Chủ tịch Hồ Chí Minh với những sự kiện trong Tháng Bảy qua các năm (1890-1969)

 

* Tháng 7- 1905.

Nguyễn Tất Thành theo cha đến huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình trong dịp ông Nguyễn Sinh Huy đi gặp các sĩ phu ở vùng đó. Chính trong thời gian này, ông Nguyễn Thức Canh đến Kim Liên tìm Nguyễn Tất Thành để rủ đi xuất dương du học (phong trào Đông Du) nhưng không gặp. 

* Từ tháng 7-1906

Nguyễn Tất Thành cùng cha và anh ở tại căn buồng trong dãy “Thuộc viên”, cấp cho ông Nguyễn Sinh Sắc gần cửa thành Đông Ba (Huế). Dãy nhà này nguyên là trại lính “phòng thành”, được sửa chữa lại làm nơi ở cho các quan nhỏ làm việc trong sáu bộ của Hoàng triều. Anh em Nguyễn Tất Thành ngoài thì giờ học phải thay nhau lo việc nội trợ giúp cha.

*Tháng7- 1911

- Ngày 6:Sau một tháng vượt biển, tàu Amiran Latusơ Tơrêvin đến Mácxây, một hải cảng quan trọng của nước Pháp. Lần đầu tiên Nguyễn Tất Thành đặt chân lên đất Pháp.

- Sau ngày 6:Nguyễn Tất Thành sống những ngày đầu tiên trên đất Pháp, trong thời gian chờ tàu dỡ hàng. Anh đã được chứng kiến ở nước Pháp cũng có những người nghèo như ở xứ sở của mình, nhận thấy người Pháp trên đất Pháp tốt và lịch sự hơn những tên thực dân Pháp ở Đông Dương. Anh nói với người bạn điều anh nghĩ:“Tại sao người Pháp không “khai hoá” đồng bào của nước họ trước khi đi “khai hoá” chúng ta”.

- Ngày 15:Nguyễn Tất Thành tới Lơ Havơrơ (Le Havre), một hải cảng ở miền Bắc nước Pháp, theo hành trình của tàu.

* Trong năm 1918

Nguyễn Tất Thành đến đảo Rêuyniông (Réunion) thăm cựu hoàng đế Thành Thái đang bị an trí tại đây. Tất Thành đã để lại những ấn tượng tốt đẹp cho vua Thành Thái. Nhớ lại việc này, năm 1947, khi trả lời các vị trong hoàng tộc, vua Thành Thái đã nói:“Tôi già rồi, tôi không có ý định trở lại cuộc đời chính trị. Vả lại cụ Hồ Chí Minh đã là người tiêu biểu của phong trào cách mạng của dân tộc Việt Nam. Đối với tôi, cụ Hồ Chí Minh không phải là người xa lạ. Ngay từ năm 1918 khi trốn ra ngoại quốc, cụ Hồ Chí Minh đã đến gặp tôi ở đảo Rêuyniông. Từ hồi ấy tôi đã thấy cụ Hồ Chí Minh là một nhà ái quốc nhiệt thành và sáng suốt”.

* Tháng 7- 1919

Nguyễn Ái Quốc chuyển đến nhà số 6 phố Vila đê Gôbơlanh (Villa des Gobelins), Quận 13, Pari, ở chung với Phan Văn Trường và Phan Châu Trinh.

Trong tháng, Nguyễn Ái Quốc viết bài Tâm địa thực dân nhân đọc trên tờ Thông tin thuộc địa, một bài báo khá dài của “một chàng thực dân đã muốn dùng bản Yêu sách của nhân dân An Nam để mở một cuộc tấn công gián tiếp vào chính sách của ông Anbe Xarô, Toàn quyền Đông Dương”.

Bằng giọng văn châm biếm sắc sảo, cách lập luận chặt chẽ, đanh thép, tác giả đi sâu phân tích một số đoạn trong bài báo của “chàng thực dân” đó để vạch trần cái tâm địa của bọn thực dân cho dù nó đã được che đậy một cách khéo léo và “chỉ cho ông thấy rằng cái chân lý theo tâm địa của ông, cái chân lý theo quan niệm của bọn thực dân thù ghét dân bản xứ, không có gì là giống với chân lý của chúng tôi…, cũng như không có gì là giống với chân lý theo quan niệm của những người Pháp tốt ở nước Pháp cả”.

* Tháng 7-1920

- Trước ngày 17:Nguyễn Ái Quốc dự cuộc họp của một nhóm người Việt Nam tổ chức tại 59 TER phố Bônapác (Bonaparte), nơi ở của Đốc Phủ Bảy. Dự họp có Đốc Phủ Bảy, Phan Châu Trinh, Phan Văn Trường, Trần Xuân Hồ. Nguyễn Ái Quốc không phát biểu gì, chỉ chăm chú nghe tranh luận về vấn đề định ngày Quốc khánh tương lai của Việt Nam.

- Sau ngày 17:Nguyễn Ái Quốc đọc tác phẩm của V.I. Lênin: Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa, đăng trên báoL'Humanité, số ra ngày 16 và 17-7-1920. Trong văn kiện này, Lênin phê phán mọi luận điểm sai lầm của những người cầm đầu Quốc tế II, về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa, lên án mạnh mẽ tư tưởng sô vanh, tư tưởng dân tộc hẹp hòi, ích kỷ, đồng thời nhấn mạnh nhiệm vụ của các Đảng Cộng sản là phải giúp đỡ thật sự phong trào cách mạng của các nước thuộc địa và phụ thuộc, nhấn mạnh sự đoàn kết giữa giai cấp vô sản các nước tư bản với quần chúng cần lao của tất cả các dân tộc để chống kẻ thù chung là đế quốc và phong kiến.

Tác phẩm của Lê-nin đã giải đáp cho Nguyễn Ái Quốc con đường giành độc lập cho dân tộc và tự do cho đồng bào. Sau này, khi kể lại sự kiện quan trọng đó, Người đã nói:"Luận cương của Lê-nin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!. Từ đó, tôi hoàn toàn tin theo Lênin, tin theo Quốc tế III".

* Tháng 7-1921

- Ngày 4:Nguyễn Ái Quốc nhận được thư của một người Ấn Độ là Amitaba Gôsơ (Amitabha Ghose), báo rằng không thể tiếp theo ngày giờ đã yêu cầu. Bức thư đề nghị sẽ gặp vào tối thứ bảy ngày 9-7-1921 và yêu cầu Nguyễn Ái Quốc báo trước qua điện thoại vào sáng thứ bảy.

- Ngày 9:Nguyễn Ái Quốc dự cuộc họp Ban Nghiên cứu thuộc địa, tổ chức tại nhà số 37 phố Xanh Croa Đờ la Brơtonnơri (Saint Croix de la Bretonnerie).

- Ngày 10: Nguyễn Ái Quốc ở Phôngtennơblô (Fontainebleau) cả ngày với các đảng viên Chi bộ Quận 17.

- Ngày 11:Buổi tối Nguyễn Ái Quốc, Phan Châu Trinh và Phan Văn Trường đã tranh luận ồn ào bằng tiếng Việt trong phòng ăn nhà số 6 Vila đê Gôbơlanh từ 5 giờ chiều đến 1 giờ sáng hôm sau. Sau cuộc tranh luận ồn ào đó, Nguyễn Ái Quốc đã rời nhà số 6 Vila đê Gôbơlanh, đến nhà của Võ Văn Toàn, số 12 phố Buyô.

- Ngày 14:Buổi tối, Nguyễn Ái Quốc chuyển đến chỗ ở mới: nhà số 12, phố Buyô, ở cùng với một người bạn Việt kiều.

- Sau ngày 14: Nguyễn Ái Quốc chuyển đến ở nhà số 9, ngõ Côngpoanh (Compoint) thuộc Quận 17. Đó là một ngôi nhà cũ kỹ với những gian phòng nhỏ nằm trong ngõ cụt thuộc một khu phố nghèo ở Pari, trong những năm này vẫn phải thắp sáng bằng đèn dầu. Gian phòng của Nguyễn Ái Quốc với giá thuê 40 phrăng một tháng trả tiền trước nằm ở tầng 2, chỉ rộng 9m², vừa kê đủ một giường cá nhân, một bàn nhỏ và một chiếc ghế.

- Ngày 20: Nguyễn Ái Quốc nhận được thư của Môngnécvin (Monnerville) thông báo họp vào 20 giờ cùng ngày tại tiệm cà phê Ađônphơ (Adolphe) ở số 5 phố Gây Luytxắc, để thông báo lần cuối Điều lệ của Hội liên hiệp thuộc địa.

* Tháng 7-1922

- Ngày 1:Hai bài viết của Nguyễn Ái Quốc: Những kẻ đi khai hoá và Thù ghét chủng tộc, đăng trên báo Le Paria, số 4.

Đưa ra những sự việc có thật: Một viên quan cai trị thuộc địa nọ đã đổ nhựa cao su vào bộ phận sinh dục một phụ nữ da đen, rồi bắt chị phải đội đá phơi nắng cho đến chết; một nhân viên nhà đoan Bà Rịa (Nam Kỳ) đã đánh gần chết một phụ nữ Việt Nam chỉ vì đã làm ồn ào ngoài hiên nhà hắn, làm hắn mất giấc ngủ trưa; v.v.. Những kẻ đi khai hoá tố cáo những hành vi bỉ ổi, những sự tàn bạo không thể tưởng tượng nổi của "những nhà khai hoá" ở cái nơi mà giới báo chí tử tế gọi là"nước Pháp hải ngoại".

Bài Thù ghét chủng tộc cho biết: Chỉ vì nói đến đấu tranh giai cấp và sự bình đẳng giữa con người mà đồng chí Luydông (Luson), đảng viên Đảng Cộng sản Pháp, bị kết án là"thù ghét chủng tộc".Trong khi đó"tình thương yêu giữa các chủng tộc"đã được những tên thực dân, những nhà truyền giáo như Đáclơ (Darles), Béc (Bert), Bơrét (Bret), Dêpphi (Zeffi)..."thể hiện"bằng những tội ác dã man đối với dân bản xứ Đông Dương thì chẳng có tên nào bị kết tội, cũng chẳng có ai dám đụng đến chúng. Đó là chưa nói đến tội ác của chính quyền thực dân đã dùng rượu cồn và thuốc phiện để đầu độc và làm ngu muội quần chúng nhân dân.

- Ngày 5:Lúc 15 giờ 30, Nguyễn Ái Quốc tới trụ sở của Đảng Cộng sản Pháp ở số 120 đường Laphayét. Sau đó tới toà soạn báo Journal du Peuple và L'Humanité.

- Từ ngày 1 đến ngày 7:Trong bảy ngày, Nguyễn Ái Quốc đã tham dự:

+ Hai lần hội họp trong Ban lãnh đạo của Đảng Cộng sản Pháp tại số 120 đường Laphayét.

+ Một cuộc mít tinh nhỏ do Đảng Cộng sản tổ chức công khai để ủng hộ những người cách mạng Nga.

+ Hai lần họp ở Câu lạc bộ Phôbua tại phòng Pơranhtania ở đường Cơlisi.

+ Một cuộc họp buổi tối tại trụ sở Hội Tam điểm ở số 94 đường Xuypphơrăng.

- Ngày 10:Nguyễn Ái Quốc cùng với Phan Văn Trường và Nguyễn Thế Truyền đến thăm Nguyễn Văn Vĩnh ở số 15 đường Béctôlê (Bertholet).

- Ngày 20:Bài ký của Nguyễn Ái Quốc nhan đề Con người biết mùi hun khói, đăng trên báo L'Humanité. Bằng câu chuyện viễn tưởng về quang cảnh dân chúng tưng bừng chào đón lễ kỷ niệm lần thứ 50 ngày thành lập Cộng hoà Liên hiệp Phi tổ chức tại Hauxa (Haoussas) tháng 1-1998, tác giả tiên đoán về thắng lợi tất yếu của sự nghiệp giải phóng của các dân tộc thuộc địa và hướng đi tới của loài người tiến bộ.

- Ngày 24:Nguyễn Ái Quốc họp Chi bộ Quận 17 Đảng Cộng sản Pháp tại số 100 phố Cácđinê.

- Ngày 25: Bức thư ngỏ của Nguyễn Ái Quốc gửi Anbe Xarô, Bộ trưởng Bộ Thuộc địa, đăng trên báo L'Humanité. Sau những lời "ca tụng" Xarô rằng"đối với dân bản xứ ở thuộc địa nói chung và đối với dân An Nam nói riêng, lòng thương yêu của Ngài thật là bao la rộng rãi",rằng "Dưới quyền cai trị của Ngài, dân An Nam đã được hưởng phồn vinh thật sự và hạnh phúc thật sự, hạnh phúc được thấy nhan nhản khắp trong nước, những ty rượu và ty thuốc phiện, những thứ đó song song với những sự bắn giết hàng loạt, nhà tù, nền dân chủ và tất cả bộ máy tinh vi của nền văn minh hiện đại, đã làm cho người An Nam tiến bộ nhất châu Á và sung sướng nhất trần đời", rằng"Hành động nhân ái ấy đủ để chúng tôi không cần nhắc lại tất cả những hành động khác như: bắt lính và bắt mua công trái, đàn áp đẫm máu, truất ngôi và đầy biệt xứ một ông vua, xâm phạm và làm ô uế những nơi linh thiêng, v.v.". Nguyễn Ái Quốc đã vạch trần việc Anbe Xarô đã cho thiết lập ở Pari một cơ quan đặc trách để theo dõi những người bản xứ cư trú trên đất Pháp, đặc biệt là theo dõi những người Đông Dương.

Theo Nguyễn Ái Quốc, đó là một việc làm"hơi thừa" và với nước Pháp thì lại"quá lãng phí"trong khi Pháp đang gặp rất nhiều khó khăn về tài chính."Nếu Ngài nhất thiết cần biết hằng ngày chúng tôi làm gì thì rất dễ thôi: cứ mỗi buổi sáng chúng tôi sẽ phát hành một bản tin về sự đi lại của chúng tôi và Ngài chỉ việc đọc là biết..." .

- Ngày 27:Nguyễn Ái Quốc dự một buổi họp do Câu lạc bộ Phôbua tổ chức tại số 61 đường Satô Đô. Khoảng nửa đêm Nguyễn Ái Quốc mới về nhà tại số 9, ngõ Côngpoanh.

- Ngày 28:Buổi chiều, Nguyễn Ái Quốc họp Uỷ ban Liên hiệp công đoàn Quận 17 tại 172 phố Lơgiăngđrơ.

- Ngày 29 và ngày 30:Nguyễn Ái Quốc dự một buổi họp do Câu lạc bộ Phôbua tổ chức vào hồi 14 giờ tại số 61 đường Satô Đô. Đến 20 giờ, Nguyễn Ái Quốc đến dự buổi mít tinh do Chi bộ Cộng sản vùng Xen tổ chức tại Rạp xiếc Mùa Đông ở đường Phiơ đuy Canverơ (Filles du Calvaire).

Ngày chủ nhật 30, Nguyễn Ái Quốc đi từ 9 giờ sáng đến đường Xanhgiê (Singer) ở Padi (Pasy) để dự đám tang ông Giuyn Ghétxđơ (Jules Guesde) . Nguyễn Ái Quốc đưa đám tới nghĩa trang Perơ Lasedơ. Buổi chiều, Nguyễn Ái Quốc tham gia cuộc biểu tình tại Xanh Giecve (Saint Gervais).

- Trong tháng 7:Nguyễn Ái Quốc gặp Bùi Lâm, thuỷ thủ trên một chiếc tàu biển Pháp chạy đường Sài Gòn - Mácxây. Nguyễn Ái Quốc hỏi thăm tình hình. Khi tiễn bạn ra về, Nguyễn Ái Quốc đã căn dặn rất nhiều điều, nhưng Bùi Lâm thấm thía nhất là những câu:"Cần luôn luôn nhớ làm nhiệm vụ của người dân mất nước. Anh em nên thương yêu nhau, vui vẻ, đoàn kết với nhau. Đoàn kết cả với công nhân Pháp, nhân dân Pháp và các nước thuộc địa. Chúng ta đều là người nghèo khổ, bị áp bức, bóc lột  như nhau...".

* Tháng 7-1923:

- Đầu tháng:Nguyễn Ái Quốc đến Mátxcơva sau một thời gian rất ngắn lưu lại Pêtơrôgrát.

- Trong tháng: Từ Mátxcơva, Nguyễn Ái Quốc viết thư cho Trung ương Đảng Cộng sản Pháp nhấn mạnh sự cần thiết phải thực hiện những Nghị quyết của Đại hội lần thứ II của Quốc tế về vấn đề thuộc địa, vì theo nhận xét của Người:“cho đến nay, những Nghị quyết ấy chỉ được dùng để tô điểm mặt giấy! Phân bộ Pháp, Phân bộ Anh và những phân bộ các nước thực dân khác đã làm gì cho các thuộc địa của chủ nghĩa tư bản nước họ? Những phân bộ ấy đã có một chính sách thuộc địa và một cương lĩnh rõ rệt về thuộc địa, chính xác và liên tục chưa? Những chiến sĩ của các bộ phận ấy có hiểu thuộc địa là gì và tầm quan trọng của thuộc địa là như thế nào không? Người ta có thể trả lời là không”.

Người phê bình báo L'Humanité đã bỏ mục Diễn đàn của các thuộc địa, và báo chí của đảng thì đưa tin rất chậm chạp về tình hình các nước thuộc địa.

Cuối thư, Người nêu cụ thể tám yêu cầu đối với Đảng Cộng sản Pháp.

Trong tháng, bài viết của Nguyễn Ái Quốc nhan đề Tệ độc đoán ở Đông Dương - Người được bảo hộ và người đi bảo hộ, đăng trên báo Le Paria, số 16.

Tác giả thuật lại việc một “ông cẩm” (cảnh sát) ở Đà Lạt (Trung Kỳ) cậy quyền thế, bắt một nhà buôn gỗ phải nộp gỗ ván cho hắn. Nhà buôn này không nghe, đòi phải trả tiền. Viên cẩm bèn sai lính đến bắt nhà buôn. Nhà buôn sợ quá, mặc dù đang ốm cũng phải chạy trốn sang tỉnh khác. Một thầy thuốc người Âu thấy thế can thiệp, liền bị đuổi đi, bị đày lên Kon Tum, một nơi nước độc mà người Âu rất sợ.“Viên thầy thuốc đó đang đền cái đại tội thân người bản xứ của ông”. Còn nhà buôn người Việt Nam kia thì“bị ghi tên vào sổ những người bị tình nghi, liệt vào hạng “ghét Tây”, vào số những kẻ còn cần theo dõi”.

* Tháng 7-1924

- Ngày 1:Nguyễn Ái Quốc dự phiên họp thứ 22 Đại hội lần thứ V Quốc tế Cộng sản. Người phát biểu tham luận sau Xenliê (Sellier), Rốtxi (Rossi), Man (Mann) và Brao (Brown).

Sau khi nêu bật tầm quan trọng của vấn đề thuộc địa, Người đã phê bình Đảng Pháp, Đảng Anh, Đảng Hà Lan, Đảng Bỉ và các Đảng Cộng sản ở các nước có thuộc địa chưa thi hành một chính sách thật tích cực trong vấn đề thuộc địa, trong khi giai cấp tư sản các nước đó đã làm tất cả để kìm giữ các dân tộc bị chúng nô dịch trong vòng áp bức.

Tiếp đó, Người nhấn mạnh đến vai trò của báo chí và kiến nghị năm biện pháp cụ thể để Đảng Cộng sản Pháp thực sự đóng góp vào sự nghiệp cao cả này.

Cuối cùng, Người kết luận: "Thưa các đồng chí, vì chúng ta tự coi mình là học trò của Lênin, cho nên chúng ta cần phải tập trung tất cả sức lực và nghị lực để thực hiện trên thực tế những lời di huấn quý báu của Lênin đối với chúng ta về vấn đề thuộc địa cũng như các vấn đề khác".

- Ngày 3:Đại hội lần thứ V Quốc tế Cộng sản họp phiên thứ 25. Nguyễn Ái Quốc phát biểu ý kiến sau Đugla (Douglas) và Xmêran (Sméran).

Bằng những số liệu cụ thể, Người tố cáo thực dân Pháp cướp đoạt ruộng đất của nông dân ở Đông Dương và ở các thuộc địa khác như Angiêri, Marốc, một số nước miền Tây châu Phi và miền xích đạo châu Phi thuộc Pháp. Những người dân thuộc địa đang chết dần chết mòn vì đói rét, bệnh tật, nơi ở tồi tàn, vì những cuộc hành binh càn quét.

Kết luận, Người nói:"Trong tất cả các thuộc địa của Pháp, nạn nghèo đói đều tăng, sự phẫn uất ngày càng lên cao. Sự nổi dậy của nông dân bản xứ đã chín muồi. Trong nhiều nước thuộc địa, họ đã vài lần nổi dậy, nhưng lần nào cũng bị dìm trong máu. Nếu hiện nay nông dân vẫn còn ở trong tình trạng tiêu cực, thì nguyên nhân là vì họ còn thiếu tổ chức, thiếu người lãnh đạo. Quốc tế Cộng sản cần phải giúp đỡ họ tổ chức lại, cần phải cung cấp cán bộ lãnh đạo cho họ và chỉ cho họ con đường đi tới cách mạng và giải phóng".

- Ngày 4:Lời phát biểu của Nguyễn Ái Quốc tại phiên họp thứ 8, Đại hội V Quốc tế Cộng sản được đăng trên Tập san Inprekorr, số 41, ngày 4-7-1924, có đoạn như sau:"Ở đây tôi xin phát biểu để các đoàn đại biểu các thuộc địa lưu ý. Vận mệnh của giai cấp vô sản thế giới tuỳ thuộc phần lớn vào các thuộc địa. Đây là nơi cung cấp lương thực và binh lính cho các nước đế quốc chủ nghĩa. Nếu chúng ta muốn đánh bại các nước đế quốc, chúng ta phải bắt đầu bằng việc tước thuộc địa của chúng đi".

- Ngày 6:Nguyễn Ái Quốc tham gia Đoàn Chủ tịch cuộc mít tinh vì hoà bình được tổ chức tại Mátxcơva. Trên lễ đài, Người đứng cạnh các đồng chí K.E. Vôrôsilốp, Kalinin, Dinôviép, Phơrunde.

- Ngày 14 và ngày 15:Nguyễn Ái Quốc tham dự Đại hội lần thứ nhất tổ chức Quốc tế cứu trợ các chiến sĩ cách mạng (còn gọi là Quốc tế Cứu tế Đỏ) họp từ ngày 14 đến ngày 15-7-1924 tại Mátxcơva.

- Ngày 21:Nguyễn Ái Quốc được mời tham dự Đại hội lần thứ III Quốc tế Công hội Đỏ họp từ ngày 7-7 đến ngày 22-7-1924 tại Mátxcơva với tư cách là đại biểu Đông Dương.

Trong phiên họp thứ 15, ngày 21-7, Nguyễn Ái Quốc đã đọc tham luận về sản xuất công nghiệp ở Đông Dương, và tình hình công nhân tại một số xí nghiệp lớn.

Tố cáo chế độ bóc lột thuộc địa nặng nề và sự áp bức tàn bạo của thực dân Pháp, Nguyễn Ái Quốc nói:"Với sự giúp đỡ hào hiệp của chủ nghĩa đế quốc Pháp, ở Đông Dương thật ra là đã phục hồi chế độ nô lệ".

Người cho biết "Giai cấp công nhân Việt Nam chưa có một tổ chức công nhân nào cả" và đề nghị Quốc tế Công hội Đỏ, các tổ chức công nhân các nước, trước hết là công nhân cách mạng Pháp cần phải tích cực giúp đỡ phong trào công nhân Đông Dương trong cuộc đấu tranh chống đế quốc. Người tin rằng với sự giúp đỡ của các tổ chức cách mạng gần gũi với Quốc tế Công hội Đỏ, giai cấp công nhân Việt Nam nhất định đập tan ách áp bức của đế quốc châu Âu.

- Trong tháng 7: Bài viết của Nguyễn Ái Quốc: Lênin và các dân tộc phương Đông, đăng trên báo Le Paria, số 27. Nói về vai trò của Lênin đối với các dân tộc phương Đông, tác giả viết:"Không phải chỉ thiên tài của Người, mà chính là tính coi khinh sự xa hoa, tinh thần yêu lao động, đời tư trong sáng, nếp sống giản dị, tóm lại là đạo đức vĩ đại và cao đẹp của người thầy, đã ảnh hưởng lớn lao tới các dân tộc Châu Á và đã khiến cho trái tim của họ hướng về Người, không gì ngăn cản nổi"... "Lênin là hiện thân của tình anh em bốn bể".

* Tháng 7-1925

- Ngày 9:Sau một thời gian chuẩn bị, Hội liên hiệp các dân tộc bị áp bức do Nguyễn Ái Quốc cùng với một số đồng chí Trung Quốc chủ trương tổ chức được chính thức thành lập. Đây là một đoàn thể có tính chất quốc tế bao gồm người Việt Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, Triều Tiên, Inđônêxia, Miến Điện, v.v..

Đại hội thành lập đã thông qua tôn chỉ của hội là"liên lạc với các dân tộc đó, cùng làm cách mạng nhằm đánh đổ đế quốc". Tuyên ngôn của Hội khẳng định:"Con đường thoát duy nhất để xoá bỏ sự áp bức chỉ có thể là liên hiệp các dân tộc nhỏ yếu bị áp bức và giai cấp vô sản toàn thế giới, áp dụng những phương pháp cách mạng để lật đổ về căn bản chủ nghĩa tư bản đế quốc cực kỳ hung ác".

Nguyễn Ái Quốc mang tên Lý Thụy là một trong những người lãnh đạo của hội, được bầu làm Bí thư kiêm phụ trách công việc tài chính của hội, đồng thời cũng là người trực tiếp phụ trách chi bộ Việt Nam của Hội liên hiệp các dân tộc bị áp bức.

- Ngày 13:Nguyễn Ái Quốc đến Uỷ ban bãi công Cảng Tỉnh đề nghị được tham gia vào đội diễn thuyết với danh nghĩa là hội viên Hội liên hiệp các dân tộc bị áp bức.

Ngày 9-7, Uỷ ban bãi công Cảng Tỉnh quyết định tổ chức đội diễn thuyết để ngày đêm đi tuyên truyền cổ vũ công nhân kiên trì đấu tranh. Ngày 10-7, tờ Công nhân chi lộ đặc hiệu đăng thông cáo về quyết định trên của Uỷ ban bãi công.

Biết được tin này, Nguyễn Ái Quốc đã đến ghi tên vào đội diễn thuyết. Trong danh sách ghi tên là Lý Thụy Nguyễn Ái Quốc còn đăng ký đề mục của bài diễn thuyết Quan hệ giữa công nhân Trung Quốc với các dân tộc bị áp bức và sự cần thiết phải liên hiệp lại đánh đổ đế quốc.

Ủy ban bãi công đã hoan nghênh, chấp nhận yêu cầu của Nguyễn Ái Quốc và giới thiệu Người đi báo cáo ở một số cơ sở.

Về việc này, báo Công nhân chi lộ đặc hiệu, số 20, ra ngày 14-7-1925 đã đưa tin Một người Việt Nam gia nhập đội diễn thuyết và để giữ bí mật cho Nguyễn Ái Quốc, tờ báo dùng tên gọi Lý Mỗ (chữ Mỗ như cách gọi ông X. của Việt Nam).

- Ngày 19:Tuyên ngôn của Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức do Nguyễn Ái Quốc tham gia khởi thảo, đăng trên báo Thanh niên, số 5. Sau khi tố cáo bọn đế quốc thực dân đang tăng cường áp bức bóc lột, đầu độc và tìm cách tận diệt nòi giống các dân tộc nhược tiểu, nhất là các dân tộc ở Châu Á, biến đất nước của họ thành thuộc địa và nửa thuộc địa, Tuyên ngôn kêu gọi"cần phải đoàn kết các dân tộc bị áp bức và toàn thể công nhân trên thế giới lại để làm cách mạng". Lời kêu gọi có đoạn:"Hỡi hết thảy những người bị áp bức, anh em! Nếu bọn đế quốc áp bức chúng ta và đối xử với chúng ta như loài vật, đó là vì chúng ta không đoàn kết! Nếu chúng ta đoàn kết, chúng ta sẽ trở nên đáng gờm... Chúng ta nên sớm kết đoàn lại! Hãy hợp lực để đòi quyền lợi và tự do của chúng ta! Hãy hợp lực để cứu lấy nòi giống chúng ta.

Hỡi các bạn thợ thuyền! Tất cả các bạn đều biết rằng những kẻ áp bức chúng tôi và những kẻ ngược đãi các bạn chỉ là một... Nếu các bạn muốn thoát khỏi nanh vuốt của những kẻ đang hành hạ các bạn thì các bạn hãy kết đoàn với chúng tôi! Chúng tôi cần sự giúp đỡ của các bạn. Chúng ta cùng có chung lợi ích, nên khi đấu tranh cho chúng tôi là các bạn cũng chiến đấu cho các bạn. Khi giúp đỡ chúng tôi các bạn cũng tự cứu mình.

Các bạn thân yêu! Đoàn kết của chúng ta sẽ làm nên sức mạnh. Nó đủ để đánh tan bọn đế quốc. Muốn vượt qua vòng nô lệ, chúng ta chỉ có thể cậy vào sức của mình mà thôi. Toàn thể các dân tộc bị áp bức, toàn thể thợ thuyền trên trái đất đang bị cướp công, hãy đoàn kết với chúng tôi làm cuộc cách mạng tối thượng".

- Ngày 31:Nguyễn Ái Quốc được Đoàn Chủ tịch Quốc tế Nông dân quyết định phân công phụ trách công tác vận động nông dân ở Trung Quốc và ở thuộc địa Đông Dương, Miến Điện, Xiêm, Đài Loan và quần đảo Philíppin. Nhiệm vụ trước mắt của Nguyễn Ái Quốc là liên hệ với các thuộc địa đó, tiếp xúc với các tổ chức nông dân địa phương nếu đã có, tổ chức những liên đoàn nông dân hoặc hạt nhân nông dân ở những nơi chưa có các tổ chức nông dân, chuẩn bị để những tổ chức này chính thức tham gia Quốc tế Nông dân.

* Tháng 7-1926

- Ngày 22:Từ Quảng Châu, Nguyễn Ái Quốc viết thư Gửi Uỷ ban Trung ương thiếu nhi (tức Uỷ ban Trung ương Đội Thiếu niên Tiền phong trực thuộc Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Lênin - Liên Xô) về việc đề nghị cho gửi"một nhóm thiếu nhi Việt Nam" sang học ở Mátxcơva.

Cùng ngày, Nguyễn Ái Quốc còn viết thư Gửi đại diện Đoàn Thanh niên Cộng sản Pháp tại Quốc tế Thanh niên Cộng sản, nói là "đã viết thư cho Uỷ ban Trung ương Thiếu nhi Mátxcơva" và"đề nghị đồng chí ủng hộ yêu cầu của tôi và tiến hành mọi hoạt động cần thiết để người ta trả lời tôi được mau chóng và thuận lợi"về nội dung trên. 

* Tháng 7-1928

- Khoảng đầu tháng:Nguyễn Ái Quốc với hộ chiếu mang tên một Hoa kiều là Nguyễn Lai đến bến cảng Khoong Tơi, hải cảng quốc tế tại Thủ đô Băng Cốc.

Những ngày ở Băng Cốc, Nguyễn Ái Quốc thường ở trong một số chùa như chùa Hội Khánh, người Thái gọi là chùa Mongkhol Sunrankhol; chùa ông Năm, người Thái gọi là chùa Somsanam Boriharn, chùa Tư Tế Tự, chùa Sư Ba, người Thái gọi là chùa Lacumkho.

Sau một thời gian ngắn, Nguyễn Ái Quốc xuất hiện ở Bản Đông, thuộc huyện Phìchịt, tỉnh Phítxanulốc miền Trung nước Xiêm. Đây là một làng Việt kiều với chừng hai chục gia đình, từ năm 1926 đã có những tổ chức cách mạng như Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, Hội hợp tác, Hội Việt kiều thân ái.

Trong buổi họp mặt đầu tiên với kiều bào, Nguyễn Ái Quốc tự giới thiệu là Thọ, biệt hiệu Nam Sơn. Những ngày sau đó, Người đã nhanh chóng sống hoà mình với kiều bào, cũng đi chân đất, cũng quần áo nâu sồng, làm đủ thứ việc như mọi người.

Ban ngày, Người tranh thủ lần lượt đi thăm các gia đình, hỏi han công việc làm ăn và giúp đỡ ý kiến. Tối đến, Người tổ chức nói chuyện cho kiều bào nghe về tình hình thế giới, tình hình trong nước. Thỉnh thoảng, Người lấy báo Trung Quốc, Anh, Pháp ra đọc một bài rồi phân tích giảng giải cặn kẽ cho mọi người.

Người lưu lại ở Bản Đông khoảng hai tuần.

- Khoảng giữa tháng:Nguyễn Ái Quốc rời Bản Đông đi Uđon (tức tỉnh Uđon Thani). Trong suốt cuộc hành trình ròng rã 15 ngày, Người đi bộ theo dọc đường rừng, vừa để đảm bảo bí mật, vừa để tìm hiểu thực tế tình hình kiều bào. Cũng như mọi người, Người đeo bên mình một con dao, một ống đựng sườn băm rang muối mặn, vai gánh đôi thùng có nắp đậy, trong đựng quần áo, ít gạo, muối, tài liệu, vài thứ đồ dùng cần thiết. Tuy xưa nay chưa quen gồng gánh, cũng chưa quen đi bộ đường dài nên mấy ngày đầu hai bàn chân bị phồng rộp, rớm máu, Người vẫn cố theo kịp mọi người. Người nói:“Thiên hạ vô nan sự, nhân tâm tự bất kiên” (Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền).

* Khoảng cuối tháng 7 đến cuối tháng 10- 1929

Rời tỉnh Sacôn Nakhôn, Nguyễn Ái Quốc đến tỉnh Nakhôn Phanom nằm kề sát bờ sông Mê Kông cách Thủ đô Băng Cốc 735km theo đường ôtô.

Tại tỉnh Nakhôn Phanom, Nguyễn Ái Quốc đã đi tuyên truyền vận động Việt kiều ở trung tâm huyện Thà U Then, trung tâm huyện Thạt Phanom và ở thị xã Nakhôn Phanom. Nơi hoạt động lâu nhất trong thời gian Người ở Nakhôn Phanom là làng Bản Mạy, còn có tên gọi là Nà Thoọc. Người đã xây dựng phong trào Việt kiều ở Bản Mạy trở thành một trong những địa điểm quan trọng của tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên.

Sau một thời gian ở Nakhôn Phanom, Nguyễn Ái Quốc đến huyện Amnạt Charơn, còn có tên gọi là Bùng, huyện Bùng, tỉnh Ubon Ratchathani(từ năm 1993, được nâng lên cấp tỉnh gọi là tỉnh Amnạt Charơn).

Tại tỉnh Amnạt Charơn, Người hoạt động chủ yếu ở huyện Bùng.

Rời Amnạt Charơn, Nguyễn Ái Quốc đến tỉnh Ubon Ratchathani, phía đông giáp sông Mê Kông, phía nam giáp Campuchia, cách Thủ đô Băng Cốc 575km theo đường xe lửa. Người hoạt động chủ yếu ở Bản Thà thuộc tỉnh Ubon Ratchathani. Tại đây, Nguyễn Ái Quốc đã sáng tác một bài thơ, giao cho đồng chí Nguyễn Tài ghi lại, sau đó đăng báo Thân ái:

            Hợp tác nề có anh thợ Vượng

            Tay nghề hay tính bướng cũng hay

            Những khi đi họp hàng ngày,

            Khi thì nói đổng, khi thì đòi ra.

            Chị khuyên bảo thiết tha khuyên bảo,

            Không nghe, coi táo bạo hung hăng.

            Rằng em chỉ muốn anh bằng người ta.

            Chị kiên nhẫn bẩy ba kiên nhẫn

            Làm cho anh đổi giận sang hiền

            Anh nghe lời vợ anh khuyên,

            Hội giao công việc anh chuyên cần làm

            Làm đúng đắn không ham lợi vặt,

            Nói như làm thẳng thắn phân minh.

            Một người trước bướng nay lành,

            Cả Hội hợp tác khen anh vô cùng.

            Tiếng chị Vượng khuyên chồng kết quả.

            Chị em đều hỉ hả mừng vui.

            Đăng lên mặt báo để rồi,

            Để rồi học tập, để rồi làm gương.

Nguyễn Ái Quốc còn đến tìm hiểu phong trào của Việt kiều ở thị xã Phi Mun, thuộc tỉnh Amnạt Charơn.

Tiếp đó Nguyễn Ái Quốc đến Mục Đa Hản, là một huyện của Nakhôn Phanom(từ năm 1982 được nâng lên thành tỉnh Mục Đa Hản) giao cho cán bộ tổ chức cơ sở xây dựng một địa điểm liên lạc và chuyển tài liệu báo chí về nước.

Từ Mục Đa Hản, Nguyễn Ái Quốc có ý định đi xuyên qua đất Lào để tiếp cận với phong trào trong nước nhưng không thực hiện được. Trong báo cáo ngày 18-2-1930, gửi Quốc tế Cộng sản, Nguyễn Ái Quốc có nhắc lại việc này:“Đã hai lần tôi cố gắng về An Nam, nhưng phải quay trở lại. Bọn mật thám và cảnh sát ở biên giới quá cẩn mật, đặc biệt là từ khi xảy ra vụ An Nam Quốc dân Đảng”.

Địa điểm cuối cùng trên đất Thái Lan mà Nguyễn Ái Quốc đã đặt chân đến là tỉnh Noọng Khai, nằm sát bờ sông Mê Kông đối diện với Thủ đô Viêng Chăn của nước Lào, cách Thủ đô Băng Cốc 616km. Tại đây, Nguyễn Ái Quốc thường ở và làm việc tại chùa Xỉ Xum Xưn. Đây là nơi Nguyễn Ái Quốc hẹn các đồng chí đang sinh hoạt trong chi bộ Viêng Chăn, vượt sông Mê Kông sang làm việc.

            Còn nữa

Huyền Trang (tổng hợp)

 Phần 2. Giai đoạn 1930 - 1945

* Khoảng tháng 7, tháng 8- 1930

Tại Thượng Hải, Nguyễn Ái Quốc tham dự một cuộc họp có mặt các đồng chí Nguyễn Lương Bằng, Đỗ Ngọc Du (Phiếm Chu), Lưu Quốc Long để góp ý về công tác vận động binh lính. Người căn dặn:“Không nên chỉ hô hào thợ thuyền, dân cày chung chung. Không nên nói vô sản một cách cứng nhắc. Trước mắt chúng ta là phải đánh đổ thực dân Pháp, giải phóng dân tộc. Cho nên, phải khơi lòng yêu nước của mọi người. Đối với anh em binh lính, ta nên khêu gợi nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương, rồi chuyển sang khêu gợi lòng yêu nước, thương nòi. Như thế, mới đi vào lòng người ta được”.

Xem những số báo Kèn gọi lính, Nguyễn Ái Quốc nhắc nhở các đồng chí tại cuộc họp: Không nên dùng chữ khó hiểu, phải viết ngắn, gọn, rõ ràng. Sau đó, Người viết mấy bài cho báo với nội dung yêu nước, ghét thống trị Pháp dưới hình thức văn vần, văn xuôi rất ngắn gọn và dễ hiểu.

*Tháng 7- 1931

- Ngày 2:Nguyễn Ái Quốc bị Thống đốc Hồng Kông ra lệnh bắt giam (Lệnh thứ ba).

- Ngày 10:Nguyễn Ái Quốc bị Thư ký Trung Hoa vụ thẩm vấn lần thứ nhất.

- Ngày 14:Nguyễn Ái Quốc bị Thư ký Trung Hoa vụ thẩm vấn lần thứ hai.

 - Ngày 20: Nguyễn Ái Quốc bị Thư ký Trung Hoa vụ thẩm vấn lần thứ ba.

- Ngày 30: Nguyễn Ái Quốc bị Thống đốc Hồng Kông ra lệnh bắt giam (Lệnh thứ tư).

- Ngày 31:Nguyễn Ái Quốc bị Toà án tối cao Hồng Kông xét xử -Phiên toà thứ nhất. Tại toà, luật sư Ph. C. Gienkin (F.C. Jenkin) theo sự uỷ nhiệm của luật sư Lôdơbi (F.H. Loseby), thuộc "Văn phòng luật sư Rớtxơ" (Russ & Co) thay mặt Nguyễn Ái Quốc (Tống Văn Sơ) và Lý Phương Thuận (Lý Sâm) nêu rõ: Việc bắt Nguyễn Ái Quốc và Lý Phương Thuận ngày 6 tháng 6 mà không có lệnh bắt là bất hợp pháp và việc thẩm vấn họ sau 1 tháng (ngày 10 tháng 7) mới tiến hành là phạm luật. Nội dung thẩm vấn vượt ra ngoài những quy định của Luật là không hợp lệ. Thêm nữa, sự vắng mặt của Nguyễn Ái Quốc và Lý Phương Thuận tại phiên toà là vi phạm Luật Bảo thân (Habeas Corpus).

* Tháng 7-1932

- Ngày 13:Nguyễn Ái Quốc biết tin về nội dung các thoả thuận trên do các luật sư đại diện cho Tống Văn Sơ ở Luân Đôn gửi điện thông báo cho các luật sư đại diện của Tống Văn Sơ ở Hồng Kông.

- Ngày 21:Đơn kháng án của Nguyễn Ái Quốc và bản thoả thuận của luật sư cả bên nguyên và bên bị đã được Hội đồng Cơ mật Hoàng gia Anh chấp thuận cho Nguyễn Ái Quốc rút đơn kháng án và chỉ thị cho Thống đốc Hồng Kông cùng các bên có liên quan phải thực hiện nghiêm chỉnh.

* Khoảng tháng 7-1933

Nguyễn Ái Quốc từ Hạ Môn đáp tàu thuỷ lên Thượng Hải.

Đến hôm trước, hôm sau xem báo được biết: “Hôm qua, những tàu biển cập bến tô giới Pháp đều bị các nhà chức trách lục soát rất kỹ”. Người tiếp tục đóng vai một thân sĩ, quần áo sang trọng, ở khách sạn, nhưng đêm đêm khoá phòng lại ăn khoai trừ bữa và tự giặt lấy quần áo.

* Khoảng giữa năm1937

Nguyễn Ái Quốc (Lin) dự kỳ thi học kỳ I năm học 1937-1938 của lớp nghiên cứu sinh Viện Nghiên cứu các vấn đề dân tộc và thuộc địa.

Các môn duy vật biện chứng, lịch sử cổ đại và lịch sử trung đại đạt trung bình, môn lịch sử hiện đại đạt điểm xuất sắc.

* Tháng 7-1939

- Ngày 7:Bài viết Thư từ Trung Quốc - Hoạt động của bọn tờrốtxkít Trung Quốc, ký tên P.C. Lin, của Nguyễn Ái Quốc, đăng trên báo Notre Voix.

Nguyễn Ái Quốc đã vạch mặt một số tên đại biểu tờrốtxkít và những hành động phản bội Tổ quốc của chúng - để nhận của Sở mật thám Nhật, mỗi tháng 30 đôla, “cùng những khoản tiền trả thêm cho cân xứng với những “công việc đã làm được có kết quả”. Đó là việc xuất bản những tạp chí và những tập trào phúng để truyền bá tư tưởng đầu hàng, bào chữa cho ý đồ xâm lược của Nhật ở Trung Quốc; tìm cách phá hoại phong trào kháng Nhật, bắt “những người cầm đầu giỏi nhất của cuộc bãi công”.

- Ngày 14:Bài viết Thư từ Trung Quốc - Tổng kết sau hai năm đấu tranh, ký tên P. C. Lin, của Nguyễn Ái Quốc, đăng trên báo Notre Voix. Người nêu rõ, tuy Nhật đã chiếm 12 tỉnh của Trung Quốc với số dân 200 triệu người, nhưng chúng đã thất bại trên các mặt trận chính trị, kinh tế, quân sự.

Về phía nhân dân Trung Quốc, tác giả trình bày cuộc kháng chiến anh dũng chống Nhật và khẳng định: “Chúng tôi có “thiên thời, địa lợi và nhân hoà” là ba yếu tố cần thiết cho chiến thắng”.

Kết thúc bài viết là một trích đoạn bài hát:

“Ai có tiền thì góp tiền.

Ai có sức thì góp sức.

Mỗi chúng ta là một chiến sĩ anh dũng.

Tiến lên! Quân thù sắp phải nhả ra thôi.

Hãy cống hiến tất cả! Hãy cống hiến tất cả!

Cho chiến thắng đang đến với chúng ta!”.

- Ngày 28:Nguyễn Ái Quốc viết bài Thư từ Trung Quốc - Hoạt động của bọn tờrốtxkít ở Trung Quốc, trong đó, Người trình bày thêm về những tội ác của bọn tờrốtxkít. Chúng khơi dậy chủ nghĩa địa phương trong dân chúng để chống lại Chính phủ kháng Nhật và tìm cách làm cho Hồng quân suy yếu, chúng phá hoại Mặt trận đoàn kết, âm mưu diệt trừ cộng sản, gây rối loạn ở hậu phương.

- Cuối tháng 7-1939:

+Nguyễn Ái Quốc viết tám điểm xác định đường lối, chủ trương cho cách mạng Đông Dương, trong thời kỳ 1936-1939. Đó là “Những chỉ thị mà tôi nhớ và truyền đạt”. Tám điểm này được gửi kèm theo với báo cáo gửi Quốc tế Cộng sản để xin ý kiến. Đó là:

1. Khẩu hiệu đấu tranh: “Lúc này, Đảng không nên đưa ra những đòi hỏi quá cao (độc lập dân tộc, nghị viện, v.v.). Như thế sẽ rơi vào cạm bẫy của phát xít Nhật”...

2. Phải ra sức tổ chức Mặt trận dân tộc dân chủ rộng rãi.

3. Phải có thái độ khéo léo, mềm dẻo, lôi kéo tư sản dân tộc về phía Mặt trận.

4. Không được thoả hiệp, nhượng bộ với bọn tờrốtxkít.

5. Liên hệ chặt chẽ với Mặt trận nhân dân Pháp.

6. Đảng không thể đòi hỏi Mặt trận thừa nhận quyền lãnh đạo của mình, mà phải tỏ ra là một bộ phận trung thành nhất, hoạt động nhất và chân thực nhất.

7. Kiên quyết chống tư tưởng bè phái, phải tổ chức học tập có hệ thống chủ nghĩa Mác-Lênin.

8. Ban Chấp hành Trung ương phải kiểm soát các báo chí của Đảng để tránh những khuyết điểm về kỹ thuật và chính trị.

+Ký tên P. C. Lin, Nguyễn Ái Quốc viết Báo cáo gửi Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản về tình hình chính trị ở Đông Dương từ năm 1936 đến năm 1938.

Báo cáo mở đầu: “Các bạn thân mến, Tôi ra đi đã 9 tháng nay và đã tới nơi được 7 tháng. Nhưng tôi lấy làm khổ tâm mà báo cáo rằng tôi chưa hoàn thành nhiệm vụ. Đúng là tôi đã rơi vào cơn lốc lớn đang làm biến đổi số mệnh của hàng trăm triệu con người và trên con đường di chuyển của nó, nó đã ngẫu nhiên làm đảo lộn tất cả kế hoạch của tôi. Tuy nhiên điều đó cũng không thể bào chữa cho sự bất lực của tôi...”.

Nguyễn Ái Quốc trình bày một số việc mà Người đã tiến hành trong thời gian 7 tháng qua (đối với cách mạng Đông Dương và đối với công tác tuyên truyền quốc tế). Người cũng gửi kèm theo báo cáo này bản sao tám điểm có tính chất phương hướng cho cách mạng Đông Dương trong tình hình mới để xin ý kiến. Nội dung báo cáo có những phần sau:

- Tình hình chính trị trong người bản xứ: một số đảng viên xã hội người bản xứ hoạt động trong các Hội đồng quản hạt của Pháp và đám tang Phan Thanh - một đám tang lớn chưa bao giờ thấy “như thế ở Hà Nội”.

- Tổ chức chính trị của Pháp ở Bắc Kỳ với các hoạt động của Chi nhánh Đảng Xã hội Bắc Đông Dương, Hội nhân quyền.

- Cuộc đấu tranh của công nhân: nhiều cuộc bãi công, biểu tình nổ ra trong khắp nước, có tổ chức, kỷ luật hơn và được sự ủng hộ tinh thần, vật chất của công nhân nhiều ngành.

- Hoạt động của báo chí, xuất bản sách báo cách mạng.

- Tình cảnh của tù chính trị với khoảng 1500 người ở trong các nhà lao, bị đàn áp, o ép.

- Sự ủng hộ lẫn nhau giữa cách mạng Đông Dương và Trung Quốc, cũng như sự cấu kết giữa bọn Pháp và Tưởng.

- Hoạt động của Nhật ở Đông Dương nhằm xâm chiếm xứ này.

* Tháng 7-1940

- Ngày 12:Trong Báo cáo của Việt Nam gửi Quốc tế Cộng sản, Nguyễn Ái Quốc nêu những thông tin về địa lý, dân tộc, chế độ chính trị, tài nguyên của Việt Nam, chế độ thống trị của thực dân Pháp và về“Phong trào giải phóng”của Nhân dân Việt Nam từ các cuộc khởi nghĩa Cần Vương đến trước Chiến tranh thế giới thứ hai. Phân tích tình hình từ sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam (sau đổi tên là Đảng Cộng sản Đông Dương) ra đời, Người khẳng định:“Ở Đông Dương chỉ có Đảng Cộng sản là một chính đảng chân chính, có tính chất toàn quốc và có quần chúng”. Người trình bày về “Tình hình Việt Nam sau khi chiến tranh châu Âu bùng nổ” và “Tình hình sau khi Pháp đầu hàng Đức”, để từ đó xác định “Động cơ hành động của chúng tôi” - củng cố sự lãnh đạo của Đảng, xây dựng căn cứ địa, mở rộng Mặt trận thống nhất các dân tộc bị áp bức... trong Quốc tế Cộng sản giúp đỡ.

- Cuối tháng 7:Nguyễn Ái Quốc từ Trùng Khánh trở lại Côn Minh.

* Tháng 7 -1941

Nguyễn Ái Quốc viết bài Hoan nghênh thanh niên học quân sự theo thể lục bát gồm 44 câu. Mở đầu, Người phân tích nguyên nhân nỗi khổ cực của đồng bào ta:

Nước ta mất đã lâu rồi,

Đồng bào cực khổ, suốt đời gian nan!

Suốt đời chịu kiếp lầm than,

Sưu cao thuế nặng, cơ hàn xót xa!

Vì ai tan cửa nát nhà,

Chồng lìa vợ, con lìa cha tơi bời?

Vì ai non nước rã rời

Giống nòi sỉ nhục chơi vơi thế này?

Vì giặc Nhật, vì giặc Tây!

...

Người chỉ rõ:

Muốn đánh Nhật, muốn đánh Tây,

Thanh niên ta phải ra đây học hành.

Một là học việc nhà binh.

Hai là học biết tình hình người ta.

Thanh niên là chủ nước nhà

Phải cho oanh liệt mới là thanh niên.

*Tháng 7- 1942

- Ngày 1:Bài thơ Con cáo và tổ ong của Nguyễn Ái Quốc, gồm 14 câu, đăng trên báo Việt Nam độc lập. Bài thơ nói về chuyện con cáo định lấy tổ ong ăn, song bầy ong đã túm lại đốt, “Cáo già đau quá phải sa xuống rồi”. Trong đoạn kết bài thơ, Người kêu gọi:

"Bây giờ ta thử so bì,

Ong còn đoàn kết, huống chi là người!

Nhật, Tây áp bức giống nòi,

Ta nên đoàn kết để đòi tự do".

- Ngày 11:Bài thơ Tặng thống chế Pêtanh  của Nguyễn Ái Quốc gồm 8 câu thơ Đường luật, đăng trên báo Việt Nam độc lập, lên án Pêtanh phản bội đất nước, đầu hàng phát xít Đức:

... Bán nước lại còn khoe cứu nước,

Ô danh mà muốn được thơm danh.

- Cuối tháng:Trong thời gian chờ liên lạc để đi công tác Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc đã dạy cho một cán bộ ở Pác Bó biết chữ trong vòng 20 ngày. Người nói:“Ta đi làm cách mạng thì phải làm cho đến thành công, sau đó còn phải bắt tay vào xây dựng đất nước. Muốn thế phải biết chữ, phải học văn hoá”.

- Khoảng tháng 7:Nguyễn Ái Quốc chủ trương “Nam tiến” mở thêm đường liên lạc tuyến Cao Bằng - Lạng Sơn và tuyến Cao Bằng - Bắc Kạn - Thái Nguyên để liên lạc thuận tiện với Thường vụ Trung ương Đảng và tạo điều kiện phát triển cơ sở chính trị và lực lượng vũ trang.

- Ngày 27- 8 -1942: Sáng sớm, Hồ Chí Minh lên đường đi Bình Mã, có Dương Đào cùng đi để dẫn đường (Lê Quảng Ba ở lại nhà Từ Vĩ Tam). Hai người đến phố Túc Vinh (huyện Thiên Bảo, Quảng Tây, Trung Quốc) thì bị quân tuần cảnh ở trụ sở của Quốc dân Đảng bắt giữ.

* Năm 1943

Cuối tháng 1, đầu tháng 2 -1943, Hồ Chí Minh bị giải đến Cục Chính trị Đệ tứ chiến khu Quốc dân Đảng Trung Quốc (ở Liễu Châu) và bị giam tại nhà giam của Cục này. Ở đây, Người được đối xử tử tế hơn, theo chế độ “quản lý chính trị”: Có đủ cơm ăn, không bị gông, không bị xích, buổi sáng và buổi chiều đều có mười lăm phút đi ra nhà vệ sinh có lính gác và thỉnh thoảng được đọc báo hoặc đọc sách.

Khoảng từ giữa tháng 7 đến tháng 8 -1943:Tại nhà giam của Cục Chính trị Đệ tứ chiến khu Quốc dân Đảng Trung Quốc, Trong lần đón Hồ Mộ La (13 tuổi), con gái của ông Hồ Học Lãm đến thăm tại Văn phòng Cục Chính trị Đệ tứ chiến khu, Hồ Chí Minh tặng cô bé một món tiền dành dụm được đủ may một bộ đồng phục học sinh. Người từ chối không nhận các thứ quà bà Lãm mang đến biếu Người.

*Khoảng tháng 7- 1944

Hồ Chí Minh tới Nam Ninh nói chuyện thời sự cho một số học viên do Việt Minh gửi sang học Trường Quân chính Liễu Châu( Đồng chí Hoàng Văn Thái, người lãnh đạo nhóm học sinh quân cách mạng Việt Nam trong trường bố trí cuộc họp mặt này ). Người phân tích tình hình chiến tranh thế giới, những thuận lợi của phong trào giải phóng dân tộc đang tới và kêu gọi họ cố gắng học tập thành tài để về nước phục vụ cách mạng.

* Năm 1945

- Khoảng tháng 6, tháng 7:Ở gần Khu giải phóng, Hồ Chí Minh được báo cáo về những bức thư dụ dỗ và doạ nạt của phát xít Nhật gửi cán bộ Việt Minh. Người chỉ thị cho các cấp Việt Minh “chỉ trả lời bọn Nhật bằng tiếng súng chứ không phải bằng lời nói”.

Các bức thư của địch đều được đốt ngay sau khi đọc.

- Tháng 7, đầu tháng:Hồ Chí Minh chỉ thị cho một số anh em trong cơ quan tạm lánh đi một nơi khác vì có tin một toán thổ phỉ, đặc vụ Tưởng đang tiến vào đèo Gie, dò la căn cứ của ta.

Trước khi lên đường, Người kiểm tra việc gói buộc tài liệu, bố trí hành quân, chuẩn bị vũ khí... và dặn dò mọi người phải hết sức giữ bí mật, không được để lại dấu vết gì.

- Ngày 17:Sau 20 giờ, Hồ Chí Minh có cuộc thảo luận dài với Thiếu tá E. Tômát và H. Pruyniê (H. Prunier) - sĩ quan OSS. Người khẳng định Mặt trận Việt Minh là tập hợp các đảng phái chính trị được tổ chức với mục đích duy nhất là đánh đổ tất cả các chính quyền nước ngoài và đấu tranh cho tự do và độc lập hoàn toàn của Đông Dương. Người cũng nhấn mạnh sự bất bình của nhân dân Việt Nam đối với người Pháp. Vì vậy, không thể để cho Trung uý Môngpho - một sĩ quan người Pháp cũng như những người Pháp khác vào hoạt động ở đây...

- Ngày 19:Hồ Chí Minh có cuộc thảo luận dài với Thiếu tá E. Tômát về khu vực hoạt động của Đội “Con Nai”. Theo Người, “Con Nai” nên tập trung hoạt động trên tuyến đường Thái Nguyên - Bắc Cạn - Cao Bằng (đường thuộc địa số 3), sau khi “thông đồng bén giọt” có thể di chuyển tiếp và hoạt động trên đường Lạng Sơn - Hà Nội. Người còn khẳng định, Việt Minh có thể nhận một số đội hoạt động của SO (Đội công tác chiến lược “Con Nai”)...

- Khoảng ngoài 20:Hồ Chí Minh gửi thư cho Thiếu tá E.Tômát. Nguyên văn bức thư như sau:

“Gửi Thiếu tá Tômát,

Ngài thân mến,

Tôi gửi Ngài một chai rượu để uống cho ấm người. Tôi tin rằng Ngài sẽ thích thú.

Nếu Ngài viết thư về Côn Minh, hãy chuyển qua người chiến sĩ này.

Kế hoạch của Ngài về sự đầu hàng của Nhật (tối hậu thư, tấn công...) thật tuyệt vời. Tôi tin rằng nó sẽ đem lại kết quả rất tốt.

Sẽ rất tốt nếu Ngài chuyển kế hoạch đó bằng điện tín cho Đại uý Holland.

Trong thời gian tôi đi vắng, nếu cần gì xin Ngài nói với ông Văn hoặc ông Lã.

Chào thân ái

C. M. Hoo”

- Ngày 21:Hồ Chí Minh tiễn Ph. Tam trở lại Trung Quốc và nhờ Ph. Tam chuyển cho Sáclơ một bức thư. Toàn văn bức thư như sau:

“Ông Phen thân mến!

Tôi muốn viết cho ông thư dài để cảm ơn tình cảm của ông đối với tôi. Tiếc thay không thể viết dài được vì sức khoẻ tôi hiện giờ chưa được tốt lắm (nhưng không đến nỗi nguy kịch, ông an tâm).

Điều tôi muốn nói với ông thì ông Tam sẽ nói thay tôi. Nếu ông gặp các ông Bécna, Vinca Reit và Cácten (của cơ quan thông tấn) và những người bạn khác của chúng ta, nhờ ông chuyển tới họ lời chúc mừng tốt đẹp nhất của tôi.

Ông Tam nói là ông sẽ đến đây. Chúng tôi luôn sẵn sàng nồng nhiệt đón ông.

Hãy đến nhanh ông nhé.

Tôi chúc ông mạnh khoẻ và may mắn.

21-7-1945

Thân mến

CM HỒ”

- Ngày 25:Hồ Chí Minh một lần nữa yêu cầu E. Tômát, nhờ phía Mỹ báo cho người Pháp biết Người có thể nói chuyện với đại diện Pháp ở Côn Minh hoặc ở Bắc Kỳ. Người còn gửi Chính phủ Pháp một bản đề nghị gồm năm điểm.

1. Thực hiện phổ thông đầu phiếu để bầu ra một nghị viện quản lý đất nước do một toàn quyền người Pháp làm chủ tịch cho đến khi Việt Nam được hoàn toàn độc lập. Toàn quyền sẽ lập một nội các hay đoàn cố vấn được nghị viện chấp nhận. Quyền hạn chính xác của các quan chức nói trên sẽ được thảo luận sau.

2. Độc lập phải được ban bố cho đất nước trong vòng ít nhất là 5 năm nhưng không được quá 10 năm.

3. Các nguồn lợi thiên nhiên của đất nước phải được trả lại cho nhân dân trong nước với một sự đền bù thích đáng.

4. Mọi quyền tự do do Liên hợp quốc đề ra được bảo đảm thi hành cho người Đông Dương.

5. Cấm chỉ việc bán thuốc phiện.

- Cuối tháng:Tại lán Nà Lừa, Hồ Chí Minh ốm nặng. Người đã uống ký ninh và thuốc cảm, nhưng vẫn sốt cao và luôn mê sảng.

Một hôm, lên lán báo cáo công việc, thấy Người sốt, đồng chí Võ Nguyên Giáp xin ở lại lán với Người. Người mở mắt, khẽ gật đầu. Đêm ấy, tỉnh lại sau cơn sốt, Người nói với đồng chí Võ Nguyên Giáp: “Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”.

Một lần khác, Người nói:“Lúc nào cũng phải chú trọng xây dựng chi bộ, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên và phần tử trung kiên. Trong chiến tranh du kích, lúc phong trào lên, ta phải hết sức phát triển, vừa phát triển vừa chú trọng xây dựng căn cứ cho thật vững chắc, để đề phòng lúc khó khăn mới có chỗ đứng chân được”.

- Cuối tháng:Hồ Chí Minh uống thuốc của một cụ lang già người Tày. Thuốc là một thứ củ vừa đào trong rừng về, đem đốt cháy rồi hoà vào trong cháo loãng. Cơn sốt lui dần. Người lại gượng dậy và tiếp tục làm việc.

Còn nữa

Huyền Trang (tổng hợp)

 

Phần 3. Giai đoạn 1946 - 1954

* Tháng 7- 1946

- Ngày 1: Lúc 8 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp một số chị em Việt kiều. Khi được biết họ chuẩn bị may tặng Người một bộ quần áo, vì thấy bao giờ Người cũng chỉ mặc một bộ quần áo vải vàng, Người không đồng ý. Hoạ sĩ Vũ Cao Đàm đến xin được vẽ và nặn tượng Người.

- Ngày 2: Ngày đầu tiên trong Chương trình chính thức đón tiếp Chủ tịch Hồ Chí Minh của Chính phủ Pháp, vào hồi 11 giờ 50, Bộ trưởng Bộ nước Pháp hải ngoại Mariuýt Mutê cùng các quan chức cao cấp trong Chính phủ Pháp tới Khách sạn Roayan Môngxô đón Chủ tịch Hồ Chí Minh đến gặp Thủ tướng Gioócgiơ Biđôn tại Dinh Thủ tướng, 14 phố Xanh Đôminic. Lễ đón tại khách sạn diễn ra rất long trọng, có lính bồng gươm trần đứng hai bên làm hàng rào danh dự. Từ khách sạn đến Dinh Thủ tướng, xe của Người đi giữa đội môtô bảo vệ, dẫn đầu là xe của Cảnh sát trưởng Pari. Hai bên hè đường, nhiều quãng dân chúng tụ tập rất đông vẫy tay chào.

Đến Dinh Thủ tướng, nghi lễ đón tiếp càng trọng thể hơn. Quốc ca hai nước Việt và Pháp nổi lên hùng tráng để đón chào. Sau khi duyệt binh xong, Chủ tịch Hồ Chí Minh theo sự hướng dẫn của Bộ trưởng Mutê vào phòng khách gặp Thủ tướng Biđôn. Thủ tướng Biđôn xuống tận chân cầu thang đón tiếp. Hai vị Quốc trưởng chào mừng, chúc tụng lẫn nhau, rồi vào phòng khách gặp gỡ riêng. Cuộc tiếp xúc diễn ra chừng mươi phút, sau đó hai người từ biệt. Chủ tịch Hồ Chí Minh ra về, nghi lễ vẫn như lúc đi cho tới khách sạn.

13 giờ 30, ông J. Xanhtơny tới khách sạn đón Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự tiệc chiêu đãi do Thủ tướng Pháp mời. Nghi lễ vẫn long trọng như buổi sáng. Trước khi vào phòng tiệc, Chủ tịch Hồ Chí Minh có cuộc tiếp xúc riêng với Thủ tướng Pháp trong ít phút. Tới dự buổi tiệc có đủ mặt tân cựu Thủ tướng và các vị Bộ trưởng. Trong buổi tiệc, sau diễn văn chào mừng của Thủ tướng Biđôn, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc đáp từ cảm ơn Chính phủ và nhân dân Pháp đã đón tiếp Người rất ân cần, nồng nhiệt. Khi nói đến hội nghị giữa hai nước sắp tới, Người tin tưởng hội nghị có thể sẽ gặp nhiều khó khăn, song "sự thành thật và lòng tin cẩn lẫn nhau sẽ san phẳng được hết thảy những trở ngại". Người nhắc lại một nguyên tắc đạo đức mà triết lý phương Đông và phương Tây đều tán dương: "Điều mà mình không muốn thì đừng làm với người khác".

Sau bữa tiệc, Thủ tướng Biđôn tiễn Người ra tận cửa Dinh Thủ tướng và chụp một bức ảnh chung.

15 giờ 50, Người tiếp Thủ tướng Pháp Gioócgiơ Biđôn đến đáp lễ tại Khách sạn R. Môngxô. Hai bên nói chuyện chừng mươi phút. Sau khi Thủ tướng ra về, một số quan chức Pháp còn ở lại uống trà và đàm đạo.

Cùng ngày, sau khi trao đổi với đại diện Chính phủ Pháp về binh sĩ Việt Nam ở Pháp muốn trở về Tổ quốc, được sự nhất trí của hai bên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho các binh sĩ Việt Nam ở Pháp thông báo chín điều đã thoả thuận với Chính phủ Pháp và khuyên anh em: Phải giữ kỷ luật tử tế; phải đoàn kết, phải thương yêu giúp đỡ lẫn nhau; về đến nhà phải giúp ích Tổ quốc, phải ủng hộ Chính phủ; phải ăn ở cho xứng đáng với một người công dân của nước Cộng hoà Dân chủ Việt Nam.

- Ngày 3: 11 giờ, Người đi đặt vòng hoa trước mộ binh sĩ Đông Dương chết trong Chiến tranh thế giới thứ nhất tại nghĩa trang Nôgiăng xuya Mácnơ, ngoại ô Pari. Đón Người tại đây có Bộ trưởng Bộ nước Pháp hải ngoại Mariuýt Mutê. Vòng hoa của Người mang dòng chữ: “Hồ Chí Minh ai điếu các chiến sĩ Việt Nam”. Người nói với kiều bào có mặt tại đó, đại ý: Người Việt Nam phải đoàn kết làm cho nước nhà hoàn toàn vinh quang, sánh vai với các nước trên thế giới, xây dựng hạnh phúc cho Tổ quốc, cho nhân loại để khỏi phụ lòng những người đã vì nước thiệt mạng. Người chết đã vậy, còn các kiều bào ở Pháp nên xử sự thế nào để người Pháp hiểu biết và quý mến mình.

- Ngày 4: 10 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng ông J.Xanhtơny viếng mộ liệt sĩ bị phát xít Đức bắn trên đồi Valêriêng. Người xúc động nói: “Trông thấy nghĩa sĩ Pháp vì độc lập và tự do mà bị người Đức tàn sát, lại nghĩ đến nghĩa sĩ Việt cũng vì độc lập, tự do mà cũng bị người khác tàn sát, khiến cho người ta thêm nỗi cảm động, ngậm ngùi. Quyền độc lập, tự do ở nước nào cũng vậy, đều do xương máu của các nghĩa sĩ và sự đoàn kết của toàn quốc dân mà xây nên. Vậy nên, những người chân chính yêu chuộng độc lập, tự do của nước mình, thì cũng phải kính trọng độc lập, tự do của dân tộc khác”.

17 giờ, Người dự cuộc đón tiếp chính thức do Hội đồng thành phố Pari tổ chức tại Toà Thị chính. Đô đốc Đácgiăngliơ chủ toạ buổi lễ. Cùng dự có các ông Mariuýt Mutê, A.Varen, J.Xanhtơny và nhân dân Pari. Đáp lại lời chào mừng của ông Thị trưởng Pari Vécnhon, Chủ tịch Hồ Chí Minh cảm ơn nhân dân Pari và ông Thị trưởng đã dành cho Người sự đón tiếp trọng thể và thân mật. Người nói đại ý: Người bao giờ cũng yêu mến Thủ đô nước Pháp, nơi thâu góp những tinh hoa trí thức và văn hoá mà hiện nay vẫn đang có sức hấp dẫn đối với Việt Nam. Người kính trọng nhân dân Pari, những người luôn luôn phấn đấu cho những tư tưởng độ lượng bao dung và cấp tiến. Dân tộc Việt Nam cũng đang ra sức phấn đấu để bảo vệ và thực hiện những lý tưởng nhân dân Pari hằng theo đuổi...

- Ngày 5: 12 giờ 15, Người dự bữa cơm trưa do ông bà Rôxenphen (Roxenphen là nhà báo nổi tiếng, chỉ đạo 20 tờ báo ở các tỉnh của Pháp. Vợ ông là luật sư, cả hai người đều nhiệt tình ủng hộ phong trào đòi độc lập của Việt Nam) mời. Cùng dự có cựu Thủ tướng Lêông Blum và nghị sĩ Quốc hội Luyxi.

20 giờ, Người tiếp các đại biểu Tổng Liên đoàn lao động Pháp và Tổng thư ký Liên đoàn lao động thế giới. Các đại biểu thông báo Liên đoàn lao động thế giới đã công nhận Công đoàn Việt Nam là hội viên.

- Ngày 6: Hội nghị Pháp - Việt khai mạc tại Phôngtennơblô, Chủ tịch Hồ Chí Minh là thượng khách của Chính phủ Pháp nên không tham dự Hội nghị.

- Ngày 7: 13 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp và mời cơm Tướng Raun Xalăng cùng em trai và con trai. Người nói về nạn đói, nạn dốt ở Việt Nam, đồng thời cũng nói về lòng hăng hái, hy sinh của nhân dân ta trong việc tiễu trừ hai nạn đó và những tệ nạn xã hội khác như rượu chè, thuốc phiện, thói xa hoa lãng phí.

- Ngày 10: 8 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp nhà báo Clôđơ Bécna (ông nguyên là Đại tá quân đội Pháp ở Việt Nam từ lâu, lúc đó đã gần 80 tuổi nhưng vẫn mạnh khoẻ. Ông là người hiểu rõ Việt Nam và rất ủng hộ phong trào độc lập của Việt Nam) đến chào.

20 giờ 30, Người tiếp và mời cơm 12 nhà tư bản, trong đó có các ông Tumiarơ, Tơrivơ và một số chuyên gia Pháp về kinh tế Việt Nam. Hai bên nói chuyện về phương thức hợp tác Pháp - Việt trong tương lai.

- Ngày 11: 18 giờ, Người dự buổi đón tiếp do Hội hữu nghị Pháp - Việt1 tổ chức tại dinh Tơrôcađêrô. Sau lời chào mừng của ông Giuýtxtanh Gôđa, Chủ tịch Hội hữu nghị Pháp - Việt và Nhà bác học - bà J.Quyri, Người đã phát biểu:“Tôi không tìm cách giấu nỗi cảm động của tôi trong lúc này. Tôi thật sự sung sướng quá chừng, nhận được dấu hiệu cụ thể của tình thân thiện của nước Pháp. Nỗi sung sướng này không gì mạnh bằng, có lẽ trừ nỗi vui sướng khi tôi được chào mừng một ngày gần đây, sự thực hiện chính thức tinh thần thân thiện giữa hai dân tộc chúng ta (...). Các ngài cũng nhận thấy rằng lòng mong ước mạnh nhất của tôi, sự quan tâm nhất của nước Cộng hoà Việt Nam, nguyện vọng tha thiết của dân tộc Việt Nam là thực hiện được tình thân thiện Pháp-Việt. (...) Nước Pháp của cuộc Đại cách mạng 1789, nước Pháp của cuộc kháng Đức, của cuộc giải phóng, đã tượng trưng hơn bao giờ hết lý tưởng tự do, dân chủ. Và nước Việt Nam chiến đấu giành độc lập chỉ là theo những lý tưởng dân chủ mà dân tộc Pháp là người tiên phong".

Cùng dự buổi gặp mặt, phía Pháp có đại biểu Chính phủ như Bộ trưởng Gay, Bộ trưởng Tôrê, Bộ trưởng Tilông, các đại biểu trí thức như Ph.Giuốcđanh, Aragông, bà V.Vayăng Cutuyariê, ông bà Quyri (Curie)..., ngoài ra còn có đại biểu giới báo chí, các nghị sĩ thuộc địa trong Quốc hội Pháp. Phía Việt Nam có Trưởng đoàn Phạm Văn Đồng cùng các thành viên trong đoàn đàm phán tại Hội nghị Phôngtennơblô.

- Ngày 12: 9 giờ 30, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp các trí thức Việt kiều đến chào, trong đó có các ông Trần Hữu Tước, Trần Bá Huy... Các bác sĩ, dược sĩ Việt kiều bày tỏ ý định mở xưởng bào chế thuốc để giúp anh em trong nước sang du học tại Pháp. Người khen ngợi và căn dặn, đại ý: Bây giờ Chính phủ còn nghèo, các cán bộ cao cấp còn làm việc không hưởng lương nên không giúp gì được về tài chính. Vậy dù to hay nhỏ cũng nên lập xưởng nhưng phải tính toán chu đáo. Sau đó, Người cùng anh em chụp ảnh kỷ niệm.

18 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp đại biểu các báo Pháp và báo nước ngoài. Người tuyên bố lập trường của Việt Nam tại Hội nghị Phôngtennơblô là:

1- Việt Nam đòi quyền độc lập. Độc lập nhưng không phải là tuyệt giao với Pháp, mà ở trong Liên hiệp Pháp, vì như thế lợi cho cả hai nước. Về mặt kinh tế và văn hoá, Việt Nam vui lòng cộng tác với Pháp.

2- Việt Nam tán thành Liên bang Đông Dương, với Cao Miên (Campuchia) và Ai Lao (Lào) nhưng quyết không chịu có Chính phủ Liên bang.

3- Nam Bộ là một bộ phận của nước Việt Nam. Không ai có quyền chia rẽ, không lực lượng nào có thể chia rẽ.

4- Việt Nam sẽ bảo hộ tài sản của người Pháp. Nhưng người Pháp phải tuân theo luật lao động của Việt Nam và Việt Nam giữ quyền mua lại những sản nghiệp có quan hệ đến quốc phòng.

5- Nếu cần đến cố vấn thì Việt Nam sẽ dùng người Pháp trước.

6- Việt Nam có quyền phái đại sứ và lãnh sự đi các nước.

Người khẳng định lại một lần nữa quan điểm của Chính phủ Việt Nam về vấn đề Nam Kỳ: "Nam Kỳ là đất Việt Nam. Đó là thịt của thịt Việt Nam, máu của máu Việt Nam" và nói tiếp: "Tôi tin nước Pháp mới. Tôi có gặp nhiều người Pháp  hữu trách, họ đều hiểu chúng tôi. Về phần chúng tôi, chúng tôi rất thực thà. Chúng tôi mong rằng người khác cũng thật thà với chúng tôi. Chúng tôi quyết không chịu hạ thấp chúng tôi. Mà chúng tôi cũng không hạ thấp nước Pháp. Chúng tôi không muốn đẩy người Pháp ra khỏi Việt Nam. Nhưng chúng tôi nói với họ: Các người hãy phái đến nước chúng tôi những kỹ sư, những nhà khoa học, những vị giáo sư, phái đến những người họ biết yêu chuộng chúng tôi. Nhưng chớ phái qua những người muốn bóp cổ chúng tôi.

Việt Nam cần nước Pháp. Nước Pháp cũng cần Việt Nam. Chỉ có lòng tin cậy lẫn nhau và sự cộng tác thật thà bình đẳng, thì mới đi đến kết quả thân thiện giữa hai nước".

Trong cuộc họp báo này, Người đã trả lời nhiều câu hỏi của các nhà báo.

Một nhà báo hỏi: Nếu Nam Kỳ từ chối không sáp nhập vào Việt Nam, Chủ tịch sẽ làm như thế nào? Người nói: "Nam Kỳ cùng một tổ tiên với chúng tôi, tại sao Nam Kỳ lại không muốn ở trong đất nước Việt Nam? Người Baxcơ, người Brơtôn không nói tiếng Pháp mà vẫn là người Pháp. Người Nam Kỳ nói tiếng Việt Nam, tại sao lại còn nghĩ đến sự cản trở việc thống nhất nước Việt Nam?".

Cùng ngày, Người gửi thư cho Chính phủ Pháp phản kháng việc quân đội Pháp chiếm đóng Phủ Toàn quyền cũ ở Hà Nội và chiếm đóng Tây Nguyên.

- Ngày 13: 15 giờ 15, Người tiếp và trả lời phỏng vấn của bà Rôxenphen, đại diện báo Phụ nữ. Người nêu lên truyền thống anh hùng, đảm đang của phụ nữ Việt Nam và quyền lợi cho họ: Bình đẳng như nam giới, có quyền ứng cử và bầu cử vào cơ quan chính quyền.

- Ngày 20: Người gửi điện về Chính phủ Việt Nam: “Uỷ ban Chính trị họp, vấn đề ngoại giao là đầu đề của bản thuyết trình của ông Banhđê (Bindet). Thái độ của Pháp tiến bộ hơn ở Hội nghị Đà Lạt. Vấn đề ngoại giao đã giao cho một tiểu ban xét rồi sẽ đem ra thảo luận tại Uỷ ban Chính trị hôm thứ ba, 23. Đã nhận được điện văn và các điện văn trước. Ở đây mấy hôm nay không có tin tức gì ở bên nước nhà”.

- Ngày 22: Người gửi thư cho Bộ trưởng Bộ nước Pháp hải ngoại Mariuýt Mutê, thông báo sẽ về nước vào thượng tuần tháng 8 - 1946. Người tỏ ý tiếc rằng: “Nếu nước Pháp không thừa nhận nền độc lập của Việt Nam, đó sẽ là một thiệt hại cho nước Pháp và cho cả nước Việt Nam nữa. Song đối với nước Pháp, sự thiệt thòi sẽ là vĩnh viễn, còn đối với Việt Nam, thất bại đau đớn của sự hợp tác mà Việt Nam mong muốn sẽ buộc chúng tôi chỉ còn biết trông vào sức của mình mà thôi, để tìm cách thoả mãn những nguyện vọng của nhân dân mình...”.

Ngày 24: Nhiều báo Pháp đã đăng trả lời phỏng vấn của Hồ Chí Minh về mối quan hệ chính trị, kinh tế, quân sự và văn hoá giữa Việt Nam và Pháp. Người nói: “Nước Pháp thừa nhận Việt Nam độc lập, và cùng chúng tôi gây mối quan hệ mới trên cái nền tin cậy và tự do, thì nước Pháp sẽ thấy danh dự của mình, tinh thần của mình và áp lực của mình ở Việt Nam thêm nhiều lắm. Mà như thế thì vững vàng, chắc chắn hơn là lấy chiến tranh hoặc sức mạnh hoặc tham mưu, để ép chúng tôi ký điều ước này, điều ước nọ”.

- Ngày 25: 19 giờ 40, Người lên đường về Pari.

Cùng ngày, báo La Liberté đăng bài của Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phỏng vấn phóng viên báo này. Người nêu nhiệm vụ cấp bách của cách mạng Việt Nam là diệt giặc đói và giặc dốt; mong muốn xây dựng mối quan hệ Việt - Pháp thật thà bình đẳng, bởi vì, “Nước Pháp cần đến chúng tôi. Chúng tôi cũng cần đến nước Pháp. Vấn đề chính là nước Pháp làm thế nào mua được tấm lòng của 20 triệu dân Việt Nam tự do. Muốn như vậy thì không nên tìm cách “lừa gạt” chúng tôi, không nên sinh chuyện lôi thôi vô ích”.

Cũng cùng ngày, báo Cứu quốc, số 302 đưa tin: Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa gửi điện về cho Chính phủ, báo tin đã nhận được 1,5 triệu phrăng của đồng bào ta ở Numêa (thuộc Tân Đảo) gửi về giúp Tổ quốc.

- Ngày 27: 7 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm anh em lính thợ Việt Nam ở Tốccơvilơ và Đigalơ. Người đến mà không báo trước. Sau khi đi thăm phòng ăn, phòng ngủ, Người nói chuyện với mọi người, khuyên anh em phải thương yêu, đùm bọc, đoàn kết và luôn luôn hướng về Tổ quốc.

- Ngày 28: 10 giờ 30, nhận lời mời của ông bà Raymông Ôbrắc, cựu Uỷ viên Cộng hoà ở Mácxây, nghị sĩ Quốc hội Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh chuyển về ở tại gia đình ông bà ở 190 đường Pari, Xoadi xu Môngmôrăngxi, quận Xen ê Oarơ cách Pari 10 km.

- Ngày 29: 16 giờ, Người nhận lời mời của Chính phủ Pháp, dự khai mạc Hội nghị Hoà bình của 21 nước Đồng minh, họp tại Điện Luýchxămbua (trụ sở của Thượng nghị viện).

- Ngày 31: 11 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp Đô đốc Muydơliê. 16 giờ, Người tới thăm bà Ăngđrê Viôlít (Nhà báo nổi tiếng, đã sang Việt Nam điều tra về tội ác của thực dân Pháp. Sau khi về nước bà đã viết cuốn Đông Dương).

* Tháng 7- 1947

- Ngày 1:Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi thi sĩ Huyền Kiêu sau khi nhận được bản trường ca "Hồ Chí Minh - Tinh hoa dân tộc" dài 300 câu của nhà thơ gửi tặng Người. Toàn văn bức thư như sau: "Tôi đã nhận được bản trường ca của chú với nội dung cổ vũ đồng bào và chiến sĩ ta hăng hái kháng chiến chống thực dân Pháp và bọn bù nhìn tay sai. Thế là rất tốt. Tôi mong chú và anh chị em văn nghệ sĩ trong Hội Văn hoá cứu quốc đi sâu hơn nữa vào cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, sáng tác được nhiều tác phẩm phục vụ cuộc kháng chiến lâu dài gian khổ nhưng nhất định thắng lợi của nhân dân ta".

- Ngày 5: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư cảm ơn ông Lê Ngọc Tiến trong Ban Chấp hành Đảng Xã hội Việt Nam đã gửi thư cho Người. Trong thư, Người góp một số ý kiến về phương hướng công tác để xây dựng Đảng Xã hội Việt Nam phát triển mau chóng và vững chắc.

- Ngày 16:Người viết thư gửi đồng bào vùng địch tạm chiếm bày tỏ sự thông cảm với những nỗi khổ mà đồng bào đang phải chịu đựng. Bức thư có đoạn: "Trong lúc viết thư này, một mặt tôi rất đau lòng vì tôi tài hèn đức mọn, chưa đuổi được giặc ngay để đồng bào chịu khổ cực. Song một mặt tôi rất phấn phát, vì tôi chắc rằng trải qua bước cực khổ, thì chúng ta nhất định thành công, cũng như qua khỏi mùa Đông, thì chắc chắn mùa Xuân sẽ đến".

Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời một nhà báo nước ngoài. Người đã giải thích về tính chất của Quốc hội Việt Nam; nói rõ thành phần của Chính phủ cùng với chính sách đối nội, đối ngoại của nó; ý nghĩa của Quốc kỳ Việt Nam; vai trò của giai cấp tư sản và trí thức Việt Nam trong công cuộc kháng chiến và kiến quốc; thái độ đối với những người lỡ đi lầm đường, v.v..

Về phần cá nhân, Người nói: "Ngài đã hỏi, tôi xin dẹp sự khiêm tốn lại một bên mà đáp lại một cách thực thà: Tôi không có nhà cửa, không vợ, không con, nước Việt Nam là đại gia đình của tôi. Phụ lão Việt Nam là thân thích của tôi. Phụ nữ Việt Nam là chị em của tôi. Tôi chỉ có một điều ham muốn là làm cho Tổ quốc tôi được độc lập, thống nhất, dân chủ. Bao giờ đạt được mục đích đó, tôi sẽ trở về làm một người công dân du sơn ngoạn thuỷ, đọc sách làm vườn".

- Ngày 17: Nhân Ngày Thương binh liệt sỹ đầu tiên trong cả nước (27-7-1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Ban Thường trực của Ban Tổ chức Ngày Thương binh toàn quốc, nói rõ ý nghĩa của ngày kỷ niệm và kêu gọi mọi người có hành động thiết thực giúp đỡ thương binh.

Nhân ngày này, Người gửi tặng một chiếc áo lụa của chị em phụ nữ biếu Người, một tháng lương của Người, tiền một bữa ăn của Người và của các nhân viên làm việc trong Phủ Chủ tịch.

- Ngày 26: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ toạ phiên họp Hội đồng Chính phủ để nghe báo cáo về quân sự, ngoại giao, tình hình nội bộ và giải quyết một số vấn đề khẩn cấp ở các bộ. Người đã trình bày lý do cải tổ và mở rộng Chính phủ, nêu các nguyên tắc để Hội đồng Chính phủ cho ý kiến.

- Ngày 30: Nhân dịp Đảng Xã hội họp Đại hội toàn quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư chào mừng đại hội, bày tỏ niềm phấn khởi "thấy các đồng chí trong Đảng Xã hội Việt Nam đều hăng hái tham gia kháng chiến cứu quốc và ra sức thực hiện đại đoàn kết", và "trân trọng chúc quý Đảng càng ngày càng phát triển".

* Tháng 7- 1948

- Ngày 6: Lúc 9 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ toạ phiên họp Hội đồng Chính phủ để đánh giá tình hình thế giới và trong nước, kiểm điểm hoạt động của các bộ trong 1.000 ngày kháng chiến; vấn đề nội chính, ngoại giao, kinh tế; việc thành lập Hội đồng Quốc phòng tối cao; việc hợp nhất hai Bộ Quốc phòng và Bộ Tổng chỉ huy thành Bộ Quốc phòng, cử Bộ trưởng và Thứ trưởng Bộ Quốc phòng... Chủ tịch Hồ Chí Minh được cử giữ chức Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng tối cao.

- Ngày 10: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư tới Hội nghị giáo dục toàn quốc (họp từ ngày 10 đến ngày 15-7-1948 tại Việt Bắc ). Người nhấn mạnh đến yêu cầu phải xây dựng một nền giáo dục kháng chiến và kiến quốc. Muốn vậy, cần phải "sửa đổi triệt để chương trình giáo dục cho hợp với sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc". "Phải có sách kháng chiến và kiến quốc cho các trường", "Phải sửa đổi cách dạy cho hợp với sự đào tạo nhân tài kháng chiến và kiến quốc", "Phải đào tạo cán bộ mới và giúp đỡ cán bộ cũ theo tôn chỉ kháng chiến và kiến quốc", "Phải có một chương trình để nâng cao thêm trình độ văn hoá phổ thông của đồng bào".

- Ngày 15: Nhân dịp 27-7, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi biểu dương những hy sinh to lớn vì Tổ quốc và đồng bào của các thương binh, tử sĩ và kêu gọi nhân dân cả nước hãy sẵn lòng giúp đỡ anh em thương binh và gia đình tử sĩ cả về vật chất và tinh thần để đền đáp lại công ơn đó.

Cùng ngày, Người viết Thư gửi Hội nghị văn hoá toàn quốc lần thứ hai (họp từ ngày 16 đến ngày 20-7-1948 tại Phú Thọ ), nêu rõ vai trò, nhiệm vụ của văn hoá trong sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc và căn dặn: "Chúng ta cần phải xây đắp một nền văn hoá kháng chiến kiến quốc của toàn dân. Muốn đi đến kết quả đó, tôi thiết tưởng, các nhà văn hoá ta cần tổ chức chặt chẽ và đi sâu vào quần chúng". "Các nhà văn hoá ta phải có những tác phẩm xứng đáng, chẳng những để biểu dương sự nghiệp kháng chiến kiến quốc bây giờ, mà còn để lưu truyền cái lịch sử oanh liệt kháng chiến kiến quốc cho hậu thế".

- Ngày 30: Bài viết Giữ bí mật, ký bút danh A.G., đăng trên báo Sự Thật, số 97. Người nhấn mạnh: "Chiến tranh thắng hay bại, một phần lớn do biết giữ bí mật hay không biết giữ bí mật, mà quyết định" và khẳng định: "Biết giữ bí mật tức là đã nắm chắc một phần lớn thắng lợi trong tay ta".

- Trong tháng 7-1948: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho thương, bệnh binh. Người động viên và khuyên nhủ anh em yên tâm điều trị cho hồi phục sức khoẻ, đồng thời nên tranh thủ học tập để sau này có thể tiếp tục tham gia công tác giúp ích cho Tổ quốc, "trở nên người công dân kiểu mẫu ở hậu phương cũng như các đồng chí đã làm người chiến sĩ kiểu mẫu ở ngoài mặt trận".

* Tháng 7-1949

- Ngày 8: Bài viết Trở lại vấn đề thi đua ái quốc, ký bút danh H.G., đăng trên báo Cứu quốc - Chi nhánh Thủ đô, số 14. Người nêu câu hỏi: "Đồng bào Thủ đô chúng ta có thể thi đua được không, và phải thi đua thế nào?". Trong lời giải đáp, Người nhấn mạnh: Đồng bào Thủ đô cần "Thi đua giết giặc, trừ gian, phá tề. Thi đua phá hoại giặc, phá từ cái nhỏ đến cái to, phá nhà máy, công sở, các cơ quan quân sự, kinh tế, chính trị của địch và bù nhìn... thi đua gia nhập các tổ chức kháng chiến, giúp đỡ chiến sĩ"...

- Trước ngày 21: Viết thư gửi Bộ trưởng Bộ Thương binh Cựu binh Vũ Đình Tụng nhân Ngày Thương binh 27-7. Người nhờ Bộ trưởng chuyển lời thăm hỏi tới anh em thương binh, và gửi tặng anh em một số khăn mặt, quần áo của đồng bào các nơi gửi biếu Người, cùng một tháng lương là 1.000 đồng.

- Từ ngày 25 đến ngày 27: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ tọa phiên họp tháng 7 của Hội đồng Chính phủ để nghe báo cáo về tình hình thế giới và trong nước, kiểm điểm sự thi hành các nghị quyết của Hội đồng Chính phủ lần trước, nghe báo cáo quyết định của Hội đồng Quốc phòng tối cao, và thảo luận các vấn đề về quân sự, nội chính, kinh tế, văn hoá, xã hội.

Người đã báo cáo về diễn biến tình hình kinh tế và chính trị của một số nước tư bản lớn như Anh, Pháp, Mỹ; việc Quân giải phóng Trung Quốc đang chuẩn bị đánh xuống Hoa Nam và Hội nghị Hiệp thương chính trị Trung Quốc sắp khai mạc.

Về tình hình trong nước, Người nhận định: "Cũng như chim muốn bay cần phải có hai cánh, một cuộc chiến tranh muốn thắng lợi cần phải có hai lực lượng chính: quân sự và chính trị. Ông Tôn Tử là một người thao lược giỏi nhất trong lịch sử và trong thế giới, có nói: "Biết địch, biết ta, trăm trận, trăm thắng"... Vậy ta cần phải biết Pháp, biết ta".

Sau khi dẫn lời của các chính khách Pháp và vài tờ báo thân Pháp viết về tình hình Pháp, Người kết luận: "Giặc Pháp mù quáng về chính trị, thoái bộ về quân sự. Cả hai cái cánh của họ đã yếu và chỉ có thể đưa nó đến thất bại. Bên ta: chính trị rõ ràng, quân sự tiến bộ mãi. Hai cái cánh của ta rất mạnh, ngày càng mạnh thêm, cho nên ta nhất định thắng lợi. Thêm vào đó, tình hình thế giới rất có lợi cho ta. Cánh ta đã vững, gió lại thuận chiều, quân và dân ta hãy cố gắng lên. Thắng lợi vẻ vang đã gần trước mắt".

- Trong tháng 7- 1949

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư tới Hội nghị cán bộ kinh tế. Người dặn dò: Cán bộ kinh tế cần nắm thế chủ động để thắng địch, cần phát huy tinh thần xung phong, cách làm việc thi đua, cần chuẩn bị sẵn sàng kế hoạch thiết thực để tăng cường lực lượng kinh tế kháng chiến và mở mang nền kinh tế kiến quốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho anh chị em học viên lớp học viết báo Huỳnh Thúc Kháng sắp kết thúc. Bức thư có đoạn: "Có thể thí dụ rằng: Ba tháng này các bạn đã học cửu chương. Còn muốn giỏi các phép tính thì phải học nữa, phải học mãi. Học ở đâu, học với ai?. Học trong xã hội, học nơi công tác thực tế, học ở quần chúng. Nếu các bạn viết báo mà quần chúng hiểu, quần chúng ham đọc, quần chúng khen hay, thế là các bạn tiến bộ. Trái lại, là các bạn chưa thành công".

* Tháng 7- 1950

- Từ ngày 8 đến ngày 10: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ toạ phiên họp Hội đồng Chính phủ để xem xét tình hình thế giới, kiểm điểm công tác Chính phủ sáu tháng đầu năm, thông qua những công tác chính trong sáu tháng cuối năm và giải quyết một số vấn đề quan trọng khác.

Kết thúc phiên họp, Người nhắc lại các Bộ phải hết sức chú ý vấn đề giữ bí mật Nhà nước, triệt để quân sự hoá, đề phòng địch có thể mở cuộc tấn công quy mô lớn lên Việt Bắc, vấn đề đoàn kết nội bộ và kỷ luật chính quyền.

- Khoảng đầu tháng: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết Thư gửi đồng bào Liên khu IV, nhờ Uỷ ban kháng chiến hành chính Liên khu chuyển.

Thư cho biết: Người rất đau lòng khi được biết ở một vài nơi, cán bộ đã làm sai chỉ thị của Chính phủ và đường lối của Đoàn thể, xa rời nhân dân, quen thói mệnh lệnh, thậm chí ép uổng, cưỡng bức, bắt bớ dân. Người thành thật xin lỗi những đồng bào bị oan ức và tự phê bình là đã giáo dục và lựa chọn cán bộ chưa được chu đáo. Người khẳng định với đồng bào: "Nước ta là một nước dân chủ. Mọi công việc đều vì lợi ích của dân mà làm... Khi ai có điều gì oan ức, thì có thể do các đoàn thể tố cáo lên cấp trên. Đó là quyền dân chủ của tất cả công dân Việt Nam. Đồng bào cần hiểu rõ và khéo dùng quyền ấy".

- Ngày 15: Bài viết Phải chữa cái bệnh cấp bậc, ký bút danh X.Y.Z., đăng trên báo Sự Thật, số 136. Người phân tích các biểu hiện, nguyên nhân, tác hại của bệnh cấp bậc và nhấn mạnh: "Trong công việc cách mạng, công việc kháng chiến kiến quốc, không có việc sang, việc hèn, mọi việc đều quan trọng. Mọi người phải làm tròn nhiệm vụ của mình". Người còn giúp một "thang thuốc hay nhất" để trị căn bệnh đó, ấy là:

"1. Dùng cách phê bình và tự phê bình để rửa sạch đầu óc ngôi thứ, địa vị và chủ nghĩa cá nhân.

2. Đặt công việc chung, lợi ích chung lên trên hết, trước hết".

- Trước ngày 25: Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời các nhà báo về vấn đề đế quốc Mỹ can thiệp vào Đông Dương. Người nêu rõ: "Lâu nay đế quốc Mỹ đã công khai can thiệp vào Đông Dương. Lâu nay thực dân Pháp làm chiến tranh ở Việt Nam, Miên và Ai Lao là nhờ tiền bạc, súng đạn Mỹ, và theo chỉ thị của Mỹ. Nhưng đế quốc Mỹ càng ngày càng mưu gạt thực dân Pháp để độc chiếm lấy Đông Dương. Vì lẽ đó mà Mỹ càng ngày càng trực tiếp và tích cực can thiệp về mọi mặt: quân sự, chính trị, kinh tế. Và cũng vì lẽ đó mà mâu thuẫn giữa đế quốc Mỹ với thực dân Pháp ngày càng nhiều".

Sau khi phân tích ảnh hưởng chính sách can thiệp của Mỹ đối với nhân dân Đông Dương, Người chỉ rõ: Các dân tộc Đông Dương muốn độc lập thì phải đánh tan thực dân Pháp là kẻ thù số một. Đồng thời phải chống bọn can thiệp Mỹ, phải vạch rõ âm mưu của chúng, phải lột mặt nạ bọn tay sai, phải đoàn kết chặt chẽ với nhau. "Dân tộc Việt Nam đoàn kết chặt chẽ với dân tộc anh em Miên, Lào thì sức mạnh đó đủ đánh tan thực dân Pháp và bọn can thiệp Mỹ".

- Trước ngày 27: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi Ban Tổ chức Trung ương nhân Ngày Thương binh tử sĩ, nhắc nhở ý nghĩa ngày kỷ niệm này và mong các đoàn thể, các giới đồng bào có nhiều hình thức để tỏ lòng thương mến thương binh và gia đình các tử sĩ. Nhân dịp này, Người gửi biếu một tháng lương để góp vào quỹ tổ chức.

- Ngày 30: Bài viết Xin chỉ thị, gửi báo cáo, ký bút danh X.Y.Z., đăng trên báo Sự Thật, số 137. Người chỉ rõ: Trước khi làm không xin chỉ thị, khi làm rồi không gửi báo cáo, như thế là vô kỷ luật, vô chính phủ, địa phương chủ nghĩa, trái nguyên tắc "tư tưởng nhất trí, hành động nhất trí".

Sau khi phân tích Vì sao phải xin chỉ thị Trung ương và Vì sao phải báo cáo lên Trung ương, Người nhấn mạnh: "Xin chỉ thị trước khi làm, gửi báo cáo khi làm xong - là một điều rất cần thiết, để làm cho chính sách của Chính phủ và Đoàn thể thấu suốt từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, để tránh bệnh "bán thân bất toại trong công việc, để tránh thất bại và để lượm được nhiều thành công". Vì vậy các cấp phải coi việc đó là một trong những nhiệm vụ chính của mình.

Người còn hướng dẫn tỉ mỉ công việc nào thì xin chỉ thị ở cấp nào, cách làm báo cáo thường, báo cáo định kỳ, báo cáo phải đạt những yêu cầu gì, do ai viết, v.v..

* Tháng 7- 1951

- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng  các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta dự lễ kỷ niệm 30 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc. Tại lễ kỷ niệm, Người tuyên bố mình là “người sung sướng nhất thế giới vì tự mình đã được chứng kiến ba cuộc cách mạng thành công: Lần thứ nhất là cách mạng Liên Xô, lần thứ hai là cách mạng Trung Quốc và lần thứ ba là cách mạng Việt Nam”.

- Ngày 3: Buổi sáng, Người làm việc với Bộ trưởng Lê Văn Hiến về dự thảo Điều lệ thuế nông nghiệp. Sau khi nghe Bộ trưởng Lê Văn Hiến trình bày dự thảo, Người hỏi han, cân nhắc từng ly từng tý về nội dung cũng như danh từ. Người nhắc: “Đối với vấn đề thuế nông nghiệp phải thận trọng nghiên cứu, điều tra, cho người đi thực tập, thăm dò dư luận, cân nhắc kỹ càng rồi mới nên ban bố”.

- Ngày 5: Hai bài viết của Hồ Chí Minh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 15.

+ Bài Thi đua ái quốc, hiện tại và tương lai vẻ vang của nước ta, chỉ rõ mục đích và kết quả tiêu biểu của phong trào thi đua ái quốc là đã góp phần làm cho “công việc tiêu diệt giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm sẽ mau đến ngày hoàn toàn thắng lợi”. Đồng thời, bài báo cũng nêu lên những khuyết điểm, nguyên nhân và sự cần thiết phải sửa chữa ngay những khuyết điểm này để phong trào thi đua phát triển rộng khắp và có kết quả hơn.

+ Bài Dân chủ cũ và dân chủ mới, giải thích sự khác biệt giữa hai nền dân chủ cũ và mới và khẳng định: “Dân chủ mới là dân chủ cho toàn dân, trừ bọn phản quốc ra ngoài”, còn “dân chủ cũ là một thủ đoạn ích kỷ của bọn phản động”.

- Ngày 11: Bài viết Công trái, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1859, Người nêu lên hai cách tuyên truyền mua công trái của Liên Xô và của ta. Từ đó, tác giả chỉ rõ: Những khuyết điểm mà cán bộ ta mắc phải khi tuyên truyền là "còn dùng cách quan liêu, mệnh lệnh" và kết luận cán bộ ta phải "tẩy cho sạch bệnh quan liêu, mệnh lệnh, nếu không sẽ bị dân tẩy".

- Ngày 12: Hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 16:

+ Bài Phê bình, nêu lên ý nghĩa, mục đích và nguyên tắc trong phê bình.

+ Bài Điên rồ nhất thế giới, chỉ trích sự khoe khoang của Mỹ về sự viện trợ cho các nước, nhưng kết quả “vừa mất tiền, vừa bị thua thâm”.

- Ngày 14: Bài viết Quân đội thực dân Pháp, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1861. Sau khi nêu lên những thất bại của thực dân Pháp ở chiến trường Việt Nam đã làm gia tăng phong trào chống chiến tranh và phản chiến trong nhân dân và thanh niên Pháp, vì họ thấy “chiến tranh ở Việt Nam là không có mục đích, không có nghĩa lý, không có hy vọng”, tác giả kết luận: “Thực dân Pháp thất bại là vì binh lính Pháp biết rằng chiến tranh ở Việt Nam là vô lý... Vì vậy ta nhất định thắng”.

- Ngày 14 và ngày 15: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp Bộ Chính trị mở rộng bàn về chính sách thuế nông nghiệp. Tại cuộc họp, Người nói: “Vấn đề thuế nông nghiệp là vấn đề chính trị, vấn đề Đảng. Nhân việc thuế nông nghiệp cần chỉnh đốn Đảng, giáo dục cán bộ”.

- Ngày 17: Hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1863.

+ Bài Người vô sản và người cộng sản, chỉ rõ phẩm chất, tư cách của người cộng sản xứng đáng là người lãnh đạo những người vô sản và cũng vì mục đích của họ là mục đích của tất cả những người vô sản.

+ Bài Cộng sản, thông qua trích dẫn tiếng nói chống chiến tranh xâm lược của chủ nghĩa đế quốc, đòi hòa bình của một lãnh tụ công giáo người Canađa, tác giả tố cáo sự đàn áp trắng trợn của giai cấp tư sản và chủ nghĩa đế quốc đối với những người yêu chuộng hòa bình và công lý ở các nước tư bản chủ nghĩa bằng cách vu cho họ là cộng sản.

- Ngày 18: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì phiên họp Hội đồng Chính phủ để xem xét tình hình thế giới và trong nước trong tháng 6-1951; nghe báo cáo về hoạt động của các ngành tài chính, ngân hàng và tình hình quân sự trong sáu tháng đầu năm, định phương hướng hoạt động cho từng ngành trong sáu tháng cuối năm.

- Ngày 19: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi đồng chí Tố Hữu hỏi về việc đặt tên tờ báo Kim Đồng và đề nghị góp ý kiến với Người để viết thư gửi các cháu nhân ngày Trung Thu sắp tới.

Cùng ngày, hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 17:

+ Bài Dân Mỹ chống chiến tranh, bằng cách dẫn chứng cụ thể trong xã hội Mỹ, tác giả chứng minh rằng: “Đế quốc Mỹ ra sức gây chiến. Song nhân dân Mỹ thì muốn hòa bình”. Và kết luận: “Ý dân là ý trời, đế quốc Mỹ làm trái ý dân, ý trời, cho nên chúng sẽ thất bại”.

+ Bài Thực hành sinh ra hiểu biết, hiểu biết tiến lên lý luận, lý luận lãnh đạo thực hành. Bằng cách viết giản dị, tác giả bàn thêm về mối quan hệ giữa “lý luận và thực hành, biết và làm”.

- Ngày 20: Bài viết Chuyện phụ nữ, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1865. Tác giả viết về vai trò của người phụ nữ trong xã hội, đồng thời nêu gương thành tích của chị em phụ nữ Trung Quốc hăng hái tham gia vào phong trào chống Mỹ giúp Triều Tiên và khuyên chị em phụ nữ Việt Nam nên học tập những gương tốt đó.

- Ngày 23: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Nhân dân Đức phản đối Mỹ, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 1867, tố cáo đế quốc Mỹ âm mưu tái vũ trang ở Đức, Nhật và chỉ rõ phong trào phản đối âm mưu của Mỹ của nhân dân hai nước này thể hiện qua kết quả cuộc trưng cầu dân ý ở Đức. Kết luận bài báo, tác giả khẳng định: "Ý dân là ý trời. Dù Mỹ có nhiều đôla, nhiều bom nguyên tử" nhưng không thể làm lay chuyển được lòng dân.

- Ngày 26: Nhân Ngày Thương binh, liệt sỹ (27-7), Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi cho cụ Bộ trưởng Bộ Thương binh, Cựu binh, nhờ cụ Bộ trưởng chuyển cho anh em thương binh kiểu mẫu mấy bộ quần áo mà đồng bào đã biếu Người. Người nhắc nhở chính quyền các cấp, các đoàn thể và đồng bào phải có những biện pháp lâu dài, thiết thực để đền đáp lại cho xứng đáng với sự hy sinh, mất mát của anh em thương binh, đó là: Mỗi xã trích một phần ruộng công, hoặc mượn ruộng của người có hằng tâm, hằng sản hay vỡ hoang để tổ chức cày cấy, chăm nom, gặt hái, thu mượn hoặc khai thác được mà đón nhiều hoặc ít anh em thương binh.

Cùng ngày, bài viết Phụ nữ kiểu mẫu, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 18 nêu lên một số “mẩu chuyện rất bình thường, mà rất vĩ đại” của các mẹ, các chị trong việc chăm sóc thương binh, giúp đỡ bộ đội... và cho rằng “đó là lòng chí công vô tư mà chúng ta đều phải học theo”.

Còn nữa

Huyền Trang (tổng hợp)

 

Phần 4. Giai đoạn 1946 - 1954

- Trong tháng 7-1951

+ Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen cán bộ, chiến sĩ, bộ đội địa phương Hà Đông đã cùng bộ đội chủ lực dũng cảm đánh thắng địch ở Chợ Cháy, Trầm Lộng (nam Hà Đông) và “khuyên các chú học tập kinh nghiệm trong trận vừa qua, ra sức củng cố lực lượng của mình, để tranh lấy thắng lợi mới to hơn nữa, nhiều hơn nữa”.

+ Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Chính ủy Văn Tiến Dũng để chuyển đến các cán bộ và chiến sĩ trong Đại đoàn 320. Người cảm ơn các chiến sĩ đã biếu Người một lá cờ của ngụy quyền do đơn vị lấy được trong chiến dịch vừa qua và căn dặn các chiến sĩ cố gắng chỉnh huấn đến nơi đến chốn, thông suốt tư tưởng, đoàn kết chặt chẽ, đồng cam cộng khổ từ trên xuống dưới, kiên quyết vượt mọi khó khăn hoàn thành tốt nhiệm vụ.

+ Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Đại hội giáo dục toàn quốc, góp một số ý kiến vào việc thảo luận của Đại hội. Người nhắc nhở “Đại hội nên chú ý làm thế nào cho việc giáo dục liên kết với đời sống của nhân dân, với công cuộc kháng chiến và kiến quốc của dân tộc. Làm thế nào để phối hợp việc giáo dục của trường học với việc tuyên truyền và giáo dục chính trị chung của nhân dân...”.

* Tháng 7- 1952

- Ngày 2: Dự họp Hội đồng Chính phủ, nghe báo cáo của Phó Tổng thanh tra về tình hình quản lý tài chính trong quân đội; tình trạng tham ô, lãng phí, quan liêu của một số cán bộ. Sau khi nghe các thành viên Hội đồng Chính phủ thảo luận, Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu tổng kết phiên họp:

+ Phải nêu gương những cán bộ trong sạch, cần kiệm, liêm chính phụ trách quản lý tài chính trong quân đội cho các cán bộ khác noi theo.

+ Bệnh quan liêu, nạn tham ô, lãng phí nguồn gốc ở trong xã hội cũ mà ra. Chúng ta không lấy làm lạ. Nhưng mấy năm sau cách mạng mà tham ô, lãng phí còn khá phổ biến trong cán bộ ta, là vì giáo dục thiếu sót. Nay ta đã nhận thấy được bệnh đó là một điều hay, tiến bộ - chúng ta phải sửa dần, một cách có kế hoạch, chuẩn bị. Việc chống quan liêu, tham ô, lãng phí sẽ tiến hành theo Nghị quyết của Hội đồng Chính phủ đã ra đầu tháng 5.

+ Cần tăng cường công tác bảo vệ chính trị, tỉnh táo đề phòng mọi âm mưu phá hoại của địch.

- Ngày 3: Hai bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Một anh “mẹ thương binh” và Hoan hô hoàn Hồ, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 64:

+ Bài Một anh “mẹ thương binh”, kể về gương anh Đoàn Văn Hoạch, y tá, 21 tuổi, một mình làm công việc của hai người mà vẫn làm đến nơi đến chốn, xứng đáng là gương sáng cho cán bộ và nhân viên quân y noi theo. Tuy là “anh” nhưng được vinh dự mang tên “mẹ thương binh”.

+ Bài Hoan hô hoàn Hồ, kể lại câu chuyện: Trong một cuộc mít tinh ở vùng bị tạm chiếm, giặc bắt đồng bào hoan hô chúng, đồng bào không chịu, đã bị chúng đánh đập hành hạ. Cụ L ở Nam Định đã nảy ra sáng kiến, hô “Hoan hô hoàn Hồ” tức “hoan hô trở về với Hồ Chủ tịch”. Tác giả nhận xét: “Việc tuy nhỏ, chỉ thêm một dấu huyền, cũng đủ tỏ lòng đồng bào nồng nàn yêu nước, căm thù giặc Pháp và bè lũ Việt gian bù nhìn”.

- Ngày 8: Bài viết Ấp úng, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2116. Bài báo đưa tin: Trong phiên họp của ủy ban tài giảm binh bị của Liên hợp quốc, đại biểu Liên Xô đề nghị ba nước Mỹ, Anh, Pháp cùng cam kết giảm vũ khí, quân số, cấm dùng bom nguyên tử, vũ khí vi trùng, hơi ngạt và công nhận nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa là thành viên của ủy ban này. Trước những lý lẽ sắc bén của đại biểu Liên Xô, đại biểu Mỹ, Anh, Pháp đã:

“Ấp úng như thúng đứt vành,

Trả lời không được phải đành ngậm câm”.

- Ngày 13: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Hội nghị chiến tranh du kích.

Trong bài nói tại Hội nghị, Người nêu rõ mục đích của chiến tranh du kích không phải là ăn to đánh lớn mà phải tỉa dần, đánh làm sao cho giặc ăn không ngon, ngủ không yên, bị hao mòn về tinh thần và vật chất rồi đi đến chỗ bị tiêu diệt và nhiệm vụ của du kích hiện nay là phá tan âm mưu “lấy chiến tranh nuôi chiến tranh, dùng người Việt đánh người Việt” của địch. “Phá được âm mưu đó là góp một phần lớn vào công việc chuẩn bị tổng phản công”.

Sau khi chỉ ra những khuyết điểm chính của phong trào chiến tranh du kích như coi nhẹ công tác chính trị, kinh tế, tuyên truyền giáo dục nhân dân, muốn đánh to ăn to, công tác ngụy vận, phòng gian làm chưa đều, chưa chu đáo..., Người nêu những công tác trước mắt của phong trào trong đó nhấn mạnh điều quan trọng nhất là du kích phải bám sát lấy dân. “Bám lấy dân là làm sao cho được lòng dân, dân tin, dân mến, dân yêu... Muốn thế phải bảo vệ, giúp đỡ, giáo dục nhân dân”.

- Ngày 18: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Nhân diện cẩu tâm, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2123. Bài báo kể lại số phận của những tên tay sai làm chó săn cho Pháp, từ bù nhìn Thinh, Thảo thắt cổ chết; rồi đến Xuân, Hoạch, Long, Hữu bị đá đít, nay Pháp lại dùng đến Tâm - con chó săn đắc lực nhất, nhưng như câu tục ngữ đã nói “hết săn thì ăn thịt chó” số phận của Tâm cũng giống đàn anh đi trước mà thôi. Mới hay:

“Những loài cõng rắn cắn gà

Buôn dân bán nước ắt là diệt vong”.

- Ngày 21: Bài Nhân dân Pháp thắng một trận to, ký bút danh Đ.X, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đăng báo Cứu quốc, số 2125, viết về phong trào đấu tranh chống Mỹ và chống chiến tranh của nhân dân lao động Pháp, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Pháp. Tiêu biểu là cuộc đấu tranh thắng lợi buộc Chính phủ Pháp phải trả tự do cho ông Giắc Đuyclô - Bí thư Đảng Cộng sản Pháp.

- Ngày 24: Ba bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Mười điều ghi nhớ và thực hành, Có công mài sắt có ngày nên kim và Tướng tá Mỹ chết toi, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 67:

+ Bài Mười điều ghi nhớ và thực hành, tóm tắt chương trình hoạt động của Mặt trận Liên Việt thành 10 điều để nhân dân ghi nhớ và thực hiện. Theo tác giả, đây là “công ước yêu nước” của người dân Việt Nam.

+ Bài Có công mài sắt có ngày nên kim, viết về gương anh Trần Nghệ (Hà Tĩnh) nhà nghèo phải đi làm thuê. Anh đã xin chủ cho mỗi ngày hai giờ để học chữ, rồi dạy được bình dân học vụ, tổ chức lớp học, trường học. Tinh thần trách nhiệm và ý chí vượt khó đã giúp anh thành cán bộ gương mẫu.

+ Bài Tướng tá Mỹ chết toi, kể về một số trường hợp tướng tá Mỹ chết, có tên chết vì điên khi thấy Liên Xô có bom nguyên tử, có tên tự sát khi thấy bất lực trước thất bại trong chiến tranh xâm lược Việt Nam.

- Ngày 25: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Chiến tranh nhồi sọ, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2128, tố cáo Mỹ đang tiến hành một cuộc “chiến tranh nhồi sọ” trên quy mô thế giới dưới rất nhiều hình thức. Tại những vùng tạm chiếm ở nước ta, Mỹ đang ra sức xâm lược văn hóa, tuyên truyền và gieo rắc bệnh phục Mỹ, thân Mỹ, sợ Mỹ trong nhân dân, nhất là trong thanh niên. Bài báo nhắc nhở: “Đó là một điều mà cán bộ giáo dục và tuyên truyền ta phải đặc biệt chú ý và phải ra sức chống lại”.

- Ngày 27: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho cụ Bộ trưởng Bộ Thương binh, Cựu binh nhân Ngày Thương binh tử sĩ 27-7-1952. Trong thư, Người nhờ cụ Bộ trưởng chuyển một tháng lương cùng lời thăm hỏi ân cần đến thương, bệnh binh, và tỏ ý hoan nghênh chủ trương giúp đỡ thương, bệnh binh bằng cách đón về xã, giúp gây cơ sở làm ăn như bà con Thanh Hóa, Phú Thọ đã làm.

Về việc này, Người nhắc nhở đồng bào “nên coi đó là một nghĩa vụ”, chứ không phải là một việc “làm phúc”. Còn anh em thương, bệnh binh phải hòa mình với dân, tránh tâm lý “công thần” coi thường lao động, coi thường kỷ luật; chớ bi quan chán nản. Phải luôn luôn cố gắng.

Cùng ngày, Người gửi tặng anh em thương, bệnh binh hai phiếu công trái quốc gia, mỗi phiếu trị giá một tấn thóc.

Với bút danh C.B, báo Nhân Dân, số 69, đăng bài thơ của Người: Mừng kênh Vônga - Đông hoàn thành. Bài thơ ca ngợi nhân dân Liên Xô đã nêu cao tinh thần thi đua yêu nước, xây dựng thành công kênh đào Vônga - Đông.

- Ngày 31: Ba bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 68:

+ Bài Anh hùng chế mìn và anh hùng đánh mìn, kể về gương anh Nguyễn Văn Kim, mặc dù là cán bộ chính trị nhưng khi được giao quản lý một nhà máy quân giới đã ra sức học hỏi chuyên môn, sáng chế ra cách làm mìn vừa đơn giản, tiết kiệm, công dụng cao. Và anh Nguyễn Văn Dũng, bộ đội giỏi đánh mìn, lấy mìn của địch để diệt địch.

+ Bài Chống quan liêu, tham ô, lãng phí, nêu lên sự cần thiết phải chống quan liêu, tham ô, lãng phí, vì: “Quan liêu, tham ô, lãng phí là tội ác. Phải tẩy sạch nó để thực hiện cần kiệm liêm chính, để đẩy mạnh thi đua sản xuất và tiết kiệm, để đưa kháng chiến đến thắng lợi, kiến quốc đến thành công, để xây dựng thuần phong mỹ tục trong toàn dân, toàn quốc. Đó là một nhiệm vụ quan trọng của mỗi người chúng ta”.

+ Bài Mâu thuẫn giữa Mỹ và Pháp, trích dẫn tuyên bố của tướng Gioanh và báo chí phản động Pháp phản đối Mỹ can thiệp chính trị vào Pháp và thái độ ươn hèn của Chính phủ phản động Pháp, để thấy rằng: Mâu thuẫn giữa Mỹ và Pháp ngày càng sâu sắc, ngay trong nội bộ chính giới Pháp mâu thuẫn đang xảy ra mà nguyên nhân chủ yếu là Pháp thất bại ở Việt Nam. Đồng thời tác giả cũng nhắc nhở: Chúng ta cần khoét sâu những mặt yếu của địch, để tiến tới thắng lợi hoàn toàn.

* Tháng 7- 1953

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phỏng vấn của Thông tấn xã Việt Nam, Người tuyên bố: Mục đích của Việt Nam từ nay là: Làm thất bại chính sách can thiệp của đế quốc Mỹ.

Trong ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho bộ đội sau chiến dịch mùa Xuân năm 1953, khen ngợi những đơn vị đã nêu cao tinh thần chịu đựng gian khổ, vượt mọi khó khăn, bí mật dũng cảm, biết làm công tác dân vận. Người phê bình một số đơn vị quyết tâm chưa vững chắc, chỉ huy còn máy móc, chưa linh hoạt, vì vậy mà đã bỏ lỡ nhiều dịp tiêu diệt địch và nhắc nhở các chiến sĩ phải sửa chữa ngay khuyết điểm, phát huy ưu điểm, chớ tự kiêu, tự mãn, chủ quan khinh địch. Cuối thư, Người hứa sẽ gửi giải thưởng cho những chiến sĩ và đơn vị nào xuất sắc nhất.

Cùng ngày, hai bài viết của Người: Sẽ được mấy lâu? ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 122, viết về Chính phủ mới ở Pháp do Lanien (Laniel) thuộc Đảng Cộng hòa làm Thủ tướng. Người cho rằng chính phủ này tồn tại cũng chẳng được bao lâu vì những khó khăn đã khiến các Chính phủ Pháp trước đây "đổ như sung rụng" vẫn còn đó và kết luận: Chính phủ Pháp không đứng vững được vì dân không tin và phản đối.

Bài Tỉnh táo đề phòng bọn gián điệp, ký bút danh C.B đăng trên báo Nhân Dân, số 122. Bài báo nêu rõ những âm mưu thủ đoạn của Pháp dùng người Việt đánh người Việt, nên đã cài bọn Việt gian để phá hoại cách mạng, vậy “muốn phòng gian trừ gian phải dựa vào nhân dân, phát động nhân dân đấu tranh chống lại chúng. Nếu nơi nào biết dựa vào dân thì dù địch ngoan cố xảo quyệt đến mấy cũng bị thất bại”, và phải coi công tác này cũng quan trọng như tác chiến.

- Ngày 10: Bài viết Đảng Lao động Việt Nam, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2375, Người nêu rõ: Đảng là một tổ chức tiên tiến nhất của nhân dân lao động; mọi đảng viên phải giữ vững kỷ luật của Đảng, phục tùng sự lãnh đạo của Đảng; Đảng phải lãnh đạo tất cả các tổ chức khác của nhân dân lao động; Đảng phải liên lạc chặt chẽ với quần chúng; Đảng tổ chức theo nguyên tắc dân chủ tập trung; trong Đảng bất kỳ cấp nào, đảng viên nào đều phải giữ kỷ luật của giai cấp vô sản. Chủ nghĩa của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin, mỗi đảng viên đều phải thật thà phê và tự phê để tiến bộ mãi.

- Ngày 11: Bài viết Liên khu V anh dũng, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 123, viết về Đại hội liên hoan chiến sĩ thi đua công - nông - binh cuối tháng 4-1953 ở Liên khu V. Người đặc biệt nhấn mạnh ba điểm chính mà Đại hội đã nêu lên để chiến sĩ học tập là: Thi đua diệt giặc lập công, quyết tâm bảo vệ nhân dân, kiên quyết chấp hành chính sách của Đảng và Chính phủ.

- Ngày 13: Bài viết Tính chất của Đảng Lao động Việt Nam, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2377. Trong bài viết, Người nêu rõ: "Đảng Lao động là tổ chức cao nhất của giai cấp cần lao và đại biểu cho lợi ích cả dân tộc. Vì những điều sau này mà quyết định tính chất ấy.

1. ... Đảng giác ngộ giai cấp công nhân lành mạnh, lập trường giai cấp dứt khoát, tác phong giai cấp đúng đắn.

Tư tưởng của Đảng là tư tưởng của giai cấp công nhân, nó đấu tranh cho lợi ích của toàn dân. Vì vậy, trong Đảng không thể có những tư tưởng, lập trường và tác phong trái với tư tưởng, lập trường và tác phong của giai cấp công nhân.

2. Đảng có chính cương rõ rệt: hiện nay thì giai cấp công nhân lãnh đạo toàn dân chống đế quốc và phong kiến, để giải phóng dân tộc và thực hiện dân chủ mới. Ngày sau thì tính đến chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản.

3. Đảng có kỷ luật rất nghiêm khắc, tất cả đảng viên đều phải tuân theo. Tư tưởng chính trị và tổ chức của Đảng đều phải thống nhất. Trong Đảng không thể có những phần tử lạc hậu và đầu cơ.

4. Tất cả đảng viên phải kiên quyết phục tùng sự lãnh đạo tập trung của Đảng. Trong Đảng không thể có những phần tử hèn nhát lung lay.

5. Đảng phải luôn giáo dục đảng viên về lý luận cách mạng. Đối với những đảng viên xuất thân là trí thức, tiểu nông dân, thì Đảng phải ra sức cải tạo tư tưởng khiến cho những đồng chí đó thành những chiến sĩ của giai cấp công nhân...".

- Ngày 17: Bài viết Đảng Lao động lãnh đạo kháng chiến kiến quốc (A), ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2380. Người nêu rõ: Để lãnh đạo kháng chiến kiến quốc, Đảng phải truyền bá lý luận Mác - Lênin trong nhân dân. Bởi vì, nhờ lý luận mà quần chúng hiểu rõ nguyên nhân, đường lối, phương pháp đấu tranh; mặt khác, nhờ kết hợp lý luận với kinh nghiệm và thực tiễn cách mạng Việt Nam mà Đảng sẽ phân tích được tình hình, đề ra được những chủ trương và chính sách đúng đắn, hợp với lòng dân, nhờ vậy mà động viên được sức mạnh của toàn dân.

- Ngày 20: Bài viết Đảng Lao động lãnh đạo kháng chiến kiến quốc (B), ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2382. Người phân tích vai trò của Đảng trong việc đề ra những khẩu hiệu, mục đích và kế hoạch đấu tranh đúng đắn trong mỗi giai đoạn cách mạng để động viên và lãnh đạo nhân dân đấu tranh cho nên đã tranh được nhiều thắng lợi. Đồng thời, Người cũng chỉ rõ mối liên hệ chặt chẽ giữa Đảng với quần chúng thông qua đội ngũ cán bộ, đảng viên. Vì vậy, "Đảng viên và cán bộ phải làm cho dân tin, dân phục, dân yêu".

- Ngày 24: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Xây dựng Đảng Lao động Việt Nam, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2385. Người nêu rõ: Xây dựng Đảng là một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng. Cần phải xây dựng Đảng trên ba mặt: Tư tưởng, chính trị và tổ chức. Về tư tưởng, Đảng phải học tập lý luận Mác - Lênin. Giáo dục tư tưởng và lãnh đạo tư tưởng là việc quan trọng nhất của Đảng, phải kiên quyết chống thói xem nhẹ tư tưởng. Đảng phải tăng cường tư tưởng giai cấp công nhân và gột rửa những tư tưởng trái với nó, chống thói xem nhẹ học tập lý luận. Về đường lối chính trị, Đảng chống khuynh hướng "tả" và "hữu".

- Ngày 26: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho cụ Bộ trưởng Bộ Thương binh và Cựu binh nhân Ngày Thương binh, liệt sĩ (27-7), nhờ cụ Bộ trưởng chuyển tới anh em thương binh một tháng lương của Người và 30 chiếc khăn tay do phụ nữ dân tộc Thái gửi biếu Người.

- Ngày 27: Bài viết Tự phê bình và phê bình, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2387. Người chỉ rõ: Để nâng cao trình độ lý luận và chính trị, mỗi đảng viên cần phải luôn luôn thực hành thật thà tự phê bình và phê bình. Đảng thì dùng cách chỉnh Đảng, chỉnh huấn để giáo dục đảng viên. Về mặt tổ chức, Đảng phải có kỷ luật rất nghiêm. Phải tiến hành xây dựng Đảng trên cả ba mặt: chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đó không chỉ là công việc của Đảng, của đảng viên mà là của toàn dân. Đảng viên phải dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng. Người kết luận: "Một đảng có chủ nghĩa Mác - Lênin, có kỷ luật nghiêm khắc, thật thà tự phê bình và phê bình, liên hệ chặt chẽ với nhân dân; một đảng đúng đắn về tư tưởng, chính trị và tổ chức như Đảng Lao động Việt Nam, đảm bảo chắc chắn cho kháng chiến nhất định thắng lợi, kiến quốc nhất định thành công".

- Ngày  31: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Tổ chức Đảng Lao động Việt Nam, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2390, nhấn mạnh vấn đề lựa chọn đảng viên, coi đó là nền tảng của tổ chức Đảng. Người định nghĩa thế nào là một người đảng viên, nghĩa vụ và quyền lợi của người đảng viên.

- Trong tháng 7 -1953: Nhân dịp ông Nguyễn Chí Thanh đi công tác ở Trung Quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư thăm hỏi và căn dặn cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn pháo cao xạ 367 đang tập huấn tại Trung Quốc: "... Không quân là chỗ mạnh của giặc. Muốn thắng giặc ta phải có bộ đội pháo cao xạ mạnh để trị máy bay của chúng...".

Với bút danh Din, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài: Chúng tôi vững tin vào thắng lợi cuối cùng của mình, gửi cho tạp chí Vì một nền hòa bình lâu dài, vì một nền dân chủ nhân dân, giới thiệu với bạn bè quốc tế những thành tựu mà toàn Đảng, toàn dân ta giành được trên các mặt quân sự, chính trị, cải cách ruộng đất, công tác xây dựng Đảng. Kết luận bài báo, Người viết: "Còn chúng tôi, chúng tôi không say sưa với thắng lợi và không đánh giá quá thấp kẻ địch, nhưng chúng tôi tự cảm thấy ngày càng mạnh lên, ngày càng thêm vững tin vào thắng lợi cuối cùng của chúng tôi, ngày càng quyết tâm đuổi ra khỏi Tổ quốc mình bọn thực dân Pháp và quan thầy của chúng là bọn can thiệp Mỹ, mặc dù chúng tôi vẫn không từ bỏ thái độ bè bạn và hữu nghị đối với nhân dân Pháp".

* Tháng 7- 1954

- Ngày 3: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư thăm hỏi cán bộ, chiến sĩ và đồng bào vùng mới giải phóng ở đồng bằng Bắc Bộ. Trong thư, cùng với việc căn dặn đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, Người đã nêu lên bốn nhiệm vụ quan trọng phải thực hiện là:

1. Đoàn kết nhất trí, yêu mến và giúp đỡ lẫn nhau.

2. Hăng hái tăng gia sản xuất, làm ăn, buôn bán, để cải thiện sinh hoạt.

3. Hăng hái tham gia và ủng hộ kháng chiến.

4. Luôn luôn tỉnh táo, không nên chủ quan khinh địch.

Đối với đồng bào công giáo, Người khuyên nhủ phải "tin tưởng ở chính sách tự do tín ngưỡng của Chính phủ", "chớ để địch lợi dụng". Đối với cán bộ và chiến sĩ, Người căn dặn phải "nhã nhặn đối với dân, gần gũi và giúp đỡ dân, thi hành đúng chính sách của Chính phủ và giữ vững nền nếp liêm khiết, giản dị". Đối với những người lầm đường lạc lối, Người nói rõ chính sách của Chính phủ ta là "ai cải tà quy chính đều được Chính phủ và nhân dân ta đối đãi khoan hồng".

- Từ ngày 3 đến ngày 5: Tại Liễu Châu (Quảng Tây, Trung Quốc), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hội đàm với Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa Chu Ân Lai về vấn đề lập lại hòa bình ở Đông Dương và những vấn đề có liên quan trong cuộc đàm phán ở Hội nghị Giơnevơ. Cùng tham dự có Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp và tướng Trần Văn Quang.

Trong thời gian này, Người đã thăm lại sông Liễu Giang và núi Ngư Phong, nơi 10 năm trước Người đã rèn luyện sức khỏe sau khi ra khỏi nhà tù của Quốc dân Đảng Trung quốc.

- Ngày 4: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Ngư mục hỗn châu", ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 201. Bài báo cho biết, Mỹ và Pháp đang rêu rao về nền "độc lập" và "dân chủ" của chính quyền bù nhìn Bảo Đại. Người cho rằng đây là thủ đoạn "mắt cá dễ lộn ngọc trai" hòng lừa bịp những ai cả tin. Dẫn lời Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ nói về tổng tuyển cử, về nền độc lập và dân chủ ở Việt Nam mà Hội nghị Giơnevơ đang bàn bạc và uy tín của chính quyền Bảo Đại đối với những vấn đề đó, Người khẳng định những thủ đoạn đó sẽ không lừa bịp được nhân dân ta.

- Ngày 5: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Đội du kích công giáo, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2633, ca ngợi đội du kích vùng đồng bào theo đạo Thiên Chúa ở thôn Q.N, tỉnh Nam Định. Bài báo cho biết, với tinh thần dũng cảm, mưu trí và khôn khéo, đội du kích đã diệt khá nhiều địch, lôi kéo được một số ngụy binh bỏ ngũ trở về với kháng chiến.

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phỏng vấn của Việt Nam thông tấn xã. Trả lời câu hỏi về sự tiến triển của Hội nghị Giơnevơ, Người nhận xét: Hội nghị tuy tiến triển chậm "nhưng với những vấn đề đã thỏa thuận, Hội nghị cũng đã mở đường cho việc lập lại hòa bình ở Đông Dương" và nêu rõ: nhân dân ta sẽ cố gắng đấu tranh cho hòa bình, đồng thời phải có tinh thần cảnh giác cao đối với âm mưu của đối phương.

Trả lời câu hỏi về ý nghĩa bản Tuyên bố chung giữa Thủ tướng các nước Trung Quốc, ấn Độ và Miến Điện, Người khẳng định: "Hai bản tuyên bố chung đó phù hợp với nguyện vọng hòa bình của nhân dân thế giới" và "thích hợp cho việc giải quyết vấn đề Đông Dương", "Nhân dân Việt Nam nhiệt liệt hoan nghênh hai bản tuyên bố chung đó".

Chủ tịch rất hoan nghênh nguyện vọng của Thủ tướng Pháp Măngđét Phơrăngxơ, khi ông nói việc ngừng bắn ở Đông Dương phải thực hiện mau chóng, và chỉ rõ: "Chúng ta hoan nghênh nguyện vọng của ông Măngđét Phrăngxơ, nhưng phải bài trừ chính sách của đế quốc Mỹ ngăn cản và phá hoại Hội nghị Giơnevơ, mới có thể thực hiện nhanh chóng ngừng bắn ở Đông Dương được".

- Ngày 7: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Công giáo Pháp chống chiến tranh xâm lược Việt Nam, ký bút danh C.B., đăng báo Nhân Dân, số 202. Bài báo ca ngợi cuộc đấu tranh của những người Pháp theo đạo Thiên Chúa, trong đó có cả các vị linh mục chống chiến tranh xâm lược ở Đông Dương. Họ đòi hai bên cần trực tiếp thương lượng để chấm dứt chiến tranh. Họ kiên quyết chống bất kỳ ai lợi dụng việc bảo vệ tôn giáo vào cuộc xung đột ở Đông Nam á, chống việc sử dụng những vũ khí giết người dã man trong cuộc chiến tranh. Người chỉ rõ: Thái độ của những người theo đạo Thiên Chúa ở Pháp như vậy là rất đúng đắn và kêu gọi "những người công giáo Việt Nam, ai đã lầm đường theo giặc, phản nước phản Chúa, cần phải mau hối cải, mau mau quay về với chính nghĩa, với Tổ quốc yêu mến của chúng ta".

Cùng ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Những người trung thành với đạo Chúa, ký bút danh Đ.X, đăng báo Cứu quốc, số 2635. Bài báo phê phán hành động tuyên truyền chiến tranh, khủng bố những người có tư tưởng hòa bình và khẳng định rằng đó là những hành động phản lại những tư tưởng của Chúa. Những người trung thành với Chúa là những người có nhiều cống hiến cho sự nghiệp hòa bình thế giới.

- Ngày 10: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Gửi báo cáo và xin chỉ thị, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 203, nêu rõ tầm quan trọng của việc gửi báo cáo xin chỉ thị của cấp trên, những nguyên tắc của việc báo cáo, v.v.. Người cũng phê phán một số cấp ủy và chính quyền địa phương không thực hiện nghiêm túc chế độ gửi báo cáo, xin chỉ thị và chỉ rõ: "Mỗi cán bộ phụ trách phải kiên quyết làm đúng chế độ ấy".

- Ngày 13 và ngày 14: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì phiên họp Hội đồng Chính phủ. Người đã đọc báo cáo về tình hình và nhiệm vụ mới. Phát biểu kết thúc phiên họp, sau khi nhận định kết quả làm việc của Hội đồng Chính phủ trong lần họp này, Người chỉ rõ: Công tác mới nhiều, phức tạp, khó khăn. Muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ, về mặt nhận thức phải toàn diện đồng thời lại phải có sự nghiên cứu tỉ mỉ từng bộ phận. Trong khi tiến hành công tác phải có sự "phân công rành mạch" nhưng lại phải có "phối hợp ăn khớp, chỉ đạo chặt chẽ và khéo léo", "mỗi bộ, mỗi ngành phải chuẩn bị kế hoạch hoạt động và cán bộ để thực hiện kế hoạch đó", phải "đả thông tư tưởng cán bộ", "Tình hình có những biến chuyển mới, nói chung là công của dân ta, nói riêng là của bộ đội ta đã cố gắng, quyết tâm và chịu đựng gian khổ. Các ngành, các bộ sẽ cố gắng thi đua với bộ đội, quyết tâm khắc phục mọi khó khăn, chuẩn bị mọi mặt cho đầy đủ, nắm quyền chủ động, chủ động thì nhất định chúng ta thắng lợi".

- Ngày 15: Chủ tịch Hồ Chí Minh tham dự Hội nghị lần thứ sáu (mở rộng) Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa II). Tại Hội nghị, Người đã đọc bản báo cáo quan trọng gồm hai phần: Tình hình mới và Nhiệm vụ mới.

Ở phần Tình hình mới, sau khi giới thiệu những thắng lợi của các lực lượng hòa bình, dân chủ trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, thái độ của Mỹ đối với Hội nghị Giơnevơ, Người khẳng định: "Mỹ là kẻ thù chính của hòa bình thế giới, ta phải tập trung lực lượng chống đế quốc Mỹ.

Về Tình hình trong nước, Người đã phân tích những chuyển biến của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, những thắng lợi về quân sự và ngoại giao của Nhà nước và nhân dân ta, âm mưu của Mỹ đối với Đông Dương và khẳng định: "Mỹ đang biến thành kẻ thù chính và trực tiếp của nhân dân Việt, Miên, Lào".

Ở phần Nhiệm vụ mới, Người chỉ rõ để tiến tới thực hiện hòa bình, "ta vẫn tiếp tục đánh Pháp. Nhưng mũi nhọn của ta cũng như mũi nhọn của thế giới đều chĩa vào Mỹ";... "Chính sách của ta là tranh thủ hòa bình để chống lại chính sách chiến tranh của Mỹ" và nhấn mạnh: "trước tình hình mới hiện nay, ta không thể giữ cương lĩnh cũ. Trước kia khẩu hiệu của ta là "Kháng chiến đến cùng". Nay vì tình hình mới, ta cần nêu khẩu hiệu mới là "hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ". Để chống đế quốc Mỹ trực tiếp can thiệp, kéo dài và mở rộng chiến tranh Đông Dương, ta phải nắm vững lá cờ hòa bình, chính sách của ta có thay đổi: trước ta tịch thu tài sản của đế quốc Pháp, nay đã đàm phán thì có thể theo nguyên tắc bình đẳng, hai bên cùng có lợi, mà giữ lợi ích kinh tế và văn hóa của Pháp ở Đông Dương. Dùng lối nói chuyện thì phải nhân nhượng nhau đúng mức...

Bất kỳ hòa bình hoặc chiến tranh, ta cũng phải nắm vững chủ động, phải thấy trước, chuẩn bị trước".

Trong báo cáo, Người cũng đề ra ba nhiệm vụ, 10 công tác và vấn đề "điều chỉnh khu vực Pháp rút quân, đề phòng tư tưởng "tả" hoặc "hữu khuynh" có thể nảy sinh.

Phần cuối báo cáo, Người khẳng định lại: Mục đích bất di bất dịch của ta vẫn là hòa bình, độc lập, thống nhất và dân chủ. Nguyên tắc của ta thì phải vững chắc, nhưng sách lược của ta thì linh hoạt. Các công tác phải liên hệ và phối hợp với nhau, bộ phận phối hợp với toàn cục,... Mỗi công tác phải hợp với từng nơi, từng lúc, từng hoàn cảnh.

- Ngày 22: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi đồng bào, chiến sĩ và cán bộ toàn quốc sau khi Hội nghị Giơnevơ thành công.

Người chỉ rõ những nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và nêu ra quyết tâm củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập và dân chủ trong toàn quốc. Về việc thực hiện Hiệp nghị Giơnevơ, Người nhấn mạnh việc điều chỉnh khu vực chỉ là "tạm thời" và khẳng định: "Chúng ta quyết làm đúng những điều đã ký kết với Chính phủ Pháp, đồng thời chúng ta đòi Chính phủ Pháp phải làm đúng những điều họ đã ký kết với ta". Người kêu gọi đồng bào hãy "tỉnh táo đề phòng âm mưu của những kẻ phá hoại hòa bình",... "ra sức khôi phục và xây dựng, củng cố và phát triển lực lượng" để thực hiện "quyền độc lập hoàn toàn của nước ta"; củng cố và phát triển tình hữu nghị với nhân dân hai nước Miên, Lào, và các nước khác, kể cả nước Pháp.

Cuối cùng, Người kêu gọi "toàn thể đồng bào, quân đội và cán bộ hãy theo đúng đường lối, làm đúng chính sách của Đảng và Chính phủ, đấu tranh để củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập, dân chủ trong toàn quốc".

Cùng ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Báo chí tư sản Pháp bình luận tên Việt gian Ngô Đình Diệm, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 207. Bài báo vạch rõ những hành động của Ngô Đình Diệm câu kết với Đảng Bêdô (một đảng phản động nhất ở Pháp), với giám mục phản động Spenman ở Mỹ, kẻ chủ trương kéo dài cuộc chiến tranh ở Đông Dương và ủng hộ trực tiếp sự can thiệp của Mỹ vào Đông Dương. Bài báo kết luận: Diệm chủ trương kéo dài chiến tranh mà cả nước thì muốn hòa bình. Vì vậy, ngoài vài người ở Trung Bộ và Bắc Bộ ủng hộ Diệm thì Diệm hoàn toàn trơ trọi một mình...

- Ngày 28: Thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Bộ trưởng Bộ Thương binh nhân ngày thương binh liệt sĩ (27-7), đăng báo Nhân Dân, số 209. Trong thư, Người bày tỏ sự biết ơn đối với đồng bào ở những nơi đã đón thương binh về địa phương chăm sóc và căn dặn các thương binh, bệnh binh, các gia đình liệt sĩ "cần phải biết ơn sự săn sóc của đồng bào, cần phải cố gắng tăng gia sản xuất, tự lực cánh sinh, tùy theo khả năng mà tham gia các công tác trong xã, chớ nên yêu cầu quá đáng ra vẻ "công thần".

Nhân dịp này, Người nhờ cụ Bộ trưởng chuyển số tiền 30.600 đồng do một kiều bào ở Trung Quốc gửi tặng và một tháng lương của Người là 45.000 đồng để làm quà cho các thương, bệnh binh.

Cùng ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Hội nghị Giơnevơ đã thắng lợi lớn, ký bút danh C.B, đăng báo Nhân Dân, số 209. Bài báo khẳng định ý nghĩa của Hiệp định Giơnevơ về chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Đông Dương và chỉ rõ đó là thắng lợi của nhân dân các nước Đông Dương, của các lực lượng hòa bình, dân chủ trên thế giới.

Người nhắc nhở toàn dân: "Phải đoàn kết chặt chẽ, tư tưởng thống nhất, hành động nhất trí, ra sức đấu tranh để hoàn thành độc lập, xây dựng dân tộc thực sự. Chúng ta đã thắng lợi trong kháng chiến, chúng ta sẽ thắng lợi trong hòa bình".

- Cuối tháng 7 -1954: Tại An toàn khu (Việt Bắc), Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp nhà báo kiêm đạo diễn điện ảnh Liên Xô Rôman Cácmen. Câu chuyện được trao đổi bằng tiếng Nga. Thấy nhà báo tỏ vẻ ngạc nhiên trước cuộc sống giản dị, quá khiêm tốn của Người, Người giải thích: "Tôi đã quen với cuộc sống như thế này, những năm tháng đấu tranh cách mạng đã tập cho tôi quen như thế, chỉ sau năm phút tôi đã sẵn sàng lên đường". Trả lời câu hỏi: "Chủ tịch học tiếng Nga có khó lắm không? ", Người nói: "Người chiến sĩ cách mạng cần phải biết tiếng nói của Lênin". Khi nhà báo hỏi: "Chủ tịch làm việc bao nhiêu tiếng trong một ngày?" , Người nói: "Chim rừng đánh thức tôi, còn tôi đi nằm lúc trên trời xuất hiện những vì sao".

Trong thời gian được làm việc gần Chủ tịch, Rôman Cácmen đã thấy không hoàn toàn như vậy: Nhiều đêm, Chủ tịch chống gậy, quần và tay áo xắn cao, đi theo ánh đuốc của đồng chí cận vệ trên con đường hẻm trong rừng. Chủ tịch đến một bản xa nào đó trong núi hoặc đi họp Hội đồng Chính phủ về muộn.

1) Hội hữu nghị Pháp-Việt do những người Pháp có danh tiếng đứng ra tổ chức để ủng hộ Việt Nam độc lập. Các hội viên không chia đảng phái, tôn giáo, giai cấp. Ai đồng tình với Việt Nam là được vào Hội.

Còn nữa

Huyền Trang (tổng hợp)

 

Phần 5. Giai đoạn 1955 - 1969

*Tháng 7 - 1955

Từ ngày 22-6-1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn đầu Đoàn đại biểu Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đi thăm Trung Quốc, Liên Xô và Mông cổ.

- Ngày 1: Lúc 20 giờ, dự và phát biểu tại buổi dạ hội do Thành uỷ Bắc Kinh tổ chức nhân kỷ niệm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc và chào mừng Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ ta, Người đánh giá cao những thành tựu mà nhân dân Trung Quốc đã đạt được trong công cuộc xây dựng đất nước.

- Ngày 4: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Trường chế tạo cơ khí Bắc Kinh, nơi có nhiều học sinh Việt Nam đang theo học.

Cùng ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Có phê bình phải có tự phê bình, bút danh C.B., đăng báo Nhân Dân, số 488. Trong bài, Người biểu dương những đơn vị khi được phê bình trên báo, đã có bài tiếp thu phê bình và đề ra biện pháp sửa chữa khuyết điểm, đồng thời Người cũng phê phán những đơn vị không biết tự phê bình, không tiếp thu phê bình.

- Ngày 5: Bài viếtTình hình thế giới tháng 6-1955,bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 489. Trong bài, Người phân tích những sự kiện nổi bật nhất của tình hình thế giới trong tháng 6-1955. Người nêu rõ những hoạt động của Chính phủ Liên Xô nhằm làm dịu tình hình thế giới; những hoạt động của Mỹ và phe lũ gây căng thẳng ở nhiều khu vực trên thế giới và cuộc đấu tranh của nhân dân Đông Dương, nhân dân các nước Đông Nam Á đòi thi hànhHiệp định Giơnevơvà bảo vệ hoà bình.

9 giờ, Người hội đàm với Phó Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội Trung Quốc Tống Khánh Linh. 15 giờ, Người dự lễ khai mạc kỳ họp thứ hai Quốc hội nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa.

- Ngày 6: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm hồ chứa nước Quan Sảnh (gần Bắc Kinh). Trên đường về, Người dừng lại xem Vạn lý trường thành (phần Đông Bắc Bắc Kinh) và làm bài thơ chữ Hán ghi lại cảm tưởng về công trình vĩ đại này như sau:

"Thính thuyết Trường thành vạn lý trường,

Đầu liên Đông Hải vĩ Tây Cương,

Kỷ thiên bách vạn lao động giả,

Kiến trúc tư thành trấn nhất phương!

Dịch thơ:

"Nghe nói Trường thành vạn dặm trường,

Chạy từ Đông Hải đến Tây Cương,

Hàng bao nhiêu triệu người lao động,

Xây đắp thành này trấn một phương!"..

Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Ai phá đạo, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 490. Bằng dẫn chứng cụ thể, bài báo viết về chính sách tự do tín ngưỡng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ ở miền Bắc - đó là một sự thật không thể nói khác được.

- Ngày 7: Bài viếtNói rồng, nói phượng cũng không lừa dối được ai, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 491. Bài viết tố cáo chiêu bài loè bịp của Mỹ - Diệm về tự do dân chủ ở miền Nam, chống phá thực hiệnHiệp định Giơnevơ.

20 giờ, với tư cách Chủ tịch kiêm Thủ tướng nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, Người cùng với Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa Chu Ân Lai kýTuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc.

Tối, Người dự chiêu đãi của Chủ tịch Mao Trạch Đông, trước khi Đoàn đại biểu Chính phủ ta rời Bắc Kinh đi thăm Mông Cổ, Liên Xô.

- Ngày 8: Bài viếtChủ quan là nguy hiểm, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 492. Bài viết phê bình những cán bộ không chăm lo lãnh đạo sản xuất, nhất là không chú ý vận động nông dân trồng mầu ngắn ngày v.v., và kết luận:Làm cán bộ lãnh đạo phải biết lo gần lo xa, nhất là phải hằng ngày chăm lo đời sống nhân dân.

6 giờ, tại nhà khách Chính phủ nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp ông Raymông Ôbrắc, một trí thức Pháp đã dũng cảm chiến đấu chống chủ nghĩa phátxít, bạn cũ của Người ở Pari từ năm 1946. Người nói về quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Pháp:"Chúng tôi đang tìm cách ký một Hiệp định thương mại đầu tiên giữa Việt Nam và Pháp. Phái đoàn Pháp thì đầy rẫy những thanh tra tài chính quá láu lỉnh. Còn các bộ trưởng của chúng tôi thì mới ở chiến khu về, chưa hiểu gì nhiều về công việc làm ăn, cho nên rất dè dặt. Từ nhiều tuần nay, đàm phán tắc nghẽn". Người mời ông Ôbrắc đến Hà Nội và ân cần hỏi thăm vợ con ông.

10 giờ 30, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vị cùng đi đến Thủ đô Ulan Bato, mở đầu chuyến thăm hữu nghị nước Cộng hoà nhân dân Mông Cổ.

11 giờ 30, Người dự và đọc lời phát biểu trong cuộc míttinh của 5 vạn nhân dân Thủ đô Ulan Bato chào mừng Đoàn đại biểu Chính phủ ta. Người gửi lời chào của nhân dân Việt Nam tới nhân dân Mông Cổ và bày tỏ niềm tin tưởng tình đoàn kết và hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân Mông Cổ sẽ ngày càng phát triển và bền vững.

Chiều, Người đến Quảng trường Xukhê Bato, vào Lăng viếng Xukhê Bato, nhà sáng lập nước Cộng hoà nhân dân Mông Cổ. Sau đó, Người thăm Bảo tàng lịch sử, Bảo tàng sinh vật học - khoáng sản, một ngôi chùa và một làng Mông Cổ.

- Ngày 9: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến sân bay Iếccút (Liên Xô). Trong đáp từ đọc tại đây, Người nói lên tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước Việt Nam - Liên Xô và cảm ơn sự đón tiếp nồng nhiệt của chính quyền và nhân dân Iếccút.

- Ngày 10: Đến thăm thành phố Nôvôxibia (Liên Xô), đáp từ tại buổi lễ đón tiếp, Người bày tỏ niềm vui được đến thăm Thủ đô của Xibêri và cảm ơn sự đón tiếp nồng nhiệt của các bạn Liên Xô đã dành cho các vị khách Việt Nam.

- Ngày 11: Bài viếtMột cuộc biểu tình kiểu Mỹ, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 495. Bài viết mô tả cuộc biểu tình của chính quyền tay sai của Mỹ ở miền Nam Việt Nam chống lại việc thực hiệnHiệp định Giơnevơ.

- Ngày 12: 17 giờ, Đoàn đại biểu Chính phủ ta đến Mátxcơva. Người phát biểu cảm ơn sự đón tiếp nồng nhiệt của Đảng, Nhà nước và nhân dân Liên Xô, cảm ơn nhân dân Liên Xô đã, đang và sẽ tiếp tục ủng hộ, giúp đỡ nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, khôi phục và xây dựng đất nước. Người cũng bày tỏ sự ủng hộ của Chính phủ Việt Nam đối với Tuyên bố chung Liên Xô - Ấn Độdo Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô và Thủ tướng Ấn Độ ký tại Niu Đêli.

- Ngày 13: Người thăm Quảng trường Đỏ, đặt vòng hoa tại Lăng Lê-nin, tham quan cung điện Kremli. Khi đến thăm nơi làm việc của Lê-nin, Người ghi cảm tưởng vào sổ lưu niệm:"Lê-nin, người thầy vĩ đại của cách mệnh vô sản. Cũng là một vị đạo đức rất cao, dạy chúng ta phải thực hiện cần, kiệm, liêm, chính. Tinh thần Lê-nin muôn đời bất diệt".

- Ngày 14: Bài viếtKết hợp học với hành, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 498. Thông qua những dẫn chứng cụ thể, bài viết khẳng định học trò không chỉ học ở trường, trong sách mà còn học trong công tác phục vụ nhân dân một cách thực tế nữa.

- Ngày 18: Bài viếtSức mạnh của nhân dân, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 502. Qua câu chuyện của một cán bộ quân đội trong công tác phát động quần chúng, dù gặp nhiều khó khăn nhưng biết dựa vào nhân dân nên công việc đều có kết quả tốt.

Cùng ngày, Người kýTuyên bố chung Việt Nam - Liên Xô;cùng Đoàn đại biểu Chính phủ ta dự chiêu đãi của Chủ tịch K.E.Vôrôsilốp tại điện Kremli. Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đoàn đại biểu Chính phủ ta lên đường về nước. Phát biểu tại sân bay trước khi rời Mátxcơva, Người cảm ơn Đảng, Chính phủ và nhân dân Liên Xô dành cho Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam sự đón tiếp nồng hậu; bày tỏ sự vui mừng trước những thành tựu mà nhân dân Liên Xô đã đạt được trong công cuộc xây dựng đất nước Xôviết. Người đánh giá cao sự đồng tình ủng hộ và giúp đỡ vô tư của nhân dân Liên Xô đối với nhân dân ta trong cuộc đấu tranh củng cố hoà bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập và dân chủ trong cả nước; tin tưởng tình đoàn kết giữa nhân dân Việt Nam và Liên Xô sẽ ngày càng bền vững và phát triển. Trước khi lên thang máy bay, Người đã nói với các đồng chí Liên Xô bằng tiếng Nga:"Chúng tôi trở về Tổ quốc đem theo tình thân yêu và tình hữu nghị anh em của nhân dân Liên Xô. Tuy Việt Nam và Liên Xô cách xa nhau hàng ngàn dặm, nhưng trái tim chúng ta luôn luôn ở bên nhau và đập chung một nhịp".

- Ngày 19:Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi công hàm cho Ngô Đình Diệm. Trong đó nêu rõ:"Chúng tôi đề nghị cùng các ông cử đại biểu để cùng đại biểu chúng tôi mở hội nghị hiệp thương bắt đầu từ ngày 20-7-1955 như đã định trong Hiệp nghị Giơnevơ, tại một địa điểm trên lãnh thổ Việt Nam do hai bên thảo luận để cùng nhau bàn vấn đề thống nhất nước nhà bằng tổng tuyển cử tự do trong toàn quốc".

- Ngày 20: Bài viếtNhững lời nói phá hoại và quanh co trong những câu văn dịch vụng, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân, số 504. Bài viết tố cáo Ngô Đình Diệm - tay sai của Mỹ - chống lại hiệp thương, phá hoại thống nhất đất nước theoHiệp định Giơnevơ.

Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vị cùng đi trên đường về nước đến Bắc Kinh.

- Ngày 21: Bài viếtMột cốt một đồng, bút danh H.B., đăng báoNhân Dân,số 505. Bài viết vạch trần luận điệu xảo trá của bè lũ Ngô Đình Diệm và quan thầy Mỹ chống lại hiệp thương hai miền Nam - Bắc vào ngày 20-7-1955.

6 giờ 30, Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Bắc Kinh về nước.

- Ngày 22: 10 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh về đến Hà Nội.

- Ngày 23: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc báo cáo về việc Đoàn đại biểu Chính phủ ta đi thăm các nước Trung Quốc, Mông Cổ, Liên Xô, tại cuộc míttinh của hơn 5 vạn nhân dân Thủ đô tổ chức tại Quảng trường Thụy Khuê. Người đánh giá cao tình đoàn kết hữu nghị giữa nhân dân ta và nhân dân các nước Liên Xô, Trung Quốc; tỏ lòng cảm ơn sâu sắc sự giúp đỡ vô tư của Chính phủ và nhân dân các nước Liên Xô, Trung Quốc đã dành cho nhân dân ta trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và trong công cuộc xây dựng lại đất nước. Nhắc nhở đồng bào ta phải sử dụng có hiệu quả sự giúp đỡ của bạn, không được trông chờ, ỷ lại. Người nói: "Các nước bạn giúp ta cũng như thêm vốn cho ta. Ta phải khéo dùng cái vốn ấy để bồi bổ lực lượng của ta, phát triển khả năng của ta. Song nhân dân và cán bộ ta tuyệt đối chớ vì bạn ta giúp nhiều mà đâm ra ỷ lại". Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ thân mật các đồng chí lái máy bay Liên Xô và Trung Quốc đưa Đoàn đại biểu Chính phủ ta đi thăm Trung Quốc, Liên Xô và Mông Cổ về.

- Ngày 25: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự phiên họp bất thường của Hội đồng Chính phủ. Người báo cáo về chuyến thăm hữu nghị các nước Trung Quốc, Mông Cổ, Liên Xô của phái đoàn Chính phủ ta, do Người làm trưởng đoàn. Kết thúc phiên họp, Người nêu rõ:"Các bộ, các ban phải định chương trình công tác cho sát, làm cho mọi mặt công tác phát triển để xứng đáng với sự giúp đỡ khảng khái vô tư của các nước bạn. Cần chú trọng chống lãng phí trong việc sử dụng viện trợ của các nước bạn".

- Ngày 27: Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng quà cho một số thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ nhân Ngày Thương binh, liệt sỹ.

- Ngày 28: Bài viếtHành động phá hoại của đế quốc Mỹ và tay sai của chúng ở Nam Dương là một bài học cảnh giác đối với nhân dân châu Á, bút danh T.L., đăng báo Nhân Dân, số 512. Trong bài, Người lên án đế quốc Mỹ, thực dân Hà Lan và bọn tay sai của chúng hoạt động phá hoại hoà bình, tự do, dân chủ; gây mất ổn định và lật đổ chính phủ tiến bộ; phá hoại cuộc tổng tuyển cử sẽ diễn ra vào tháng 9-1955 - Cuộc tổng tuyển cử chắc chắn sẽ dẫn đến thắng lợi của các lực lượng tiến bộ đứng đầu là Đảng Cộng sản Nam Dương. Bài báo kết luận:Hành động phá hoại của đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng ở Nam Dương là một bài học cảnh giác đối với nhân dân châu Á..

- Ngày 31: Bài viết ý dân là ý trời, bút danh C.B., đăng báoNhân dân, số 515. Trong bài, Người lên án chế độ độc tài Ngô Đình Diệm ngoan cố phá hoạiHiệp định Giơnevơ,lảng tránh những đề nghị đầy thiện chí của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà về tổ chức hiệp thương tổng tuyển cử ở Việt Nam. Nhưng do bị dư luận trong nước và trên thế giới chỉ trích, Ngô Đình Diệm cũng buộc phải nhắc tới chủ trương hiệp thương tổng tuyển cử.

- Trong tháng 7-1955: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và nói chuyện với cán bộ học viên Phân hiệu II, Trường Nguyễn Ái Quốc. Người phân tích tình hình, nhiệm vụ của Đảng, Chính phủ và nhân dân trong giai đoạn trước mắt, mục đích, nhiệm vụ của lớp học lý luận. Sau đó nhấn mạnh, mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng phấn đấu, rèn luyện để xây dựng tổ chức đảng vững mạnh. Người nói:"Đảng không phải là nơi để thăng quan, tiến chức, để phát tài. Vào Đảng là để phục vụ nhân dân, phục vụ giai cấp, đảng viên phải trở thành người con hiếu thảo của Tổ quốc, của giai cấp. Đảng phải rất mạnh, rất trong sạch. Lấy đồng hồ làm thí dụ: Bộ máy đồng hồ phải chạy đều, muốn chạy đều phải sạch sẽ. Đảng muốn trong sạch, mạnh mẽ thì mỗi bộ phận, mỗi đảng viên phải trong sạch, mạnh mẽ".

* Tháng 7-1956

- Ngày 1: Gửi thư cho Hội nghị tổng kết cải cách ruộng đất đợt 5, sau khi nêu lên những thắng lợi căn bản to lớn và những sai lầm trong cải cách ruộng đất đợt 5, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ:"Trung ương đã tự phê bình. Các cô, các chú cần phải kiểm điểm kỹ công tác của mình, đánh giá cho đúng thành tích và khuyết điểm. Chớ thấy thành tích mà kiêu. Chớ thấy khuyết điểm mà nản. Phải thành khẩn phê bình và thật thà tự phê bình để tiến bộ mãi".

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho đồng bào cả nước. Người vạch rõ: TheoHiệp định Giơnevơquy định, tháng 7-1956, Việt Nam sẽ tiến hành tổng tuyển cử, thống nhất đất nước. Nhưng đế quốc Mỹ và chính quyền thân Mỹ ở miền Nam đã làm trái với quy định củaHiệp định Giơnevơvà âm mưu chia cắt lâu dài đất nước ta. Trong tình hình đó, nhiệm vụ thiêng liêng của chúng ta là: kiên quyết tiếp tục đấu tranh thi hànhHiệp định Giơnevơ,thực hiện thống nhất nước nhà... Đường lối đấu tranh của chúng ta là toàn dân đoàn kết, ra sức củng cố miền Bắc thành nền tảng vững mạnh cho cuộc đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà. Cuộc đấu tranh đó lâu dài, gian khổ, phức tạp, song nhất định thắng lợi.

Người tuyên bố với dư luận trong và ngoài nước rằng theo yêu cầu và nguyện vọng của nhân dân, Chính phủ nước Việt Nam chủ trương thực hiện hai điểm thiết thực là:

1. Lập lại quan hệ bình thường giữa hai miền, tạo điều kiện cho các đoàn thể ở hai miền liên lạc với nhau.

2. Mở hội nghị hiệp thương giữa chính quyền hai miền để bàn việc tổng tuyển cử.

Người khẳng định: "Thống nhất nước nhà là con đường sống của nhân dân ta... chúng ta đại đoàn kết thì cuộc đấu tranh chính trị của chúng ta nhất định thắng lợi, nước nhà nhất định thống nhất".

- Ngày 8: Bài viếtGửi Mr. Nicxon, Phó tổng thống Mỹ, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 856. Người vạch rõ âm mưu của Phó tổng thống Mỹ
R. Níchxơn trong chuyến đi Sài Gòn là"tô son trát phấn thêm cho chính quyền thân Mỹ ở miền Nam",cùng chính quyền đó phá hoạiHiệp định Giơnevơ.

- Ngày 10:Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Cần ra sức củng cố các tổ đổi công, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 858. Người khen ngợi việc xây dựng các tổ đổi công nhưng phải hiểu thấu, nhớ kỹ rằng:Tổ đổi công phải theo nguyên tắc tự giác, tự nguyện; lãnh đạo tổ đổi công phải dân chủ. Cán bộ huyện và tỉnh cần phải đến tận nơi hướng dẫn, giúp đỡ và kiểm tra một cách thiết thực; không thể chỉ thoả mãn với những báo cáo và những con số trên giấy.

- Trước ngày 13: Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phỏng vấn của phóng viên Hãng tin Mỹ U.P. về tình hình Việt Nam, chủ trương của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong việc thực hiệnHiệp định Giơnevơvà chính sách đối ngoại.

Trả lời câu hỏi: "Việc gì có thể xảy ra, nếu không có tổng tuyển cử trong toàn quốc ở Việt Nam đúng tháng 7?",Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định:"Nhân dân cả nước Việt Nam sẽ tiếp tục đấu tranh và đấu tranh mạnh hơn nữa để cho có tổng tuyển cử tự do trong khắp cả nước; vì đó là nguyện vọng tha thiết của toàn dân Việt Nam đã được Hiệp nghị Giơnevơ 1954 thừa nhận". Khẳng định chủ quyền, thống nhất của nước Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói rõ:"Đất nước Việt Nam từ Bắc đến Nam là một khối, cần được thống nhất. Không thể chia cắt Việt Nam thành hai nước riêng biệt, cũng như không thể chia cắt Hoa Kỳ thành hai nước riêng biệt".

Trả lời những câu hỏi về các mối quan hệ kinh tế hợp tác giữa Việt Nam với Nhật Bản, Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói rõ nước Việt Nam sẵn sàng bàn bạc, thiết lập và phát triển các quan hệ đó, "trên nguyên tắc bình đẳng và hai bên cùng có lợi".

- Ngày 14: Bài viếtBước đầu, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 862. Người viết về những thành tích cụ thể của nhân dân ta trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội. Người nhận xét:"Chính sách của Đảng và Chính phủ ta trước hết là nhằm cải thiện dần đời sống của nhân dân, nhất là nhân dân lao động... Cố nhiên, so với mục đích thì thành tích ấy còn rất nhỏ. Chúng ta không được tự mãn. Nhưng đó là thành tích bước đầu nó khuyến khích chúng ta cố gắng hơn nữa, cố gắng lên mãi".

- Khoảng giữa tháng: Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp Hội đồng Chính phủ nghe báo cáo về cải cách ruộng đất đợt 5; thảo luận về công tác chỉnh đốn cơ quan chính quyền các cấp và công tác quản lý hộ khẩu.

- Ngày 16: Thăm Đại hội sơ kết công tác bình dân học vụ sáu tháng đầu năm 1956, sau khi biểu dương thành tích của công tác xoá nạn mù chữ trong sáu tháng đầu năm 1956, Người nêu ra năm điểm cần chú ý để phát triển công tác bình dân học vụ:

1. Phải biến phong trào bình dân học vụ thành phong trào quần chúng, phải có các hình thức tổ chức thích hợp với điều kiện và hoàn cảnh của người học, chú trọng vai trò của thanh niên.

2. Cán bộ bình dân học vụ phải có tinh thần khắc phục khó khăn; phải xác định đó là công việc cách mạng gắn với tiền đồ chung của dân tộc.

3. Cán bộ lãnh đạo phải đi sâu, đi sát kiểm tra đôn đốc.

4. Cần tranh thủ những người thuộc thành phần lớp trên có tinh thần yêu nước tham gia công tác bình dân học vụ.

5. Phải xác định rõ thành tích mới là bước đầu, phải tiến lên mãi, không được tự mãn.

Nhân dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi đại hội huy hiệu của Người làm giải thưởng cho những cán bộ có thành tích trong công tác bình dân học vụ.

Cùng ngày, bài viếtTreo đầu dê, bán thịt chó, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 864, Người vạch rõ cuộc"cải cách điền địa"của chính quyền miền Nam thực chất là cướp ruộng của nông dân đã được cấp trong thời kỳ kháng chiến giao cho địa chủ. "Cải cách điền địa"của chúng là trò"treo đầu dê, bán thịt chó".

- Ngày 17: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư nhờ bác sĩ Vũ Đình Tụng, Bộ trưởng Bộ Thương binh chuyển lời thăm hỏi thương binh, bệnh binh, gia đình quân nhân và gia đình liệt sĩ nhân Ngày Thương binh, liệt sĩ (27-7). Người nhắc nhở đồng bào ta: "Thương binh, bệnh binh, gia đình quân nhân và gia đình liệt sĩ là những người có công với Tổ quốc, với nhân dân. Cho nên bổn phận của chúng ta là phải biết ơn, phải thương yêu và giúp đỡ họ".Người căn dặn thương bệnh binh:"Đã là quân nhân cách mạng thì bao giờ cũng phải là chiến sĩ anh dũng... Nếu anh em nào có sai lầm, như: công thần, ỷ lại, kém kỷ luật, kém tin tưởng, yêu cầu nhân dân quá đáng, không tích cực công tác... thì nên cố gắng sửa chữa".Người nhắc các cấp, các ngành chú ý làm tốt chính sách thương binh - liệt sĩ của Đảng và Nhà nước.

- Ngày 18: Bài viếtNói có sách, mách có chứng, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 866. Trong bài, Người khuyên cán bộ, khi nói vấn đề gì phải có dẫn chứng cụ thể mới thuyết phục được người nghe, công tác tuyên truyền mới đạt kết quả tốt.

- Ngày 19: Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp Đoàn đại biểu báo chí Khme (Campuchia) đang ở thăm nước ta. Người tặng đoàn một củ khoai lang to do một thanh niên nông dân ngoại thành Hà Nội vừa biếu Người.

- Ngày 21: Bài viếtLễ nghĩa ngoại giao kiểu Mỹ, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 869. Bài báo viết về chuyến đi Mỹ của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Pháp Pinô và phê phán thái độ trịch thượng của Mỹ đối với chuyến đi này.

Nói chuyện tại lớp nghiên cứu chính trị khoá I Trường Đại học Nhân dân Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ vai trò, vị trí của trí thức trong sự nghiệp cách mạng. Người nói:"Trong sự nghiệp xây dựng xã hội chủ nghĩa, lao động trí óc có một vai trò quan trọng và vẻ vang"; "cần có thầy thuốc để săn sóc sức khoẻ cho nhân dân; cần có thầy giáo để dạy văn hoá và đào tạo cán bộ; cần có kỹ sư để xây dựng kinh tế".Người căn dặn trí thức phải gần gũi công nông, đoàn kết chặt chẽ với công nông.

Người gợi ý về phương pháp nghiên cứu và học tập, về vấn đề tự do tư tưởng trong nghiên cứu, thảo luận. Người vạch rõ: "Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời. Suốt đời phải gắn liền lý luận với công tác thực tế. Không ai có thể tự cho mình đã biết đủ rồi, biết hết rồi. Thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân".

Cuối cùng, Người khẳng định: "Đảng và Chính phủ ta rất quý trọng những người trí thức của nhân dân, vì nhân dân... Đảng và Chính phủ vừa phải giúp cho thế hệ trí thức ngày nay càng ngày càng tiến bộ, vừa phải ra sức đào tạo thêm trí thức mới.Đảng và Chính phủ phải giúp bằng cách giáo dục, để trí thức có lập trường vững vàng, quan điểm đúng đắn, tư tưởng sáng suốt, tác phong dân chủ. Nói tóm lại: Giúp đỡ các bạn trí thức chính tâm và thân dân".

- Ngày 22: Bài viết:Kinh tế miền Nam dưới chế độ Mỹ - Diệm, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân, số 870. Bài báo viết về nền kinh tế ở miền Nam Việt Nam là nền kinh tế phụ thuộc và các hậu quả của nền kinh tế - xã hội do sự phụ thuộc đó.

- Ngày 24: Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đồng chí Trường Chinh tiếp Đoàn đại biểu đồng bào các dân tộc thiểu số nước ta vừa đi thăm Trung Quốc về. Nói chuyện với đoàn, Người căn dặn các đại biểu khi trở về địa phương cần báo cáo lại với đồng bào những điều đã học được ở Trung Quốc, cùng ra sức đoàn kết, tổ chức tốt các tổ đổi công, thi đua tăng gia sản xuất, làm tốt mọi công tác, góp phần đấu tranh thống nhất nước nhà.

- Trước ngày 25: Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phỏng vấn của phóng viên Hãng tin Pháp A.F.P. Được hỏi về việc tổng tuyển cử trong cả nước doHiệp định Giơnevơquy định không được thực hiện, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định:Giới cầm quyền thân Mỹ và bọn can thiệp Mỹ phải chịu trách nhiệm. Hiệp định không vì thế mà mất hiệu lực, phía Việt Nam vẫn sẵn sàng thực hiện những điều mà hiệp định đã quy định. Chính phủ Việt Nam đã nhiều lần đề nghị với chính quyền miền Nam, nhưng vẫn chưa nhận được sự trả lời. Phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vẫn tán thành tổng tuyển cử tự do trong toàn quốc để thống nhất đất nước.

Về chính sách đối ngoại của Nhà nước ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ:Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sẵn sàng lập quan hệ về mọi mặt với tất cả các nước trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng năm nguyên tắc chung sống hòa bình.

- Ngày 26: Bài viếtTự phê bình, phê bình, sửa chữa, bút danh C.B., đăng báoNhân Dân,số 874. Sau khi nêu những nét khái quát về tự phê bình và phê bình, Người nêu rõ:Chỉ có Đảng chân chính cách mạng và chính quyền thật dân chủ mới dám mạnh dạn tự phê bình và phê bình, nhất là phê bình từ dưới lên. Càng đoàn kết chặt chẽ, càng đồng tâm nhất trí thì tiến bộ không ngừng. Làm được như vậy sẽ thắng lợi.

- Trong tháng: Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm lớp hướng dẫn giáo viên cấp II, cấp III và Hội nghị sư phạm. Nói chuyện tại lớp học, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ vai trò của tri thức văn hoá, khoa học - kỹ thuật đối với công cuộc xây dựng đất nước; vai trò của giáo dục, nhiệm vụ của các thầy cô giáo. Người nêu ra một số nét khái quát về vấn đề cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Người khẳng định:"Chủ nghĩa xã hội là làm sao cho dân giàu, nước mạnh", "Chủ nghĩa xã hội không thể làm mau được mà phải làm dần dần", "Ta không thể giống Liên Xô, vì Liên Xô có phong tục tập quán khác, có lịch sử địa lý khác". Đó là một sự nghiệp lâu dài và gian khổ, "tiến lên chủ nghĩa xã hội, không thể một sớm một chiều. Đó là cả một công tác tổ chức và giáo dục. Đó là công tác chung của tất cả mọi người, của cả thầy giáo".

* Tháng 7-1957

- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi hoa tặng Đoàn Canađa trong Ủy ban quốc tế giám sát và kiểm soát việc thi hànhHiệp định Giơnevơtại Việt Nam, chúc mừng Đoàn nhân Ngày Quốc khánh Canađa.

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn đầu Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lên đường đi thăm các nước anh em. 6 giờ, Người và các vị trong đoàn đến sân bay Gia Lâm. Nói chuyện tại buổi tiễn đưa, Người nêu rõ:“Cuộc đi thăm này có ý nghĩa rất quan trọng là thắt chặt hơn nữa tình hữu nghị sẵn có giữa các nước chúng ta, làm cho nhân dân các nước chúng ta hiểu biết nhau hơn, hợp tác và giúp đỡ nhau hơn trong cuộc đấu tranh cho độc lập dân tộc, hòa bình thế giới và chủ nghĩa xã hội”.

Trưa, Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn ghé thăm thành phố Vũ Hán (Trung Quốc). Người đến thăm công trường xây dựng cầu Trường Giang, cầu lớn nối liền Vũ Xương - Hán Khẩu. Các bạn Trung Quốc đề nghị Người ghi lưu niệm. Người viết một bài thơ chữ Hán, nhưng câu cuối cùng chưa viết xong thì giờ lên máy bay đã đến. Gấp cuốn sổ vàng lại, Người nói sẽ còn viết tiếp bài thơ.

18 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn dừng chân tại Bắc Kinh.

- Ngày 8: 10 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vị cùng đi đáp máy bay rời Bắc Kinh.

14 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đoàn đại biểu Đảng, Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến Bình Nhưỡng, mở đầu chuyến thăm hữu nghị nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Triều Tiên. Sau lễ đón chính thức, Người và các vị cùng đi dự míttinh của hơn 10 vạn nhân dân Thủ đô Bình Nhưỡng chào mừng các vị khách Việt Nam, tổ chức tại Quảng trường Kim Nhật Thành.

Phát biểu tại cuộc míttinh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi lời chào các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Triều Tiên, gửi lời chào nhân dân Thủ đô Bình Nhưỡng và nhân dân Triều Tiên. Sau khi ca ngợi tinh thần anh dũng của nhân dân Triều Tiên trong cuộc đấu tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc, Người nói: Thắng lợi của nhân dân Triều Tiên đã cổ vũ nhân dân Việt Nam rất nhiều trong cuộc đấu tranh chống đế quốc; nhân dân hai nước Việt Nam và Triều Tiên sẽ giành thắng lợi trong cuộc đấu tranh lâu dài và gian khổ để thống nhất Tổ quốc.

Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vị cùng đi tới đặt vòng hoa trước Đài giải phóng trên đồi Mẫu Đơn; tới đặt vòng hoa tưởng niệm các liệt sĩ Hồng quân Liên Xô đã anh dũng hy sinh trong sự nghiệp giải phóng nhân dân Triều Tiên khỏi sự thống trị của phátxít Nhật.

- Ngày 10: Tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh chiêu đãi các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước Triều Tiên. Đọc diễn văn tại buổi chiêu đãi, Người bày tỏ sự phấn khởi trước những thành tựu quan trọng của nhân dân Triều Tiên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tin tưởng rằng:"Dù chúng ta còn có nhiều khó khăn, nhưng với sự cố gắng của bản thân chúng ta, với sự ủng hộ của nhân dân yêu chuộng hòa bình toàn thế giới, dưới ngọn cờ tất thắng của chủ nghĩa Mác - Lênin, chúng ta nhất định sẽ thắng lợi”.

Cùng ngày, bài nói chuyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh với các nhà báo Liên Xô, đăng báoLao động(Liên Xô) nhan đề:Cách mạng Tháng Mười vĩ đại soi sáng con đường đưachúng ta tới hạnh phúc. Bài nói cho biết: Khi Cách mạng Tháng Mười nổ ra, Người sống ở Pháp và chưa hiểu ý nghĩa của cách mạng Nga. Nhưng từ khi tham gia Đảng Xã hội Pháp, những người vô sản Pháp đã giúp Người hiểu rõ ý nghĩa vĩ đại của những sự kiện lịch sử diễn ra ở nước Nga. Người đọc các tác phẩm của V.I.Lênin nói về các vấn đề dân tộc và thuộc địa, tham dự những cuộc tranh luận sôi nổi trong Đảng Xã hội Pháp. Người bỏ phiếu tán thành Quốc tế III -"chính là vì Quốc tế thứ III đấu tranh để giải phóng các dân tộc bị áp bức". Sau đó, Người đã sống và hoạt động ở Liên Xô, chứng kiến những bước tiến vĩ đại trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trên đất nước Xôviết. Người nói rõ:"Đối với nhân dân và đặc biệt là đối với những người cách mạng, Cách mạng Tháng Mười vĩ đại là ngọn đèn pha soi sáng cuộc đấu tranh cho tự do và hạnh phúc. Cách mạng Tháng Mười đã đem lại cho chúng tôi chủ nghĩa Mác - Lênin. Học thuyết bất hủ đó đã vạch ra con đường mà chúng tôi phải đi theo”. Người cho rằng:"Các dân tộc xây dựng xã hội mới, đang gặp phải và sẽ gặp phải những khó khăn nhất định. Nhưng... sớm hoặc muộn, tất cả các dân tộc đều sẽ đi lên chủ nghĩa xã hội”.

- Ngày 12: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vị cùng đi đáp máy bay rời Bình Nhưỡng. Đọc diễn văn trong lễ tiễn tại sân bay, Người cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu của Đảng, Chính phủ và nhân dân Triều Tiên. Người nói:"Lần đi thăm này càng thắt chặt thêm mối tình đoàn kết giữa nhân dân anh em hai nước chúng ta. Việt Nam và Triều Tiên tuy đường xa, nhưng lòng rất gần. Khi đến đây, chúng tôi có nhiệm vụ trao tình thân ái của nhân dân Việt Nam cho nhân dân Triều Tiên. Lúc trở về, chúng tôi sẽ chuyển tình thân ái của nhân dân Triều Tiên cho nhân dân Việt Nam chúng tôi”.

9 giờ 50 phút, Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn đến Cáp Nhĩ Tân, thủ phủ tỉnh Hắc Long Giang thuộc khu Đông Bắc Trung Quốc.

- Ngày 13: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đoàn đại biểu Đảng, Chính phủ ta rời Cáp Nhĩ Tân, đi Liên Xô. Trên đường tới Mátxcơva, Người và các vị cùng đi ghé qua một số thành phố vùng Xibêri như Sita, Irơcút và Ômxcơ. Chiều, 18 giờ, Người và các vị cùng đi tới Mátxcơva.

- Ngày 14: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm khu triển lãm nông nghiệp và công nghiệp Liên Xô ở Mátxcơva. Tại đây, theo yêu cầu của phóng viên Đài phát thanh Mátxcơva, Người đã nói trước máy truyền thanh với đồng bào Việt Nam:

"Thưa đồng bào, Sáng hôm nay, chúng tôi đến thăm cuộc triển lãm nông nghiệp và công nghiệp ở Mátxcơva của Liên Xô. Công nghiệp và nông nghiệp của Liên Xô tiến bộ rất nhanh và rất nhiều. Sự tiến bộ đó chẳng những làm tăng tiến hạnh phúc của nhân dân Liên Xô mà đồng thời lại tăng tiến hạnh phúc của nhân dân đại gia đình xã hội chủ nghĩa chúng ta và nhân dân toàn thế giới”.

Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn đi thăm sân vận động Lê-nin ở Lugiơniki.

- Trước ngày 15: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện chúc mừng Quốc vương Lào Xixavang Vông, nhân dịp kỷ niệm Ngày sinh Quốc vương.

- Ngày 17: Theo yêu cầu của báoThiếu niên Liên Xô,Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho thiếu niên Liên Xô. Trong thư, Người viết:"Bác mong các cháu luôn luôn yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, kính trọng và yêu mến cha mẹ, thầy học và anh em bạn và luôn luôn đoàn kết chặt chẽ với thiếu nhi Việt Nam cũng như thiếu nhi toàn thế giới".Người cũng chuyển lời chào đoàn kết của thiếu nhi Việt Nam tới các bạn thiếu nhi Liên Xô.

14 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn rời Mátxcơva đi Praha.

Cùng buổi chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Việt Nam tới Praha, mở đầu cuộc thăm hữu nghị Tiệp Khắc. Đọc đáp từ trong lễ đón tiếp trọng thể của Đảng và Chính phủ Tiệp Khắc tại sân bay Praha, Người cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu của Đảng Cộng sản, Chính phủ và nhân dân Tiệp Khắc. Người nói:"Nhân dân Việt Nam rất vui sướng trước những thành tích rực rỡ của nhân dân Tiệp Khắc trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, bởi vì những thành tích đó càng tăng cường phe xã hội chủ nghĩa chúng ta, góp phần gìn giữ hòa bình thế giới''.

- Trước ngày 19: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện chúc mừng Quốc vương Lào Xixavang Vông, nhân dịp kỷ niệm Quốc khánh Vương quốc Lào.

- Ngày 19: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đáp máy bay đi thăm Bratixlava, thủ phủ xứ Xlôvaki. Đáp từ tại lễ đón trọng thể của Đảng Cộng sản và chính quyền xứ Xlôvaki, Chủ tịch Hồ Chí Minh cảm ơn sự đón tiếp nồng nhiệt của nhân dân Xlôvaki.

- Ngày 20: Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Bratixlava trở về Praha.

- Ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Praha đi Ba Lan. Đọc đáp từ tại lễ đón trọng thể của Đảng Công nhân thống nhất và Chính phủ Ba Lan tại sân bay Vácxava, Chủ tịch Hồ Chí Minh cảm ơn sự giúp đỡ quý báu của Đảng, Chính phủ và nhân dân Ba Lan đối với công cuộc kháng chiến và xây dựng đất nước của nhân dân Việt Nam; cảm ơn đại biểu Ba Lan là thành viên ủy ban quốc tế giám sát và kiểm soát việc thực hiện đình chiến ở Việt Nam đã góp phần tích cực vào việc thực hiệnHiệp định Giơnevơnăm 1954 về Đông Dương; cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu mà Đảng, Chính phủ và nhân dân Ba Lan đã dành cho Đoàn.

- Ngày 23: Trưa, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà dự bữa tiệc chiêu đãi của Chủ tịch nước Ba Lan Davátxki. Trong không khí thân mật, Chủ tịch Davátxki nói: "Cảm ơn đồng chí Hồ Chí Minh đã đưa lại cho Đảng và nhân dân Ba Lan chúng tôi một tình cảm vô cùng quý báu. Cho tôi hỏi Chủ tịch một câu: Đồng chí là người nổi tiếng về đạo đức khiêm tốn, vậy đồng chí có thể cho biết khiêm tốn là thế nào?".

Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời:"Khiêm tốn là nền tảng đạo đức của cả dân tộc Việt Nam. Đối với bản thân tôi thì bao giờ cũng nhìn ra điều kém cỏi của mình. Đối với đồng chí và bạn bè thì ai cũng là thầy học của mình, tìm cho được điều mình phải học tập. Đối với kẻ thù, cần biết cái mạnh của địch và chỗ yếu của ta".

- Ngày 25: Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn rời Vácxava đi thăm Cộng hòa dân chủ Đức. Trong lễ tiễn trọng thể của Đảng và Nhà nước Ba Lan, Người đọc đáp từ cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu và trọng thể của Đảng, Chính phủ Ba Lan và chuyển lời chào hữu nghị của nhân dân Việt Nam tới nhân dân Ba Lan anh em.

11 giờ 45, Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn đầu Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Việt Nam đến Béclin, mở đầu chuyến thăm hữu nghị nước Cộng hòa dân chủ Đức. Đọc đáp từ tại lễ đón trọng thể của Trung ương Đảng Xã hội thống nhất và Chính phủ Cộng hòa dân chủ Đức tại sân bay Béclin, Chủ tịch Hồ Chí Minh cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu của các vị lãnh đạo Đảng Xã hội thống nhất, Chính phủ và nhân dân Cộng hòa dân chủ Đức đã dành cho đoàn. Người tin tưởng chuyến thăm này sẽ thắt chặt thêm tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

- Ngày 29: Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn đi thăm học sinh, sinh viên Việt Nam đang học tập tại Đrétxđen. Người căn dặn:“Các cháu đừng quên tiết kiệm, phải giữ gìn tác phong giản dị, khiêm tốn. ở đây các cháu được săn sóc chu đáo để sau này có thể phục vụ Tổ quốc. Vì vậy, các cháu cần nỗ lực để đạt được những kết quả thật tốt, phải thi đua học tập với những bạn thiếu nhi Đức. Với các thầy cô giáo người Đức, Người nói: “Chúng tôi sẽ nói với cha mẹ các em, với nhân dân Việt Nam rằng các bạn đã chăm sóc thiếu nhi Việt Nam chu đáo như thế nào”.

* Tháng 7- 1958

- Ngày 1: Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Mấy kinh nghiệm Trung Quốc mà chúng ta nên học, ký bút danh Trần Lực, đăng báoNhân Dân, số 1571.

Đây là bài đầu tiên trong loạt bài giới thiệu những kinh nghiệm xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc trên các lĩnh vực nông nghiệp, công thương nghiệp, giáo dục, văn hoá - xã hội, xây dựng đảng... đăng trên báoNhân dân. Kết thúc, Người viết:“Việt Nam ta là một thành viên trong đại gia đình xã hội chủ nghĩa. Chúng ta phải học những kinh nghiệm quý báu của các nước anh em, để tiến kịp các nước anh em. Cố nhiên, phải áp dụng những kinh nghiệm ấy một cách sáng tạo, hợp với hoàn cảnh thực tế của nước ta, chứ không nên học một cách máy móc”.

- Ngày 2: Dự họp Ban Bí thư bàn về vấn đề tuyên dương và chọn anh hùng lao động. Phát biểu tại cuộc họp, Người nhắc nhở: Khen thưởng là để các anh hùng chiến sĩ phát huy tác dụng làm đầu tàu. Vì vậy, phải nghiên cứu chế độ chính sách bồi dưỡng vật chất, giáo dục và đề bạt các anh hùng chiến sĩ thi đua thành cán bộ nòng cốt sau này.

- Ngày 3: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Bộ Chính trị bàn về vấn đề tổng kết cải cách ruộng đất.

- Ngày 4: Bài viếtSo sánh, ký bút danh T.L., sau khi so sánh số học sinh và anh chị em lao động làm việc tốt được tặng huy hiệu của Người trong sáu tháng đầu năm 1958 với vụ trốn lậu thuế bị phát hiện trong cùng thời gian của bọn “vi phú bất nhân”, tác giả kết luận bằng bốn câu thơ:

“Ai xây mỹ tục thuần phong,

Ai là những kẻ đồng lòng xấu xa?

Trăm năm trong cõi người ta,

Ai là đáng kính, ai là đáng khinh?”

- Ngày 5 : Bài viếtĐang “nghèo” thì làm theo cách nghèo, ký bút danh Trần Lực, đăng báoNhân Dân, số 1575, nêu lên ích lợi của việc “trồng cây gây rừng” ở Trung Quốc; kinh nghiệm của nông dân Trung Quốc: “nhằm tăng gia sản xuất, họ đã làm theo nguyên tắc “cùng biện pháp, thổ kỹ sư”. Nghĩa là điều kiện đang “nghèo” thì tự lực cánh sinh, làm theo cách nghèo, làm nhỏ, thô sơ, miễn là dùng tốt; sau sẽ phát triển dần”...

- Ngày 7: Tham dự Đại hội Anh hùng, chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ II tổ chức tại Câu lạc bộ Lao động (Hà Nội). Trong lời chào mừng, sau khi khen ngợi những thành tích và biểu dương các anh hùng, chiến sĩ“là những người tiên phong trong sản xuất, mà cũng là gương mẫu về đạo đức cách mạng”,Người căn dặn các anh hùng, chiến sĩ thi đua cần nhận rõ:“Thành tích là thành tích chung của tập thể. Tách rời tập thể thì dù tài giỏi mấy một cá nhân cũng không làm được gì. Cho nên càng có thành tích, thì càng phải cố gắng, càng phải khiêm tốn”.

Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:“Muốn cho đời sống đổi thay. Toàn dân, toàn Đảng ra tay cùng làm”,ký bút danh Trần Lực, đăng báoNhân Dân, số 1577, chỉ rõ sự tiến bộ của Trung Quốc qua các phong trào văn hóa, phong trào vệ sinh phòng bệnh... và khẳng định: Trung Quốc có được kết quả to lớn từ các phong trào này “là vì cố gắng của toàn Đảng kết hợp chặt chẽ với sự cố gắng của toàn dân, lực l­ựợng Chính phủ kết hợp chặt chẽ với lực lượng của quần chúng”. Bài viết kết luận:“Muốn nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân thì phải tăng gia sản xuất, trư­ớc hết là sản xuất lư­ơng thực. Và muốn tăng gia sản xuất thì phải:

Thi đua làm nhiều thuỷ nông,

Dùng nhiều phân bón, là công việc đầu

Ba là cuốc bẫm, cày sâu,

Bốn chọn giống tốt, năm lo cấy dày

Sáu là kỹ thuật đổi thay,

Toàn dân, toàn Đảng ra tay cùng làm”.

- Ngày 12: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Bộ Chính trị thảo luận, tổng kết về cải cách ruộng đất. Phát biểu ý kiến, Người cho rằng nhìn toàn bộ chính sách của Đảng từ trước tới nay là đúng, nhưng phải tìm ra vì đâu mà phạm sai lầm.

Bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Kết hợp xí nghiệp vừa và nhỏ của địa phương với xí nghiệp to của Nhà nước, ký bút danh Trần Lực, đăng báoNhân Dân, số 1582, nêu lên việc công nhân Trung Quốc đã tự nguyện, tự giác bỏ những phúc lợi không hợp lý; thực hiện kết hợp những xí nghiệp vừa và nhỏ của địa phương và của nhân dân với xí nghiệp to của Nhà nước, xây dựng các xưởng hạng nhỏ và hạng vừa với phần lớn những xưởng ấy nhằm phục vụ nông nghiệp một cách hiệu quả.

- Ngày 17: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Bộ Chính trị nghe báo cáo về cuộc đảo chính ở Irắc và vấn đề tổng kết cải cách ruộng đất. Về tình hình cải cách ruộng đất, Người nói: “Đảng ta, chi bộ ta cơ bản là tốt, nhưng do đánh giá không đúng tình hình nên đã không biết dựa vào chi bộ để tiến hành cải cách ruộng đất, đi đến đả kích nội bộ Đảng. Đó là một sai lầm nghiêm trọng, nhưng Trung ương chậm biết. Đó là quan liêu nặng”.

- Ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Bộ Chính trị nhận định về tình hình thế giới hiện nay. Phân tích tình hình, Người nêu rõ:Còn chủ nghĩa đế quốc thì còn khả năng chiến tranh và chúng còn tìm cách phá hoại phong trào giải phóng dân tộc. Hiện nay, tinh thần Băngđung ảnh hưởng mạnh, nhưng phải đề phòng đế quốc điên cuồng có thể làm liều, nhất là chúng đang bị ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế.Người cũng chỉ rõ mối quan hệ chặt chẽ giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới.

- Ngày 22: Bài viếtĐáng khen, đáng trách và đáng khen, ký bút danh L.T., đăng báoNhân Dân, số 1592, nêu lại ba sự việc đã được đưa tin trên các báoThủ đô(16-7-1958) vàThời mới (15-7-1958) để mọi người rút ra điều gì nên theo và nên tránh.

- Ngày 26: Nhân ngày 27-7, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư thăm hỏi anh em thương binh, bệnh binh và gia đình liệt sĩ. Người mong các anh em thương binh, bệnh binh, tuỳ khả năng của mình, hăng hái tham gia sản xuất trong các tổ đổi công và hợp tác xã. Người đề nghị đồng bào các nơi sẵn sàng giúp đỡ anh em và gia đình liệt sĩ trong sản xuất và nhắc nhở các cơ quan, đoàn thể “phải chấp hành một cách chu đáo các chính sách của Đảng và Chính phủ đối với anh em thương binh, bệnh binh và gia đình liệt sĩ”.

Trong ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Ban Bí thư bàn tiếp về công tác báo chí.

* Tháng 7- 1959

- Ngày 1: 10 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Trịnh Châu (tỉnh Hà Nam- Trung Quốc), Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch tỉnh Hà Nam đã đến chào Người. Dùng bữa trưa xong, Người tiếp tục lên đường.

14 giờ, Chủ tịch đến Bắc Kinh. Đón Người tại sân ga có các vị trong Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Đại sứ Liên Xô tại Bắc Kinh. Người về nghỉ tại một biệt thự ở ngoại ô Bắc Kinh.

- Ngày 2: Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Bắc Kinh, tiếp tục hành trình đi thăm Liên Xô. Máy bay chở Người đã dừng ở Irơcutxk, Nôvôxibia, Xvéclốp để tiếp dầu. Tại những nơi Người dừng chân, cán bộ lãnh đạo Đảng và chính quyền địa phương đã tới sân bay chào Người.

14 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Mátxcơva. Chủ tịch K.E.Vôrôsilốp và nhiều vị trong Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô đã đón tiếp trọng thể Người.

- Ngày 4: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh được bốn bác sĩ Liên Xô đến thăm và khám sức khỏe. Kết luận của bác sĩ: Sức khỏe của Người khá hơn năm trước.

Cùng ngày, tại Hà Nội, bài viết của Người:Xem Viện Bảo tàng Việt Nam, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 1936, nêu lên ý nghĩa quan trọng của việc giáo dục tư tưởng đạo đức cũng như mở rộng hiểu biết của nhân dân thông qua hình thức tham quan Bảo tàng.

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Mátxcơva đi Kiép, Thủ đô nước Cộng hòa Xô viết Ucraina. Người đã đề nghị với các vị lãnh đạo Nhà nước Liên Xô và các địa phương không tổ chức đón tiếp theo nghi lễ ngoại giao mà chỉ có những buổi gặp gỡ như trong gia đình.

- Ngày 19: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi máy bay đến Tbilixi, Thủ đô nước Cộng hòa Grudia, cách Xukhumi 350km.

- Trước ngày 22: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng nhân dịp kỷ niệm ngày sinh Quốc vương Lào Xixavang Vông.

- Ngày 24: Chủ tịch Hồ Chí Minh đáp máy bay đi Askhabát, Thủ đô nước Cộng hòa Tuốcmênia.

- Ngày 25: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi Tasken, Thủ đô nước Cộng hòa Udơbêkixtan. Ra đón Người tại sân bay có bà Bí thư Xô viết tối cao Udơbêkixtan - Inkhaniba và bà Chủ tịch nước Cộng hòa Udơbêkixtan - Nađridinôva.

- Ngày 27: Sáng sớm, Chủ tịch Hồ Chí Minh lên máy bay đi Stalinabát, Thủ đô nước Cộng hòa Tadikixtan.

Trong ngày, Người gửi thư thăm hỏi anh em thương binh, bệnh binh và gia đình liệt sĩ nhân Ngày 27-7. Sau khi biểu dương sự đóng góp của các gia đình liệt sĩ, anh em thương binh, bệnh binh trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Người nhắc “các cơ quan, đoàn thể chấp hành chu đáo chính sách của Đảng và Chính phủ đối với thương binh và liệt sĩ, để anh em thương, bệnh binh và gia đình liệt sĩ được ổn định hơn nữa trong công tác và trong đời sống”.

- Ngày 28: Chủ tịch Hồ Chí Minh từ biệt Tadikixtan lên máy bay đi Phrungie, Thủ đô nước Cộng hòa Kiếcghidia.

- Ngày 29: Chủ tịch Hồ Chí Minh đi máy bay đến Anma Ata, thăm nước Cộng hòa Kadắcxtan.

* Tháng 7-1960

- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Đại hội Đảng bộ các cơ quan dân, chính, đảng ở Trung ương. Nói chuyện với các đại biểu, Người nêu rõ ý nghĩa đợt học tập, thảo luận các văn kiện Đại hội Đảng đối với việc nâng cao tư tưởng, ý thức tổ chức kỷ luật của mỗi đảng viên, mỗi chi bộ và yêu cầu các cán bộ, đảng viên cần nêu cao hơn nữatinh thần phấn đấu cách mạng, khắc phục chủ nghĩa cá nhân, cần nâng caotinh thần làm chủ,tinh thầncần kiệm xây dựng nước nhà.

- Ngày 3: Bài viếtTa ngày càng mạnh địch ngày càng yếu (Tóm tắt tình hình thế giới), ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân,số 2297, nêu rõ tình hình thế giới với một bên thì: “Lực lượng của phe xã hội chủ nghĩa ngày càng mạnh. Khối đoàn kết, nhất trí ngày càng chặt chẽ giữa các đảng anh em...”. “Phong trào chống Mỹ đang cuồn cuộn lên khắp thế giới”với một bên thì: “Mỹ đã đi từ thất bại này đến thất bại khác... uy tín của Mỹ đã suy sụt nhiều”.Cuối cùng, tác giả kết luận: “Phe ta ngày càng hùng mạnh, đế quốc Mỹ ngày càng suy đồi”.

- Ngày 4: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư choNhân dân nhật báo(Trung Quốc), cảm ơn nhân dân các giới Trung Quốc đã gửi điện, gửi thư chúc thọ Người 70 tuổi.

- Ngày 5: Bài viếtChúng ta hãy đón chờ những thành tựu mới nhất của nền khoa học Xô viết,ký bút danh Chiến Sĩ, đăng báo Quân đội nhân dânsố 757, giới thiệu những tiến bộ về kỹ thuật phóng tên lửa của Liên Xô và cho rằng:“Mỗi lần thí nghiệm tên lửa, Liên Xô đều đem lại cho loài người những thành tựu mới về khoa học, mỗi ngày một tiến nhanh”. Bài báo kết luận: “Chắc chắn đây lại là một đảm bảo nữa cho hòa bình thế giới”.

- Ngày 7: Tại Nhà hát thành phố Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh tham dự phiên khai mạc kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa II của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ, Người đọc lời chào mừng và đề nghị Quốc hội gửi lời chào thân ái và nhiệt liệt biểu dương tinh thần đấu tranh anh dũng của đồng bào miền Nam.

- Ngày 10: Bài viếtQuốc hội ta vĩ đại thật, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 2304, nêu lên ý nghĩa trọng đại của sự ra đời Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, những đóng góp to lớn, những quyết định lịch sử quan hệ đến vận mạng đất nước của Quốc hội khoá I trong công cuộc kháng chiến kiến quốc vừa qua, đồng thời khẳng định thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội khoá II, nó chứng tỏ“tinh thần đoàn kết và quyết tâm thống nhất đất nước của nhân dân ta”và tin tưởng rằng các đại biểu Quốc hội “phải lấy việc làm thực tế mà hướng dẫn nhân dân ta xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”.

Trong ngày, Người tới thăm và nói chuyện với đại biểu các dân tộc ít người trong Quốc hội khoá II về chính sách đoàn kết dân tộc của Chính phủ và nhiệm vụ của các đại biểu Quốc hội trong sự nghiệp cách mạng.

- Ngày 11: Bài viếtHoan hô thắng lợi mới của Liên Xô, ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 2305, nêu lên những thắng lợi của Liên Xô trong lĩnh vực chinh phục vũ trụ và bác bỏ những luận điệu vu cáo bịa đặt của một số báo chí phương Tây về chế độ Xôviết.

- Ngày 14: Chủ tịch Hồ Chí Minh tham dự Kỳ họp thứ nhất Quốc hội khoá II. Khi Đoàn Thư ký thông báo ý kiến của các đại biểu nhất trí đề nghị Quốc hội tặng Huân chương cho Người, Người đã cảm ơn và xin khất để chờ đến ngày nước nhà thống nhất.

- Ngày 15:  nhân danh Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh giới thiệu với Quốc hội danh sách các vị trong Hội đồng Quốc phòng.Tại lễ bế mạc, Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu cảm ơn Quốc hội, cảm ơn đồng bào đã tin cậy và giao cho trọng trách lãnh đạo Nhà nước. Sau khi phân tích và nêu rõ tình hình thế giới đang có lợi cho cách mạng Việt Nam, Người nhấn mạnh nhiệm vụ quan trọng nhất của nhân dân, Quốc hội và Chính phủ ta là: “Phải ra sức phấn đấu đểxây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà, và góp phần bảo vệ hòa bình ở Đông - Nam Á và thế giới”. Người căn dặn:“Để xứng đáng với vinh dự to lớn là người đầy tớ tuyệt đối trung thành của nhân dân, các đại biểu Quốc hội và cán bộ chính quyền cần phải:Thực hành cần, kiêm, liêm, chính; chí công, vô tư. Gương mẫu về mọi mặt: Đoàn kết, công tác, học tập, lao động. Luôn luôn giữ vững tác phong khiêm tốn, chất phác và hòa mình với quần chúng thành một khối”.

- Ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và nói chuyện tại Đại hội Đảng toàn quân. Sau khi khen ngợi kết quả tốt đẹp của Đại hội, Người căn dặn các đại biểu nêu cao hơn nữa tinh thần đoàn kết, ý thức cảnh giác cách mạng, sẵn sàng đối phó với những âm mưu, thủ đoạn mới của đế quốc Mỹ và kêu gọi toàn quân ra sức thi đua rèn luyện quân sự, giữ vững kỷ luật, tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm để xứng đáng là một quân đội cách mạng.

Trước khi ra về, Người nhờ các đại biểu chuyển lời thăm hỏi của Trung ương Đảng và của Người tới cán bộ, chiến sĩ ở đơn vị và đồng bào địa phương nơi đóng quân.

Còn nữa

Huyền Trang (tổng hợp)

 

Phần 6. Giai đoạn 1955 - 1969

* Tháng 7- 1961

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự cuộc họp Bộ Chính trị kiểm điểm việc thực hiện kế hoạch 6 tháng đầu năm và bàn phương hướng thực hiện kế hoạch 6 tháng cuối năm. Người không nhất trí về một số điểm trong cách đánh giá thắng lợi việc thực hiện kế hoạch nêu trong báo cáo và cho rằng sản xuất nông nghiệp chưa toàn diện, có tiến bộ nhưng chưa đều, chất lượng chưa cao,"kinh tế không phát triển nhịp nhàng, không đúng phương hướng lấy ngắn nuôi dài, lấy nhanh nuôi chậm".

Về những khó khăn, Người nhận định đó là điều tất yếu,"như đứa trẻ lớn mau, áo của nó mau chật", nhưng điều quan trọng là phải nêu ra được phương hướng giải quyết khó khăn một cách cụ thể trên cơ sở thi đua"tiết kiệm nhưng không để thiếu thốn".

- Ngày 11: Nói chuyện với Đại hội Liên hoan chiến sĩ thi đua toàn quân, Người căn dặn toàn thể cán bộ và chiến sĩ cần luôn luôn nâng cao trình độ chính trị, văn hoá cùng khoa học kỹ thuật; nghiêm túc giữ gìn kỷ luật; nâng cao cảnh giác, giữ gìn bí mật, sẵn sàng đập tan mọi âm mưu của địch. Đồng thời, phải thấm nhuần tinh thần làm chủ, phải cần kiệm xây dựng quân đội, tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm để tự cải thiện và giảm nhẹ sự đóng góp của nhân dân, kiên quyết chống tham ô, lãng phí. Người tặng Đại hội mấy câu thơ:

"Công nhân phất cao ngọn cờ Duyên Hải,

Nông dân phất cao ngọn cờ Đại Phong,

Quân đội anh hùng phất cao ngọn cờ "Ba nhất",

Công, nông, binh đại thi đua, đại đoàn kết,

Chủ nghĩa xã hội nhất định đại thành công,

Bắc-Nam nhất định sẽ thống nhất non sông một nhà!".

- Ngày 14: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự cuộc họp Bộ Chính trị nghe báo cáo tóm tắt Hội nghị Giơnevơ về Lào và bàn chủ trương giúp đỡ Lào trong tình hình mới.

- Ngày 15: Bài viếtQuyết tâm phấn đấu cho một vụ mùa thắng lợicủa Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh T.L, đăng báoNhân Dânsố 2672, nêu ra bốn yêu cầu cần phải thực hiện ngay để giành một vụ mùa thắng lợi hơn nữa. Người cũng nhắc nhở Bộ Nông nghiệp cần cử cán bộ xuống tận địa phương để giúp và giải quyết khó khăn về kỹ thuật, cán bộ tỉnh và huyện phải đến tận các hợp tác xã để chỉ đạo, các đảng viên và đoàn viên cần phải xung phong gương mẫu trong mọi công việc.

- Ngày 19: Dự Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá III), bàn về vấn đề phát triển nông nghiệp 1961-1965. Về tình hình thu mua lương thực, Người nhận xét:Việc mua lương thực còn ì ạch. Nút ở đâu? Đời xưa Khổng Tử nói: "Dân không tin, không làm được". Bây giờ xã nói huyện ép, huyện nói tỉnh ép, tỉnh nói trung ương ép! Vì vậy, để làm kế hoạch này, vấn đề rất quan trọng có lẽ là vấn đề dưới chưa tin trên và trên chưa tin dưới.

- Ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phóng viên Thông tấn xã Cộng hoà Dân chủ Đức Áctua Manba về một số câu hỏi liên quan tới công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta, đường lối thống nhất nước Việt Nam.... Người nêu rõ: "Mục đích việc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà là nâng cao mức sống vật chất và tinh thần của nhân dân miền Bắc Việt Nam và đồng thời tạo cơ sở vững chắc cho cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam để hoà bình thống nhất đất nước của mình". "Chúng tôi kiên quyết đấu tranh thống nhất Tổ quốc bằng đường lối hoà bình và thi hành nghiêm chỉnh Hiệp định Giơnevơ".

Trả lời câu hỏi về lời vu cáo của Ngô Đình Diệm về cái gọi là"hoạt động khuynh đảo"của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ở miền Nam Việt Nam, Người tố cáo luận điệu hèn hạ đó "nhằm che lấp việc phá hoại Hiệp định Giơnevơ và việc biến miền Nam Việt Nam thành thuộc địa và căn cứ quân sự của Mỹ", "nhằm tăng cường khủng bố nhân dân miền Nam Việt Nam đang đấu tranh chống chế độ độc tài phát xít của bè lũ Mỹ - Diệm",và khẳng định: "Cuộc đấu tranh chống chế độ dã man ấy là quyền thiêng liêng của đồng bào chúng tôi ở miền Nam Việt Nam. Không có bạo lực hay vu cáo nào có thể làm cản trở mục đích đó đi tới thắng lợi".

- Ngày 22: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự tiếp Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương (khoá III). Trong bài phát biểu, Người đặc biệt nhấn mạnh về vị trí, vai trò của nông nghiệp đối với công nghiệp cũng như đối với nền kinh tế nước ta và về mối quan hệ giữa công nghiệp và nông nghiệp. Người khẳng định thành tích đồng thời cũng chỉ ra những khuyết điểm của phong trào hợp tác hoá nông nghiệp, nhấn mạnh sự cần thiết tăng cường lãnh đạo của chi bộ Đảng ở nông thôn, việc bồi dưỡng, củng cố ban quản trị hợp tác xã, nhất là việc xây dựng và phát huy tinh thần làm chủ, cần kiệm xây dựng hợp tác xã, nhằm đẩy tới một cao trào thi đua sản xuất và tiết kiệm để không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân.

- Ngày 23: Tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh tham dự cuộc mít tinh của trên 25 vạn nhân dân Thủ đô kỷ niệm 7 năm Ngày ký Hiệp nghị Giơnevơ lập lại hoà bình ở Đông Dương (20-7). Trước lúc kết thúc buổi mít tinh, Người căn dặn đồng bào:"Đoàn kết là sức mạnh, đồng bào cả nước đoàn kết, chúng ta đoàn kết với nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa, với nhân dân châu Á, châu Phi, châu Mỹ latinh và nhân dân yêu chuộng hoà bình thế giới, nhất định chúng ta sẽ thắng đế quốc Mỹ và bọn tay sai".Sau đó, Người đề nghị mọi người cùng hát bài "Kết đoàn".

- Ngày 25: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Đại đội 1 thuộc Trung đoàn 230 phòng không, đóng tại trận địa Quảng Bá (Hà Nội).

Sau khi thăm nơi ăn, ở của đơn vị, nói chuyện với cán bộ và chiến sĩ tại sân của Đại đội, Người căn dặn:"Các chú phải ra sức học tập kỹ thuật, chiến thuật hơn nữa thì mới đảm bảo làm tròn được nhiệm vụ. Nhất là phải tránh chủ quan thoả mãn. Trình độ văn hoá của các chú còn thấp, nên càng phải cố gắng mà học để làm cơ sở tốt cho huấn luyện quân sự".

* Tháng 7- 1962

- Ngày 2: 16 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp các bác sĩ Trung Quốc đến kiểm tra sức khoẻ của Người. Sau đó, các ông Chu Ân Lai, Trần Nghị đến thăm và nói chuyện với Người về tình hình Lào.

- Ngày 10: 7 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Bắc Kinh về nước. 14 giờ (giờ Việt Nam), chiếc máy bay chở Người hạ cánh xuống sân bay Gia Lâm.

- Ngày 17: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện chúc mừng Đại hội thế giới đòi giải trừ quân bị và bảo vệ hoà bình họp tại Mátxcơva. Bức điện nhấn mạnh:"Chỉ có sự đoàn kết chặt chẽ của các lực lượng hoà bình trên toàn thế giới với những hành động cương quyết đòi giải trừ quân bị và bảo vệ hoà bình mới có thể đập tan âm mưu thâm độc và đầy tội ác của những kẻ gây chiến".

- Ngày 19: Bài viếtChớ để "nước đến chân mới nhảy"của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh T.L, đăng báoNhân Dânsố 3038. Dẫn chứng tình hình thiệt hại nặng nề ở nhiều nước trên thế giới do lũ lụt lớn gây ra, tác giả nêu rõ:"Ở nước ta, mùa này cũng là mùa lụt. Vì vậy đắp đê, giữ đê, phòng lụt, chống lụt là công việc quan trọng và cấp bách nhất hiện nay", và nhắc nhở các cấp uỷ đảng, chính quyền phải lo chuẩn bị sẵn sàng, "Quyết chớ để nước đến chân mới nhảy!".

- Sau ngày 21: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen ngợi tinh thần cảnh giác và hành động dũng cảm của đồng bào, bộ đội, công an nhân dân các tỉnh Quảng Bình, Nghệ An trong việc phòng và chống bọn gián điệp, biệt kích do Mỹ - Diệm tung ra miền Bắc. Đối với những tên bị bắt còn ít tuổi, Người nói:"Nếu họ quyết tâm cải tạo, vì lòng nhân từ với tuổi trẻ, nhân dân và Chính phủ sẽ giảm ngắn hạn phạt tù, giúp đỡ họ trở nên những người làm ăn lương thiện"

- Trước ngày 22: Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phóng viên báoTin tức vàSự thật thanh niên (Liên Xô) về một số vấn đề liên quan đến lập trường của Việt Nam đối với việc giải trừ quân bị; ý nghĩa của việc giải quyết vấn đề Lào trong hiện tình Đông Nam Á... Trả lời câu hỏi vềđường lối, biện pháp giành thống nhất đất nướccủa nhân dân Việt Nam, Người tuyên bố:"Chúng tôi luôn luôn chủ trương thống nhất Tổ quốc bằng đường lối hoà bình, luôn luôn đòi phải thực hiện đúng đắn Hiệp định Giơnevơ, đòi đế quốc Mỹ phải chấm dứt can thiệp vào công việc nội bộ của nhân dân Việt Nam".

- Ngày 24: Thăm và nói chuyện với Hội nghị cán bộ cao cấp của Đảng và Nhà nước về Cuộc vận động nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế tài chính, chống tham ô, lãng phí, quan liêu. Trong bài nói, Người nêu rõ ý nghĩa, nội dung, phương châm của cuộc vận động, phân tích những biểu hiện, nguyên nhân và tác hại của các bệnh tham ô, lãng phí, quan liêu trong cán bộ hiện nay, đồng thời phê phán những thái độ không đúng. Người nhấn mạnh: "Cuộc vận động này là một cuộc cách mạng nội bộ, một cuộc đấu tranh gay go giữa cái tốt và cái xấu, cái cũ và cái mới, giữa đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư và kẻ địch là tệ nạn tham ô, lãng phí, quan liêu... Uy tín của người lãnh đạo là ở chỗ mạnh dạn thực hiện tự phê bình và phê bình, biết học hỏi quần chúng, sửa chữa khuyết điểm, để đưa công việc ngày càng tiến bộ, chứ không phải ở chỗ giấu giếm khuyết điểm và e sợ quần chúng phê bình".

- Ngày 26: Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm tỉnh Hải Dương. Sau khi tham gia chống úng cùng nông dân xã Hiệp Lực, xã Ứng Hoè, Ninh Giang, Người gặp gỡ và nói chuyện với đại biểu nhân dân và cán bộ trong Tỉnh. Chủ tịch khen Hải Dương"có tiến bộ về mọi mặt"so với lần đầu Người về thăm (1957), song "những tiến bộ đó chưa làm thoả mãn được những nhu cầu của nhân dân". Nhắc nhở nhân dân Hải Dương cần làm tốt một số việc cụ thể, Người nhấn mạnh:"Để làm tốt những công việc đó, mọi người công dân-già trẻ gái trai-đều phải thấm nhuần tinh thần làm chủ nước nhà. Mọi người phải nâng cao tinh thần trách nhiệm cần kiệm xây dựng Tổ quốc, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đó là công tác tư tưởng cực kỳ quan trọng mà mỗi đảng viên, đoàn viên thanh niên và các cấp uỷ Đảng, trước hết là chi bộ phải làm cho tốt".

- Ngày 30: Chủ tịch Hồ Chí Minh dự cuộc họp Bộ Chính trị bàn về công tác kiểm tra kế hoạch Nhà nước năm 1962. Tại Hội nghị, Người nói:"Từ ngày hoà bình lập lại năm nào cũng thấy có thuận lợi, có khó khăn, và năm nào cũng không đạt kế hoạch. Tình hình mỗi ngày một căng thẳng. Ta phải tìm cách nào, nếu cần có thể giảm bớt một phần xây dựng để giải quyết vấn đề ăn và mặc cho nhân dân được tốt hơn nữa, đừng để cho tình hình đời sống căng thẳng quá. Vấn đề con người là hết sức quan trọng. Nhà máy cũng rất cần có thêm, có sớm, nhưng cần hơn là con người. Người thì phải do Đảng lãnh đạo, do đó phải chỉnh đốn chi bộ, phải làm cho chi bộ vững mạnh. Phải làm cho quần chúng hiểu chủ nghĩa xã hội đúng hơn. Phải quan tâm đến đời sống quần chúng và giáo dục quần chúng".

* Tháng 7- 1963

- Ngày 5: Tại Câu lạc bộ Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp đại biểu các đội bóng đá các nước xã hội chủ nghĩa (SKDA) sang thi đấu ở Việt Nam. Trong câu chuyện kể với các bạn quốc tế, Người nói bằng tiếng Nga:"Hằng ngày tôi vẫn tập thể dục...".

- Ngày 9: Bài viết"Sư hinh" ( Có nghĩa:Tiếng thơm của người thày giáo) của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ký bút danh Chiến Sĩ, đăng báoNhân Dânsố 3390. Sau khi tỏ lời khen ngợi những việc làm tốt đẹp của nhiều thày giáo, tác giả đã phê phán một số việc làm thiếu gương mẫu, kém đạo đức của các thày giáo Trường cấp II xã Đại Thạch và Liên Châu ở Hà Đông. Việc làm của họ vừa ảnh hưởng không tốt đến vinh dự cao quý của người thày giáo, vừa ảnh hưởng xấu đến các em học sinh, những thày giáo này không tiêu biểu cho "Sư hinh" mà họ đã "sinh hư".

- Ngày 16: Chủ tịch Hồ Chí Minh lên thăm và nói chuyện với Đại hội Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc. Người nhắc nhở Vĩnh Phúc cần làm tốt ba cuộc vận động, nhất là phải làm tốt cuộc vận động cải tiến quản lý hợp tác xã, cải tiến kỹ thuật, vì Vĩnh Phúc là tỉnh nông nghiệp. Người lưu ý đại hội cần bàn bạc, thảo luận những vấn đề thiết thực, nêu được những biện pháp thiết thực, tránh đưa ra nhiều nghị quyết, khẩu hiệu chung chung. "Phải làm được những điều mà Trung ương Đảng đã nêu. Làm được bao nhiêu thành công bấy nhiêu. Làm được nhiều thành công nhiều, làm được vừa thành công vừa, làm được ít thành công ít".

- Ngày 27: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Hội nghị phổ biến Nghị quyết của Bộ Chính trị về cuộc vận động "Ba xây, ba chống"(Tên gọi tắt của cuộc vận động "Nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế tài chính, cải tiến kỹ thuật, chống tham ô, lãng phí, quan liêu").Trong bài phát biểu tại Hội nghị, Người nêu rõ ý nghĩa của cuộc vận động và tập trung phân tích nội dung của"ba xây, ba chống". Nói về mối quan hệ giữa hai vấn đề đó, Người chỉ rõ:"Làm "ba chống" triệt để nhằm bảo đảm cho công việc "ba xây" thành công. "Ba xây" phát triển mạnh mẽ thì đối tượng "ba chống" sẽ được xoá bỏ tận gốc".Người nhấn mạnh phương châm của cuộc vận động này làlấy giáo dục làm chính: Khen ngợi những người tốt, việc tốt; khuyến khích những người có khuyết điểm tự giác, cố gắng sửa chữa để trở thành người tốt.

* Tháng 7- 1964

- Từ 26-6 đến 3-7: Tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khoá III, Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp đại biểu các dân tộc thiểu số, đại biểu các tôn giáo trong Quốc hội khoá III.

- Ngày 3: Tiếp tục tham dự Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khoá III. 10 giờ 30, Người được Quốc hội bầu lại làm Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Với tư cách là Chủ tịch nước, Người giới thiệu ông Phạm Văn Đồng để Quốc hội bầu lại làm Thủ tướng Chính phủ.

Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu tại phiên bế mạc Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa III. Thay mặt các vị vừa được Quốc hội bầu giữ các chức vụ lãnh đạo Nhà nước, Người cám ơn Quốc hội đã tín nhiệm và đọc mấy câu thơ:

"Bảy mươi tư tuổi vẫn không già,

Cố gắng làm tròn nhiệm vụ ta.

Bao giờ Nam Bắc một nhà,

Dân giàu nước mạnh thì ta vui lòng".

Biểu thị sự nhất trí với báo cáo của Chính phủ trình bày tại kỳ họp, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề nghị các đại biểu Quốc hội động viên mạnh mẽ tinh thần quyết tâm và bền bỉ của nhân dân, phấn đấu thi đua hoàn thành kế hoạch Nhà nước năm 1964 và kế hoạch 5 năm lần thứ nhất. Người đề nghị Quốc hội"nhiệt liệt hoan hô đồng bào miền Nam anh hùng, nhiệt liệt hoan hô các chiến sĩ miền Nam anh dũng".

Sau khi nêu rõ đế quốc Mỹ là kẻ phá hoại Hiệp định Giơnevơ, can thiệp và xâm lược miền Nam, khiêu khích miền Bắc, âm mưu chia cắt lâu dài đất nước Việt Nam, Người khẳng địnhnhững lời đe doạ của đế quốc Mỹ càng làm nhân dân ta thêm căm thù và quyết tâm chiến đấu tới thắng lợi cuối cùng. Mỹ phải rút hết quân đội và vũ khí khỏi miền Nam Việt Nam để nhân dân Việt Nam tự giải quyết công việc nội bộ của mình, "đó là cách giải quyết "lịch sự" không làm cho Mỹ mất thể diện".

Thay mặt Quốc hội và nhân dân Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh cám ơn các nước anh em và bạn bè đã ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân ta; bày tỏ sự đồng tình của Chính phủ và nhân dân Việt Nam đối với cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do của nhân dân các nước châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh.

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước tiếp và hội đàm với  Thủ tư­ớng và Phó Thủ tướng Quốc vụ viện nư­ớc Cộng hoà nhân dân Trung Hoa Chu Ân Lai, Trần Nghị; Tổng Bí thư Đảng Cách mạng Lào Cayxỏn Phômvihản, Chủ tịch Mặt trận Neo Lào Hắcxạt Xuphanuvông.

- Ngày 19: Tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh dự và tham gia Đoàn Chủ tịch cuộc mít tinh của hơn 40 vạn quần chúng Thủ đô kỷ niệm lần thứ 10 Ngày ký Hiệp định Giơnevơ về Đông Dương. Phát biểu tại cuộc mít tinh, một lần nữa Người kêu gọi:"Mỗi người làm việc bằng hai để đền đáp lại cho đồng bào miền Nam".

- Trước ngày 20: Trả lời phỏng vấn của phóng viên báoL'Humanité(Pháp) tại Hà Nội, Người lên án việc đế quốc Mỹ thúc giục chính quyền tay sai ở miền Nam khước từ tổng tuyển cử thống nhất đất nước, đưa vũ khí quân đội và đẩy mạnh cuộc chiến tranh xâm lược miền Nam Việt Nam, khiêu khích và phá hoại nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, phá hoại đường lối hòa bình trung lập của Vương quốc Campuchia, phá hoại Hiệp định Giơnevơ năm 1962 về Lào và tung dư luận dối trá để che đậy tội ác. Đó là nguyên nhân chủ yếu làm cho Hiệp định Giơnevơ về Đông Dương sau 10 năm ký kết vẫn chưa được thực hiện. Người khẳng định nguyện vọng của nhân dân Việt Nam là xây dựng đất nước hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, có quan hệ hữu nghị và bình đẳng với tất cả các nước. Chính phủ Mỹ cũng như Chính phủ các nước đã tham gia Hội nghị Giơnevơ 1954 về Đông Dương phải tôn trọng và thi hành đúng Hiệp định; Mỹ phải chấm dứt ngay cuộc chiến tranh xâm lược, rút quân đội và vũ khí khỏi miền Nam. Đó là cách đúng đắn nhất để giải quyết tình hình miền Nam Việt Nam. Người cảm ơn nhân dân các nước anh em, bạn bè, nhân dân Pháp đã đồng tình ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta.

- Ngày 20:  Bài viếtTay lo rồi chân cũng locủa Người, bút danh Chiến Sĩ, đăng báoNhân Dân,số 3764. Bài báo dẫn chứng về sự thất bại của Đại tướng Mỹ Mácsan, Đại tướng Pháp Đờlát đờ Tátxinhi và nhận định:"Kinh nghiệm chứng tỏ rằng, mỗi khi một nước đế quốc phái đại tướng làm đại sứ, đó là triệu chứng của một cuộc đại bại".Đế quốc Mỹ ngày càng sa lầy ở miền Nam thì Taylo sẽ không tránh khỏi số phận đó và "chân cũng lo để chuồn". Bài báo khẳng định:"Đế quốc Mỹ chỉ có một lối thoát bằng cách tôn trọng Hiệp nghị Giơnevơ năm 1954 về Việt Nam, chấm dứt ngay cuộc chiến tranh xâm lược, rút ngay quân đội và vũ khí khỏi miền Nam, để nhân dân miền Nam tự giải quyết lấy công việc của họ".

- Ngày 26: Bài viếtĐế quốc Mỹ rúc xuống hầmcủa Chủ tịch Hồ Chí Minh, bút danh Chiến Sĩ, đăng báoNhân Dân,số 3770. Bài báo điểm lại một loạt trận đánh của quân và dân nhiều địa phương ở miền Nam từ ngày 1-7 để kỷ niệm Ngày ký Hiệp định Giơnevơ năm 1954 về Đông Dương. Dẫn lời Tổng thống Mỹ Gi.Kennơđi trước đây về việc đế quốc Mỹ đang "ở trong đường hầm không thấy lối ra" và lời của hãng tin Mỹ ở chiến trường Trung Bộ, lính Mỹ phải rúc xuống hầm vào ban đêm, bài báo khẳng định lực lượng vũ trang cách mạng đang ở thế chủ động, còn lực lượng Mỹ lâm vào thế bị động. Bài báo kết luận:

"Lại thêm chứng cứ rõ ràng,

Đồng bào miền Nam càng đánh càng mạnh và càng thắng to".

- Ngày 29: Thăm và nói chuyện với Hội nghị tổng kết công tác kiểm tra của Đảng, tổ chức tại Hà Nội, Người nêu rõ tầm quan trọng của công tác kiểm tra, phê bình một số cấp ủy Đảng coi nhẹ và không chú ý lãnh đạo công tác kiểm tra như cònbị động, việc xử lý kỷ luật, đơn thư khiếu nại còn chậm. Người yêu cầu:"Mỗi đảng viên, mỗi chi bộ, mỗi cấp ủy Đảng phải luôn luôn tăng cường công tác tư tưởng của Đảng, nâng cao đạo đức cách mạng, bảo đảm chặt chẽ kỷ luật và tổ chức của Đảng". Các ban kiểm tra phải góp phần xứng đáng vào công tác đó.

* Tháng 7- 1965

- Ngày 4: Bài viết... Xơn và ... Xơncủa Chủ tịch Hồ Chí Minh, bút danh Chiến Sĩ, đăng báoNhân Dân,số 4109. Bài báo phê phán chính sách của Chính phủ Anh đối với cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ ở miền Nam Việt Nam và cho biết: bị thất bại cả về chính trị, quân sự ở Việt Nam, Tổng thống Mỹ Giônxơn một mặt tăng cường chiến tranh, mặt khác lại đưa ra cái gọi là "đàm phán không điều kiện"để lừa bịp dư luận. Phụ họa với giới cầm quyền nước Mỹ, Thủ tướng Anh Uynxơn đã thành lập "Phái đoàn hoà bình Liên Hiệp Anh"nhằm vận động cho chính sách lừa bịp của Mỹ. Bài báo kết luận:"Là một trong hai Chủ tịch của Hội nghị Giơnevơ năm 1954 về Việt Nam, ông Uynxơn đã không làm trọn nghĩa vụ của mình, lại còn hết sức ủng hộ Mỹ phá hoại Hiệp định Giơnevơ và tiến hành chiến tranh xâm lược".

- Ngày 10: Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng bàn về công tác đối ngoại. Phát biểu ý kiến về việc tiếp xúc và làm việc với các chuyên gia nước ngoài, Người nhắc các cán bộ phụ trách phải thận trọng, cảnh giác. Cảnh giác vẫn cần thiết nhưng phải có thái độ chân thành.

- Ngày 14: Chiều, Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng bàn về tình hình miền Nam, về công tác Đảng và ngoại giao. Phát biểu ý kiến về cuộc đấu tranh chống luận điệu tuyên truyền của địch cho rằng miền Bắc xâm lược miền Nam, Người chỉ rõ:Đ

ồng bào và chiến sĩ miền Bắc có nghĩa vụ, trách nhiệm đối với nhân dân miền Nam, vì sự nghiệp chung giải phóng đất nước; vì việc ta đưa quân vào, đồng bào miền Nam đã biết rồi. Người nhận định,việc Mỹ thủ tiêu Diệm, Taylo phải từ chức, Mỹ phải kêu gọi quân chư hầu giúp đỡ... chứng tỏ chúng thất bại. Rõ ràng Mỹ đã thất bại về quân sự và phải nói là tìm giải pháp chính trị để giải quyết cuộc chiến tranh. Người khẳng định:Mỹ sẽ tiếp tục leo thang. Vì vậy nhiệm vụ của miền Bắc là đồng thời với việc tăng cường tiềm lực quân sự, phải đẩy mạnh sản xuất, ổn định về kinh tế; miền Nam phải duy trì và phát triển chiến tranh du kích, chú ý đến lực lượng đặc công. Người nói rõ: "Ta cố tranh thủ thời gian, nhưng phải giáo dục trong nhân dân tư tưởng kháng chiến trường kỳ; phải đề phòng chúng đốt rừng bằng B.52, do vậy các căn cứ phải thay đổi luôn luôn. ở miền Nam: dân nuôi binh, binh phải giúp dân". Miền Bắc phải có kế hoạch phòng chống và khắc phục ngay nếu địch âm mưu phá hoại đê điều. Người nêu cao quyết tâm: "Tất cả để chiến thắng ở miền Nam".

- Ngày 16: Chủ tịch Hồ Chí Minh họp với Ban Bí thư Trung ương Đảng về công tác của trường Nguyễn Ái Quốc. Sau khi nghe các báo cáo của một số ủy viên, Người phát biểu ý kiến về nhiệm vụ và công tác của cán bộ, học viên trường Nguyễn ái Quốc: Phải tăng gia sản xuất kết hợp với học tập những nội dung thiết thực phục vụ công tác sản xuất và chiến đấu. Phải xác định cho cán bộ và học viên hiểu rõ nhiệm vụ cơ bản trong giai đoạn hiện tại là chiến đấu và phục vụ chiến đấu, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Người phê bình một số mặt của trường chưa được thực hiện tốt như vệ sinh, công tác bầu cử vừa qua, v.v.. Người nhắc nhở cán bộ tổ chức của nhà trường cần chú ý chiêu sinh đào tạo những đối tượng thuộc thành phần công nông và yêu cầu cán bộ giảng dạy phải luôn có ý thức trau dồi kiến thức, lý luận để nâng cao chất lượng đào tạo. Người khẳng định: Bí quyết của thành công là "đoàn kết và quyết tâm".

- Ngày 19: 5 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Đại đội 1, Tiểu đoàn 1, Trung đoàn pháo phòng không 234. Người đến từng khẩu đội pháo cao xạ, nơi ăn, ở của đơn vị, khen ngợi bộ đội phòng không - không quân đã lập chiến công vẻ vang. Người căn dặn:

1- Phải luôn cảnh giác, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

2- Phải có tinh thần dũng cảm; bắn rơi máy bay địch ngay từ loạt đạn đầu nhưng tiết kiệm đạn. Muốn vậy cần tập luyện thật công phu và sau mỗi trận đánh phải chú ý rút kinh nghiệm.

3- Phải tổ chức hiệp đồng binh chủng cho tốt; lập công tập thể, tránh tư tưởng "tranh công, đổ lỗi".

4- Phải hết sức chú ý đến vấn đề dân chủ và kỷ luật, cán bộ phải gương mẫu phê bình và tự phê bình. Phải đoàn kết chặt chẽ. "Phải tin tưởng vững chắc là ta nhất định thắng, Mỹ nhất định phải thua".

Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phỏng vấn của hai phóng viên báoHôm nayvàCách mạngcủa Cuba Gabrien Môlian và Luitxơ Baetxơ. Người nêu rõ:Quyết tâm chiến đấu và sự đoàn kết của nhân dân Việt Nam, sự ủng hộ nhiệt tình của các nước xã hội chủ nghĩa và nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới, kể cả nhân dân tiến bộ Mỹ là những nhân tố quyết định thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam. Người khẳng định "Miền Nam Việt Nam nhất định sẽ được giải phóng", "Hai miền Bắc và Nam sẽ tiến từng bước thống nhất đất nước của mình".Những hành động leo thang chiến tranh ở cả hai miền Nam Bắc Việt Nam đã phơi trần luận điệu"hòa bình thương lượng" giả dối của giới cầm quyền Mỹ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên quan hệ hữu nghị, hợp tác; sự ủng hộ giúp đỡ lẫn nhau giữa hai nước Việt Nam - Cuba đang không ngừng củng cố và phát triển. Người nhờ các nhà báo chuyển lời cảm ơn Chính phủ và nhân dân Cuba về sự ủng hộ nhiệt tình và quý báu đối với cuộc chiến đấu chính nghĩa của nhân dân Việt Nam.

- Ngày 20: Người raLời kêu gọi nhân ngày 20-7,kỷ niệm lần thứ 11 Ngày ký Hiệp định Giơnevơ 1954 về Đông Dương. Người khẳng định: Nhân dân Việt Nam rất yêu chuộng hòa bình, độc lập tự do; Hiệp định Giơnevơ 1954 đã trịnh trọng công nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam. Nhưng hơn 10 năm qua đế quốc Mỹ đã phá hoại Hiệp định và tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược miền Nam. Nhân dân Việt Nam buộc phải tiến hành cuộc chiến đấu nhằm chống lại hành động xâm lược đó để giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới thống nhất Tổ quốc và góp phần bảo vệ hòa bình thế giới. Lập trường của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là:"Chính phủ Mỹ phải thi hành đúng Hiệp định Giơnevơ năm 1954, thực hiện bốn điểm do Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã nêu ra và năm điều do Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam đã nói rõ". ý chí của cả dân tộc ta là"Dù phải chiến đấu 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa, chúng ta cũng kiên quyết chiến đấu đến thắng lợi hoàn toàn".

Người kêu gọi đồng bào và chiến sĩ miền Bắc hăng hái thi đua sản xuất và chiến đấu, nhất là trong các phong trào "Ba sẵn sàng" của thanh niên, "Ba đảm đang" của phụ nữ, giành nhiều thắng lợi hơn nữa để đánh tan cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ. Đồng bào và chiến sĩ miền Nam hãy giương cao ngọn cờ cứu nước của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tiến lên giành nhiều thắng lợi hơn nữa, quyết đánh bại mọi âm mưu thâm độc của đế quốc Mỹ và tay sai. Binh sĩ và nhân viên trong chính quyền Sài Gòn hãy mau tỉnh ngộ trở về con đường chính nghĩa.

Khẳng định tình hữu nghị của nhân dân Việt Nam với nhân dân Mỹ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cảm ơn và hoan nghênh nhân dân tiến bộ Mỹ đã dũng cảm đấu tranh chống chính sách xâm lược của Chính phủ Mỹ. Người kêu gọi binh sĩ Mỹ và các nước chư hầu hãy tỉnh ngộ, đấu tranh để khỏi phải "làm bia đỡ đạn" chết thay giới cầm quyền Mỹ.

Nhân dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh bày tỏ sự cảm ơn của Chính phủ và nhân dân Việt Nam về sự ủng hộ, giúp đỡ của chính phủ và nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa, của nhân dân tiến bộ toàn thế giới đối với cuộc chiến đấu chính nghĩa của nhân dân Việt Nam.

- Ngày 23: Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng thảo luận về tình hình miền Nam và công tác đấu tranh ngoại giao. Sau khi nghe báo cáo về tình hình chiến sự và các cuộc đấu tranh chính trị của nhân dân miền Nam, Người rất lo lắng về sự đàn áp dã man của địch và đề nghị các đồng chí trong Bộ Chính trị hỏi về trường hợp chị Trần Thị Vân, một nữ cán bộ bị địch bắt giam hiện giờ ra sao?

Về nội dung và các biện pháp của cuộc đấu tranh chính trị ở miền Nam, Người nêu ý kiến: Phải vạch trần âm mưu Mỹ dùng tín phiếu ở miền Nam để đồng bào thấy rõ thủ đoạn lừa bịp của chúng; nên vận động báo chí các nước anh em cùng lên án bộ mặt giả dối của Mỹ trong việc tuyên truyền luận điệu "hòa bình".

Trong ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm cán bộ miền Nam tập kết tại Câu lạc bộ Thống nhất (Hà Nội).

- Ngày 24: Chủ tịch Hồ Chí Minh nghe báo cáo về bộ đội tên lửa ra quân trận đầu đánh thắng, bắn rơi chiếc máy bay Mỹ thứ 400 trên miền Bắc. Người rất phấn khởi và viết thư khen bộ đội tên lửa.

- Ngày 30: Bài viếtTống Taylocủa Chủ tịch Hồ Chí Minh, bút danhChiến Sĩ,đăng báoNhân Dân,số 4135.

Bài báo dẫn lời bình luận của một số báo chí Mỹ về việc Tổng thống Mỹ triệu hồi M.Taylo, Đại sứ Mỹ ở miền Nam Việt Nam về nước. Bài báo nhận định:Việc thay thế đại sứ Mỹ ở miền Nam Việt Nam chỉ là sự luẩn quẩn, không lối thoát trong chính sách của Mỹ. Chỉ có một cách giải quyết để đưa lại hòa bình là Chính phủ Mỹ phải thi hành đúng đắn Hiệp định Giơnevơ năm 1954 về Việt Nam.

- Ngày 31: Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng bàn về kế hoạch đấu tranh với đế quốc Mỹ. Nhận định tình hình miền Nam và ý đồ tăng quân của Mỹ, Người đề nghị nên tuyên bố rõ với giới cầm quyền Mỹ và trước toàn thế giới về quyết tâm của ta là Mỹ đưa 5 vạn quân chứ 50 vạn ta cũng quyết đánh. Nói về âm mưu của Mỹ, Người cho rằng: Mỹ muốn thương thuyết với ta trên thế mạnh, vì thế cố gắng bổ sung quân số, nhưng đó là thất bại của Mỹ. Chúng ta phải giải thích cho nhân dân cả miền Nam và miền Bắc thấy được điều đó. Mỹ to xác, trang bị tốt, nhưng không dai đâu. Người đề nghị phải nghiên cứu cách đánh xem có phải thay đổi gì không.

* Tháng 7- 1966

- Ngày 4: Tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Thủ tướng Phạm Văn Đồng dự tiệc do Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Duy Trinh chiêu đãi phái viên của Tổng thống Pháp Gi. Xanhtơny. Người hỏi thăm gia đình và nhờ chuyển đến các con Gi. Xanhtơny những cái hôn thắm thiết.

Về việc Pháp sẽ làm trung gian trong cuộc đàm phán giữa Việt Nam và Mỹ, Người nói: "Nếu ông có gặp người Mỹ, ông hãy nói cho họ biết rằng chúng tôi không sợ Mỹ, chúng tôi sẽ chiến đấu đến cùng dù phải hy sinh tất cả. Mỹ rút đi thì mọi việc sẽ được giải quyết. Nhưng chừng nào còn một tên Mỹ trên đất nước chúng tôi, chúng tôi còn tiếp tục chiến đấu".

- Ngày 5: Tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp phái viên của Tổng thống Pháp Gi. Xanhtơny và nhận thư của Tổng thống Pháp S. Đờ Gôn. Người nói với Gi.Xanhtơny về cuộc chiến đấu chính nghĩa của nhân dân ta vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và khẳng định cuộc chiến đấu đó sẽ giành được thắng lợi hoàn toàn: "Chúng tôi biết rõ sức mạnh của kẻ thù. Chúng tôi hiểu rằng bọn Mỹ, nếu chúng muốn, chúng có thể hủy diệt thành phố này, như chúng đã làm đối với các thành phố lớn ở Bắc Bộ như Hải Phòng, Nam Định, Bắc Ninh và nhiều thành phố khác. Chúng tôi đang đợi chúng đến và chúng tôi sẵn sàng. Nhưng cái đó không làm nhụt ý chí đấu tranh của chúng tôi. Ông hiểu rằng chúng tôi đã có kinh nghiệm và chiến tranh đã được kết thúc như thế nào rồi".

Người nêu lên nguyện vọng hòa bình của nhân dân Việt Nam và khả năng đi tới một giải pháp thương lượng:"Chỉ có một cách đi tới một giải pháp đó là Mỹ rút đi.Chúng tôi không muốn làm cái gì xấu đối với họ, chúng tôi sẵn sàng đem nhạc và hoa tiễn họ và mọi thứ khác mà họ thích; nhưng ông biết đấy, tôi thích tiếng lóng của nước ông: "qu'ils foutent camp!" (Thì họ hãy cút đi!).

- Sau ngày 5: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư qua Gi.Xanhtơny trả lời Tổng thống Pháp S.Đờ Gôn. Người vui lòng về việc Chính phủ Cộng hòa Pháp công nhận Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

- Ngày 10: Bài viếtChúng ta phải làm thật tốt việc sơ táncủa Chủ tịch Hồ Chí Minh, bút danh Chiến Sĩ, đăng báoNhân Dân,số 4477. Bài báo nêu rõ, việc đế quốc Mỹ cho máy bay ném bom bắn phá Thủ đô Hà Nội và thành phố Hải Phòng là một hành động "leo thang" chiến tranh rất điên cuồng và chúng đã bị trừng trị đích đáng. Người chỉ rõ chúng đang "lăm le"tiếp tục ném bom Hà Nội, Hải Phòng và các thành phố khác. Vì vậy, chúng ta phải làm tốt công tác phòng không, trong đó sơ tán là một việc làm cần thiết. Người nhắc nhở phải có những hình thức thích hợp như sơ tán riêng lẻ, sơ tán tập thể. Tổ chức đảng, chính quyền, các đoàn thể quần chúng phải quan tâm chặt chẽ đến việc sơ tán. Đồng bào sơ tán và đồng bào địa phương phải đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, phải thực hiện câu:

"Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Đồng bào cả nước phải thương nhau cùng!"

- Ngày 17: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi đồng bào và chiến sĩ cả nước. Lời kêu gọi nêu rõ Mỹ đang đưa quân ồ ạt vào miền Nam, tăng cường đánh phá miền Bắc trên quy mô lớn. Nhưng chúng đang thất bại nặng nề. Trước những thử thách ác liệt của chiến tranh, nhân dân Việt Nam đoàn kết một lòng, kiên quyết chiến đấu đến thắng lợi cuối cùng. Người khẳng định: "Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hơn độc lập, tự do. Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn".

Trong Lời kêu gọi, Chủ tịch Hồ Chí Minh vạch trần thủ đoạn thâm độc của đế quốc Mỹ, một mặt tăng cường và mở rộng chiến tranh trên cả hai miền Nam Bắc, một mặt rêu rao lừa bịp về "đàm phán hòa bình". Người khẳng định Mỹ phải chấm dứt chiến tranh, rút hết quân đội Mỹ và chư hầu ra khỏi Việt Nam thì hòa bình sẽ trở lại ngay lập tức. Người tin tưởng cuộc chiến đấu chính nghĩa của nhân dân ta nhất định sẽ giành thắng lợi cuối cùng.

Thay mặt nhân dân Việt Nam, Người cảm ơn sự giúp đỡ của các nước anh em, của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới và kêu gọi đồng bào, chiến sĩ cả nước nêu cao ý chí chiến đấu, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

- Ngày 18, 19: Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng bàn về quyết tâm thực hiện chiến lược giành thắng lợi quyết định trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

- Ngày 23: Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng nghe báo cáo tình hình và nhận định âm mưu của địch đối với miền Bắc.

- Trước ngày 27: Nhân kỷ niệm Ngày Thương binh liệt sĩ (27-7), Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng huy hiệu cho ba thương binh đã phát huy truyền thống quân đội, lập nhiều thành tích trong sản xuất và công tác.

* Tháng 7- 1967

- Ngày 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi Chủ tịch Mao Trạch Đông và Thủ tướng Chu Ân Lai chúc mừng kỷ niệm lần thứ 46 Ngày thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc và chúc tình hữu nghị giữa hai Đảng và nhân dân hai nước đời đời bền vững.

- Đầu tháng 7: Chủ tịch Hồ Chí Minh cử một cán bộ giúp việc lên xem xét điều kiện trực chiến của trung đội súng máy phòng không ở nóc Hội trường Ba Đình. Được biết điều kiện trực chiến vất vả do nắng nóng, Người quyết định rút hết số tiền nhuận bút tiết kiệm trong nhiều năm tặng bộ đội phòng không để góp phần mua thêm nước giải khát cho các chiến sĩ trực chiến trên toàn miền Bắc.

- Ngày 5: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen ngợi trung đội dân quân gái huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa bắn rơi một máy bay phản lực Mỹ. Người cũng gửi tặng mỗi dân quân gái một huy hiệu của Người.

- Ngày 6: Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Lệnh số 75- LCT, truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh và Huân chương Quân công hạng Nhất cho Đại tướng Nguyễn Chí Thanh do những cống hiến xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng và chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam.

- Ngày 7: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Câu lạc bộ Quân đội đặt vòng hoa viếng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Vòng hoa của Người mang dòng chữ: “Vô cùng thương tiếc đồng chí Nguyễn Chí Thanh”.

- Ngày 11: Lúc 17 giờ, tại Nhà sàn, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp gia đình cố Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đến thăm và cảm ơn Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng tổ chức chu đáo lễ tang đồng chí Nguyễn Chí Thanh.

20 giờ, y tá đến đưa thuốc cho Người.

Trong ngày, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh:Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ, giặc hạn và giặc lụt, ký bút danh T.L., đăng báo Nhân Dân, số 4840, nêu ra các nhiệm vụ cụ thể mà các ngành, các giới, các địa phương phải quyết tâm thực hiện tốt sản xuất vụ mùa thắng lợi và góp phần đẩy mạnh cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đến toàn thắng.

- Ngày 22: 5 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc với đồng chí Lê Văn Lương và bác sĩ Nhữ Thế Bảo. Hai người cùng đi với Người trong chuyến nghỉ và chữa bệnh tại Quảng Đông Trung Quốc từ 14 tháng 4 đến 30 tháng 6 năm 1967.

- Ngày 26: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện chúc mừng tới Thủ tướng Phiđen Catxtơrô và các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước nước Cộng hòa Cu ba, nhân dịp kỷ niệm lần thứ 14, ngày Khởi nghĩa vũ trang của nhân dân Cu ba.

- Ngày 28: 9 giờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Bộ Chính trị trao đổi ý kiến về vấn đề tù binh Mỹ. Người cho rằng: “Có thể thả một số vào dịp Noel hoặc 2-9”, nhưng không nên nghĩ vì thế mà “Mỹ không đánh đê”.

- Ngày 31: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen cán bộ và nhân viên quân y đã có nhiều cố gắng trong việc cứu, chữa thương binh, bệnh binh và giữ gìn sức khỏe bộ đội, Người nhắc nhở cán bộ nhân viên ngành quân y phải:“Đoàn kết chặt chẽ, nêu cao tinh thần tập thể, thi đua học tập và công tác để tiến bộ không ngừng về chính trị, tư tưởng và chuyên môn kỹ thuật. Luôn luôn ghi nhớ rằng người thầy thuốc, đồng thời phải là người mẹ hiền, hết lòng hết sức cứu chữa và phục vụ thương binh”.

* Tháng 7- 1968

- Ngày 4: Bài viếtPhải làm tốt công tác phòng và chống lụt, bão năm 1968,ký bút danh T.L., đăng báoNhân Dân, số 5196, nhắc nhở các ngành các địa phương cần chú trọng hơn nữa việc phòng và chống lụt, bão, chống địch đánh phá đê điều, kè, chuẩn bị lực lượng và nguyên vật liệu sẵn sàng ứng phó với các tình huống bão lụt....

- Ngày 9: Sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh họp Bộ Chính trị nghe báo cáo về tình hình đàm phán ở Hội nghị Pari, Người nhắc:“Cần nghiên cứu kỹ xem ở Hội nghị Pari địch được cái gì, mất cái gì? Ta được gì, thiệt gì”?

- Ngày 13: Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ, các vị trong ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam và Bộ Chỉ huy các lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng miền Nam, khen ngợi quân và dân Trị - Thiên - Huế đã đánh đuổi hàng vạn quân tinh nhuệ nhất của Mỹ phải rút chạy khỏi Khe Sanh.

Cuối bức điện, Người viết:

“Nam Bắc một nhà, ra sức đánh giặc

Thắng lợi cuối cùng nhất định về ta”.

Người nhờ Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ và các vị chuyển đến đồng bào, chiến sĩ và cán bộ toàn miền Nam, đặc biệt là cán bộ chiến sĩ và cán bộ mặt trận Khe Sanh lời khen ngợi nhiệt liệt nhất.

- Ngày 20: BáoNhân Dân đăngLời kêu gọi nhân ngày 20 tháng 7 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân kỷ niệm 14 năm Ngày ký Hiệp định Giơnevơ. Sau khi lên án cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ trên đất nước ta là một cuộc chiến tranh tàn bạo nhất trong lịch sử loài người, điểm lại những thắng lợi của nhân dân hai miền, Người nêu rõ lập trường của nhân dân ta:“Nhân dân ta rất yêu chuộng hoà bình nhưng phải có độc lập, tự do thật sự thì mới có hoà bình chân chính. Lập trường của ta rất chính đáng, rõ ràng: ngày nào đế quốc Mỹ chấm dứt chiến tranh xâm lược nước ta, chấm dứt ném bom bắn phá miền Bắc, rút hết quân Mỹ và quân chư hầu ra khỏi miền Nam Việt Nam, để dân ta tự do giải quyết công việc nội bộ của mình, thì ngày đó hoà bình sẽ lập lại ngay... Cách duy nhất để lập lại hoà bình là quân Mỹ và quân chư hầu phải rút hết về nước! Nước Việt Nam của người Việt Nam!”. Lời kêu gọi có đoạn: “Trên đất nước ta đang diễn ra cuộc chiến đấu quyết liệt giữa chính nghĩa và phi nghĩa, giữa văn minh và bạo tàn. Nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa anh em và nhân dân tiến bộ toàn thế giới đang hàng ngày nhìn về Việt Nam ta, nhiệt liệt khen ngợi đồng bào và chiến sĩ ta”.Nhân dịp này, thay mặt nhân dân Việt Nam, Người cảm ơn sự ủng hộ của nhân dân toàn thế giới đối với sự nghiệp của dân tộc ta.

- Trước ngày 26: Nhân Ngày Thương binh liệt sĩ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng huy hiệu của Người cho một số thương binh, gia đình liệt sĩ đã hăng hái tham gia sản xuất, công tác, chiến đấu, góp phần đánh thắng giặc Mỹ xâm lược

* Tháng 7-1969

- Ngày 1: Chiều tối, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho mời Đại sứ và Tham tán của Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam vào Phủ Chủ tịch dùng cơm thân mật mừng Ngày kỷ niệm 48 năm thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc.

- Ngày 7: Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và chúc mừng sinh nhật lần thứ 60 của Hoàng thân Xuphanuvông.

- Ngày 14: Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp và trả lời phóng viên báoGranma (Cuba) Mácta Rôhát. Về tình cảm của Người đối với miền Nam, Người nói:“Mỗi người, mỗi gia đình đều có nỗi đau khổ riêng và gộp cả những nỗi đau khổ riêng của mỗi người, mỗi gia đình lại thì thành nỗi đau khổ của tôi. Tôi nghĩ rằng tôi chưa làm trọn nghĩa vụ cách mạng của tôi đối với đồng bào miền Nam; mặc dù như vậy, tôi biết rằng đồng bào miền Nam vẫn yêu quý tôi cũng như tôi luôn luôn yêu quý đồng bào. ở miền Nam, tôi không phải là Chủ tịch Hồ Chí Minh mà là Bác Hồ”.

Trả lời câu hỏi về sức mạnh của nhân dân Việt Nam là ở chỗ nào, Người khẳng định:“Sức mạnh, sự vĩ đại và sự bền bỉ của nhân dân Việt Nam cơ bản là ở sự đoàn kết của nhân dân Việt Nam và ở sự ủng hộ của nhân dân thế giới”.

Sau khi trả lời những câu hỏi về ý nghĩa của sự đoàn kết quốc tế, mà đặc biệt là của nhân dân Cuba, về những tiến bộ của Việt Nam trên các lĩnh vực trong điều kiện chiến tranh ác liệt... Người nói: “Tôi muốn đồng chí chuyển về Cuba những lời sau đây: Tôi vô cùng yêu mến nhân dân Cuba. Tôi xin gửi lời chào đến toàn thể nhân dân Cuba, từ các đồng chí lãnh đạo đến các cháu thiếu nhi. Chúc các bạn luôn mạnh khỏe và thu được những thắng lợi ngày càng to lớn. Chúc các bạn thu được nhiều thành tựu trong mùa mía mười triệu tấn. Cho tôi gửi những cái hôn nồng nhiệt đến các cháu thiếu nhi và thanh niên. Đồng thời, tôi cũng chúc nhân dân các nước khác ở châu Mỹ Latinh tự giải phóng khỏi ách thống trị của chủ nghĩa đế quốc Yăngki. Về phần mình, chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh và quyết chiến thắng. Chúng tôi đã nói như vậy và chúng tôi khẳng định lại như vậy”.

- Ngày 15: Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp và trả lời phỏng vấn phóng viên báoNhân Đạo(Pháp) Sáclơ Phuốcniô. Sau khi nói về con đường của Người đi đến tư tưởng Lênin, tán thành Quốc tế thứ ba, việc rời nước Pháp và tới hoạt động ở nước Nga như thế nào, Người trả lời về vai trò của Lênin và chủ nghĩa Lênin đối với Người: “Lúc đầu, chính là do chủ nghĩa yêu nước mà tôi tin theo Lênin. Rồi, từng bước một, tôi đi đến kết luận là chỉ có chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và giai cấp công nhân toàn thế giới. Và Lênin đã vạch con đường cho chúng tôi một cách cụ thể: Năm 1919, tại Đại hội những người cộng sản Phương Đông”, Người nói:“Những kinh nghiệm của chúng tôi chứng tỏ rằng muốn đưa cuộc cách mạng dân chủ đến thắng lợi và mở ra những giai đoạn nối tiếp nhau cho sự phát triển của một nhà nước dân tộc dân chủ, giai cấp công nhân và đảng của nó phải lãnh đạo cuộc cách mạng”.

Người kết luận:“Về phần chúng tôi, chính là do cố gắng vận dụng những lời dạy của Lênin, nhưng vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp với thực tế Việt Nam ngày nay, mà chúng tôi đã chiến đấu và giành được những thắng lợi to lớn như đồng chí đã biết. Chúng tôi giành được thắng lợi đó là do nhiều nhân tố, nhưng cần phải nhấn mạnh rằng - mà không phải chỉ nhân dịp kỷ niệm lần thứ 100 ngày sinh Lênin - chúng tôi giành được những thắng lợi đó trước hết là nhờ cái vũ khí không gì thay thế được là chủ nghĩa Mác - Lênin”.

- Ngày 18: Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với các đồng chí lãnh đạo Tổng Công đoàn Việt Nam. Sau khi nói đến nhiệm vụ của công đoàn trong sự nghiệp xây dựng kinh tế và đấu tranh chống Mỹ, cứu nước, phê bình những việc biểu hiện chưa tốt trong công đoàn, Người chỉ rõ:“Công đoàn cần tập trung vào việc phát huy mạnh mẽ vai trò làm chủ tập thể của công nhân, viên chức trong việc tham gia quản lý xí nghiệp, quản lý kinh tế, quản lý Nhà nước để thực hiện tốt ba cuộc cách mạng: cách mạng quan hệ sản xuất, cách mạng kỹ thuật và cách mạng tư tưởng văn hóa. Công đoàn phải bảo vệ cho công nhân có quyền thực sự trong xí nghiệp, có quyền phê bình tất cả mọi việc và mọi người trong xí nghiệp. Họ có quyền phát biểu về mọi vấn đề quản lý xí nghiệp, sản xuất, đời sống...”.

Người còn nhấn mạnh đến vai trò tổ chức của công đoàn, những yêu cầu đối với cán bộ công đoàn. “Chẳng những phải giỏi về chính trị, mà còn phải thạo về kinh tế, không thể lãnh đạo chung chung”và phải hiểu được việc công nhân làm; nếu không, không thể lãnh đạo được. Người cũng nhấn mạnh đến vấn đề đoàn kết vì: “Muốn giáo dục tốt công nhân, trước hết đội ngũ cán bộ công đoàn phải đoàn kết nhất trí. Phải kiên quyết xây dựng cho được sự đoàn kết nhất trí trong các hệ thống công đoàn...” và “phải phát huy dân chủ nội bộ”.

- Ngày 20:  Nhân kỷ niệm 15 năm Ngày ký Hiệp định Giơnevơ, báoNhân Dân, số 5575, đăng toàn vănLời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân ngày 20-7-1969. TrongLời kêu gọi,Người tố cáo đế quốc Mỹ trắng trợn phá hoại Hiệp định Giơnevơ, xâm lược nước ta, gây ra cuộc chiến tranh tàn bạo nhất trong lịch sử nhân loại, nhưng những thủ đoạn chiến tranh tinh vi và dã man của chúng không khuất phục được ý chí kiên cường của nhân dân ta. Các kế hoạch xâm lược của đế quốc Mỹ đã lần lượt bị phá sản. Người vạch rõ mưu đồ lừa bịp và hiểm độc của Mỹ trong chiến lược “Việt Nam hóa” chiến tranh. Và khẳng định một lần nữa lập trường của nhân dân ta là: Kiên quyết đòi Mỹ rút toàn bộ quân đội và quân chư hầu ra khỏi miền Nam, để nhân dân Việt Nam tự quyết định vận mạng của mình.

Người kêu gọi quân và dân cả nước hãy nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, triệu người như một quyết chiến quyết thắng:“Đánh cho quân Mỹ phải rút hết sạch, đánh cho ngụy quân và ngụy quyền sụp đổ hết, giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hòa bình thống nhất nước nhà”. Nhân dịp này, thay mặt nhân dân Việt Nam, Người chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và ủng hộ quý báu của các nước xã hội chủ nghĩa anh em, các lực lượng yêu chuộng hòa bình trên thế giới và bầu bạn khắp năm châu.

- Ngày 30: Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp nhà toán học Hoàng Tụy nghe báo cáo dự án vận trù học phân phối hàng hóa để góp phần giải quyết tình trạng xếp hàng rồng rắn trước các cửa hàng. Người nói:Nên tìm chữ gì dễ hiểu hơn, chữ "vận trù học" thì Chủ tịch nước cũng không hiểu nổi. "Vận trù” là câu của Trương Lương "Vận trù ư duy ác chi trung, quyết thắng ư thiên lý chi ngoại". Vận trù cũng là tham mưu. Bộ đội ta có nhiều người không học tính toán được nhiều mà làm "vận trù" cũng khá là nhờ cái này...

Rồi Người chỉ vào trái tim mình.

Huyền Trang (tổng hợp)