161. Trận đánh mừng thọ Bác
Cay cú vì bị đòn đau ở miền Nam, đế quốc Mỹ điên cuồng leo những nấc thang mới nghiêm trọng đánh phá miền Bắc. Trên cơ sở nắm vững quy luật chiến tranh leo thang của địch, chúng ta đã kịp thời phán đoán địch sẽ tập trung lực lượng máy bay mở những đợt đánh phá ác liệt vào Thủ đô Hà Nội, thành phố cảng Hải Phòng và một số trọng điểm giao thông miền Bắc.
Bộ đội phòng không Hà Nội được lệnh khẩn trương chuẩn bị mọi mặt, thường xuyên cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu, đánh bại mọi bước leo thang liều lĩnh của kẻ thù. Chấp hành chỉ thị của Bộ Tổng tham mưu, Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân đã tăng cường thêm cho mặt trận Hà Nội một số đơn vị pháo phòng không của Quân khu III, của Đoàn B.51 và B.67, một số đơn vị tên lửa và lực lượng không quân.
Ngày 24-4-1967, toàn bộ lực lượng đã triển khai xong đội hình. Đợt hoạt động chiến đấu mang nhiều yếu tố của một chiến dịch phòng không, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân, trong đó bộ đội phòng không Hà Nội là đơn vị nòng cốt, có nhiệm vụ bảo vệ các mục tiêu trọng điểm của Hà Nội. Trong đợt hoạt động tác chiến đó, trận đánh ngày 19-5 có thể được coi là trận đánh lớn đã giành thắng lợi giòn giã, vừa mang ý nghĩa quân sự, vừa mang ý nghĩa chính trị sâu sắc, là món quà chiến thắng đẹp đẽ của cán bộ, chiến sĩ phòng không - không quân kính dâng lên mừng sinh nhật lần thứ 77 của Bác Hồ kính yêu.
*
* *
Bước sang tháng Năm, toàn quân chủng đã dấy lên phong trào thi đua sôi nổi lập thành tích xuất sắc mừng thọ Bác Hồ 77 tuổi. Theo thông báo của trên, ngày 19-5 có khả năng địch tổ chức đánh lớn vào Hà Nội. Vì vậy đêm 18-5, khắp các trận địa khẩn trương chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu.
9 giờ 30, bộ đội rađa với tinh thần cảnh giác cao, đã có thông báo những tín hiệu đầu tiên về sự hoạt động của địch.
10 giờ, 16 máy bay thuộc lực lượng hải quân gồm A.4, A.6, F.4, bay theo hướng chợ Bến lên đánh phá khu vực Văn Điển, Thường Tín. Lực lượng tên lửa được lệnh nổ súng trước, ngay từ phút đầu đã bắn rơi tại chỗ bốn máy bay địch gồm hai chiếc A.4, một chiếc A.6 và một chiếc F.8, bắt sống hai giặc lái, pháo phòng không bảo vệ Tiểu đoàn 64 tên lửa bắn rơi một chiếc A.4. Pháo phòng không bảo vệ Tiểu đoàn 65 tên lửa cũng bắn rơi một chiếc A.4, bắt sống một giặc lái. Tính chung lực lượng của bộ đội tên lửa, chỉ trong thời gian ngắn, do có phương án tác chiến tốt, được chuẩn bị chu đáo, bộ đội có quyết tâm cao, hướng về ngày sinh nhật của Bác Hồ, giành thế chủ động ngay từ đầu, đã bắn rơi sáu máy bay, trong đó có năm chiếc tại chỗ, bắt sống ba giặc lái, tiêu diệt hơn một phần ba tổng số máy bay vào đánh phá, xấp xỉ tỷ lệ 35%. Đây là trận có hiệu suất hiếm có, một trận đánh tiêu diệt đúng theo lời dạy của Bác Hồ hôm Người về thăm bộ đội phòng không ngày 19-7-1965. Lực lượng pháo phòng không bảo vệ yếu địa tham gia chiến đấu tuy chỉ bắn rơi một chiếc A.3J, nhưng là một chiến công có giá trị lịch sử, đó là lần đầu tiên, một phản lực Mỹ bị bắn rơi tại chỗ trong nội thành Hà Nội ngay trên đường phố Lê Trực. Như vậy, riêng trận chiến đấu buổi sáng, trên khu vực Nam Hà Nội, bảy máy bay giặc Mỹ đã đền tội.
Buổi chiều, 14 giờ 25 phút, máy bay địch lại tiếp tục vào đánh phá, tất cả gồm 20 chiếc của hải quân. Đường bay gần giống buổi sáng, nhưng vòng lên cao và tập trung vào đánh phá Nhà máy điện Yên Phụ. Bộ đội tên lửa phòng không sát cánh cùng với bộ đội không quân và pháo phòng không chiến đấu dũng cảm, mưu trí… đã bắn rơi ba máy bay Mỹ trên bầu trời Hà Nội. Riêng không quân bắn rơi hai chiếc F.4B. Sau trận đánh, nhận được tin chiến thắng, Bác đã khen ngợi quân và dân Hà Nội đánh giỏi, thắng lớn và nhắc nhở chớ chủ quan khinh địch, phải nhanh chóng tổ chức rút kinh nghiệm để đánh tốt hơn. Trong trận này, các đơn vị pháo phòng không Hà Nội được bố trí theo cách đánh mới, đội hình ôm sát mục tiêu nên đã phát huy hỏa lực mạnh mẽ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ khu vực trung tâm Hà Nội.
Trận đánh ngày 19-5-1967 là một trong những trận đánh hiệp đồng binh chủng lớn của các lực lượng phòng không - không quân đạt hiệu suất cao, trong một ngày tiêu diệt 10 máy bay địch, bắt sống ba giặc lái, có nhiều chiếc rơi tại chỗ, có chiếc rơi ngay trong khu vực nội thành, cách nơi ở của Bác Hồ chưa đầy 1 km. Địch có đánh vào một số trận địa pháo và tên lửa phòng không nhưng không gây thiệt hại gì đáng kể. Mục tiêu trọng điểm được bảo vệ tốt. Các binh chủng trong quân chủng đều lập được chiến công. Mặc dù còn bộc lộ một số thiếu sót nhưng trận thắng ngày 19-5-1967 xứng đáng được ghi nhận là một trận thắng lịch sử, ghi nhận bước trưởng thành về trình độ tác chiến hiệp đồng quy mô lớn của lực lượng phòng không - không quân, là bước phát triển mới về hình thức tác chiến phòng không, đợt hoạt động tác chiến phòng không tập trung. Qua đó rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm có giá trị lý luận và thực tiễn về nghệ thuật tác chiến phòng không trong chiến tranh nhân dân đất đối không, chống chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ trên chiến trường miền Bắc.
(Theo Vũ Thế, trích trong "Bác Hồ với bộ đội Phòng không - Không quân")
162. Nguồn sức mạnh
Trải qua chặng đường chiến đấu và xây dựng, bộ đội phòng không đã từng bước trưởng thành, lập nên nhiều chiến công rực rỡ, được Đảng và Nhà nước tặng thưởng danh hiệu cao quý. Riêng đối với bộ đội phòng không chúng tôi, công ơn của Bác Hồ thật vô cùng to lớn. Mỗi bước đi của chúng tôi, mỗi thành công của chúng tôi đều in đậm nét sự quan tâm sâu sắc, sự chăm sóc đặc biệt của Bác Hồ.
Ngay từ khi toàn quân ta chỉ mới có một đại đội pháo phòng không 37 mm, Đại đội 612, vào một ngày đầu Xuân năm 1952, Bác đã đến thăm đơn vị.
Ngày 01-4-1953, do yêu cầu phát triển của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang bước vào giai đoạn quyết định, trung đoàn pháo cao xạ đầu tiên mang phiên hiệu 367 được thành lập. Khi đơn vị đang còn làm nhiệm vụ huấn luyện chuyển binh chủng, Bác đã gửi lời thăm hỏi ân cần và căn dặn cán bộ, chiến sĩ: "Học thật giỏi, mau chóng nắm vững vũ khí, khí tài mới để sớm ra quân chiến đấu". Nghiêm chỉnh thực hiện chỉ thị của Bác, Đoàn 367 đã hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, kịp thời có mặt trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ và đã lập công xuất sắc, cùng các đơn vị bạn bắn rơi 62 máy bay, bắt sống giặc lái. Trong chiến dịch này, bộ đội phòng không đã vinh dự được nhận lá cờ "Quyết chiến quyết thắng", phần thưởng luân lưu của Bác Hồ. Kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, bộ đội phòng không có bước phát triển mới. Đảng và Bác quyết định thành lập Đại đoàn phòng không đầu tiên của quân đội ta, với cỡ pháo lớn hơn, máy móc hiện đại hơn. Lại một cuộc vật lộn gian khổ với loại vũ khí mới, trong khi trình độ văn hóa của các chiến sĩ hồi ấy phần đông chỉ có lớp 2, lớp 3. Thấu hiểu nỗi khó khăn và lo lắng của bộ đội phòng không, Bác đã gửi lời thăm hỏi, động viên cán bộ và chiến sĩ toàn Đại đoàn cố gắng chịu khó học tập, nhanh chóng làm chủ được vũ khí mới để về bảo vệ Hà Nội. Hơn 30 năm đã trôi qua, mà câu nói của Bác hồi ấy: "Hà Nội chưa có pháo cao xạ như nhà chưa có nóc" vẫn như nhắc nhở trách nhiệm đối với mỗi chiến sĩ phòng không chúng tôi.
Sau 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, bộ đội phòng không nhận nhiệm vụ bảo vệ bầu trời Tổ quốc trong công cuộc lao động hòa bình. Trong lúc các chiến sĩ phòng không ngày đêm trực ban chiến đấu và phải hoàn thành một khối lượng lớn chương trình huấn luyện để nắm vững và sử dụng tốt các loại vũ khí mới, Bác Hồ lại trao cho bộ đội phòng không lá cờ "Học tập khá nhất" để làm giải thưởng luân lưu cho các đơn vị. Phấn khởi trước sự quan tâm của Bác, bộ đội phòng không đã dấy lên phong trào thi đua học tập, rèn luyện sôi nổi giành cờ thưởng luân lưu của Bác, phấn đấu vươn lên hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Trải qua thời kỳ phấn đấu gian khổ, bộ đội phòng không đã có thành tích trong huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu, do đó năm 1959, Bác đã ký lệnh thưởng cho bộ đội phòng không Huân chương Chiến công hạng Hai.
Trong những năm hòa bình đó, Bác Hồ đã dành cho bộ đội phòng không chúng tôi sự quan tâm săn sóc đặc biệt.
Sau hòa bình, Đại đội 1, Trung đoàn 230 đóng tại trận địa Quảng Bá cạnh Hồ Tây được vinh dự đón Bác đến thăm. Hôm đó là buổi sáng mùa hè ngày 25-7-1961, các chiến sĩ đang bảo quản pháo ở trận địa thì được tin Bác đến. Sau khi xem nơi ăn chốn ở của đơn vị, Bác trở về giữa sân nói chuyện với bộ đội, giọng Bác thân mật như người cha dạy bảo đàn con: "Các chú phải ra sức học tập kỹ thuật, chiến thuật hơn nữa thì mới bảo đảm làm tròn nhiệm vụ. Phải tránh chủ quan thỏa mãn. Trình độ văn hóa các chú còn thấp, nên phải cố gắng mà học để làm cơ sở tốt cho huấn luyện quân sự". Đảng ủy bộ đội phòng không đã lấy lời dạy bảo quý báu đó của Bác làm phương hướng cho kế hoạch 5 năm lần thứ nhất xây dựng bộ đội phòng không cách mạng, chính quy và hiện đại.
Từ đó trở đi, một phong trào học văn hóa sôi nổi được dấy lên khắp các đơn vị. Ngày thứ bảy học văn hóa trở thành nền nếp thường xuyên của bộ đội phòng không. Đội ngũ giáo viên văn hóa chuyên nghiệp, nửa chuyên nghiệp được bố trí xuống tận các đại đội. Nhờ đó, trình độ văn hóa của cán bộ, chiến sĩ được nâng lên mau chóng, việc huấn luyện sử dụng binh khí, kỹ thuật mới có nhiều thuận lợi và đạt được nhiều thành tích. Đó chính là cơ sở vững chắc để đến năm 1964, 1965, đáp ứng một phần quan trọng yêu cầu phát triển lực lượng to lớn của bộ đội phòng không, kịp thời đương đầu có hiệu quả với cuộc chiến tranh phá hoại chủ yếu bằng không quân của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc nước ta.
Chưa đầy một năm sau, đúng ngày mồng 1 Tết Nhâm Dần (ngày 05-02-1962) Bác lại đến thăm bộ đội phòng không. Đại đội 109, Trung đoàn 220 đóng quân tại trận địa Vĩnh Tuy, được vinh dự đón Bác. Sáng hôm ấy trời nắng đẹp, một chiếc xe du lịch đỗ ngay trước cổng doanh trại. Bác từ trong xe bước ra giữa tiếng reo vui của các chiến sĩ: "Bác đến! Bác đến!". Mọi người chạy ùa cả lại vây quanh Bác. Bác hiền từ đứng giữa đàn con cháu, Bác thân mật thăm hỏi cán bộ, chiến sĩ về tình hình sức khỏe, tình hình học tập, nhất là học văn hóa. Bác cũng hỏi cả việc ăn Tết năm nay có được đầy đủ không? Đồng chí Chính trị viên Đại đội báo cáo với Bác. Nghe xong, Bác vui vẻ khen và nói:
- Năm qua, các chú học tập, công tác tốt, năm nay các chú phải cố gắng hơn nữa để đạt thành tích cao hơn. Bác còn căn dặn đơn vị phải tiếp tục học tập, rèn luyện để nâng cao hơn nữa trình độ quân sự, chính trị, văn hóa, phải thường xuyên có ý thức phòng gian, bảo mật.
Trước khi Bác ra về, đồng chí Chính trị viên đã thay mặt cán bộ, chiến sĩ chúc Tết Bác và hứa quyết tâm làm theo những lời Bác dạy. Một năm qua đi, một mùa Xuân nữa lại đến, mùa Xuân năm 1963, Bác Hồ kính yêu lại dành cho bộ đội phòng không chúng tôi vinh dự lớn được đón Bác đến thăm. Đại đội 129, Trung đoàn 260 đóng quân tại trận địa Tiên Hội, Đông Anh, được thay mặt quân chủng đón Bác.
Hôm ấy là ngày 03-02-1963, ngày kỷ niệm thành lập Đảng, cán bộ, chiến sĩ đang lao động xã hội chủ nghĩa xây dựng vườn hoa thì Bác đến. Bác hồng hào, nụ cười rạng rỡ.
Bác âu yếm hỏi:
- Mỗi chú được bao nhiêu bánh chưng ăn Tết?
Hầu như tất cả mọi người cùng một lúc trả lời:
- Thưa Bác, được hai chiếc ạ!
Đưa tay chỉ vào những cây phi lao mới trồng quanh vườn hoa, Bác hỏi:
- Cây này có quả ăn không?
- Thưa Bác, không ạ!
Bác lại hỏi:
- Thế trồng nhãn có quả ăn không?
- Thưa Bác, có ạ!
Bác tươi cười nói:
- Vậy trồng nhãn tốt hơn. Còn phi lao nên trồng ngoài hàng rào.
Sau đó, Bác đi xem nơi ăn ở của đơn vị. Bác khen nhà bếp sạch, nhưng phê bình nhà ngủ chưa gọn. Bác nói:
- Hôm nay chắc là chủ nhật nên nội vụ của các chú chưa được tốt.
Trước khi lên xe ra về, Bác chỉ vào hai hàng cây xà cừ mới trồng hai bên đường, Bác bảo:
- Cứ tính từ cổng đơn vị, mỗi chiều người xuôi 500 m, đơn vị các chú phải chăm sóc cho thật tốt.
Sau lần được Bác đến thăm đó, Đại đội 129 càng chú trọng xây dựng kỷ luật, trật tự nội vụ, nền nếp tác phong, không những trong những ngày thường mà cả trong những ngày nghỉ. Cũng ngay trong mùa Xuân đó, cán bộ, chiến sĩ Đại đội 129 đã kịp thời trồng nhãn thay cho các cây phi lao trong vườn hoa. Anh em còn lấy gạch xếp thành chữ "Vườn hoa Bác đến thăm", để kỷ niệm một ngày đáng ghi nhớ.
Chúng tôi luôn nhớ lời phê bình của Bác: "Hôm nay chắc là chủ nhật nên nội vụ của các chú chưa được tốt". Bác đã giáo dục chúng tôi phải duy trì tốt trật tự, kỷ luật cả ngày thường cũng như ngày nghỉ. Bộ đội phòng không phải thường xuyên sẵn sàng chiến đấu cao, nên yêu cầu xây dựng trật tự, kỷ luật, tác phong càng phải hết sức chặt chẽ. Hôm đó, Bác còn chỉ bảo chúng tôi cả việc trồng và chăm bón cây. Từ đó, một phong trào trồng cây ăn quả từ Đại đội 129 lan nhanh khắp toàn quân chủng. Và đợt thi đua "Làm theo lời Bác" do quân chủng phát động, mà trọng tâm là "Tăng cường kỷ luật tác phong, duy trì tốt nền nếp trật tự, nội vụ", đã tạo nên một chuyển biến thật sự từ cơ quan đến đơn vị. Không phải ngẫu nhiên mà ba năm liền từ năm 1961 đến năm 1963, năm nào Bác cũng dành cho bộ đội phòng không chúng tôi được vinh dự đón Bác về thăm. Bên kia vĩ tuyến 17, bọn Diệm được Mỹ hà hơi tiếp sức, đang ngày đêm hò hét Bắc tiến. Những chuyến bay biệt kích sâu vào nội địa miền Bắc càng ngày càng trắng trợn và có tính chất thường xuyên. Bác đã nhìn thấy trước âm mưu của kẻ thù, vì thế Bác luôn nhắc chúng tôi phải tích cực học tập để không ngừng nâng cao trình độ kỹ thuật chiến thuật, phải thường xuyên rèn luyện kỷ luật, tác phong để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ bầu trời Tổ quốc. Những hành động khiêu khích đầu tiên của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc nước ta đã xảy ra vào ngày 11-8-1963. Chúng cho hai chiếc máy bay phản lực xâm phạm vùng trời Hà Nội. Làm theo lời Bác dạy "phải thường xuyên đề cao cảnh giác", bộ đội phòng không bảo vệ Thủ đô đã nổ súng kịp thời. Đại đội 129 đã bắn những phát súng đầu tiên. Hôm ấy là ngày chủ nhật, hai chiếc RF.101 bay rất cao, nhân dân Hà Nội không nghe tiếng động cơ máy bay mà chỉ nghe tiếng nổ rền vang của pháo phòng không 100 mm, loại pháo cỡ lớn nhất vừa mới được trang bị chưa được bao lâu.
Lại một năm trôi qua. Một mùa Xuân nữa lại đến, mùa Xuân năm 1964. Đúng sáng mồng 1 Tết Giáp Thìn, Bác Hồ lại đến thăm và chúc Tết bộ đội phòng không, ngay tại trận địa của Đại đội 130, Trung đoàn 260, bên cạnh dòng sông Đuống. Vẫn với bước đi nhanh nhẹn, Bác vào nhà ngủ Trung đội 3, khen nội vụ gọn gàng, sạch sẽ, Bác xuống nhà câu lạc bộ, xem những tờ báo tường đón Xuân do anh em viết, rồi dừng lại trước lá cờ thưởng luân lưu "Đơn vị khá nhất", tỏ ý hài lòng. Khi đi ngang qua một gian buồng xép, thấy nhiều quang sọt, Bác dừng lại hỏi đơn vị đang làm gì mà nhiều quang sọt thế. Đồng chí Phó Chính trị viên Đại đội thưa với Bác là anh em đang làm đường cơ động, củng cố trận địa, đào thêm ao, lấy chỗ tắm giặt và thả cá để cải thiện. Nghe báo cáo, Bác gật đầu khen như thế là tốt. Bác tiếp tục đi xuống bếp, xem các món ăn, khen bộ đội ăn khá và nhà bếp sạch. Bác ân cần hỏi chuyện các đồng chí nuôi quân:
- Các chú có luôn giữ được sạch sẽ, gọn gàng như thế này không?
Đồng chí Tiểu đội trưởng nuôi quân xúc động trả lời:
- Thưa Bác, đại đội chúng cháu được Trung đoàn khen là đơn vị nuôi quân, phòng bệnh tốt ạ! Sau khi đi xem một vòng khắp doanh trại, Bác trở về trước sân, nói chuyện và chúc Tết bộ đội:
- Hôm nay Bác và các đồng chí Trung ương đến thăm các chú. Bác thấy chú nào cũng mạnh khỏe, vui vẻ, Bác mừng. Đơn vị các chú được thưởng cờ, doanh trại thì sạch sẽ, gọn gàng, như vậy là tốt. Năm mới, Bác chúc các chú mạnh khỏe, thắng lợi và nhờ các chú chuyển lời chúc Tết của Bác và các đồng chí Trung ương tới gia đình các chú.
Nói đến đây Bác dừng lại một lát, đưa cặp mắt hiền từ nhìn một lượt khắp hàng quân rồi nói:
- Các chú thấy đồng bào miền Nam chiến đấu có giỏi không? Có dũng cảm không? Tất cả đơn vị đồng thanh đáp:
- Có ạ!
- Vậy ta phải học tập quân và dân miền Nam anh hùng. Đế quốc Mỹ còn nhiều âm mưu thâm độc. Các chú phải luôn luôn cảnh giác và lúc nào cũng sẵn sàng chiến đấu, phải kiên quyết bắn rơi máy bay địch, nếu chúng dám liều lĩnh xâm phạm vùng trời miền Bắc nước ta. Muốn làm được như vậy, năm nay các chú rèn luyện kỹ thuật cho giỏi. Cán bộ, chiến sĩ phải đoàn kết chặt chẽ, thương yêu nhau như anh em một nhà.
Toàn đơn vị đứng im phăng phắc. Đây là lần đầu tiên sau 10 năm hòa bình, Bác trực tiếp ra mệnh lệnh cụ thể cho bộ đội phòng không chúng tôi: "Phải kiên quyết bắn rơi máy bay địch nếu chúng dám liều lĩnh xâm phạm vùng trời miền Bắc". Cũng trong dịp này, Bác lại nhắc nhở chúng tôi vấn đề mà Bác đã nhắc nhở suốt mấy năm nay là "phải rèn luyện kỹ thuật cho giỏi". Sau này, khi bước vào cuộc chiến đấu quyết liệt với kẻ thù có tiềm lực lớn về nhiều mặt, chúng tôi càng thấu hiểu những lời dạy của Bác thật sâu sắc và trở thành vấn đề xuyên suốt trong quá trình xây dựng và chiến đấu của bộ đội phòng không: "Phải luôn luôn cảnh giác và lúc nào cũng sẵn sàng chiến đấu", "Phải kiên quyết bắn rơi máy bay địch", "Phải thường xuyên học tập nâng cao trình độ mọi mặt", "Phải rèn luyện kỹ thuật cho giỏi", để tạo nên sức mạnh chiến thắng.
Trước khi ra về, Bác còn dặn:
- Các chú lập công, Tết sang năm Bác lại xuống thăm.
Những ngày đầu Xuân năm 1964, nghiêm chỉnh chấp hành mệnh lệnh của Bác, khắp các trận địa phòng không bừng bừng khí thế quyết tâm đánh thắng trận đầu. Những đợt huấn luyện đột kích, những cuộc diễn tập theo phương án tác chiến được liên tiếp tổ chức. Công sự được tu sửa thêm. Chế độ trực ban sẵn sàng chiến đấu được duy trì nghiêm ngặt. Nghị quyết Đảng ủy các cấp, phương án tác chiến của các đơn vị đều quán triệt sâu sắc những lời dạy của Bác. Đợt sinh hoạt chính trị: "Làm theo lời Bác, đánh thắng trận đầu", do nghị quyết Đảng ủy quân chủng quý I năm 1964 đề ra, được Cục Chính trị tập trung chỉ đạo sát sao và được Tổng cục Chính trị theo dõi chặt chẽ, đã thực sự làm chuyển biến bộ mặt của quân chủng, thổi bùng lên một khí thế mới, một sức mạnh mới.
Bộ đội phòng không mãi mãi coi Tết Giáp Thìn, năm 1964, như một cái mốc quan trọng trên con đường chiến đấu vẻ vang của mình. Chỉ sáu tháng sau ngày Bác đến thăm, bộ đội phòng không phối hợp chặt chẽ với bộ đội hải quân và các lực lượng vũ trang nhân dân khác đã đánh thắng trận đầu oanh liệt ngày 05-8-1964. Trong buổi lễ tuyên dương công trạng của các đơn vị lập công, Bác nói:
- Các chú đã thu được thắng lợi vẻ vang, nhưng chớ vì thắng lợi mà tự mãn, chủ quan khinh địch. Chúng ta phải biết rằng, đế quốc Mỹ và tay sai, chết thì chết, nết không chừa, chúng còn nhiều âm mưu hung ác. Các chú phải tiếp tục đẩy mạnh mọi mặt công tác và luôn luôn nâng cao cảnh giác sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời với việc đưa quân ồ ạt vào miền Nam, bè lũ Giônxơn cho không quân và hải quân tăng cường đánh phá miền Bắc nước ta. Tổ quốc ta đứng trước một thử thách to lớn chưa từng có. Lịch sử đặt ra cho quân và dân ta, trong đó có bộ đội phòng không, trách nhiệm hết sức nặng nề là phải cố gắng vượt bậc, vượt qua mọi hy sinh gian khổ, thực hiện bằng được hai nhiệm vụ chiến lược: Bảo vệ vững chắc miền Bắc xã hội chủ nghĩa, hoàn thành sự nghiệp thiêng liêng giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Trong nhiệm vụ bảo vệ miền Bắc, bộ đội phòng không cùng với bộ đội không quân được giao trọng trách là lực lượng nòng cốt bảo vệ bầu trời Tổ quốc. Trong bối cảnh đó, ngày 19-7-1965, Bác Hồ đã đến thăm và dạy bảo bộ đội phòng không chúng tôi. Đi với Bác hôm đó có đồng chí Thượng tướng Văn Tiến Dũng, Tổng tham mưu trưởng và đồng chí Trung tướng Song Hào, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị. Dạo đó, chúng tôi đang chuẩn bị cho bộ đội tên lửa ram đánh thắng trận đầu. Đồng chí Thiếu tá Nguyễn Đăng Tùng, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 241, được vinh dự thay mặt đơn vị báo cáo tình hình với Bác. Nghe giọng nói của đồng chí Tùng, Bác thân mật nói:
- Chú quê ở Quảng Nam hay Quảng Ngãi?
Đồng chí Tùng vừa sung sướng, vừa ngạc nhiên trả lời:
- Dạ thưa Bác, cháu quê ở Quảng Nam ạ!
Bác nhanh nhẹn bước vào công sự của Đại đội 7, Đoàn Tam Đảo, âu yếm nhìn các pháo thủ đang ngồi bên mâm pháo, giơ tay đếm từng người. Được tận mắt nhìn thấy Bác hồng hào, khỏe mạnh, giản dị trong bộ quần áo nâu quen thuộc, các chiến sĩ vô cùng xúc động. Bác chăm chú nghe đồng chí khẩu đội trưởng Lương Phú Thoại báo cáo với Bác tình hình khẩu đội. Bác hỏi trong khẩu đội có bao nhiêu cựu binh, bao nhiêu tân binh. Nghe báo cáo xong, Bác cầm chiếc mũ sắt của đồng chí Thoại xem rồi đội lên đầu, vui vẻ nói: "Chiếc mũ này đội để chiến đấu rất tốt". Sau khi trao lại chiếc mũ sắt cho đồng chí Thoại, Bác thân mật hỏi các chiến sĩ:
- Ở đây chú nào bắn rơi máy bay Mỹ?
Các chiến sĩ trả lời:
- Thưa Bác! Chúng cháu mỗi người một nhiệm vụ, cùng tham gia bắn ạ!
Bác gật đầu tỏ vẻ hài lòng.
Rời khẩu đội, Bác nhanh nhẹn bước đến chỗ bộ đội đang tập trung chờ nghe Bác nói chuyện. Đầu tiên, Bác hỏi:
- Giặc Mỹ đang leo thang chiến tranh ra miền Bắc, còn ở miền Nam chúng đang tăng thêm quân, thêm súng. Các chú có sợ không?
Bộ đội đồng thanh trả lời: "Không sợ ạ!".
- Đúng! Nó đưa thêm chừng nào, ta diệt thêm chừng đó. Các chú đã cùng với quân và dân ta bắn rơi gần 400 máy bay địch, lập công như vậy là tốt. Các chú có vất vả, gian khổ nhưng so với quân và dân miền Nam thì chưa thấm vào đâu. Phải noi gương quân và dân miền Nam đánh giỏi, thắng lớn hơn nữa. Các chú đã nghe phổ biến nghị quyết của Trung ương, của Quân ủy Trung ương về tình hình và nhiệm vụ mới của quân và dân ta trong giai đoạn hiện nay, Bác tóm tắt mấy điểm để các chú dễ nhớ.
Một là, phải nêu cao quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Có quyết tâm thì làm gì cũng được. Nói đến đây Bác dừng lại hỏi bộ đội: Các chú có quyết tâm không? Bộ đội lại đồng thanh đáp: Có ạ! Bác dạy tiếp: Phải có quyết tâm đánh mà đã đánh phải có quyết tâm thắng. Phải chuẩn bị tinh thần đánh liên tục, đánh cho đến khi thắng lợi hoàn toàn.
Hai là, phải làm sao đánh tiêu diệt chúng. Vừa qua súng của ta không phải ít nhưng ta chưa đánh tiêu diệt được. Vấn đề là ở chỗ tinh thần con người phải truyền qua nòng súng, tức là phải làm sao có kỹ thuật giỏi. Muốn bắn trúng, bắn rơi tại chỗ máy bay địch ngay từ loạt đạn đầu, phải tập luyện thật công phu. Bắn trúng từ loạt đạn đầu tiên, bắn rơi tại chỗ, sẽ tiết kiệm được đạn. Đạn đắt tiền lắm. Các chú bắn còn tốn đạn, tất nhiên là không chú nào muốn như thế, nhưng chính vì kỹ thuật chưa cao. Ta thường nói một viên đạn một quân thù. Ở đây với cỡ pháo này, Bác cho các chú "hai mươi viên một quân thù".
Ba là, phải thường xuyên rút kinh nghiệm. Giặc Mỹ rất xảo quyệt, chúng luôn thay đổi thủ đoạn. Đánh xong một trận chúng cũng rút kinh nghiệm. Vì vậy, các chú cũng phải thường xuyên rút kinh nghiệm để kịp thời làm thất bại những thủ đoạn của chúng. Đừng nặng về liên hoan, nhẹ về rút kinh nghiệm.
Bốn là, bộ đội phòng không có nhiều binh chủng hợp thành, lúc đánh phải hiệp đồng cho tốt, ai đánh tầng thấp, ai đánh tầng giữa, ai đánh trên cao, phải phân công cho cụ thể, phối hợp rất chặt chẽ. Nói đến đấy Bác dừng lại hỏi:
- Bác không phải nhà quân sự, nói như vậy có đúng không?
Bộ đội đồng thanh đáp:
- Thưa Bác đúng ạ! Bác lại tiếp tục nói: Các chú phải có tinh thần tập thể. Ai cũng muốn lập công, khi máy bay địch đến ai cũng bắn. Khi máy bay rơi, ai cũng bảo mình bắn, lúc bắn không rơi lại đổ lỗi cho nhau, như vậy là không tốt. Công là công chung. Tranh công đổ lỗi là biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân.
Thứ năm, các chú phải hết sức chú ý vấn đề dân chủ kỷ luật, kỷ luật trong dân chủ, dân chủ phải có kỷ luật. Bác thấy có nơi còn có hiện tượng cán bộ cáu kỉnh với chiến sĩ, như vậy không tốt. Có gì cứ bình tĩnh bảo nhau, bàn bạc với nhau. Càng cáu càng khó nghe. Muốn dân chủ tốt, kỷ luật cao, cán bộ phải gương mẫu tự phê bình và phê bình.
Ví dụ, Bác và các chú khai hội với nhau, Bác tự phê bình trước thì các chú mới dám phê bình. Các chú có khuyết điểm, Bác phê bình lại. Mục đích phê bình và tự phê bình là để học cái hay, tránh cái dở, chứ không phải để nói xấu nhau.
Cuối cùng, Bác dặn các chú, phải tin tưởng vững chắc là ta nhất định thắng, Mỹ nhất định thua. Lúc này mà còn phân vân, tầu địch to, tầu ta nhỏ, tầu bay địch nhiều, súng ta ít, liệu có đánh được không? Đó là biểu hiện của quyết tâm chưa cao. Tuy không dám tự nhận là sợ địch, nhưng chính là sợ địch. Phải khẳng định rằng: “Dù đế quốc Mỹ có lắm súng, nhiều tiền. Dù chúng có B.57, B.52 hay "bê" gì đi chăng nữa ta cũng đánh. Từng ấy máy bay, từng ấy quân Mỹ chứ nhiều hơn nữa ta cũng đánh, mà đã đánh là nhất định thắng... Ta phải có lòng tin sắt đá ở Đảng, Đảng đã nói: "Nhất định đánh thắng giặc Mỹ xâm lược" là nhất định thắng... Đánh nhau có hy sinh, có gian khổ, nhưng bền gan, vững chí thì cuối cùng ta nhất định thắng, địch nhất định thua”.
Các chú đã thông tình hình nhiệm vụ, cần phải tuyên truyền cho mọi người rõ, làm sao cho cả nước một lòng chống Mỹ, cứu nước và tin là nhất định thắng lợi. Bác vừa dứt lời cả khối người như bật dậy hô vang:
- Kiên quyết làm theo lời dạy của Bác!
- Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược!
- Hồ Chủ tịch muôn năm!
Đối với bộ đội phòng không chúng tôi, lời dạy của Bác trong lần đến thăm ngày 19-7-1965 này là một sự kiện lịch sử quý báu đã củng cố lòng tin và tiếp thêm sức mạnh cho cán bộ chiến sĩ trong toàn quân chủng nỗ lực vươn lên hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, đánh thắng những bước leo thang chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc nước ta. Hơn thế nữa, lời dạy của Bác hôm đó thực sự đã đặt nền móng cho tư tưởng chỉ đạo tác chiến phòng không, nghệ thuật tác chiến phòng không của chúng ta.
(Trung tướng Trần Nhẫn, trích trong "Bác Hồ - nguồn sức mạnh của bộ đội Phòng không")
Tâm Trang (tổng hợp)
