118. Bài nói tại Đại hội liên hoan phụ nữ “Năm tốt”
Bác thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ, thân ái chào mừng Đại hội những người phụ nữ “Năm tốt”.
Dưới chế độ thực dân và phong kiến, nhân dân ta bị áp bức, bóc lột thì phụ nữ ta bị áp bức, bóc lột càng nặng nề hơn.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phụ nữ ta đã góp phần khá lớn làm cho cách mạng thành công, kháng chiến thắng lợi vẻ vang.
Ngay từ lúc đầu, Đảng và Nhà nước ta đã thi hành chính sách đối với phụ nữ cũng được bình quyền, bình đẳng với đàn ông. Ví dụ: Ở Quốc hội khóa II, trong 362 đại biểu miền Bắc thì có 49 đại biểu phụ nữ. Trong cuộc tổng tuyển cử Quốc hội khóa III, có 447 người được giới thiệu ra ứng cử thì 85 người là phụ nữ. Kết quả đầu tiên ở Hà Nội, 36 vị được bầu vào Quốc hội thì có 5 đại biểu phụ nữ.
Trong hàng ngũ vẻ vang những anh hùng quân đội, anh hùng lao động, chiến sĩ thi đua và lao động tiên tiến đều có phụ nữ.
Phụ nữ ta tham gia ngày càng đông và càng đắc lực trong các ngành kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.
Thế là dưới chế độ tốt đẹp của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, phụ nữ đã thật sự làm chủ Nhà nước.
Trong lúc ở miền Bắc, chúng ta đang ra sức thi đua xây dựng chủ nghĩa xã hội, xây dựng đời sống mới thì phụ nữ ở bên kia sông Bến Hải đang cùng toàn thể đồng bào miền Nam anh dũng, hy sinh chiến đấu chống đế quốc Mỹ cướp nước và bọn Việt gian bán nước. Tôi đề nghị Đại hội hoan hô đồng bào miền Nam anh hùng và chúc đồng bào miền Nam giành nhiều thắng lợi hơn nữa!
Chính vì chúng ta đang xây dựng trong hoàn cảnh hoà bình, còn đồng bào miền Nam thì đang phải ngày đêm chiến đấu, cho nên nhân dân miền Bắc chúng ta cần phải thi đua “mỗi người làm việc bằng hai, để đền đáp cho đồng bào miền Nam ruột thịt”. Lời kêu gọi ấy được nhân dân ta nhiệt liệt hưởng ứng và phụ nữ ta đang xung phong đi hàng đầu. Ví dụ: xưởng sợi Nhà máy dệt Nam Định, so với 20 ngày tháng 3 thì 20 ngày tháng 4, sản xuất gấp mười lần. Tổ 2 kíp A, mười ngày đầu tháng 4 sản xuất vượt mức bằng số vượt mức cả tháng 3. Xưởng AB sản xuất gần gấp bảy lần trước kia, mà vẫn bảo đảm chất lượng tốt.
Mấy việc trên đây, chứng tỏ rằng phụ nữ ta rất giỏi.
Bây giờ, Bác xin phép nêu vài ý kiến về phong trào thi đua “Năm tốt”.
Điều thứ một trong phong trào là “đoàn kết, sản xuất và tiết kiệm tốt”. Điều đó rất đúng. Đoàn kết là sức mạnh. Đoàn kết tốt thì việc to lớn mấy, khó khǎn mấy cũng làm được.
Tǎng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm là con đường đi đến xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội, xây dựng hạnh phúc cho nhân dân. Tǎng gia là tay phải của hạnh phúc, tiết kiệm là tay trái của hạnh phúc.
Điều thứ năm trong phong trào “Năm tốt” là “xây dựng gia đình, nuôi dạy con cái tốt”. Điều này cũng đúng, nhưng cần giải thích thêm. Gia đình có nghĩa cũ và nghĩamới, nghĩa hẹp và nghĩa rộng.
“Gia” là nhà. “Đình” là sân. Theo nghĩa cũ thì gia đình chỉ giới hạn hẹp hòi trong một cái nhà, cái sân. Nghĩa là chỉ lo cho cha mẹ, vợ con trong nhà mình ấm no yên ổn, ngoài ra ai nghèo khổ mặc ai. Như thế là ích kỷ, không tốt.
Theo nghĩa mới thì gia đình rộng rãi hơn, tốt đẹp hơn. Ví dụ, những người cùng lao động trong một nhà máy, trong một cơ quan, trong một hợp tác xã… đều phải đoàn kết và thương yêu nhau như anh em trong một gia đình. Rộng ra nữa là đồng bào cả nước đều là anh em trong một đại gia đình. Ta có câu hát:
Nhiễu điều phủ lấy giá gương,
Người trong một nước phải thương nhau cùng.
Rộng hơn nữa, chúng ta có đại gia đình xã hội chủ nghĩa:
Lọ là thân thích ruột rà,
Công nông thế giới đều là anh em.
Đã là đại gia đình, thì sự sǎn sóc dạy dỗ cũng không chỉ nhằm làm cho con cháu mình khỏe và ngoan, mà phải cố gắng giúp đỡ cho tất cả các cháu đều ngoan và khỏe. Về việc này chúng ta có những người gương mẫu như cụ Lê Thị Hoan. Cụ Hoan đã có công giáo dục mấy chục cháu xấu trở thành những cháu tốt. Nếu tất cả chị em phụ nữ ta đều cố gắng làm được như cụ Hoan thì chắc rằng con cháu chúng ta sẽ đều ngoan và tốt.
Sau đây là mấy điều cần chú ý:
1. Phong trào “Năm tốt” phải kết hợp chặt chẽ với phong trào thi đua yêu nước, với ba cuộc vận động lớn là cuộc vận động “3 xây, 3 chống”, cuộc vận động “cải tiến quản lý hợp tác xã nông nghiệp” và cuộc vận động “đồng bào miền xuôi đi phát triển kinh tế và văn hóa miền núi”.
2. Phong trào “Năm tốt” phải tùy điều kiện từng nơi, từng vùng mà áp dụng cho thiết thực. Ở thành thị có khác với ở nông thôn, ở miền xuôi không giống hệt miền núi. Cần phải giúp đỡ chị em miền núi phấn khởi tham gia phong trào này.
3. Đến nay, có độ nǎm vạn chị em được bầu là phụ nữ “Năm tốt”, nǎm vạn người trong cả miền Bắc, như thế là chưa nhiều, cần phải cố gắng đẩy mạnh phong trào hơn nữa. Muốn phong trào lên mạnh thì cán bộ phụ nữ phải làm gương mẫu. Nhưng nghe nói cán bộ của phụ nữ và phụ nữ của cán bộ còn ít tham gia phong trào. Hiện tượng ấy cần phải được sửa đổi.
4. Phụ nữ phải nâng cao tinh thần làm chủ, cố gắng học tập và phấn đấu; phải xoá bỏ tư tưởng bảo thủ, tự ti; phải phát triển chí khí tự cường, tự lập. Có như thế thì phong trào “Năm tốt” sẽ ngày càng lan rộng, ǎn sâu và sẽ thực hiện 100% bình quyền, bình đẳng.
5. Đảng bộ và chính quyền của các địa phương cần thiết thực giúp đỡ cho phong trào “Năm tốt” không ngừng tiến lên, để phụ nữ đóng góp phần xứng đáng vào việc thực hiện kế hoạch của Nhà nước.
Trên đây là mấy ý kiến tóm tắt để các cô tham khảo.
Chúc Đại hội thành công.
Nói ngày 30-4-1964.
Báo Nhân Dân, số 3685, ngày 01-5-1964.118
119. Trước ngày 27 tháng 8 năm 1964
Chủ tịch Hồ Chí Minh thưởng Huy hiệu của Người cho 2 nữ nhân viên tổng đài điện thoại Bãi Cháy đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ góp phần vào chiến thắng của quân và dân vùng mỏ Hòn Gai (Quảng Ninh) ngày 05-8-1964. Người còn thưởng Huy hiệu của Người cho một cô giữ trẻ cơ quan Ủy ban Hành chính tỉnh Quảng Ninh ngày 05-8 đã dũng cảm đưa các cháu vào hầm trú ẩn trong khi máy bay Mỹ đang bắn phá thị xã Hòn Gai.
120. Ngày 06 tháng 9 năm 1964
Chủ tịch Hồ Chí Minh thưởng Huy hiệu của Người cho một nữ cảnh sát ở thành phố Vinh (Nghệ An) đã dũng cảm bảo vệ tài sản của Nhà nước trong khi máy bay Mỹ đang bắn phá (ngày 05-8).120121. Trước ngày 15 tháng 9 năm 1964
Nhân dịp năm học mới 1964-1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký quyết định khen thưởng 53 giáo viên (trong đó có 3 giáo viên nữ, 1 giáo viên người dân tộc Tày) và 797 học sinh có thành tích dạy tốt, học giỏi năm học 1963-1964.121
122. Trước ngày 27 tháng 9 năm 1964
Chủ tịch Hồ Chí Minh thưởng Huy hiệu của Người cho một nữ công nhân khu mỏ Hòn Gai (Quảng Ninh) đã dũng cảm bảo vệ trạm biến thế điện trong lúc máy bay Mỹ đang bắn phá (ngày 05-8); một nữ nông dân ở Ninh Bình sản xuất tốt, chăm lo xây dựng Hội phụ nữ xã; một cán bộ phụ nữ người dân tộc Mán tuyển ở Lào Cai có tinh thần gương mẫu, sản xuất tốt; một phụ nữ ở Kỳ Sơn, Nghệ An đã dũng cảm bảo vệ vũ khí của quân dân trong hỏa hoạn.122
123. Bài nói tại Đại hội thanh niên thủ đô
Bác thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ thân ái hỏi thăm các đại biểu. Bác có thể nói với các cô, các chú và các cháu rằng Bác rất hài lòng và vui sướng vì mấy điều sau đây:
- Hiện nay cả miền Bắc nước ta, Bác có gần 40 vạn cháu rất ngoan. Đó là các cháu nhi đồng học tập tốt, lao động tốt, tính nết tốt, đã được thiếu niên và nhi đồng các tỉnh bầu ra.
- Các trường học cấp I, cấp II và cấp III, năm ngoái có 333 cháu được giải thưởng; năm nay tăng đến 797 cháu được giải thưởng, trong đó có hơn 350 cháu gái. Đó là những cháu tất cả các môn học và hành đều đạt 10 điểm và 5 điểm.
- Hiện nay đã có hàng vạn thanh niên và học sinh tốt nghiệp lớp 7 và lớp 10 xung phong đi lao động sản xuất ở các công trường, nông trường và đi tham gia phát triển kinh tế và văn hóa miền núi.
Bác muốn nhắc Bộ Giáo dục, Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động, các chi bộ và chi đoàn địa phương phải thiết thực giúp đỡ các cháu ấy có thể vừa lao động sản xuất, vừa tiếp tục học tập.
- Trong phong trào thi đua năm nay, đoàn viên và thanh niên Hà Nội đã có những thành tích khá, như:
a) 5.300 đoàn viên và thanh niên công nhân đã có hơn 8.600 sáng kiến. Hơn 12.000 cháu đã nâng cao chất lượng sản phẩm, đã tiết kiệm khá nhiều nguyên liệu, vật liệu và hơn một vạn ngày công.
b) Đoàn viên và thanh niên nông dân đã góp sức đào đắp gần 4 triệu thước khối đất, bình quân mỗi cháu làm được 7 tấn rưỡi phân các loại. Nói chung, đoàn viên và thanh niên nông dân đã góp phần khá vào công việc đẩy mạnh sản xuất và cần kiệm xây dựng hợp tác xã.
c) Trong bộ đội và các lực lượng vũ trang nhân dân, đoàn viên và thanh niên đang góp phần xứng đáng vào công cuộc củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc và trong cuộc đánh thắng đế quốc Mỹ khiêu khích miền Bắc nước ta ngày 5 tháng 8 vừa rồi.
d) Ở các cơ quan, các trường học và các ngành khác, đoàn viên và thanh niên đều có cố gắng và đều có thành tích khá.
Trong số hơn 21 vạn thanh niên Hà Nội, hiện nay đã có 12 vạn cháu hứa sẵn sàng đi lao động sản xuất, sẵn sàng chiến đấu. Chắc rằng nhiều thanh niên khác sẽ hứa và làm như vậy.
Với những cố gắng và thành tích của các cháu ở miền Bắc, với chí khí chiến đấu vô cùng anh dũng của các cháu ở miền Nam. Bác có quyền tự hào và vui sướng. Các cháu đang cố gắng và càng tiến bộ thì Bác càng vui lòng và càng trẻ thêm.
Bản báo cáo của đồng chí Lưu Minh Châu trước Đại hội và bài phát biểu của đồng chí Nguyễn Lam đã nói khá đầy đủ về các vấn đề. Bác chỉ nhắc nhủ các đại biểu thêm vài điều sau đây:
- Đối với mọi công việc nên thiết thực và bền bỉ. Ví dụ: Thanh niên công nhân Hà Nội có hơn 8.600 sáng kiến. Như thế là tốt. Nhưng còn phải không ngừng cải tiến và áp dụng rộng rãi những sáng kiến ấy. Như thế mới thật sự có ích lợi. Nếu không làm như vậy, thì chỉ có con số suông. (Về điểm này, các cháu nên xem kỹ bài nói về Nhà máy Gia Lâm, trong báo Tiền phong ngày 16-9-1964; xem kỹ để tránh những khuyết điểm người khác đã mắc phải).
- Cần đẩy mạnh phong trào thi đua tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm. Đồng thời thanh niên công nhân phải góp sức làm cho thật tốt cuộc vận động "3 xây, 3 chống", thanh niên nông dân phải góp sức làm cho thật tốt cuộc vận động "cải tiến quản lý hợp tác xã nông nghiệp".
- Thanh niên phải ra sức học tập chính trị, văn hoá và khoa học, kỹ thuật. Học có tốt, hành mới tốt. Học và hành tốt mới làm trọn nhiệm vụ người thanh niên cách mạng.
- Trước mắt, thanh niên phải ra sức đấu tranh hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch năm 1964 của Nhà nước, chuẩn bị tốt cho kế hoạch năm sau.
- Phải thường xuyên thực hiện tốt khẩu hiệu: "Nâng cao cảnh giác, đẩy mạnh sản xuất, sẵn sàng chiến đấu".
- Đối với mọi công tác, thanh niên Thủ đô phải làm gương mẫu cho thanh niên cả nước. Vì vậy, Trung ương Đoàn cần phải tăng cường hơn nữa việc giáo dục tinh thần yêu nước, giác ngộ giai cấp và đạo đức cách mạng cho đoàn viên và thanh niên. Phải luôn luôn nhớ đến đồng bào miền Nam ruột thịt.
Cần củng cố tốt và phát triển tốt hơn nữa Đoàn Thanh niên Lao động. Hà Nội có hơn 21 vạn thanh niên, hiện nay mới có một phần ba là đoàn viên. Mỗi đoàn viên thật sự phụ trách, gần gũi và giúp đỡ một bạn ngoài Đoàn cùng tiến bộ thì Đoàn sẽ phát triển vững chắc và nhanh chóng hơn nữa.
Mong các cháu làm đúng những điều nói trên, thì chúng ta nhất định giành được nhiều thắng lợi to lớn.
Chúc Đại hội thành công.
Nói ngày 30-9-1964.
Báo Nhân Dân, số 3836, ngày 1-10-1964.121
124. Trước ngày 09 tháng 10 năm 1964
Chủ tịch Hồ Chí Minh thưởng Huy hiệu của Người cho một nữ mậu dịch viên bán hàng công nghệ ở thị xã Hòn Gai (Quảng Ninh) có tinh thần gương mẫu trong công tác, bảo vệ hàng hóa và cải tiến phục vụ tốt.124
125. Trước ngày 18 tháng 11 năm 1964
Chủ tịch Hồ Chí Minh thưởng Huy hiệu của Người cho 2 nữ công nhân Nông trường Vân Lĩnh (Phú Thọ) và một nữ công nhân Nhà máy cơ khí Gia Lâm (Hà Nội) đã có nhiều sáng kiến, đạt năng suất cao.125
Thu Hiền (tổng hợp)
---------------
118, 123. Hồ Chí Minh, Toàn tập, sđd, tập 14, tr.310-313; tr.384-386.
119, 120, 121, 122, 124, 125. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, sđd, tập 9, tr.82-83; tr.88; tr.91; tr. 94-95; tr.100; tr.118.
