viết nêu Liên Xô có sáng kiến raTuyên bố chungnhân lễ kỷ niệm 10 năm kýHiến chương Liên hợp quốc,có đại biểu của 60 nước đến dự. Mỹ và phe lũ ra sức phản đối và tìm cách ngăn trở, nhưng cuối cùng các nước khác dự lễ kỷ niệm đã đồng lòng raTuyên bố chung gồm bốn điểm.

*Tháng 6- 1956

- Ngày 1: Bài viết1-6, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 819, Người nhắc nhở các bậc cha mẹ, thầy giáo, cô giáo và các đoàn thể về nhiệm vụ giáo dục bồi dưỡng thế hệ tương lai của dân tộc. Trong công tác, sinh hoạt, người lớn phải gương mẫu, việc phối hợp giáo dục giữa nhà trường, gia đình và xã hội sẽ làm cho các cháu dễ thấm nhuần tinh thần yêu Tổ quốc, yêu lao động, yêu học hỏi, để mai sau lớn lên các cháu sẽ trở thành người công dân tốt. Người chúc các cháu một ngày tết Quốc tế Thiếu nhi vui vẻ.

- Ngày 2: Nói chuyện với các thầy thuốc, cán bộ, công nhân viên và chuyên gia Liên Xô đang công tác tại bệnh viện Hữu nghị Việt - Xô vừa khánh thành và đưa vào sử dụng, Người căn dặn:các thầy thuốc Việt Nam phải học tập chuyên môn kỹ thuật và tinh thần lao động của các chuyên gia Liên Xô, phải thực hiện tốt khẩu hiệu “Lương y như từ mẫu”.

Thăm Bệnh viện Phủ Doãn (nay là Bệnh viện Việt - Đức), Hà Nội. Nói chuyện với các thầy thuốc và nhân viên bệnh viện, Người nhắc nhở:“Các cô, các chú phải hết lòng thương yêu chăm sóc người bệnh; phải đoàn kết giúp đỡ nhau trong công tác và phải hăng hái thi đua làm tốt mọi việc để ngành y tế của ta ngày càng tiến bộ”.

Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp đại biểu chị em phụ nữ các dân tộc thiểu số về dự Đại hội lần thứ hai Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam.

- Ngày 7: bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Vì sao đế quốc Mỹ thích chiến tranh, sợ hoà bình, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 825. Tác giả chỉ rõ: Việc sản xuất vũ khí và đồ dùng quân sự là nguồn làm giàu cho các công ty độc quyền, trong đó có giới quân sự Mỹ. Bài báo kết thúc bằng một đoạn trích ở báoNation: “Có tuyên truyền chiến tranh, có chạy đua binh bị thì bọn tài phiệt và quân phiệt mới có thể làm giàu. Vì vậy, chúng thích chiến tranh và chúng sợ hoà bình”.

- Ngày 9:  Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Một tin tức lạ, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 827.Tác giả cho biết: Theo dư luận các báo, Mỹ muốn giúp nước Libăng 17 triệu đôla nhưng Libăng từ chối. Bởi vì, cũng theo chính các báo Mỹ và chính khách phương Tây: Các nước châu á không ưa "viện trợ" của Mỹ, vì nó thường kèm theo những điều kiện nặng nề, tàn nhẫn hơn cả xiềng xích sắt. Bài báo kết luận:

"Có tiền mà cậy chi tiền,

Mất tiền mà lại vô duyên lạ đời".

- Ngày 11: Bài viếtBài học Điện Biên Phủ, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 829. Bài viết cho biết dưới đầu đề ấy, tuần báo PhápParis Match, ngày 12-5, đã đăng một bài dài, trong đó có nhận xét: Ngày thất bại ở Điện Biên Phủ là một ngày quan trọng, từ đó hệ thống thuộc địa của đế quốc Pháp bắt đầu tan rã. Bài báo nêu rõ, hàng loạt tướng tá, sĩ quan, hạ sĩ quan và binh lính người Âu, người Phi, người Việt bị thiệt mạng trong cuộc chiến tranh Đông Dương và kết luận: Điện Biên Phủ thực sự là một bài học.

- Ngày 12: Thăm lớp đào tạo hướng dẫn viên các trại hè cấp I, tổ chức tại Hà Nội. Nói chuyện tại lớp học, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ nhiệm vụ của các thầy cô giáo là bồi dưỡng thế hệ công dân, cán bộ sau này. Người nói:“Không có giáo dục, không có cán bộ thì cũng không nói gì đến kinh tế văn hoá”. “Trong giáo dục không những phải có tri thức phổ thông mà phải có đạo đức cách mạng. Có tài phải có đức. Có tài không có đức, tham ô hủ hoá có hại cho nước. Có đức không có tài như ông bụt ngồi trong chùa, không giúp ích gì được ai”. Người nhấn mạnh:Phương châm phát triển giáo dục phải đi từng bước vững chắc. “Giáo dục cũng phải theo hoàn cảnh, điều kiện. Phải ra sức làm nhưng làm vội không được”.

- Ngày 14: Bài viếtở bầu thì tròn, ở ống thì dài, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 832. Người nêu lên tầm quan trọng của môi trường giáo dục đối với việc dạy dỗ trẻ em; nhắc nhở các cấp ngành giáo dục, các bậc cha mẹ“phải giáo dục trẻ em Việt Nam cho các cháu ngoan”.

- Ngày 19: Trong thư gửi cán bộ miền Nam tập kết, Người cảm ơn những lời chúc thọ của cán bộ và các cháu thiếu nhi miền Nam tập kết gửi tới Người trong dịp 19-5.

Về chủ trươngCủng cố miền Bắc, chiếu cố miền Nam, Người phân tích rõ: “Muốn dựng ngôi nhà tốt, thì phải xây nền cho thật vững. Muốn cây được mạnh, lá được tươi, hoa được đẹp, quả được tốt, thì phải ra sức săn sóc, vun xới gốc cây.

Miền Bắc là cái nền, cái gốc của cuộc đấu tranh hoàn thành giải phóng dân tộc, thực hiện thống nhất nước nhà. Cho nên mọi việc chúng ta làm ở miền Bắc đều nhằm tăng cường lực lượng của miền Bắc và miền Nam”.

Người khẳng định cuộc đấu tranh thống nhất đất nước là cuộc đấu tranh chính nghĩa, lâu dài, gian khổ, nhưng nhất định thắng lợi.

- Trước ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp Hội đồng Chính phủ thảo luận và quyết nghị về kế hoạch thành lập Khu tự trị Việt Bắc; phục viên tám vạn cán bộ, chiến sĩ trong quân đội thường trực và thành lập Ban Thể thao - Thể dục Trung ương.

- Ngày 22: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Lá cờ và mặt trời, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 840. Bài báo viết về sự tan rã hệ thống thuộc địa của thực dân Anh với sự kiện nhà cầm quyền Anh ở Pốt Xét (Port Said - một cửa biển của Ai Cập) lặng lẽ cuốn cờ trả lại độc lập cho xứ này.

- Ngày 24: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Phong trào chống Mỹ, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 842. Bài báo viết về phong trào chống “viện trợ” Mỹ ở các nước trong đó có miền Nam Việt Nam và kết luận:

“Mỹ quen giúp một lột mười,

Tham ăn mắc họng để người cười chê”.

- Trong tháng 6: Thăm trại hè Cải cách giáo dục năm 1956 của giáo viên các trường phổ thông Hà Nội tổ chức tại Trường Chu Văn An. Sau khi nói chuyện với các thầy cô giáo, Người nhận ra và bước đến hỏi thăm mẹ con cô giáo Lê Hiền Đức - nguyên là chiến sĩ công an, người chuyên dịch mật mã ở chiến khu Việt Bắc trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Mười ngày sau, Người gửi tặng cô giáo Đức tấm ảnh chụp hôm đó: Người đang vuốt má cháu bé ba tháng tuổi con cô giáo.

*Tháng 6-1957

- Ngày 3: Chủ tịch Hồ Chí Minh tham dự cuộc họp Ban Bí thư nghe báo cáo về Đảng Dân chủ.

- Khoảng từ ngày 3 đến ngày 8: Thăm Hội nghị cán bộ đảng ngành Giáo dục (Hội nghị họp từ ngày 3 đến ngày 8-6-1957). Nói chuyện với Hội nghị, Người chỉ rõ: Nhiệm vụ của cán bộ đảng ngành giáo dục là phải đoàn kết với các cán bộ ngoài đảng, vì“đảng viên là thiểu số so với tổng số nhân dân, nếu không có người ngoài đảng ủng hộ, giúp đỡ thì Đảng không làm gì được”; phải có mối liên hệ mật thiết giữa nhà trường với gia đình học trò, kết hợp giáo dục của nhà trường với gia đình và xã hội. Người căn dặn: Cán bộ, đảng viên ngành giáo dục phải gột bỏ tư tưởng''vạn ban giai hạ phẩm, duy hữu độc thư cao''- coi các nghề khác là thấp kém, chỉ có người đọc sách, trí thức là cao sang; hoặc tư tưởng một người làm nên, cả họ được nhờ; phải coi lao động nào, làm nghề gì mà làm tốt đều là vẻ vang; xác định rõ tiền đồ cá nhân phải gắn bó mật thiết với tiền đồ dân tộc, tiền đồ của toàn dân; phải biết và dám hy sinh lợi ích cá nhân cho lợi ích tập thể, cho đất nước. Người quan niệm rằng: Chủ nghĩa xã hội''là mọi người được ăn no mặc ấm, sung sướng, tự do''.

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Ban Bí thư, nghe báo cáo về việc bổ sung chính sách sửa sai ở miền biển và kế hoạch công tác bước ba ở miền núi.

- Ngày 10: Thăm và nói chuyện tại Đại hội chiến sĩ thi đua ngành giao thông - bưu điện. Người biểu dương thành tích của ngành giao thông - bưu điện trong năm 1956 và phê bình một số biểu hiện chưa tốt của ngành như mới chú trọng về số lượng, chưa quan tâm đúng mức việc nâng cao chất lượng công tác, chưa nắm vững phương châm nhanh, nhiều, tốt, rẻ; một số chiến sĩ thi đua chưa biết phát huy tác dụng và phát triển những sáng kiến công tác. Người nhắc nhở: Trong lao động phải có kỷ luật, thực hành tiết kiệm; phải hiểu tiền đồ của mỗi cá nhân nằm trong tiền đồ chung của tập thể, của đất nước. Các chiến sĩ thi đua phải luôn luôn gương mẫu chịu khó học tập chính trị và kỹ thuật; phải đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Người nhờ các chiến sĩ thi đua chuyển lời thăm hỏi tới cán bộ, công nhân ở các xí nghiệp cơ quan của ngành.

- Ngày 11: Tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ tọa phiên họp thứ năm của Ban sửa đổiHiến pháp,nghe Ban thư ký thuyết trình về: tính chất và nhiệm vụ của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; tính chất của bảnHiến pháp và một số vấn đề đặt ra trong việc sửa đổiHiến phápnăm 1946.

- Ngày 13: Nói chuyện với gần 4.000 đại biểu cán bộ và các tầng lớp nhân dân tỉnh Thanh Hóa trong buổi họp mặt đón chào Người, Chủ tịch Hồ Chí Minh biểu dương những thành tích của cán bộ và nhân dân Thanh Hóa trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế. Người cũng phê bình một số khuyết điểm của cán bộ và nhân dân Thanh Hóa như chưa thực hiện tốt việc tiết kiệm trong việc cưới xin, lễ tết, chậm trả nợ tiền của Chính phủ.

Về nhiệm vụ của cán bộ và nhân dân Thanh Hóa, Người chỉ rõ phải:“đoàn kết lương giáo, đoàn kết dân tộc Kinh và thiểu số, đoàn kết Nam - Bắc, đoàn kết quân dân, đoàn kết Việt - Hoa”.Phải làm tốt công tác sửa sai. Phải chú ý phát triển sản xuất. Phải chú ý làm tốt các công tác giữ đê phòng lụt, vệ sinh phòng bệnh, bình dân học vụ và xây dựng, phát triển các thuần phong mỹ tục.

- Ngày 14: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm quê lần đầu tiên kể từ ngày ra đi tìm đường cứu nước (6-1911). Người thăm ngôi nhà năm xưa nhân dân làng Kim Liên dựng cho phụ thân của Người là cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc. Sau khi thăm quê nhà, ở thành phố Vinh, Người tiếp đại biểu các đoàn thể quân, dân, chính, đảng tỉnh Nghệ An và Khu 4 cũ.

Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với hơn 3.000 đại biểu cán bộ và nhân dân tỉnh Nghệ An đón chào Người. Phấn khởi trước sự họp mặt đông đủ các tầng lớp nhân dân, Người đọc câu thơ:

Chúng ta đoàn kết một nhà,

Ấy là nghĩa trọng, ấy là tình sâu.

Sau đó, Người nói: "Tôi là một người con tỉnh nhà đã hơn 50 năm xa cách quê hương. Hôm nay là lần đầu trở về thăm tỉnh nhà. Có thể nói là:

Quê hương nghĩa trọng tình cao

Năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình!".

Người khen ngợi những thành tích mà tỉnh Nghệ An đã giành được trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp và trong 3 năm hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế; nêu một số khuyết điểm mà cán bộ và nhân dân Nghệ An cần khắc phục như chưa chú ý đến vấn đề thực hành tiết kiệm; chưa làm tốt nghĩa vụ thuế và trả nợ cho Nhà nước.

Về nhiệm vụ của cán bộ và nhân dân Nghệ An, Người chỉ rõ: Cải thiện đời sống của nhân dân là mục đích của Đảng và Nhà nước, nhưng phải hiểu rõ muốn cải thiện sinh hoạt thì phải tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm, phải có thời gian phấn đấu. Người nhấn mạnh một số nhiệm vụ cụ thể trước mắt mà đồng bào và cán bộ Nghệ An phải chú ý thực hiện là: Phải làm tốt công tác sửa sai; hoàn thành tốt nghĩa vụ thuế và trả nợ cho Nhà nước; phòng chống thiên tai; thực hiện đoàn kết; phát triển nếp sống thuần phong, mỹ tục, thực hiện đúng pháp luật của Nhà nước. Kết thúc buổi họp mặt, tất cả mọi người cùng hát bài Kết đoàntrong không khí thân tình, vui vẻ.

Tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Bộ Tư lệnh Quân khu 4, có văn công quân khu biểu diễn. Ban tổ chức xếp hai hàng ghế salông và hai ghế đệm trước sân khấu. Khi vào hội trường, Người đặt dép, ngồi trên đôi dép. Thế là hai hàng ghế không có ai ngồi phải khiêng ra. Trong buổi diễn, một nữ diễn viên ngâm bài thơĐêm nay Bác không ngủ, xúc động chỉ ngâm được 4 - 5 câu rồi quên. Người quay sang nói nhỏ với đồng chí cảnh vệ. Lát sau đồng chí này mang vào hai quả dưa. Người lên sân khấu, đứng gần cô diễn viên và nói:

- Cháu ngâm hết bài thơ, Bác tặng hết tất cả số dưa mà đồng bào tặng Bác, nhưng cháu chỉ ngâm được mấy câu nên Bác tặng cháu hai quả.

Cô diễn viên nhận hai quả dưa, nước mắt rưng rưng. Sau đó, Người bắt nhịp: Nào, Bác cháu ta cùng hát bàiKết đoàn.

- Ngày 15: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Quân khu 4 và nói chuyện với đại biểu các đơn vị quân đội trong quân khu. Sau khi biểu dương thành tích về sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, cố gắng học tập và công tác, giúp nhân dân trong công tác sửa sai và phòng chống thiên tai, Người nhắc nhở cán bộ và chiến sĩ phải sửa chữa các khuyết điểm: Tinh thần cảnh giác chưa đầy đủ; một số cán bộ, chiến sĩ còn có biểu hiện công thần, suy bì ghen tị; một số quan niệm chưa đúng về phân công lao động; ý thức kỷ luật quân đội có lúc biểu hiện chưa nghiêm.

Người nêu rõ những nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ trong quân khu: Phải nâng cao cảnh giác cách mạng; làm tốt công tác học tập và chỉnh huấn chính trị; cố gắng học tập nâng cao trình độ kỹ thuật quân sự và nghiệp vụ; chống tham ô, lãng phí; nâng cao kỷ luật lao động và ý thức tiết kiệm; thực hành đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân, đoàn kết Bắc - Nam.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm tỉnh Hà Tĩnh. Nói chuyện với đại biểu cán bộ, đảng viên các cơ quan và đoàn thể trong tỉnh, Người khen ngợi cán bộ và nhân dân tỉnh Hà Tĩnh tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, tích cực công tác; có nhiều cố gắng trong cải cách ruộng đất và sửa sai để kiện toàn tổ chức, lãnh đạo nhân dân tăng gia sản xuất; biểu dương hai gương tốt của tỉnh Hà Tĩnh là đồng chí Bí thư chi bộ Kỳ Hải dũng cảm trong chống lũ lụt và nữ đồng chí Thiện gương mẫu trong công tác xây dựng tổ đổi công vùng đồng bào theo đạo Thiên chúa.

Người nhắc nhở cán bộ, đảng viên và nhân dân Hà Tĩnh chú ý khắc phục những khuyết điểm như còn kém đoàn kết trong nội bộ đảng, giữa cán bộ cũ và cán bộ mới, đảng viên cũ và đảng viên mới; kém ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần trách nhiệm; có tư tưởng cá nhân, suy bì tị nạnh; cấp trên và cấp dưới, trong đảng và ngoài đảng quan hệ chưa mật thiết; còn có những cán bộ tham ô, lãng phí; thiếu nhận thức đúng đắn về lao động, coi thường lao động chân tay; một số cán bộ còn biểu hiện công thần.

Về nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên tỉnh Hà Tĩnh, Người nêu rõ: Phải cố gắng sửa sai cho tốt, gọn; chú ý phát triển tăng gia sản xuất; chú ý làm tốt nghĩa vụ thuế và trả nợ cho Nhà nước; cán bộ phải gương mẫu, liên hệ mật thiết với quần chúng; phải đoàn kết chặt chẽ, đoàn kết nội bộ, đoàn kết nhân dân.

Cùng ngày, Người thăm và nói chuyện với Hội nghị cán bộ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh; biểu dương sự đóng góp của nhân dân Hà Tĩnh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, những thành tích về mọi mặt trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - văn hóa. Người cũng chỉ rõ một số khuyết điểm của cán bộ và nhân dân Hà Tĩnh để địa phương khắc phục.

Kết thúc buổi nói chuyện, Người nhắc nhở cán bộ và nhân dân Hà Tĩnh phải thực hiện tốt các nhiệm vụ: Thực hiện đoàn kết; chú ý phòng chống thiên tai, phát triển sản xuất toàn diện; đề cao ý thức bảo vệ tài sản của Nhà nước, làm tốt nghĩa vụ thuế và trả nợ Nhà nước; làm tốt công tác bình dân học vụ.

Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm một đơn vị bộ đội đóng trên địa bàn Hà Tĩnh. Đồng chí Dương Nữ - một nữ chiến sĩ người miền Nam tập kết, tặng Người chiếc khăn tay có thêu dòng chữ: "Gặp Bác cháu mừng quá. Cháu xin tặng Bác món quà mà gia đình cho cháu. Cháu đã giữ trong mấy năm kháng chiến và mấy năm hòa bình. Hôm nay gặp Bác cháu gửi tấm lòng miền Nam để Bác kỷ niệm''. Người xúc động nhận chiếc khăn và ký vào góc hai chữ Bác Hồ. Người tặng lại đồng chí Dương Nữ và căn dặn đồng chí cố gắng học tập, công tác tiến bộ.

- Ngày 16: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm tỉnh Quảng Bình. Sau khi thăm nơi ăn chốn ở của cơ quan Tỉnh ủy, Người làm việc ngay với các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Người hỏi rất tỉ mỉ về công tác xây dựng Đảng; về vấn đề đoàn kết trong nội bộ Đảng, giữa lương giáo và các địa phương. Người cũng đặc biệt quan tâm tìm hiểu tình hình khôi phục và phát triển kinh tế, về đời sống nhân dân. Người nhớ lại và hỏi:''Trước đây đi qua Quảng Bình, Bác thấy có một vùng nhân dân ở đấy mắc bệnh chân voi, bệnh đó nay đã bớt chưa, y tế đã kết luận ra sao rồi?”.Người nhắc nhở cán bộ phải chú ý đi sát cơ sở, địa phương để nắm chắc và giải quyết tình hình công việc, phải chú ý tổ chức cho nhân dân, nhất là phụ nữ học văn hóa vì''dân ta phải văn minh, muốn văn minh phải có văn hóa”.

Chiều, đầu giờ làm việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp và nói chuyện thân mật với một số đại biểu nhân sĩ, trí thức, các tôn giáo trong Hội đồng nhân dân tỉnh.

13 giờ 30, Người gặp gỡ cán bộ các cơ quan và đại biểu nhân dân; khen ngợi thành tích của Quảng Bình trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, trong những năm khôi phục kinh tế và trong công tác sửa sai. Người chỉ rõ: “Đảng viên, cán bộ là đầy tớ trung thành của nhân dân, lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ, phải luôn luôn trau dồi đạo đức cách mạng; phải luôn luôn thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư; phải chống quan liêu, mệnh lệnh, giữ gìn đoàn kết nhất trí trong Đảng, chăm lo xây dựng khối đoàn kết toàn dân”.

Về nhiệm vụ an ninh, quốc phòng của Quảng Bình, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: Quảng Bình cùng với Vĩnh Linh ở tuyến đầu miền Bắc. Mọi việc làm tốt hay xấu của các cô, các chú ở đây đều có ảnh hưởng nhất định đến cách mạng miền Nam, đều có ý nghĩa đối với việc bảo vệ miền Bắc. Nếu kẻ địch có hành động liều lĩnh gì thì Quảng Bình, Vĩnh Linh phải đương đầu với chúng trước hết và phải đảm bảo đánh thắng chúng trước hết.

Về nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế, Người nói:“Đối với Quảng Bình, nghề biển, nghề rừng cũng quan trọng không kém nghề ruộng”; cùng với phát triển sản xuất, Đảng bộ và chính quyền địa phương phải hết sức chú ý chăm lo đời sống nhân dân.

Chiều, tại sân vận động thị xã Đồng Hới, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện tại cuộc míttinh của cán bộ và nhân dân Quảng Bình đón chào Người. Người nhấn mạnh vấn đề xây dựng khối đoàn kết toàn dân, và cùng với những người dự míttinh đồng thanh đọc câu tục ngữ:

"Nhiễu điều phủ lấy giá gương,

Người trong một nước phải thương nhau cùng".

Kết thúc cuộc míttinh, Người bắt nhịp bài hátKết đoàntrong không khí vui vẻ và đầm ấm.

- Ngày 17: Sáng, tại sân vận động thị xã Đồng Hới, Chủ tịch Hồ Chí Minh dự míttinh của cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 325, một số đơn vị bộ đội địa phương và dân quân tự vệ tỉnh Quảng Bình đón chào Người. Người căn dặn cán bộ chiến sĩ trong các lực lượng vũ trang hãy nhận rõ vị trí quan trọng của Quảng Bình, tăng cường cảnh giác, đoàn kết, ra sức học tập quân sự, chính trị, rèn luyện phẩm chất đạo đức của người chiến sĩ cách mạng; tích cực tham gia sản xuất và thực hành tiết kiệm, xây dựng quân đội vững mạnh về mọi mặt để hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó trong bất cứ tình huống nào. Tại sân bay Đồng Hới, trong khi chờ chuẩn bị máy bay trở về Hà Nội, Người nói với các đồng chí ra tiễn: “Bác rất tiếc là thăm Quảng Bình chưa hết chương trình đã phải về. Bác về, Bác sẽ trở lại. Chỉ mong Đảng bộ và nhân dân Quảng Bình làm tốt chủ trương, chính sách của Trung ương Đảng, Chính phủ và những lời căn dặn của Bác”.

- Ngày 20: Dự họp Ban Bí thư, bàn về vấn đề biên chế và vấn đề sửa sai. Trong cuộc họp, Người vạch rõ: Chính sách của Đảng phải chú ý cả về mặt vật chất lẫn tinh thần cho anh em miền Bắc cũng như miền Nam, làm sao cho chế độ phụ cấp không chênh lệch nhau nhiều, dễ nảy sinh vấn đề thắc mắc.

- Trước ngày 21: Được tin cụ Trương Đình Duy(một trong những gia đình là cơ sở liên lạc của nhiều nhà cách mạng Việt Nam trong những năm 30 và đầu những năm 40 của thế kỷ XX ở Trung Quốc) mất, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhờ người thay mặt mình viết thư chia buồn và gửi 20 mét vải đen viếng cụ.

- Ngày 30: Bài viếtXây dựng trong mùa lúachín, bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 1209. Trong bài, qua nêu một số câu chuyện về việc giúp đỡ lẫn nhau thu hoạch lúa chiêm của một số gia đình nông dân ở xã Mỹ Hà, tỉnh Nam Định, Người chỉ rõ ích lợi của việc làm đổi công và xây dựng tổ đổi công ở nông thôn.

- Trong tháng 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho anh em thương, bệnh binh đang an dưỡng tại trại an dưỡng Hà Nam. Người căn dặn: “Các chú là những chiến sĩ đã được Quân đội nhân dân ta rèn luyện về đạo đức và kỷ luật cách mạng, là những người con đã hy sinh một phần xương máu để bảo vệ nước nhà. Vậy các chú cần phải giữ vững truyền thống tốt đẹp và vẻ vang của quân đội cách mạng”.

* Tháng 6- 1958

- Ngày 10: Bài viếtBáo chí Mỹ và phong trào chốngMỹ, ký bút danh Trần Lực, đăng báoNhân Dân,số 1550, giới thiệu về phong trào chống Mỹ đang phát triển ngày càng mạnh mẽ tại nhiều nước trên thế giới, cho dù Mỹ đã chi trên trăm triệu đôla vào việc tuyên truyền xuyên tạc mà vẫn không mang lại kết quả gì.

- Ngày 14: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Những người Mỹ biết điều, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 1554. Tác giả trích dẫn một số đoạn trong báo cáo của ông Menphin trình bày trước Thượng nghị viện Mỹ ngày 25-5-1958 để chứng tỏ: Có những người Mỹ biết điều cũng đã lên tiếng tán thành chủ trương đúng đắn của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đề nghị chính quyền miền Nam cử đại biểu để hai miền Bắc - Nam bàn bạc những biện pháp nhằm đi đến thống nhất đất nước bằng phương pháp hòa bình.

- Ngày 28: đến thăm và nói chuyện với Hội nghị sản xuất toàn quân, Người nhắc nhở quân đội ta phải ra sức thi đua học tập làm tròn hai nhiệm vụ chính hiện nay là xây dựng quân đội và sản xuất để bảo vệ và tham gia xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà.

* Tháng 6- 1959

- Ngày 4: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Vài ý kiến về cuộc vận động cải tiến quản lý xí nghiệp, ký bút danh Trần Lực, đăng báoNhân Dân, số 1906, bàn về những nguyên nhân khiến nhiều xí nghiệp làm kém kết quả cuộc vận động cải tiến quản lý xí nghiệp. Kết luận, bài báo có đoạn:“Để đẩy tới cuộc vận động cho tốt, cho gọn, thì cán bộ, đảng viên, đoàn viên thanh niên lao động và công nhân cần phải nghiên cứu kỹ và làm thật đúng những chỉ thị của Trung ương. Phải ra sức sửa chữa những khuyết điểm nói trên. Đồng thời phải học tập kinh nghiệm của những xí nghiệp đã làm tốt. Như vậy thì cuộc vận động cải tiến quản lý xí nghiệp tiến bước vừa tốt, vừa gọn”.

- Ngày 8: Phát biểu tại Hội nghị Đảng bộ Khu Việt Bắc, Người khen ngợi những thành tích của Đảng bộ và nhân dân Việt Bắc đã đạt được và đề cập tới những nhiệm vụ mới của Khu về hợp tác hoá nông nghiệp, hoàn thành cải cách dân chủ, công tác thuỷ lợi, văn hoá xã hội, việc chấp hành chính sách dân tộc. Người đặc biệt nhấn mạnh công tác củng cố và phát triển Đảng, sự tu dưỡng đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên.

Cùng ngày, Chủ tịch đến thăm công nhân, cán bộ Khu gang thép Thái Nguyên. Đứng trên một sườn đồi máy húc đang bạt dở, Người nói:“Có một số các cô, các chú thắc mắc về “tiền đồ bạc đồ”. Muốn ăn quả phải trồng cây. Muốn uống nước phải đào giếng. Xây dựng xí nghiệp bây giờ là thế...Chủ nghĩa xã hội là gì? Là không có người bóc lột người, mọi người đều no ấm. Đó là tiền đồ của chúng ta, không có “tiền đồ bạc đồ” nào khác”.

- Ngày 15: Dự họp Bộ Chính trị thống nhất Nghị quyết 15 trước khi đưa ra Hội nghị Trung ương Đảng. Phát biểu tại Hội nghị, Người nhắc nhở vấn đề đấu tranh chính trị là gay go, phức tạp, tránh khuynh hướng manh động, sai phương châm, ảnh hưởng đến kế hoạch và nhiệm vụ chung.

- Ngày 21: BàiĐiện Biên Phủ, ký bút danh T.L., của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đăng báoNhân Dân, số 1923. Bài báo nhấn mạnh ý nghĩa to lớn của chiến thắng Điện Biên Phủ, nguyên nhân thất bại của quân viễn chinh Pháp và khẳng định: “Khi một dân tộc đã đoàn kết chặt chẽ vùng dậy chiến đấu để giành lại quyền độc lập của mình, thì không có lực lượng phản động nào ngăn cản được họ, và họ nhất định thắng lợi”. Người kết luận bằng bốn câu thơ:

“Cũng trong một cuộc Điện Biên,

Ta mừng thắng lợi, Pháp phiền xấu xa

Trăm năm trong cõi người ta

Bên chính ắt thắng, bên tà ắt thua”.

- Ngày 23: Phát biểu tại Hội nghị Bộ Chính trị nghe báo cáo về Hội nghị chỉnh huấn, Người lưu ý phải làm cho cán bộ thấy rõ mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ ở hai miền. Về cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, Người không đồng ý coi giai cấp tư sản dân tộc là đối tượng của cách mạng, bởi họ đã đi cùng với giai cấp công nhân trong cách mạng dân tộc dân chủ và cho rằng“nên coi họ là đồng minh, cải tạo họ thành người lao động”và“khi cải tạo nên dùng phương pháp dân chủ, không phải chuyên chính với họ”.

- Ngày 25: Bài viếtVài ý kiến về mấy cuộc trưng bày, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 1927, Người hoan nghênh tinh thần dám nghĩ dám làm của những người trực tiếp sản xuất và kịch liệt phê bình những cán bộ quan liêu“chẳng những không khuyến khích mà còn kìm hãm sáng kiến của quần chúng”.

- Ngày 26: Cùng Tổng thống A. Xucácnô tới dự cuộc mít tinh chào mừng của sinh viên các trường đại học và một số trường trung cấp chuyên nghiệp, trung học phổ thông tổ chức tại Trường đại học Tổng hợp Hà Nội. Nói chuyện với sinh viên, Người nhắc lại những điều “Bác Cácnô” đã căn dặn: “tương lai của loài người một phần lớn là ở trong các cháu thanh niên tức là các cháu là chủ nhân, là ông chủ, bà chủ tương lai của trái đất. Nhưng muốn cho xứng đáng với ông chủ, bà chủ thì phải làm thế nào? Không phải cứ ngồi khoanh tay sẽ là ông chủ, bà chủ, mà:

1. Phải đoàn kết chặt chẽ.

2. Cố gắng học tập cho tốt.

3. Phải lao động cho tốt.

4. Vượt mọi khó khăn để mà chiến thắng, để hưởng thụ tất cả những khoa học, những hiểu biết của thời đại thế kỷ thứ XX”.

- Ngày 30: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sân bay Gia Lâm lên đường đi nghỉ ở Liên Xô. Gần trưa, máy bay đưa Người đến Hán Khẩu (Trung Quốc). 20 giờ, vì trời mưa to, không tiếp tục đi máy bay được, Người đáp tàu hỏa đi Bắc Kinh.

* Tháng 6 - 1960

- Ngày 1: Đến dự buổi họp mặt thân mật của các đại biểu Quốc hội mới trúng cử ở Thủ đô, do ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội tổ chức. Thay mặt các đại biểu Quốc hội mới trúng cử, Người đọc thư cảm ơn các cử tri đã nhiệt tình tham gia bầu cử và bỏ phiếu tín nhiệm. Người kêu gọi toàn thể nhân dân trên đà phấn khởi, cố gắng thi đua hoàn thành kế hoạch Nhà nước.

- Ngày 2: Người dự họp Bộ Chính trị bàn về dự thảo Luật Tổ chức Quốc hội.

- Ngày 6: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Cần phải đẩy mạnh phong trào cải tiến nông cụ, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 2270, nêu ý nghĩa quan trọng của việc cải tiến nông cụ trong sản xuất nông nghiệp, kêu gọi phải dấy lên thành một phong trào, nhắc nhở các cấp bộ Đảng phải quan tâm chỉ đạo và nêu một số biện pháp nhân rộng phong trào này để tăng năng suất lao động và đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp.

- Ngày 14: Đến thăm Hội nghị bàn việc củng cố và phát triển phong trào hợp tác xã nông nghiệp do Ban Bí thư Trung ương Đảng triệu tập. Nói chuyện với Hội nghị, Người nhấn mạnh: Hiện nay, đẩy mạnh sản xuất vụ mùa là một nhiệm vụ hết sức quan trọng đối với việc củng cố và phát triển phong trào hợp tác hoá nông nghiệp và chỉ rõ những biện pháp cần làm để đẩy mạnh sản xuất.

- Ngày 20: Sáng, đến thăm và nói chuyện với Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội, Người nêu lên những ưu, khuyết điểm trong công nghiệp, nông nghiệp, văn hoá, xã hội của Hà Nội và chỉ rõ nhiệm vụ của Đảng bộ thành phố Hà Nội là “Phải làm cho mỗi người thấy rõ: muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải lao động, phải hiểu rõ lao động là vẻ vang, do đó mà nâng cao năng suất lao động” và phải chú ý đến đời sống của người lao động trong cải tạo xã hội chủ nghĩa...

Sau đó, Người đến thăm và nói chuyện tại Hội nghị sơ kết phongtrào “Phấn đấu trở thành người lao động tiên tiến, tổ tiên tiến, đơn vị tiên tiến”.Người khẳng định:“Phong trào thi đua yêu nước, phong trào cải tiến quản lý xí nghiệp, phong trào “tiên tiến”, ba phong trào đó kết hợp chặt chẽ với nhau, cùng nhằm mục đích xây dựng chủ nghĩa xã hội” và chỉ ra các biện pháp để đẩy mạnh phong trào “tiên tiến”.

- Trước ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng Thái tử Nôrôđôm Xihanúc nhân dịp Thái tử nhận chức Quốc trưởng nước Campuchia.

- Ngày 24: Chủ tọa phiên họp Hội đồng Chính phủ chuẩn bị các văn bản trình Quốc hội gồm: Báo cáo của Hội đồng Chính phủ, Luật Tổ chức Hội đồng Chính phủ, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân tối cao, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân. Phát biểu tại cuộc họp, Người nhấn mạnh rằng luật phải có sự phân công rành mạch giữa công an, Viện Kiểm sát và Tòa án.

Cùng ngày, trong bàiPhải đẩy mạnh hơn nữa công việc vệ sinh, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 2288, Người phê phán một số đơn vị trong ngành dịch vụ ăn uống và thực phẩm chưa coi trọng công tác vệ sinh và nhắc nhở các đơn vị, cơ quan phải chú ý hơn vấn đề này, phải có biện pháp phê bình đấu tranh kiên quyết để công tác vệ sinh được cải tiến, góp phần giữ gìn sức khoẻ của nhân dân.

- Ngày 25: Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục chủ tọa phiên họp Hội đồng Chính phủ chuẩn bị các văn bản luật trình Quốc hội. Cuối cuộc họp, Người nhắc lại vấn đề viết luật phải viết sao cho nhân dân hiểu và cố gắng dùng những từ của ta.

- Ngày 28: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Bộ Chính trị thảo luận về vấn đề lương thực. Người tán thành ý kiến với Ban Bí thư về định mức và nhắc nhở nếu thiếu phải tranh thủ sự giúp đỡ của các nước anh em.

- Ngày 30: Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Bộ Chính trị thảo luận tiếp về Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất. Phát biểu ý kiến, Người nêu một số yêu cầu:

Việc bố trí các xí nghiệp phải hợp lý vừa bảo đảm cho sản xuất, vừa phục vụ chiến đấu tốt, vừa tận dụng được nguồn nhiên liệu sẵn có của địa phương và nước ta.

Phải có kế hoạch cụ thể cho hợp tác quốc tế: nhờ nước nào và giúp đỡ cáigì.

Cần cân nhắc kỹ vấn đề nhân lực, tiền lương, tài chính, văn hoá, xuất khẩu...

Cuối cùng, Người lưu ý cần cân nhắc kỹ các chỉ tiêu cho hợp lý và phương hướng thực hiện các chỉ tiêu này.

Còn nữa

Huyền Trang (tổng hợp)

 

Phần 4. Giai đoạn 1955 - 1969

Tháng 6-1955

- Ngày 1: Gửi thư cho các cháu và cán bộ các Trường miền Nam nhân Ngày Quốc tế thiếu nhi, Người căn dặn các cháu thiếu nhiphải thương yêu giúp đỡ lẫn nhau, phải đoàn kết chặt chẽ;phải yêu lao động, giữ kỷ luật, rèn luyện đức tính tự lập trong sinh hoạt.Người nêu lên trách nhiệm của các cán bộ phục vụ và giảng dạy:Nên yên tâm công tác, thương yêu các cháu như con em ruột thịt của mình, trong công tác, trong học tập phải cố gắng thi đua, trao đổi kinh nghiệm để cùng nhau tiến bộ không ngừng.

Cùng ngày, bài viết1- 6, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 455, Người nhắc nhở các ngành, các cấp và các bậc cha mẹ, anh chị phải quan tâm chăm sóc dạy dỗ các em thiếu nhi; giúp các em phát triển toàn diện để trở thành những người có ích cho Tổ quốc. Người chỉ rõ:Phải dạy các em theo năm điểm yêu: Yêu người, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, yêu quý của công; và bốn tính tốt: Hoạt bát, mạnh dạn, chất phác, thật thà.

- Ngày 4: Dự phiên họp bất thường Hội đồng Chính phủ bàn về đường lối và sách lược đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà.

- Ngày 6: Bài viếtĐạo đức cách mạng, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 460, Người nêu rõ vai trò quan trọng của đạo đức cách mạng trong sự nghiệp đổi xã hội cũ thành xã hội mới và xây dựng mỹ tục thuần phong; ca ngợi các chiến sĩ cách mạng nước ta đã nêu cao đạo đức cách mạng. Đồng thời, Người chỉ ra những thoái hoá đạo đức của một số cán bộ sau ngày hoà bình lập lại, những ảnh hưởng xấu của xã hội cũ với các cán bộ trong Đảng và ngoài Đảng.Để ngăn ngừa cái xấu, Đảng cần phải chú trọng việc giáo dục đạo đức cách mạng, tăng cường tinh thần cảnh giác, mở rộng tự phê bình và phê bình trong cán bộ, đảng viên.

- Ngày 7: Trong bàiPhát triển đảng ở nông thôn trong phát động quần chúng, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 461, Người nêu lên tầm quan trọng của công tác xây dựng Đảng ở nông thôn trong cải cách ruộng đất. Người viết:“Chi bộ mạnh hay là yếu, công tác chi bộ tốt hay là xấu, ảnh hưởng rất lớn đến việc cải tạo nông thôn. Vì vậy, chỉnh đốn chi bộ là một việc quan trọng bậc nhất trong phong trào cải cách ruộng đất: loại những phần tử xấu ra, đưa những phần tử tốt vào để thêm lực lượng mới cho Đảng”. Người chỉ rõ những nội dung cần xem xét trước khi kết nạp đảng viên mới. Công tác phát triển đảng phải được tiến hành thật chu đáo, phải theo đúng những quy định của Trung ương và đồng thời với việc phát triển Đảng phải chú ý công tác bồi dưỡng, giáo dục đảng viên mới thường xuyên, liên tục.

- Ngày 10: Bài viếtTếu thật!, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 464, Người lên án Chính phủ Mỹ dự định tổ chức báo động giả tại Thủ đô và 50 thành phố của nước Mỹ để phòng chống chiến tranh nguyên tử, làm cho dân chúng Mỹ hoang mang, lo sợ. Người kết luận:

"Dọa người, người chẳng sợ đâu,

Tự mình rước lấy lo âu cho mình".

- Ngày 11: Bài viếtPhong trào thi đua ở các nhà thương, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 465. Người biểu dương phong trào thi đua phục vụ người bệnh, học tập chính trị, chuyên môn và thực hành tiết kiệm tại một số bệnh viện tiêu biểu ở Hà Nội như Bệnh viện Phủ Doãn (nay là Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức), Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Mắt...

- Ngày 13: Thăm và nói chuyện với Hội nghị sản xuất cứu đói họp tại Hà Nội. Người nói:“Chính sách của Đảng và Chính phủ là phải hết sức chăm nom đến đời sống của nhân dân. Nếu dân đói, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân ốm là Đảng và Chính phủ có lỗi...". Người yêu cầu phát động phong trào thi đua sản xuất và tiết kiệm, cán bộ, đảng viên phải xung phong gương mẫu trong phong trào. Sau khi chỉ rõ những khuyết điểm, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn cán bộ, đảng viênphải nắm vững đường lối, chính sách của Đảng và Chính phủ, biết dựa vào lực lượng và sáng kiến của nhân dân; nếu cố gắng và tin tưởng thì sẽ chống và phòng được nạn đói.

- Ngày 14: Trong bàiTự phê bình và phê bình, bút danh C.B., đăng báo Nhân Dân, số 468, Người phân tích tầm quan trọng của phê bình và tự phê bình: "Tự phê bình và phê bình là thứ vũ khí sắc bén nhất, nó giúp cho Đảng ta mạnh và ngày càng thêm mạnh. Nhờ nó mà chúng ta sửa chữa khuyết điểm, phát triển ưu điểm, tiến bộ không ngừng". Người nêu lên các thái độ khác nhau trong phê và tự phê. Chỉ rõ cần"phải học tập tinh thần và tác phong" của các đồng chí thật thà tự phê bình và kiên quyết sửa chữa khuyết điểm;"phải mời ra khỏi Đảng"những kẻ bảo thủ không chịu tiếp thu phê bình và"phải giúp đỡ"những đồng chí phê bình người thì đúng đắn, nhưng tự phê bình thì "ôn hoà".

- Ngày 15: Bài viếtMiền Nam đen tối,bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 469. Trong bài, Người lên án sự can thiệp của Mỹ vào miền Nam đã làm cho xã hội miền Nam hỗn loạn: các phe nhóm chống đối, tiêu diệt lẫn nhau làm cho nhiều thường dân chết oan, nhiều nhà cửa, xóm làng bị thiêu cháy. Người kết luận:

"Khóc than khôn xiết sự tình,

Tự mình gây vạ chuốc mình vào trong".

- Ngày 18: BáoNhân Dân, số 472 đăng bàiĐường số 5 anh dũng, bút danh C.B., Người khen ngợi quân dân dọc đường số 5 đã lập nhiều chiến công vang dội trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ. Người kết luận:

"Đường số 5 hơn trăm đồn bốt

Dân đường 5 có một lòng son

Dù cho sông cạn đá mòn

Quyết tâm gìn giữ nước non Lạc Hồng".

BàiCác quyền tự do dân chủ của nhân dân Khơme phải được đảm bảo theo đúng Hiệp định Giơnevơ, bút danh T.L., Người lên án Chính phủ Hoàng gia Campuchia do sự xúi giục của Mỹ, đã bắt bớ, giam cầm một số nhà báo tiến bộ ở Campuchia. Đó là những hành động vi phạm quyền tự do dân chủ, vi phạm những điều khoảnHiệp định Giơnevơvề Đông Dương.

- Ngày 20: Bài viếtBộ đội làm dân vận,bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 474. Trong bài, Người biểu dương cán bộ, chiến sĩ một số đơn vị quân đội ở Phú Thọ và Khu Tả ngạn đã tích cực giúp đỡ đồng bào địa phương tăng gia sản xuất, học tập chính trị, văn hoá, giữ gìn vệ sinh, v.v..

- Ngày 21: Bài viếtXã kiểu mẫu,bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 475. Trong bài, Người biểu dương nhân dân xã Nam Thượng, huyện Nam Đàn, Nghệ An đã đoàn kết chặt chẽ, thương yêu đùm bọc, giúp đỡ nhau chống lũ lụt, đẩy mạnh sản xuất, xây dựng tổ đổi công. Bà con trong xã còn dành dụm được hai tấn ngô, khoai, giúp đỡ xã bạn đang gặp khó khăn về lương thực.

- Ngày 22: Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn đầu Đoàn đại biểu Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đi thăm Liên Xô và Trung Quốc. Trong lễ tiễn đoàn tại Phủ Chủ tịch, Người đã đọc lời tuyên bố trước khi lên đường, tin chắc cuộc đi thăm này sẽ thắt chặt thêm tình hữu nghị giữa nhân dân, Chính phủ Việt Nam với nhân dân Liên Xô và Trung Quốc.

- Ngày 23: Cùng Đoàn đại biểu Chính phủ ta đến Nam Ninh, thủ phủ Khu tự trị Choang - Quảng Tây. Tại ga xe lửa Nam Ninh, Người dự lễ đón tiếp của chính quyền Quảng Tây. Trong diễn văn đọc tại buổi lễ, Người bày tỏ niềm phấn khởi được đến thăm đất nước Trung Quốc và cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu của nhân dân Quảng Tây.

- Ngày 25: 10 giờ 30, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đoàn đại biểu Chính phủ ta tới sân bay Bắc Kinh. Người đã đọc bài phát biểu bày tỏ niềm vui mừng của Đoàn đại biểu Chính phủ ta khi đến thăm nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa; khẳng định tình hữu nghị lâu đời giữa nhân dân hai nước sẽ ngày càng phát triển trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, bảo vệ hoà bình ở châu á và trên toàn thế giới.

- Ngày 26: 7 giờ 30, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Đại sứ quán Việt Nam và nói chuyện với cán bộ, học sinh Việt Nam tại Bắc Kinh.

20 giờ, Người dự chiêu đãi của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa Chu Ân Lai tại khách sạn Bắc Kinh. Sau diễn văn chào mừng của Thủ tướng Chu Ân Lai, Người đã đọc đáp từ nói lên tình đoàn kết, hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

- Ngày 29: 8 giờ 30, Người thăm Trường tiểu học số hai thuộc Trường Đại học Sư phạm Bắc Kinh.

Bài viết "Tự do dân chủ" của Ngô Đình Diệm, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 483. Bài viết dẫn một vài chứng cứ cụ thể việc Ngô Đình Diệm cố tình vi phạmHiệp định Giơnevơ,gây nhiều tội ác với đồng bào miền Nam, trong khi chúng thường rêu rao về cái gọi là "tự do dân chủ".

- Ngày 30: Tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Chủ tịch Mao Trạch Đông và Thủ tướng Chu Ân Lai xem Đoàn nghệ thuật ấn Độ biểu diễn.

Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Không phá đám nổi, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 484. Bài viết nêu Liên Xô có sáng kiến raTuyên bố chungnhân lễ kỷ niệm 10 năm kýHiến chương Liên hợp quốc,có đại biểu của 60 nước đến dự. Mỹ và phe lũ ra sức phản đối và tìm cách ngăn trở, nhưng cuối cùng các nước khác dự lễ kỷ niệm đã đồng lòng raTuyên bố chung gồm bốn điểm.

*Tháng 6- 1956

- Ngày 1: Bài viết1-6, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 819, Người nhắc nhở các bậc cha mẹ, thầy giáo, cô giáo và các đoàn thể về nhiệm vụ giáo dục bồi dưỡng thế hệ tương lai của dân tộc. Trong công tác, sinh hoạt, người lớn phải gương mẫu, việc phối hợp giáo dục giữa nhà trường, gia đình và xã hội sẽ làm cho các cháu dễ thấm nhuần tinh thần yêu Tổ quốc, yêu lao động, yêu học hỏi, để mai sau lớn lên các cháu sẽ trở thành người công dân tốt. Người chúc các cháu một ngày tết Quốc tế Thiếu nhi vui vẻ.

- Ngày 2: Nói chuyện với các thầy thuốc, cán bộ, công nhân viên và chuyên gia Liên Xô đang công tác tại bệnh viện Hữu nghị Việt - Xô vừa khánh thành và đưa vào sử dụng, Người căn dặn:các thầy thuốc Việt Nam phải học tập chuyên môn kỹ thuật và tinh thần lao động của các chuyên gia Liên Xô, phải thực hiện tốt khẩu hiệu “Lương y như từ mẫu”.

Thăm Bệnh viện Phủ Doãn (nay là Bệnh viện Việt - Đức), Hà Nội. Nói chuyện với các thầy thuốc và nhân viên bệnh viện, Người nhắc nhở:“Các cô, các chú phải hết lòng thương yêu chăm sóc người bệnh; phải đoàn kết giúp đỡ nhau trong công tác và phải hăng hái thi đua làm tốt mọi việc để ngành y tế của ta ngày càng tiến bộ”.

Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp đại biểu chị em phụ nữ các dân tộc thiểu số về dự Đại hội lần thứ hai Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam.

- Ngày 7: bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Vì sao đế quốc Mỹ thích chiến tranh, sợ hoà bình, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 825. Tác giả chỉ rõ: Việc sản xuất vũ khí và đồ dùng quân sự là nguồn làm giàu cho các công ty độc quyền, trong đó có giới quân sự Mỹ. Bài báo kết thúc bằng một đoạn trích ở báoNation: “Có tuyên truyền chiến tranh, có chạy đua binh bị thì bọn tài phiệt và quân phiệt mới có thể làm giàu. Vì vậy, chúng thích chiến tranh và chúng sợ hoà bình”.

- Ngày 9:  Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Một tin tức lạ, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 827.Tác giả cho biết: Theo dư luận các báo, Mỹ muốn giúp nước Libăng 17 triệu đôla nhưng Libăng từ chối. Bởi vì, cũng theo chính các báo Mỹ và chính khách phương Tây: Các nước châu á không ưa "viện trợ" của Mỹ, vì nó thường kèm theo những điều kiện nặng nề, tàn nhẫn hơn cả xiềng xích sắt. Bài báo kết luận:

"Có tiền mà cậy chi tiền,

Mất tiền mà lại vô duyên lạ đời".

- Ngày 11: Bài viếtBài học Điện Biên Phủ, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 829. Bài viết cho biết dưới đầu đề ấy, tuần báo PhápParis Match, ngày 12-5, đã đăng một bài dài, trong đó có nhận xét: Ngày thất bại ở Điện Biên Phủ là một ngày quan trọng, từ đó hệ thống thuộc địa của đế quốc Pháp bắt đầu tan rã. Bài báo nêu rõ, hàng loạt tướng tá, sĩ quan, hạ sĩ quan và binh lính người Âu, người Phi, người Việt bị thiệt mạng trong cuộc chiến tranh Đông Dương và kết luận: Điện Biên Phủ thực sự là một bài học.

- Ngày 12: Thăm lớp đào tạo hướng dẫn viên các trại hè cấp I, tổ chức tại Hà Nội. Nói chuyện tại lớp học, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ nhiệm vụ của các thầy cô giáo là bồi dưỡng thế hệ công dân, cán bộ sau này. Người nói:“Không có giáo dục, không có cán bộ thì cũng không nói gì đến kinh tế văn hoá”. “Trong giáo dục không những phải có tri thức phổ thông mà phải có đạo đức cách mạng. Có tài phải có đức. Có tài không có đức, tham ô hủ hoá có hại cho nước. Có đức không có tài như ông bụt ngồi trong chùa, không giúp ích gì được ai”. Người nhấn mạnh:Phương châm phát triển giáo dục phải đi từng bước vững chắc. “Giáo dục cũng phải theo hoàn cảnh, điều kiện. Phải ra sức làm nhưng làm vội không được”.

- Ngày 14: Bài viếtở bầu thì tròn, ở ống thì dài, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 832. Người nêu lên tầm quan trọng của môi trường giáo dục đối với việc dạy dỗ trẻ em; nhắc nhở các cấp ngành giáo dục, các bậc cha mẹ“phải giáo dục trẻ em Việt Nam cho các cháu ngoan”.

- Ngày 19: Trong thư gửi cán bộ miền Nam tập kết, Người cảm ơn những lời chúc thọ của cán bộ và các cháu thiếu nhi miền Nam tập kết gửi tới Người trong dịp 19-5.

Về chủ trươngCủng cố miền Bắc, chiếu cố miền Nam, Người phân tích rõ: “Muốn dựng ngôi nhà tốt, thì phải xây nền cho thật vững. Muốn cây được mạnh, lá được tươi, hoa được đẹp, quả được tốt, thì phải ra sức săn sóc, vun xới gốc cây.

Miền Bắc là cái nền, cái gốc của cuộc đấu tranh hoàn thành giải phóng dân tộc, thực hiện thống nhất nước nhà. Cho nên mọi việc chúng ta làm ở miền Bắc đều nhằm tăng cường lực lượng của miền Bắc và miền Nam”.

Người khẳng định cuộc đấu tranh thống nhất đất nước là cuộc đấu tranh chính nghĩa, lâu dài, gian khổ, nhưng nhất định thắng lợi.

- Trước ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp Hội đồng Chính phủ thảo luận và quyết nghị về kế hoạch thành lập Khu tự trị Việt Bắc; phục viên tám vạn cán bộ, chiến sĩ trong quân đội thường trực và thành lập Ban Thể thao - Thể dục Trung ương.

- Ngày 22: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Lá cờ và mặt trời, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 840. Bài báo viết về sự tan rã hệ thống thuộc địa của thực dân Anh với sự kiện nhà cầm quyền Anh ở Pốt Xét (Port Said - một cửa biển của Ai Cập) lặng lẽ cuốn cờ trả lại độc lập cho xứ này.

- Ngày 24: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Phong trào chống Mỹ, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 842. Bài báo viết về phong trào chống “viện trợ” Mỹ ở các nước trong đó có miền Nam Việt Nam và kết luận:

“Mỹ quen giúp một lột mười,

Tham ăn mắc họng để người cười chê”.

- Trong tháng 6: Thăm trại hè Cải cách giáo dục năm 1956 của giáo viên các trường phổ thông Hà Nội tổ chức tại Trường Chu Văn An. Sau khi nói chuyện với các thầy cô giáo, Người nhận ra và bước đến hỏi thăm mẹ con cô giáo Lê Hiền Đức - nguyên là chiến sĩ công an, người chuyên dịch mật mã ở chiến khu Việt Bắc trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Mười ngày sau, Người gửi tặng cô giáo Đức tấm ảnh chụp hôm đó: Người đang vuốt má cháu bé ba tháng tuổi con cô giáo.

*Tháng 6-1957

- Ngày 3: Chủ tịch Hồ Chí Minh tham dự cuộc họp Ban Bí thư nghe báo cáo về Đảng Dân chủ.

- Khoảng từ ngày 3 đến ngày 8: Thăm Hội nghị cán bộ đảng ngành Giáo dục (Hội nghị họp từ ngày 3 đến ngày 8-6-1957). Nói chuyện với Hội nghị, Người chỉ rõ: Nhiệm vụ của cán bộ đảng ngành giáo dục là phải đoàn kết với các cán bộ ngoài đảng, vì“đảng viên là thiểu số so với tổng số nhân dân, nếu không có người ngoài đảng ủng hộ, giúp đỡ thì Đảng không làm gì được”; phải có mối liên hệ mật thiết giữa nhà trường với gia đình học trò, kết hợp giáo dục của nhà trường với gia đình và xã hội. Người căn dặn: Cán bộ, đảng viên ngành giáo dục phải gột bỏ tư tưởng''vạn ban giai hạ phẩm, duy hữu độc thư cao''- coi các nghề khác là thấp kém, chỉ có người đọc sách, trí thức là cao sang; hoặc tư tưởng một người làm nên, cả họ được nhờ; phải coi lao động nào, làm nghề gì mà làm tốt đều là vẻ vang; xác định rõ tiền đồ cá nhân phải gắn bó mật thiết với tiền đồ dân tộc, tiền đồ của toàn dân; phải biết và dám hy sinh lợi ích cá nhân cho lợi ích tập thể, cho đất nước. Người quan niệm rằng: Chủ nghĩa xã hội''là mọi người được ăn no mặc ấm, sung sướng, tự do''.

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Ban Bí thư, nghe báo cáo về việc bổ sung chính sách sửa sai ở miền biển và kế hoạch công tác bước ba ở miền núi.

- Ngày 10: Thăm và nói chuyện tại Đại hội chiến sĩ thi đua ngành giao thông - bưu điện. Người biểu dương thành tích của ngành giao thông - bưu điện trong năm 1956 và phê bình một số biểu hiện chưa tốt của ngành như mới chú trọng về số lượng, chưa quan tâm đúng mức việc nâng cao chất lượng công tác, chưa nắm vững phương châm nhanh, nhiều, tốt, rẻ; một số chiến sĩ thi đua chưa biết phát huy tác dụng và phát triển những sáng kiến công tác. Người nhắc nhở: Trong lao động phải có kỷ luật, thực hành tiết kiệm; phải hiểu tiền đồ của mỗi cá nhân nằm trong tiền đồ chung của tập thể, của đất nước. Các chiến sĩ thi đua phải luôn luôn gương mẫu chịu khó học tập chính trị và kỹ thuật; phải đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Người nhờ các chiến sĩ thi đua chuyển lời thăm hỏi tới cán bộ, công nhân ở các xí nghiệp cơ quan của ngành.

- Ngày 11: Tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ tọa phiên họp thứ năm của Ban sửa đổiHiến pháp,nghe Ban thư ký thuyết trình về: tính chất và nhiệm vụ của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; tính chất của bảnHiến pháp và một số vấn đề đặt ra trong việc sửa đổiHiến phápnăm 1946.

- Ngày 13: Nói chuyện với gần 4.000 đại biểu cán bộ và các tầng lớp nhân dân tỉnh Thanh Hóa trong buổi họp mặt đón chào Người, Chủ tịch Hồ Chí Minh biểu dương những thành tích của cán bộ và nhân dân Thanh Hóa trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế. Người cũng phê bình một số khuyết điểm của cán bộ và nhân dân Thanh Hóa như chưa thực hiện tốt việc tiết kiệm trong việc cưới xin, lễ tết, chậm trả nợ tiền của Chính phủ.

Về nhiệm vụ của cán bộ và nhân dân Thanh Hóa, Người chỉ rõ phải:“đoàn kết lương giáo, đoàn kết dân tộc Kinh và thiểu số, đoàn kết Nam - Bắc, đoàn kết quân dân, đoàn kết Việt - Hoa”.Phải làm tốt công tác sửa sai. Phải chú ý phát triển sản xuất. Phải chú ý làm tốt các công tác giữ đê phòng lụt, vệ sinh phòng bệnh, bình dân học vụ và xây dựng, phát triển các thuần phong mỹ tục.

- Ngày 14: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm quê lần đầu tiên kể từ ngày ra đi tìm đường cứu nước (6-1911). Người thăm ngôi nhà năm xưa nhân dân làng Kim Liên dựng cho phụ thân của Người là cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc. Sau khi thăm quê nhà, ở thành phố Vinh, Người tiếp đại biểu các đoàn thể quân, dân, chính, đảng tỉnh Nghệ An và Khu 4 cũ.

Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với hơn 3.000 đại biểu cán bộ và nhân dân tỉnh Nghệ An đón chào Người. Phấn khởi trước sự họp mặt đông đủ các tầng lớp nhân dân, Người đọc câu thơ:

Chúng ta đoàn kết một nhà,

Ấy là nghĩa trọng, ấy là tình sâu.

Sau đó, Người nói: "Tôi là một người con tỉnh nhà đã hơn 50 năm xa cách quê hương. Hôm nay là lần đầu trở về thăm tỉnh nhà. Có thể nói là:

Quê hương nghĩa trọng tình cao

Năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình!".

Người khen ngợi những thành tích mà tỉnh Nghệ An đã giành được trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp và trong 3 năm hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế; nêu một số khuyết điểm mà cán bộ và nhân dân Nghệ An cần khắc phục như chưa chú ý đến vấn đề thực hành tiết kiệm; chưa làm tốt nghĩa vụ thuế và trả nợ cho Nhà nước.

Về nhiệm vụ của cán bộ và nhân dân Nghệ An, Người chỉ rõ: Cải thiện đời sống của nhân dân là mục đích của Đảng và Nhà nước, nhưng phải hiểu rõ muốn cải thiện sinh hoạt thì phải tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm, phải có thời gian phấn đấu. Người nhấn mạnh một số nhiệm vụ cụ thể trước mắt mà đồng bào và cán bộ Nghệ An phải chú ý thực hiện là: Phải làm tốt công tác sửa sai; hoàn thành tốt nghĩa vụ thuế và trả nợ cho Nhà nước; phòng chống thiên tai; thực hiện đoàn kết; phát triển nếp sống thuần phong, mỹ tục, thực hiện đúng pháp luật của Nhà nước. Kết thúc buổi họp mặt, tất cả mọi người cùng hát bài Kết đoàntrong không khí thân tình, vui vẻ.

Tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Bộ Tư lệnh Quân khu 4, có văn công quân khu biểu diễn. Ban tổ chức xếp hai hàng ghế salông và hai ghế đệm trước sân khấu. Khi vào hội trường, Người đặt dép, ngồi trên đôi dép. Thế là hai hàng ghế không có ai ngồi phải khiêng ra. Trong buổi diễn, một nữ diễn viên ngâm bài thơĐêm nay Bác không ngủ, xúc động chỉ ngâm được 4 - 5 câu rồi quên. Người quay sang nói nhỏ với đồng chí cảnh vệ. Lát sau đồng chí này mang vào hai quả dưa. Người lên sân khấu, đứng gần cô diễn viên và nói:

- Cháu ngâm hết bài thơ, Bác tặng hết tất cả số dưa mà đồng bào tặng Bác, nhưng cháu chỉ ngâm được mấy câu nên Bác tặng cháu hai quả.

Cô diễn viên nhận hai quả dưa, nước mắt rưng rưng. Sau đó, Người bắt nhịp: Nào, Bác cháu ta cùng hát bàiKết đoàn.

- Ngày 15: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Quân khu 4 và nói chuyện với đại biểu các đơn vị quân đội trong quân khu. Sau khi biểu dương thành tích về sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, cố gắng học tập và công tác, giúp nhân dân trong công tác sửa sai và phòng chống thiên tai, Người nhắc nhở cán bộ và chiến sĩ phải sửa chữa các khuyết điểm: Tinh thần cảnh giác chưa đầy đủ; một số cán bộ, chiến sĩ còn có biểu hiện công thần, suy bì ghen tị; một số quan niệm chưa đúng về phân công lao động; ý thức kỷ luật quân đội có lúc biểu hiện chưa nghiêm.

Người nêu rõ những nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ trong quân khu: Phải nâng cao cảnh giác cách mạng; làm tốt công tác học tập và chỉnh huấn chính trị; cố gắng học tập nâng cao trình độ kỹ thuật quân sự và nghiệp vụ; chống tham ô, lãng phí; nâng cao kỷ luật lao động và ý thức tiết kiệm; thực hành đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân, đoàn kết Bắc - Nam.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm tỉnh Hà Tĩnh. Nói chuyện với đại biểu cán bộ, đảng viên các cơ quan và đoàn thể trong tỉnh, Người khen ngợi cán bộ và nhân dân tỉnh Hà Tĩnh tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, tích cực công tác; có nhiều cố gắng trong cải cách ruộng đất và sửa sai để kiện toàn tổ chức, lãnh đạo nhân dân tăng gia sản xuất; biểu dương hai gương tốt của tỉnh Hà Tĩnh là đồng chí Bí thư chi bộ Kỳ Hải dũng cảm trong chống lũ lụt và nữ đồng chí Thiện gương mẫu trong công tác xây dựng tổ đổi công vùng đồng bào theo đạo Thiên chúa.

Người nhắc nhở cán bộ, đảng viên và nhân dân Hà Tĩnh chú ý khắc phục những khuyết điểm như còn kém đoàn kết trong nội bộ đảng, giữa cán bộ cũ và cán bộ mới, đảng viên cũ và đảng viên mới; kém ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần trách nhiệm; có tư tưởng cá nhân, suy bì tị nạnh; cấp trên và cấp dưới, trong đảng và ngoài đảng quan hệ chưa mật thiết; còn có những cán bộ tham ô, lãng phí; thiếu nhận thức đúng đắn về lao động, coi thường lao động chân tay; một số cán bộ còn biểu hiện công thần.

Về nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên tỉnh Hà Tĩnh, Người nêu rõ: Phải cố gắng sửa sai cho tốt, gọn; chú ý phát triển tăng gia sản xuất; chú ý làm tốt nghĩa vụ thuế và trả nợ cho Nhà nước; cán bộ phải gương mẫu, liên hệ mật thiết với quần chúng; phải đoàn kết chặt chẽ, đoàn kết nội bộ, đoàn kết nhân dân.

Cùng ngày, Người thăm và nói chuyện với Hội nghị cán bộ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh; biểu dương sự đóng góp của nhân dân Hà Tĩnh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, những thành tích về mọi mặt trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - văn hóa. Người cũng chỉ rõ một số khuyết điểm của cán bộ và nhân dân Hà Tĩnh để địa phương khắc phục.

Kết thúc buổi nói chuyện, Người nhắc nhở cán bộ và nhân dân Hà Tĩnh phải thực hiện tốt các nhiệm vụ: Thực hiện đoàn kết; chú ý phòng chống thiên tai, phát triển sản xuất toàn diện; đề cao ý thức bảo vệ tài sản của Nhà nước, làm tốt nghĩa vụ thuế và trả nợ Nhà nước; làm tốt công tác bình dân học vụ.

Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm một đơn vị bộ đội đóng trên địa bàn Hà Tĩnh. Đồng chí Dương Nữ - một nữ chiến sĩ người miền Nam tập kết, tặng Người chiếc khăn tay có thêu dòng chữ: "Gặp Bác cháu mừng quá. Cháu xin tặng Bác món quà mà gia đình cho cháu. Cháu đã giữ trong mấy năm kháng chiến và mấy năm hòa bình. Hôm nay gặp Bác cháu gửi tấm lòng miền Nam để Bác kỷ niệm''. Người xúc động nhận chiếc khăn và ký vào góc hai chữ Bác Hồ. Người tặng lại đồng chí Dương Nữ và căn dặn đồng chí cố gắng học tập, công tác tiến bộ.

- Ngày 16: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm tỉnh Quảng Bình. Sau khi thăm nơi ăn chốn ở của cơ quan Tỉnh ủy, Người làm việc ngay với các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Người hỏi rất tỉ mỉ về công tác xây dựng Đảng; về vấn đề đoàn kết trong nội bộ Đảng, giữa lương giáo và các địa phương. Người cũng đặc biệt quan tâm tìm hiểu tình hình khôi phục và phát triển kinh tế, về đời sống nhân dân. Người nhớ lại và hỏi:''Trước đây đi qua Quảng Bình, Bác thấy có một vùng nhân dân ở đấy mắc bệnh chân voi, bệnh đó nay đã bớt chưa, y tế đã kết luận ra sao rồi?”.Người nhắc nhở cán bộ phải chú ý đi sát cơ sở, địa phương để nắm chắc và giải quyết tình hình công việc, phải chú ý tổ chức cho nhân dân, nhất là phụ nữ học văn hóa vì''dân ta phải văn minh, muốn văn minh phải có văn hóa”.

Chiều, đầu giờ làm việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp và nói chuyện thân mật với một số đại biểu nhân sĩ, trí thức, các tôn giáo trong Hội đồng nhân dân tỉnh.

13 giờ 30, Người gặp gỡ cán bộ các cơ quan và đại biểu nhân dân; khen ngợi thành tích của Quảng Bình trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, trong những năm khôi phục kinh tế và trong công tác sửa sai. Người chỉ rõ: “Đảng viên, cán bộ là đầy tớ trung thành của nhân dân, lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ, phải luôn luôn trau dồi đạo đức cách mạng; phải luôn luôn thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư; phải chống quan liêu, mệnh lệnh, giữ gìn đoàn kết nhất trí trong Đảng, chăm lo xây dựng khối đoàn kết toàn dân”.

Về nhiệm vụ an ninh, quốc phòng của Quảng Bình, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: Quảng Bình cùng với Vĩnh Linh ở tuyến đầu miền Bắc. Mọi việc làm tốt hay xấu của các cô, các chú ở đây đều có ảnh hưởng nhất định đến cách mạng miền Nam, đều có ý nghĩa đối với việc bảo vệ miền Bắc. Nếu kẻ địch có hành động liều lĩnh gì thì Quảng Bình, Vĩnh Linh phải đương đầu với chúng trước hết và phải đảm bảo đánh thắng chúng trước hết.

Về nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế, Người nói:“Đối với Quảng Bình, nghề biển, nghề rừng cũng quan trọng không kém nghề ruộng”; cùng với phát triển sản xuất, Đảng bộ và chính quyền địa phương phải hết sức chú ý chăm lo đời sống nhân dân.

Chiều, tại sân vận động thị xã Đồng Hới, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện tại cuộc míttinh của cán bộ và nhân dân Quảng Bình đón chào Người. Người nhấn mạnh vấn đề xây dựng khối đoàn kết toàn dân, và cùng với những người dự míttinh đồng thanh đọc câu tục ngữ:

"Nhiễu điều phủ lấy giá gương,

Người trong một nước phải thương nhau cùng".

Kết thúc cuộc míttinh, Người bắt nhịp bài hátKết đoàntrong không khí vui vẻ và đầm ấm.

- Ngày 17: Sáng, tại sân vận động thị xã Đồng Hới, Chủ tịch Hồ Chí Minh dự míttinh của cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 325, một số đơn vị bộ đội địa phương và dân quân tự vệ tỉnh Quảng Bình đón chào Người. Người căn dặn cán bộ chiến sĩ trong các lực lượng vũ trang hãy nhận rõ vị trí quan trọng của Quảng Bình, tăng cường cảnh giác, đoàn kết, ra sức học tập quân sự, chính trị, rèn luyện phẩm chất đạo đức của người chiến sĩ cách mạng; tích cực tham gia sản xuất và thực hành tiết kiệm, xây dựng quân đội vững mạnh về mọi mặt để hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó trong bất cứ tình huống nào. Tại sân bay Đồng Hới, trong khi chờ chuẩn bị máy bay trở về Hà Nội, Người nói với các đồng chí ra tiễn: “Bác rất tiếc là thăm Quảng Bình chưa hết chương trình đã phải về. Bác về, Bác sẽ trở lại. Chỉ mong Đảng bộ và nhân dân Quảng Bình làm tốt chủ trương, chính sách của Trung ương Đảng, Chính phủ và những lời căn dặn của Bác”.

- Ngày 20: Dự họp Ban Bí thư, bàn về vấn đề biên chế và vấn đề sửa sai. Trong cuộc họp, Người vạch rõ: Chính sách của Đảng phải chú ý cả về mặt vật chất lẫn tinh thần cho anh em miền Bắc cũng như miền Nam, làm sao cho chế độ phụ cấp không chênh lệch nhau nhiều, dễ nảy sinh vấn đề thắc mắc.

- Trước ngày 21: Được tin cụ Trương Đình Duy(một trong những gia đình là cơ sở liên lạc của nhiều nhà cách mạng Việt Nam trong những năm 30 và đầu những năm 40 của thế kỷ XX ở Trung Quốc) mất, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhờ người thay mặt mình viết thư chia buồn và gửi 20 mét vải đen viếng cụ.

- Ngày 30: Bài viếtXây dựng trong mùa lúachín, bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 1209. Trong bài, qua nêu một số câu chuyện về việc giúp đỡ lẫn nhau thu hoạch lúa chiêm của một số gia đình nông dân ở xã Mỹ Hà, tỉnh Nam Định, Người chỉ rõ ích lợi của việc làm đổi công và xây dựng tổ đổi công ở nông thôn.

- Trong tháng 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho anh em thương, bệnh binh đang an dưỡng tại trại an dưỡng Hà Nam. Người căn dặn: “Các chú là những chiến sĩ đã được Quân đội nhân dân ta rèn luyện về đạo đức và kỷ luật cách mạng, là những người con đã hy sinh một phần xương máu để bảo vệ nước nhà. Vậy các chú cần phải giữ vững truyền thống tốt đẹp và vẻ vang của quân đội cách mạng”.

* Tháng 6- 1958

- Ngày 10: Bài viếtBáo chí Mỹ và phong trào chốngMỹ, ký bút danh Trần Lực, đăng báoNhân Dân,số 1550, giới thiệu về phong trào chống Mỹ đang phát triển ngày càng mạnh mẽ tại nhiều nước trên thế giới, cho dù Mỹ đã chi trên trăm triệu đôla vào việc tuyên truyền xuyên tạc mà vẫn không mang lại kết quả gì.

- Ngày 14: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Những người Mỹ biết điều, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 1554. Tác giả trích dẫn một số đoạn trong báo cáo của ông Menphin trình bày trước Thượng nghị viện Mỹ ngày 25-5-1958 để chứng tỏ: Có những người Mỹ biết điều cũng đã lên tiếng tán thành chủ trương đúng đắn của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đề nghị chính quyền miền Nam cử đại biểu để hai miền Bắc - Nam bàn bạc những biện pháp nhằm đi đến thống nhất đất nước bằng phương pháp hòa bình.

- Ngày 28: đến thăm và nói chuyện với Hội nghị sản xuất toàn quân, Người nhắc nhở quân đội ta phải ra sức thi đua học tập làm tròn hai nhiệm vụ chính hiện nay là xây dựng quân đội và sản xuất để bảo vệ và tham gia xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà.

* Tháng 6- 1959

- Ngày 4: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Vài ý kiến về cuộc vận động cải tiến quản lý xí nghiệp, ký bút danh Trần Lực, đăng báoNhân Dân, số 1906, bàn về những nguyên nhân khiến nhiều xí nghiệp làm kém kết quả cuộc vận động cải tiến quản lý xí nghiệp. Kết luận, bài báo có đoạn:“Để đẩy tới cuộc vận động cho tốt, cho gọn, thì cán bộ, đảng viên, đoàn viên thanh niên lao động và công nhân cần phải nghiên cứu kỹ và làm thật đúng những chỉ thị của Trung ương. Phải ra sức sửa chữa những khuyết điểm nói trên. Đồng thời phải học tập kinh nghiệm của những xí nghiệp đã làm tốt. Như vậy thì cuộc vận động cải tiến quản lý xí nghiệp tiến bước vừa tốt, vừa gọn”.

- Ngày 8: Phát biểu tại Hội nghị Đảng bộ Khu Việt Bắc, Người khen ngợi những thành tích của Đảng bộ và nhân dân Việt Bắc đã đạt được và đề cập tới những nhiệm vụ mới của Khu về hợp tác hoá nông nghiệp, hoàn thành cải cách dân chủ, công tác thuỷ lợi, văn hoá xã hội, việc chấp hành chính sách dân tộc. Người đặc biệt nhấn mạnh công tác củng cố và phát triển Đảng, sự tu dưỡng đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên.

Cùng ngày, Chủ tịch đến thăm công nhân, cán bộ Khu gang thép Thái Nguyên. Đứng trên một sườn đồi máy húc đang bạt dở, Người nói:“Có một số các cô, các chú thắc mắc về “tiền đồ bạc đồ”. Muốn ăn quả phải trồng cây. Muốn uống nước phải đào giếng. Xây dựng xí nghiệp bây giờ là thế...Chủ nghĩa xã hội là gì? Là không có người bóc lột người, mọi người đều no ấm. Đó là tiền đồ của chúng ta, không có “tiền đồ bạc đồ” nào khác”.

- Ngày 15: Dự họp Bộ Chính trị thống nhất Nghị quyết 15 trước khi đưa ra Hội nghị Trung ương Đảng. Phát biểu tại Hội nghị, Người nhắc nhở vấn đề đấu tranh chính trị là gay go, phức tạp, tránh khuynh hướng manh động, sai phương châm, ảnh hưởng đến kế hoạch và nhiệm vụ chung.

- Ngày 21: BàiĐiện Biên Phủ, ký bút danh T.L., của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đăng báoNhân Dân, số 1923. Bài báo nhấn mạnh ý nghĩa to lớn của chiến thắng Điện Biên Phủ, nguyên nhân thất bại của quân viễn chinh Pháp và khẳng định: “Khi một dân tộc đã đoàn kết chặt chẽ vùng dậy chiến đấu để giành lại quyền độc lập của mình, thì không có lực lượng phản động nào ngăn cản được họ, và họ nhất định thắng lợi”. Người kết luận bằng bốn câu thơ:

“Cũng trong một cuộc Điện Biên,

Ta mừng thắng lợi, Pháp phiền xấu xa

Trăm năm trong cõi người ta

Bên chính ắt thắng, bên tà ắt thua”.

- Ngày 23: Phát biểu tại Hội nghị Bộ Chính trị nghe báo cáo về Hội nghị chỉnh huấn, Người lưu ý phải làm cho cán bộ thấy rõ mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ ở hai miền. Về cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, Người không đồng ý coi giai cấp tư sản dân tộc là đối tượng của cách mạng, bởi họ đã đi cùng với giai cấp công nhân trong cách mạng dân tộc dân chủ và cho rằng“nên coi họ là đồng minh, cải tạo họ thành người lao động”và“khi cải tạo nên dùng phương pháp dân chủ, không phải chuyên chính với họ”.

- Ngày 25: Bài viếtVài ý kiến về mấy cuộc trưng bày, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 1927, Người hoan nghênh tinh thần dám nghĩ dám làm của những người trực tiếp sản xuất và kịch liệt phê bình những cán bộ quan liêu“chẳng những không khuyến khích mà còn kìm hãm sáng kiến của quần chúng”.

- Ngày 26: Cùng Tổng thống A. Xucácnô tới dự cuộc mít tinh chào mừng của sinh viên các trường đại học và một số trường trung cấp chuyên nghiệp, trung học phổ thông tổ chức tại Trường đại học Tổng hợp Hà Nội. Nói chuyện với sinh viên, Người nhắc lại những điều “Bác Cácnô” đã căn dặn: “tương lai của loài người một phần lớn là ở trong các cháu thanh niên tức là các cháu là chủ nhân, là ông chủ, bà chủ tương lai của trái đất. Nhưng muốn cho xứng đáng với ông chủ, bà chủ thì phải làm thế nào? Không phải cứ ngồi khoanh tay sẽ là ông chủ, bà chủ, mà:

1. Phải đoàn kết chặt chẽ.

2. Cố gắng học tập cho tốt.

3. Phải lao động cho tốt.

4. Vượt mọi khó khăn để mà chiến thắng, để hưởng thụ tất cả những khoa học, những hiểu biết của thời đại thế kỷ thứ XX”.

- Ngày 30: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sân bay Gia Lâm lên đường đi nghỉ ở Liên Xô. Gần trưa, máy bay đưa Người đến Hán Khẩu (Trung Quốc). 20 giờ, vì trời mưa to, không tiếp tục đi máy bay được, Người đáp tàu hỏa đi Bắc Kinh.

* Tháng 6 - 1960

- Ngày 1: Đến dự buổi họp mặt thân mật của các đại biểu Quốc hội mới trúng cử ở Thủ đô, do ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội tổ chức. Thay mặt các đại biểu Quốc hội mới trúng cử, Người đọc thư cảm ơn các cử tri đã nhiệt tình tham gia bầu cử và bỏ phiếu tín nhiệm. Người kêu gọi toàn thể nhân dân trên đà phấn khởi, cố gắng thi đua hoàn thành kế hoạch Nhà nước.

- Ngày 2: Người dự họp Bộ Chính trị bàn về dự thảo Luật Tổ chức Quốc hội.

- Ngày 6: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Cần phải đẩy mạnh phong trào cải tiến nông cụ, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 2270, nêu ý nghĩa quan trọng của việc cải tiến nông cụ trong sản xuất nông nghiệp, kêu gọi phải dấy lên thành một phong trào, nhắc nhở các cấp bộ Đảng phải quan tâm chỉ đạo và nêu một số biện pháp nhân rộng phong trào này để tăng năng suất lao động và đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp.

- Ngày 14: Đến thăm Hội nghị bàn việc củng cố và phát triển phong trào hợp tác xã nông nghiệp do Ban Bí thư Trung ương Đảng triệu tập. Nói chuyện với Hội nghị, Người nhấn mạnh: Hiện nay, đẩy mạnh sản xuất vụ mùa là một nhiệm vụ hết sức quan trọng đối với việc củng cố và phát triển phong trào hợp tác hoá nông nghiệp và chỉ rõ những biện pháp cần làm để đẩy mạnh sản xuất.

- Ngày 20: Sáng, đến thăm và nói chuyện với Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội, Người nêu lên những ưu, khuyết điểm trong công nghiệp, nông nghiệp, văn hoá, xã hội của Hà Nội và chỉ rõ nhiệm vụ của Đảng bộ thành phố Hà Nội là “Phải làm cho mỗi người thấy rõ: muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải lao động, phải hiểu rõ lao động là vẻ vang, do đó mà nâng cao năng suất lao động” và phải chú ý đến đời sống của người lao động trong cải tạo xã hội chủ nghĩa...

Sau đó, Người đến thăm và nói chuyện tại Hội nghị sơ kết phongtrào “Phấn đấu trở thành người lao động tiên tiến, tổ tiên tiến, đơn vị tiên tiến”.Người khẳng định:“Phong trào thi đua yêu nước, phong trào cải tiến quản lý xí nghiệp, phong trào “tiên tiến”, ba phong trào đó kết hợp chặt chẽ với nhau, cùng nhằm mục đích xây dựng chủ nghĩa xã hội” và chỉ ra các biện pháp để đẩy mạnh phong trào “tiên tiến”.

- Trước ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng Thái tử Nôrôđôm Xihanúc nhân dịp Thái tử nhận chức Quốc trưởng nước Campuchia.

- Ngày 24: Chủ tọa phiên họp Hội đồng Chính phủ chuẩn bị các văn bản trình Quốc hội gồm: Báo cáo của Hội đồng Chính phủ, Luật Tổ chức Hội đồng Chính phủ, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân tối cao, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân. Phát biểu tại cuộc họp, Người nhấn mạnh rằng luật phải có sự phân công rành mạch giữa công an, Viện Kiểm sát và Tòa án.

Cùng ngày, trong bàiPhải đẩy mạnh hơn nữa công việc vệ sinh, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 2288, Người phê phán một số đơn vị trong ngành dịch vụ ăn uống và thực phẩm chưa coi trọng công tác vệ sinh và nhắc nhở các đơn vị, cơ quan phải chú ý hơn vấn đề này, phải có biện pháp phê bình đấu tranh kiên quyết để công tác vệ sinh được cải tiến, góp phần giữ gìn sức khoẻ của nhân dân.

- Ngày 25: Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục chủ tọa phiên họp Hội đồng Chính phủ chuẩn bị các văn bản luật trình Quốc hội. Cuối cuộc họp, Người nhắc lại vấn đề viết luật phải viết sao cho nhân dân hiểu và cố gắng dùng những từ của ta.

- Ngày 28: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Bộ Chính trị thảo luận về vấn đề lương thực. Người tán thành ý kiến với Ban Bí thư về định mức và nhắc nhở nếu thiếu phải tranh thủ sự giúp đỡ của các nước anh em.

- Ngày 30: Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Bộ Chính trị thảo luận tiếp về Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất. Phát biểu ý kiến, Người nêu một số yêu cầu:

Việc bố trí các xí nghiệp phải hợp lý vừa bảo đảm cho sản xuất, vừa phục vụ chiến đấu tốt, vừa tận dụng được nguồn nhiên liệu sẵn có của địa phương và nước ta.

Phải có kế hoạch cụ thể cho hợp tác quốc tế: nhờ nước nào và giúp đỡ cáigì.

Cần cân nhắc kỹ vấn đề nhân lực, tiền lương, tài chính, văn hoá, xuất khẩu...

Cuối cùng, Người lưu ý cần cân nhắc kỹ các chỉ tiêu cho hợp lý và phương hướng thực hiện các chỉ tiêu này.

Huyền Trang (tổng hợp)